Macià Riutort i Riutort

ÍSLENSK-KATALÓNSK ORÐABÓK
DICCIONARI ISLANDÈS-CATALÀ

Æ

       
   
 
       


© Macià Riutort i Riutort, 1998



   
Ich leb und weiß nicht wie lang
ich sterb und weiß nicht wann
ich fahr und weiß nicht wohin
mich wundert, dass ich fröhlich bin.
 
   
Magister Martinus von Biberach (?)
 
       

æ <n. æ (o: æs), æ. Dat. sg.: æi; Gen. pl.: æja; dat.pl.: æjum>:
æ f (nom de la lletra Æ, æ)

æ <adv.>:
1. <GENsempre
en þessi var skipan á gǫngu konungs til kirkju: Fyrst gekk hirðin, sú er veginn ruddi, æ tveir jafnfram, þar næst gengu tveir merkismenn með tveim merkjum; þar næst sýslumenn ok skutilsveinar í góðum klæðum; þá lendir menn með vel búnum sverðum; þar næst þrír lendir menn, ok hǫfðu mikit taflborð millum sín, ok þar á allt konungsins skrúð ok vígsluklæði; þá gekk Sigurðr konungsson, ok Munan biskupsson, ok báru tvá ríkisvǫndu af silfri, gullkross á ǫðrum, en á ǫðrum ari af gulli: i aquesta fou la disposició de la processó del rei cap a la seu: Al capdavant de tot marxava la hirð que obria i aclaria el camí, sempre de dos en dos. Després hi anaven dos portaestendards amb dos estendards. Després marxaven els sýslumenn i els escuders, abillats amb bons vestits. Després anaven diversos lendir menn amb espases molt guarnides. Els seguien tres lendir menn, portant entre ells una gran post sobre la qual hi havia els ornaments i vestits de coronació del rei. A continuació hi anava el príncep Sigurðr i en Munan, el fill del bisbe, portant dos ceptres d'argent, un d'ells amb una creu daurada a l'extrem superior, i l'altre, amb una àguila d'or
♦ sí og æ: <LOCcontínuament, sempre i sempre, una vegada i una altra
því manni er litlu launað, þó hann berjist sí og æ (νωλεμὲς αἰεί:   ἐπεὶ οὐκ ἄρα τις χάρις ἦεν ǁ μάρνασθαι δηίοισιν ἐπ’ ἀνδράσι νωλεμὲς αἰεί) við óvinina: car poc s'ha recompensat a l'home que combati incessantment, constantment amb els enemics
kné þeirra og fótleggir, fætur, hendur og augu hvers manns ötuðust sí og æ (νωλεμὲς αἰεὶ) af erfiðinu (καμάτῳ) og svitanum, þá er þeir börðust í kring um hinn vaska hersvein (θεράποντα) hins fóthvata Ajaksniðja: sempre, sence cessar llurs genolls i cames, els peus, mans i ulls de cadascún d'ells estaven sollats pels treballs i la suor de combatre al voltant del valent mosso d'armes del descendent de l'Èac, de peus falaguers (l'original fa: καμάτῳ δὲ καὶ ἱδρῷ νωλεμὲς αἰεὶ ǁ γούνατά τε κνῆμαί τε πόδες θ’ ὑπένερθεν ἑκάστου ǁ χεῖρές τ’ ὀφθαλμοί τε παλάσσετο μαρναμένοιιν ǁ ἀμφ’ ἀγαθὸν θεράποντα ποδώκεος Αἰακίδαο. ǁ ὡς δ’ ὅτ’ ἀνὴρ ταύροιο βοὸς μεγάλοιο βοείην)
♦ æ ofan í æ: <LOCuna vegada i una altra, una i una altra vegada, espessíssimes vegades, contínuament
♦ æ síðan: <LOCde llavors ençà sense interrupció
þannig fór fyrir Níkanor. Og þar sem borgin hefur æ síðan (καὶ ἀπ’ ἐκείνων τῶν καιρῶν) verið á valdi Hebrea læt ég frásögninni hér lokið: així van anar els fets tocant al Nicànor. I, per tal com d'ençà d'aleshores, la ciutat sempre ha estat en poder dels hebreus, faig concloure aquí la meva narració
frá þeim degi og æ síðan (ἐπέκεινα:   καὶ Δανιὴλ ἐγένετο μέγας ἐνώπιον τοῦ λαοῦ ἀπὸ τῆς ἡμέρας ἐκείνης καὶ ἐπέκεινα) var Daníel í miklum metum hjá þjóðinni: d’aquell dia endavant, en Daniel fou tingut en gran reputació pel poble
♦ æ og ætíð: <LOC[sempre i] a perpetuïtat, [per] sempre [més]
♦ æ og ævinlega: <LOCper sempre i eternament, [sempre i] a perpetuïtat, [per] sempre [més]
♦ æ <+ Adj. en grau compar.>més i més <+ Adj.>
gljúfrin váru æ því breiðari, er ofarr váru, ok vatn at ofanverðum; var þeirra ok því lengra í milli, er þeir hǫfðu lengr farit; en þá tók at nátta, ok fal þá sýn á milli þeirra, svá at þá mátti ekki at hafast: les parets de la gorja s'anaven fent més i més amples com més amunt ells es feien, i a la fi de la gorja hi hagué un llac. Com més lluny es feien, més gran es feia la distància entre els uns i els altres. Llavors es va posar a fer de nit i deixaren de veure's de manera que ja no es podia fer res
og lúðurþyturinn varð æ sterkari og sterkari (hāˈlaχ   wə-ħāˈzēq   məˈʔɔδ ~ הָלַךְוְחָזֵק מְאֹד:   wa-i̯ˈhī   qōl   ha-ʃʃōˈφār   hōˈlēχ   wə-ħāˈzēq   məˈʔɔδ,   וַיְהִי קוֹל הַשֹּׁפָר, הוֹלֵךְ וְחָזֵק מְאֹד)el so de la trompeta anava retrunyint més i més fort
Sál varð það æ ljósara ( ~ :   wa-i̯ˈʝarʔ   ʃāˈʔūl   wa-i̯ˈʝēδaʕ,   וַיַּרְא שָׁאוּל וַיֵּדַע) að Drottinn var með Davíð og að Míkal, dóttir Sáls, elskaði hann: en Saül (Xaül) com més anava més clar tenia que Jahvè era amb en David i que la Micol (Mic’hal) -la filla d'en Saül (Xaül)- l'estimava
2. (hvernig sem feren qualsevol cas (sigui com sigui)
nú svarar Þiðrekr: «Ef þú mátt eigi veita mér lið, þá veiti sá mér sitt fylgi, er ek trúi á, en æ verð ek til at ríða, hvárt sem ferr vel eða illa.» Nú ríðr hann at dýrinu, ok þá er hann á skammt til dýrsins, þá stígr hann af hesti sínum ok bindr við eitt olívutré ok gengr síðan í mót dýrinu ok hǫggr þegar til dýrsins, ok beit ekki á. En dýrit laust hann með sínum fyrrum fótum, svá at þegar fell hann. En þá er Fasold sá, at hann var svá staddr, þá ríðr hann nú til ok vill veita honum slíkt lið sem hann er til fœrr ok hleypr af hesti sínum ok kemr til þar, sem dýrit var, ok fær hann eigi þann hǫggstað á dýrinu, er duga muni: llavors, en Þiðrekr li va respondre: “Ja que no em pots donar la teva ajuda, que em doni el seu suport aquell en qui jo confio (=el Crist), perquè jo hi aniré en qualsevol cas, m'hi vagi bé o malament”. I després en Þiðrekr va cavalcar cap a la bèstia. Quan fou a prop de l'elefant, va desmuntar del seu cavall i el va fermar a una olivera i després va envestir la bèstia contra la qual descarregà immediatament la seva espasa. Però l'espasa no li va fer cap tall. I la bèstia li va pegar amb les seves potes davanteres de manera que caigué a terra al punt. Quan en Fasold va veure en quina situació es trobava en Þiðrekr, es va llançar a cavall cap on era amb la intenció d'ajudar-lo tant com pogués, davallà del cavall i s'acostà allà on era l'elefant, però no va saber trobar-li cap indret que li servís per descarregar-li un cop d'espasa

æ <interj.>:
1. ai (expressant dolor i sorpresa)
2. ah (expressant únicament sorpresa)
3. eh (expressant dubte)

æð <f. æðar, æðar>:
1. (blóðpípa í líkamanum & vatnsæð & hæfileikivena f (en el llenguatge no especialitzat, qualsevol vas sanguini, sigui vena, sigui artèria & vena d'aigua & do natural)
♦ hann er dauður úr (o: í) öllum æðum: <LOC FIGja no li queda sang a les venes, està acabat -ada (està a les acaballes, ja no té força ni energia interior per emprendre res)
♦ hann er ekki dauður úr öllum æðum: encara té sang a les venes
♦ beint í æð: <LOC FIGde primera mà, directament sense mediació ni intermediari[s]
♦ fá e-ð beint í æð: rebre una cosa de primera mà
♦ skynja e-ð beint í æð: adonar-se directament d'una cosa
♦ hafa listræna¹ ~ lýríska² æð: <LOC FIGtenir una vena (o: veta) artística¹ ~ lírica²
♦ slá e-m æð: <LOC MEDsagnar algú, fer una sagnia a algú
♦ → gylliniæð “morena, hemorroide”
♦ → háræð “[vas] capil·lar”
♦ → vatnsæð “vena d'aigua [soterrània]”
2. (bláæðvena f (vas sanguini que duu la sang al cor)
♦ → lífæð “artèria; pols a l'interior del colze”
3. (slagæð & samgönguæðartèria f (vas sanguini que duu la sang del cor a les altres parts del cos & via de comunicació)
♦ → samgönguæð “artèria de comunicacions” 
♦ → umferðaræð “artèria de circulació (o: trànsit)” 
4. (sogæð, vessaæðvas limfàtic (vas que duu la limfa i el quil a les venes)
5. <BOTvena f, nervi m [de fulla]
6. (málmæðveta f, filó m (metal·lífera o de mineral)
♦ → gullæð “filó d'or, veta d'or”
♦ → kolaæð “veta de carbó”

æða- <en compostos>:
<MEDangio-, angi-, flebo-, fleb-, vaso-, vasi-, vas-, vascular, veno-, ven-, veni-

æða <f. æðu, æður. Gen. pl.: æða o: æðna>:
<MEDcoroide f (capa entre l’escleròtica i la retina)

æða <æði ~ æðum | æddi ~ æddum | ætt>:
1. (þjótaprecipitar-se (córrer, anar de pressa, corrents)
hann annast þá sem leita hælis hjá honum, jafnvel þegar vatnsflóðið æðir fram (ʕāˈβar ~ עָבַר:   ū-βə-ˈʃɛtˁɛφ   ʕɔˈβēr   kāˈlāh   ʝaʕăˈɕɛh   məqōˈm-āḥ,   וּבְשֶׁטֶף עֹבֵר, כָּלָה יַעֲשֶׂה מְקוֹמָהּ)té cura dels qui cerquen refugi en ell, àdhuc quan la riuada es tira a sobre
♦ æða af stað: anar-se'n disparat -ada, llançar-se
♦ æða [hugsunarlaust] yfir götuna: travessar disparat el carrer [sense mirar abans a banda i banda]
♦ æða inn: entrar de copte i corrents, irrompre dedins
2. (ólmast, æðastenrabiar-se, posar-se furiós -osa (encolerir-se, enfurir-se, enfurismar-se, enfuriar-se & estar embogit)
jafnvel þegar ógurleg óargadýr æddu að (ἐπέρχεσθαι ~ δεινὸς θυμός τινος ἐπέρχεταί τινι:   καὶ καὶ γὰρ ὅτε αὐτοῖς δεινὸς ἐπῆλθεν θηρίων θυμὸς) þeim og iðandi (σκολιῶν) höggormar bitu þá og eyddu þeim léstu reiði þína ekki gera út af við þá: fins i tot quan unes bèsties ferotges i terribles s'encoleriren contra ells (descarregaren llur enfurismament contra ells), i uns escurçons pul·lulants (tortuosos) els picaren i els destruïren, no deixares que la teva ira es desempallegués d'ells
og í öllum samkundunum reyndi ég þrásinnis með pyndingum að neyða þá til að afneita trú sinni. Svo freklega æddi ég (ἐμμαίνεσθαι ~ ἐμμαινόμενος -ομένη -όμενον:   περισσῶς τε ἐμμαινόμενος αὐτοῖς) gegn þeim að ég fór til borga erlendis að ofsækja þá: i a totes les sinagogues intentava freqüentment forçar-los a renegar de llur fe. Estava tan summament ple d'ira (rabiós) contra ells que anava a perseguir-los a ciutats de l'estranger
Vér brjótumst allir móti þér, af því hin óvitra, skaðvæna dóttir, sem þú átt, hyggur jafnan á óhæfuverk. Því allir aðrir guðir, þeir er á Ólympi eru, hlýða boði þínu, og sérhverr af oss er þér undirgefinn. En hana ávítar þú aldrei, hvorki í orði né verki, heldur æsir hana upp, því þú hefir sjálfur alið hina skaðvænu mey. Hún æsti nú ofurhugann Díómedes Týdeifsson til að æða á móti hinum ódauðlegu guðum
Far þú, skjóta Íris, og flyt Hektori þau boð, að meðan hann sér Agamemnon herkonung æða meðal forvígismanna og drepa niður fylkingar kappanna, þá skal hann hörfa undan, en segja hinu liðinu að halda uppi snarpri orustu við óvinina
Meðan þú sér herkonunginn Agamemnon æða meðal forvígismannanna, og drepa niður fylkingar kappanna, þá skaltú víkja undan í orustunni, en bjóða hinu liðinu að halda uppi snörpum bardaga við óvinina
Hófst nú orusta milli Tróverja og Akkea hjá skutstöfnum skipanna. Svo sem byljir æða undan hvínandi vindum, þann dag er mest er moldrykið á götunum, og þeyta upp allt í einu stórum rykmokk: svo laust þeim saman í bardaganum, og vildu hvorirtveggju ákaft drepa hvorir aðra í ösinni með beittu eirvopni
Fara guðirnir síðan til Ólymps, nema Appollon, hann heldur til Trójuborgar; æðir Akkilles nú um vígvöllinn og neytir vopnanna; þá býður Príamus, að loka skuli Trójuhliðum (514—543)
því hann æddi um völlinn, líkur bakkafullu vatnsfalli, sem rennur hart og ryður burt flóðgörðunum
En Hektor æddi alla vega um herinn, ljómandi af eldi, og veitti þeim áhlaup, svo sem þegar steinóð, vindbólgin alda steypist úr hálofti ofan í skríðandi skip
því sannlega æðir hann nú með fársfullum huga, og hefir hvorki þá fyrirhyggju né framsýni, sem þyrfti til þess, að Akkear, er hann á yfir að ráða, mættu verja skip sín án manntjóns
Látum okkur nú hörfa aftur; ger það fyrir mig, æddu ekki svona meðal frumherjanna, að þú ekki týnir lífi þínu!
en Hektor er nú mjög hróðugur af afli sínu, og æðir ógurlega
svo æddu Trójumenn og Akkear hvorir gegn öðrum og hjuggust á
Þar hefðu synir Akkea unnið hina háhliðuðu Trójuborg, sökum hraustrar framgöngu Patróklusar, því hann æddi áfram með spjótið í hendi sér meir en nokkurr annar, ef Febus Appollon hefði ekki staðið uppi á hinum ramgjörva turni
í það mund rénaði bálið og loginn hvarf; fóru þá vindaguðirnir aftur heim til sín yfir hið þrakneska haf, en það drundi og æddi af ylgju

æða·belgur <m. -belgs (o: -belgjar), -belgir. Gen. pl.: -belgja; Dat. pl.: -belgjum>:
<MEDcori m (envoltant el cos fetal)

æða·ber, -ber, -bert <adj.>:
venat -ada, amb les venes prominents (o: marcades)

æða·blettur <m. -bletts, -blettir>:
<MEDnevus sanguini, nevus m vascular, angioma m, hemangioma m, nevus angiectàtic, nevus angiectode

æða·blóð <n. -blóðs, no comptable>:
sang f [que raja] de vena, sang venosa, sang negra
í apríli er gott æðablóð at láta ok koppa, ok drykki at taka, ok nýtt kjǫt eta, varms neyta. Þat hreinsar kviðsótt: per l'abril és bo de sagnar la vena i ‘acopar’ (fer rajar la sang de la vena dins una copa) sang de la vena, i prendre abeuratges (=tisanes?), i menjar carn novella (=fresca?), consumir les coses moderadament calentes (o consumir-la moderament calenta?). [Tot] això purga el mal de ventre
kona sú kom á fund Hrafns er mikið hugarvolað hafði. Hún grét löngum og var svo brjóstþungt að nær hélt henni til örvilnunar (ɔ: örvinglunar). Hrafn tók henni æðablóð í hendi í æði þeirri er hann kallaði þrotandi (ɔ: þjótandi). En þegar eftir það varð hún heil (SS II, Hrafns saga hin sérstaka, cap. 4, pàg. 888): una dona, que patia de gran malenconia, va anar a veure en Hrafn. Plorava molt i tenia una pena i un desànim tan grossos que gairebé estava a punt de desesperar-se. En Hrafn li va treure sang d'una vena del braç, de la vena que ell anomenava þrotandi (ɔ: þjótandi) (‘vena xiuladora’ o ‘vena cansadora’, la vena basílica?) i immediatament després d'això, ella va estar guarida

æða·bólga <f. -bólgu, -bólgur. Gen. pl.: -bólgna o: -bólga. Pl. no hab.>:
1. (bláæðabólgaflebitis f (inflamació de vena)
♦ → segabláæðabólga “tromboflebitis”
2. (slagæðabólgaarteritis f (inflamació d'artèria)

æða·brot <n. -brots, -brot>:
<MEDangiorrexi f, ruptura f de vas sanguini

æðafituvefs·æxli <n. -æxlis, -æxli>:
<MEDangiolipoma m

æða·fræði <f. -fræði, no comptable>:
<MEDangiologia f

æða·hersli <n. -herslis, no comptable>:
arteriosclerosi f (æðakölkun)

æða·himna <f. -himnu, -himnur>:
<MEDcoroide f (æða)

æða·hnútur <m. -hnúts, -hnútar>:
<MEDvariu f, variça f

æða·kerfi <n. -kerfis, -kerfi>:
<MEDsistema m vascular

æða·krampi <m. -krampa, -krampar>:
<MEDangiospasme (o: angioespasme) m

æða·kvilli <m. -kvilla, -kvillar>:
<MEDangiopatia f

æða·kökkur <m. -kakkar, -kekkir>:
<MEDtrombe m (blóðtappi; blóðsegi)

æða·kölkun <f. -kölkunar, no comptable>:
<MEDarteriosclerosi (o: arterioesclerosi) f, angiosclerosi f

æða·loka <f. -loku, -lokur. Gen. pl.: -loka o: -lokna>:
<MEDvàlvula venosa

æðalokunar·kreppa <f. -kreppu, -kreppur. Gen. pl.: -kreppa o: -kreppna>:
<MEDcrisi vasooclusiva

æða·misvöxtur <m. -misvaxtar, no comptable>:
<MEDangiodisplàsia f

æða·mynd <f. -myndar, -myndir>:
<MEDangiograma m

æðamynda·taka <f. -töku, -tökur. Gen. pl.: -taka o: -takna>:
<MEDangiografia f
♦ hjarta- og æðamyndataka: <MEDangiocardiografia (o: àngio-cardiografia) f

æða·myndun <f. -myndunar, -myndanir>:
<MEDangiogènesi f, vascularització f

æða·mynstur <n. -mynsturs, -mynstur>:
1. <GENvenació f
2. (í skordýrafræðivenació f, nervació f, nervadura f (en entomologia)
♦ æðamynstur í vængjunum: nervadura f alar, venació f de les ales, nervació f de les ales

æðandi, æðandi, æðandi <adj.>:
corrents, escopetejat -ada
♦ koma æðandi: acostar-se corrents
♦ koma æðandi inn í herbergið: entrar disparat i de cop dins l'habitació, irrompre dins l'habitac ió

< æðar·bás <m. -báss, -básar>:
(hreiður æðarfuglsinsniu m d'èider

æðar·bliki <m. -blika, -blikar>:
èider m mascle, mascle m d'èider

æðar·drottning <f. -drottningar, -drottningar>:
femella f d'èider reial (ocell Somateria spectabilis)

æðar·dúnn <m. -dúns, no comptable>:
plomissol m d'èider (aquest mot ha entrat en català per via del danès i del francès i amb canvi semàntic: edredó)

æðardúns·sæng <f. -sængur, -sængur>:
edredó m

æðar·fugl <m. -fugls, -fuglar>:
èider m (ocell Somateria mollissima)

æðar·kolla <f. -kollu, -kollur. Gen. pl.: -kollna o: -kolla>:
èider m femella, femella f d'èider
♦ æðarkollan leiðir út: la mare èider se'n va a la mar amb els pollets darrere darrere

æðar·kóngur <m. -kóngs, -kóngar>:
èider m reial (ocell Somateria spectabilis)

æðar·rækt <f. -ræktar, no comptable>:
cria f de l'èider, cria f d'èiders

æðar·slag <n. -slags, -slög>:
<MEDpols m, pulsació f de l'artèria

æðarslags·rit <n. -rits, -rit>:
<MEDesfigmograma m

æðarslags·riti <m. -rita, -ritar>:
<MEDesfigmògraf m

æðarslags·ritun <f. -ritunar, -ritanir>:
<MEDesfigmografia f

æðar·sláttur <m. -sláttar, -slættir>:
<MEDpols m, pulsació f de l'artèria

æðar·ungi <m. -unga, -ungar>:
pollet m d'èider

æðar·varp <n. -varps, -vörp>:
àrea f de nidificació d'èiders

æða·samdráttur <m. -samdráttar, -samdrættir>:
<MEDvasoconstricció f

æða·sarkmein <n. -sarkmeins, -sarkmein>:
<MEDangiosarcoma m

æða·sigg <n. -siggs, no comptable>:
arteriosclerosi f (æðakölkun)

æða·sjúkdómur <m. -sjúkdóms, -sjúkdómar>:
<MEDmalaltia f vascular
♦ hjarta- og æðasjúkdómar: malalties f.pl cardiovasculars

æða·slit <n. -slits, -slit>:
<MEDtelèctasi f vascular, angiotelèctasi f. angioma telangectàtic, angioma m d'aranya, aranya f vascular
♦ → háræðaslit “aranya vascular, telangièctasi, angiotelèctasi”

æðast <æðist ~ æðumst | æddist ~ æddumst | æðst>:
<embogir (espantar-se un animal i entrar en pànic, posant-se a córrer de manera descontrolada)
nú sem fílarnir með jǫtnum ok risum váru at komnir skjaldborginni, ætla þeir þegar at brjóta hana ok hræða þá, sem fyrir stóðu, með sínum hræðiligum ásjónum ok undarligum látum, ok nú skjóta þeir, sem á váru skjaldborginni, fram þeim litlum kǫstulum ok brjóta þá skjótt ok hleypa upp músunum á fílana, en við þenna váveifliga atburð œddusk fílarnir snúandi sér aptur sem skjótast; rísa þeir ǫrðigir, ok um turna nú margir, svá at þeir falla til jarðar ok stóðu aldri upp síðan. En þeir, sem á váru skjaldborginni, láta nú ganga allra handa skot ok verða nú mǫrgum at skaða. Nú í annan stað láta þeir ganga blíðurnar á þá, sem fílunum skyldu stýra. Falla nú unnvǫrpum risar ok blámenn ok þær skyrsiligar skepnur, sem þeim fylgja, en fílarnir, sem þeir kasta sér um, falla þeir ok brjóta kastalana, þá sem á baki þeim váru, ok týndusk þeir menn allir, sem í váru, en sumir œddusk ok kvámusk úr orrostunni hlaupandi í hinu þrǫngustu skóga brjótandi þar ok af sér fellandi kastalana, týnandi svá þeim bogmǫnnum, sem þar váru í settir, sumir hrǫpuðu í foruð ok týndusk þar: quan els elefants, amb els ètuns i risons (gegants) arribaren a la skjaldborg o muralla d'escuts, es disposaren (proposaren) a trencar-la immediatament esfereint els qui tenien al davant amb llurs esfereïdors esguards i llurs peculiars braols. I llavors els qui hi havia rere la muralla d'escuts llançaren envant les caixetes, les trencaren encontinent i feren enfilar els ratolins als elefants i aquests, amb aquest fet inesperat, embogiren d'espant i giraren cua tan ràpidament com pogueren. Molts d'ells s'encabritaren i tombaren de cap per amunt, de manera que caigueren [d'esquena] a terra i ja no es tornaren a aixecar. I llavors, els qui es trobaven darrere la muralla d'escuts, dispararen tota mena de projectils i en feriren molts. I després, giraren les blides contra els qui menaven els elefants i llavors, els risons (gegants) i els blámenn (negres) i les horrendes criatures que els acompanyaven, caigueren a manats [sota les pedres que els llançaven], i [alguns d']els elefants, en girar cua per a fugir, varen caure a terra esclafant en fer-ho els castells que hi havia a llurs esquenes, de manera que tots els homes que hi havia dedins morien. Alguns dels elefants embogiren i fugiren corrents de la batalla a l'interior de la part més espessa dels boscos, espolsant-s'hi i esclafant -hi els castells que duien damunt l'esquena i morint d'aquesta manera [alguns d]els arquers que hi havia posats dedins, mentre que d'altres morien en caure dins aiguamolls (vocabulari: #1. blíða: Cf. en Baetke 19874, pàg. 57, no dóna entrada a aquest baix-alemanyisme. Cf. el llatí medieval blida -ae, blidda -ae, baix-alemany mitjà: blîde, neerlandès mitjà blide, blyde, neerlandès modern blijde, francès antic blide. Per a l'alt-alemany mitjà, en Lexer en dóna aquesta descripció: blîde stswf. <...> steinschleuder <...>, alt-alemany modern (Grimm, DW II,99) Bleide. Aquest mot potser sigui un derivat o estigui emparentat amb el grec τὸ βέλος -έλεος ‘projectil; sageta, i amb el grec βάλλειν ‘llançar, tirar, però un grec ἡ βαλίς -ίδος, tal i com el proposen en Jozef Frederik Vercouille 1925 o en Johannes Franck & Nicolaas van Wijk 1936²¹ (i d'altres) no sembla atestat enlloc. El millor és veure-hi una evolució del llatí balista, ballista com proposen en Pieter Arie Ferdinand van Veen i la Nicoline van der Sijs 1997: “blijde [werpgeschut] {blide 1260-1280} ← middeleeuws latijn blida [katapult] ← latijn bal(l)ista [idem], van grieks ballein [werpen]. En la meva traducció adopto el mot com a blida per comptes d'emprar balista. La blida era un enginy per a llançar pedres, com es palesa també en el nostre text, on, unes línies més amunt, llegim: hér með skuli þér ok búa blíður, sem flestar megi þér orka, ok flytja þetta allt saman móti jǫtnum ok blámǫnnum, ok ef svá verðr, at fílarnir óttisk nǫkkut þessi tiltœki, látið þá ganga steinana úr blíðunum á þá ok kostið alls megns at hrinda þessu illþýðiA més a més, construïu també tantes de blides com sigueu capaços de fer i porteu-ho tot plegat (blides i caixetes plenes de ratolins) contra els ètuns i els negres (moros ?) i, si s'esdevé que els elefants temen una mica aquest recurs, deixeu anar llavors les pedres de les blides contra ells i feu ús de totes les vostres forces per a estassar aquesta mala gent; #2. í annan stað: Cf. en Baetke 19874, pàg. 595: í annan stað auf der anderen Seite, andererseits; zum anderen, ferner)
og hið sama kveld er smiðurinn ók út eftir grjótinu með hestinn Svaðilfara þá hljóp úr skógi nokkrum merr að hestinum og hrein við. En er hesturinn kenndi hvað hrossi þetta var þá æddist hann og sleit sundur reipin og hljóp til merarinnar, en hún undan til skógar og smiðurinn eftir og vill taka hestinn. En þessi hross hlaupa alla nótt og dvelst smíðin þá nótt. Og eftir um daginn varð ekki svo smíðað sem fyrr hafði orðið. Og þá er smiðurinn sér að eigi mun lokið verða verkinu þá færist smiðurinn í jötunmóð. En er æsirnir sá það til víss að þar var bergrisi kominn, þá varð eigi þyrmt eiðunum, og kölluðu þeir á Þór og jafnskjótt kom hann. Og því næst fór á loft hamarinn Mjöllnir, galt þá smíðarkaupið og eigi sól og tungl, heldur synjaði hann honum að byggja í Jötunheimum og laust það hið fyrsta högg er hausinn brotnaði í smáan mola og sendi hann niður undir Niflhel: i aquell mateix vespre, quan el manobre va sortir a cercar pedres amb el cavall Svaðilfari, d'un bosc que hi havia per allà en va sortir corrents una egua en direcció al cavall i li va eguinar. I quan el cavall se'n va adonar de quina mena de cavall era aquell, va embogir i va rompre la corda i va córrer cap a l'egua, però ella va sortir corrents cap al bosc i el manobre hi va córrer al darrere per tornar a agafar el cavall, però els dos cavalls varen estar corrents tota la nit i aquella nit, la feina va quedar per fer. I quan l'ètun va veure que l'obra no estaria acabada [pel dia acordat], s'emparà d'ell el jötunmóður o furor d'ètun. I quan els ansos, veient-ho, saberen del cert que aquell ètun era [en realitat] un bergrisi o risó dels espadats, trencant els juraments prestats, invocaren en Tor i aquest s'hi va presentar al punt i tot seguit després d'arribar, va aixecar el martell Mèlnir i va pagar la feina feta a l'ètun, i la paga no fou pas el sol i la lluna, sinó que en Tor més aviat li va denegar per sempre més que habités als Jötunheimar: El primer cop el va endevinar al cap de tal manera que li va fer miquetes el crani i així el va fer baixar a Niflhel
á Grund voru rekin að hross um daginn þau er menn skyldu ríða. Þar var eitt hross þrevett ótamið. Það var svo mikið sem þau stærst eru og fax á mikið. Karl ómáli var úti er hrossin voru heim komin. Hann sá hrossið ótamda og hleypur á og þrífur taglið. Hann les sig fram með og fær þrifið hálsinn en það æðist við og hleypur víða um völlinn. Karl fylgir vel og léttir ei fyrr en hann komst á bak og krækir fótunum niður undir kviðinn en heldur sér í faxið. Hrossið hleypur aftur og fram til þess að þeir eru búnir sem fara ætla. Þá reið Karl með þeim upp eftir hólmunum. Hljóp þá hrossið ýmist fyrir þeim eða eftir og gerðu menn óp mikið að honum. Upp koma þeir til mannamótsins og hleypur Karl af baki hrossi sínu og settist niður einn saman. Þar hafði maður kastað niður glófum og þar lá hjá öx silfurrekin. Karl tekur upp og leggur í kné sér hvorutveggja. Hann strauk einatt öxina. Ekki gekk hann til hestavíga: durant el dia al mas de Grund hi havien menat els cavalls amb què els homes hi anirien. Entre aquests cavalls hi havia un cavall de tres anys encara per aregar. Era una bístia tan grossa com les que es fan més grosses i la crinera que tenia era gran. En Karl Mut es trobava a fora de les cases del mas quan varen arribar els cavalls. Va veure el cavall encara no aregat, va córrer cap a ell i el va agafar per la cua. Es va anar estirant cap envant fins a tenir-lo agafat pel coll, però això va embravir el cavall (o: el cavall es va embravir amb això) i es va posar a córrer arreu pel tún o prat tancat. En Karl corria amb ell sense afluixar el pas fins que va aconseguir muntar-lo i s'hi arrapava estrenyent-lo amb les cames per dessota el ventre i agafant-s'hi amb les mans per la crinera. El cavall va córrer d'una banda a l'altra fins que la gent que havia de marxar estigueren preparats per a fer-ho. Llavors en Karl va pujar amb ells resseguint a cavall els hólmar (illots). El seu cavall adés marxava davant el grup, adés darrere el grup i els homes de la partida li feien grans crits. Varen arribar al lloc de la trobada i allà en Karl va davallar del seu cavall i es va asseure a terra totsol. Algú havia deixat en aquell indret els seus guants i una destral amb el mànec guarnit d'argent. En Karl va agafar guants i destral i se'ls va posar damunt la falda. Acariciava sense cessar la destral i no va anar a veure les bregues de cavalls
slíkt svo mælir hann fyrir munni sér, er hann hugsaði sem nú er frá talt. Og svo æddist hann nú þegar ákaflega í mót Daríó konungi, er skattinn lét heimta af föður hans, og neytir í huginum vopna sinna með snarplegum áhlaupum sem þá er ljónshvelpur sér hjörtinn fyrir sér, er hann hefur eigi tekið afl sitt, en tenn eru svo litlar, að hann má eigi bíta, þó hellir hann út blóði hjartarins með huginum, að hann megi eigi með tönnunum, hann er þá og seinn á fæti, en þó er viljinn skjótur til áræðisins: tals paraules va mormolant per a si mentre rumia com s'ha referit a dalt. I per això llavors es posa immediatament violentament furiós contra el rei Darius el qual ha exigit de son pare el pagament de tributs, i en el seu cor empra les seves armes en ardits (var.: violents) atacs, talment un cadell de lleó quan veu al seu davant un cérvol, però que encara no ha atès totes les seves forces, i les seves dents són tan petites que no pot mossegar-hi, i tanmateix vessa la sang del cérvol en pensaments com que encara no ho pot pas fer amb les dents, com també és encara camalent, però tot i així la seva voluntat és ràpica atacant
þetta sér Núdus konungsson, at hans hetjur eru fallnar í strá niðr, ok atferð þeira Hjálmþés ok Ǫlvis ok hugsar, at hann muni þar koma í fulla raun, en þó treystir hann vel sínu afli ok hamingju. Því gerir hann at keyra hest sinn með sporum ok ríðr mót Hjálmþé, ok sem hann sér, hversu þessi ríkiláti konungsson ríðr sem fugl fljúgi, þykkisk hann skilja, at hann vill á hans fund. Því býr hann sik hraðliga á móti honum ok skekr sitt spjót grimmliga ok keyrir hestinn sporum ok ríðr móti konungssyni, ok lagði hvárr í annars skjǫld, en svá sátu þeir fast, at hvárrgi bifaðisk í sínum sǫðli, en báðar stengrnar brotnuðu, ok flugu brotin aptr fyrir hǫfuð þeim. Þeir taka nú til sverða sinna ok hǫggva nú hvárr til annars með miklu afli ok fimleika. En sǫkum þeira ógurligu bresta, sem urðu af þeira hǫggum, œddusk hestarnir undir þeim, svá at þeir máttu eigi hǫggum við koma, stigu af sínum hestum ok fengu sínum skjaldsveinum ok gengu saman ok bǫrðusk svá ákafliga, at við himin var at sjá lauf af hjálmum þeira ok parta af skjǫldum þeira, en sverðin sýndusk fjǫgur á lopti. Engi þóttisk sét hafa frœkiligra einvígi af tveimr mǫnnum, ok svá lengi bǫrðusk þeir, at ǫllum þótti undr, at þeir váru eigi sprungnir fyrir lǫngu af mœði. Hjálmþé leiddisk, at svá stœði lengr, at engi umskipti yrði þeira í milli. Því reiddi hann sverðit með miklu afli ok reiði, en sakir þess at skjǫldrinn var allr hǫggvinn á konungssyni, fekk hann eigi hlífum við komit. Kemr því hǫggit í hjálminn, svá at hann klofnaði ok brynjan ok búkrinn, svá at í beltisstað nam. Fell Núdus dauðr til jarðar. Lofuðu allir Hjálmþé fyrir þau afreksverk, sem hann hafði þar unnit í sinni framgǫngu, mest konungr sjálfr. Nú flýr allr herrinn til skipa, ok sigldu í burtu. En konungr ok hans menn fengu þar góz mikit: el príncep Núdus va veure que els seus herois havien caigut en la palla i l'atac (la forma de procedir) d'en Hjálmþér i l'Ǫlvir i va pensar que es trobava davant una prova ben difícil (és a dir, que s'hauria d'esforçar al màxim, si se'n volia sortir), però tanmateix, confiava plenament en la seva força i en la seva bona fortuna. Per això, va fer de punyir dels esperons el seu cavall i es va llançar contra en Hjálmþér, i quan aquest va veure que aquest puixant príncep cavalcava [tan ràpid] com vola un ocell, va comprendre que el príncep volia topar-se amb ell. Per això es va preparar ràpidament per a topar-se contra ell, i, brandint la seva llança amb ferotgia, va punyir dels esperons el seu cavall i es va llançar contra el príncep. Cadascun va endevinar amb la llança l'escut de l'altre, però seien tan fermament en llurs selles que cap d'ells no s'hi va bellugar gens ni mica, però les astes de llurs llances es trencaren i els bocins varen volar cap enrere davant llurs caps. Llavors varen agafar llurs espases i s'hi assestaren cops l'un a l'altre amb gran força i agilitat. I a causa dels espantosos esclafits que feien llurs espases en topar, els cavalls que muntaven s'encabritaven presos de pànic de manera que ells dos no es podien atènyer amb els cops d'espasa que s'assestaven. Per això baixaren de llurs cavalls i els donaren a llurs escuders i després s'atacaren i es bateren tan aferrissadament que contra el cel podien veure's volar les fulles ornamentals de llurs elms i parts de llurs escuts i les espases semblaven quatre movent-se en l'aire. Ningú no creia haver vist mai un duel més ardit de dos homes i es varen estar batent tant de temps que a tots els semblava gran meravella que cap dels dos no hagués esclatat de cansament molt abans. En Hjálmþér es va atipar que el duel durés tant sense que es produís cap canvi decisiu entre ells. Per això va brandir l'espasa amb gran força i fúria i, com que tot l'escut del príncep ja estava esbocinat, ja no s'hi va poder protegir d'aquell cop i per això l'espasa d'en Hjálmþér li va endevinar el casc i el va fendre per la meitat i també va fendre per la meitat la cuirassa i el tronc del cos d'en Núdus fins a l'alçada del cinyell. En Núdus va caure mort en terra. Tothom va lloar en Hjálmþér per les proeses que havia acomplit en el seu atac, i el qui més el lloà de tots fou el rei. Llavors tot l'exèrcit [del príncep Núdus] va fugir cap als vaixells i salparen d'allà. El rei, emperò, i els seus homes, varen obtenir allà grans riqueses [com a botí]
það er að segja frá þeim Hróari og Helga að þá er landskjálftinn varð æddust menn allir þeir er úti voru nema þeir Helgi og Hróar og urðu þeir að halda þeim sem úti voru. En er þeir fundust varð þar fagnafundur. Þóttust þeir þá Geir og Hörð úr helju heimt hafa: cal contar d'en Hróar i en Helgi que, quan es va produir el tremolor de terra, tothom qui era a fora [del túmul funerari d'en Sóti] va entrar en pànic llevat d'en Helgi i en Hróar, els quals hagueren d'aturar els [altres] qui eren a fora [perquè no marxessin]. I quan [els qui eren a fora del túmul i els qui eren dedins] es varen veure, hi hagué una gran alegria. Consideraven que en Geir i en Hörður havien tornat d'una mort certa (és a dir, els de fora del túmul, després del tremolor de terra, els havien donat per morts)

æða·stífla <f. -stíflu, -stíflur. Gen. pl.: -stíflna o: -stífla>:
<MEDembòlia f
♦ æðastífla í heila: <MEDembòlia f cerebral

æðastíflu·kreppa <f. -kreppu, -kreppur. Gen. pl.: -kreppa o: -kreppna>:
<MEDcrisi vasooclusiva

æða·teppa <f. -teppu, -teppur. Gen. pl.: -teppa o: -teppna>:
<MEDembòlia f

æða·veggur <m. -veggjar, -veggir. Gen. pl.: -veggja; dat.pl.: -veggjum>:
<MEDparet f vascular, paret f de vas sanguini

æða·vitglöp <n.pl -vitglapa>:
<MEDdemència f vascular

æða·víkkun <f. -víkkunar, -víkkanir>:
<MEDangioèctasi f, vasodilatació f, angiodiàstasi f, dilatació f de vas sanguini

æða·þrenging <f. -þrengingar, -þrengingar>:
<MEDvasoconstricció f

æða·þrengsli <n.pl -þrengsla>:
<MEDangiostenosi f

æða·æxli <n. -æxlis, -æxli>:
<MEDangioma m

æði¹ <n. æðis, no comptable>:
1. (eðli, náttúratarannà m, caràcter m (forma d'ésser, disposició, jeia, natura)
♦ hún var við hans æði: <LOC FIG[ella] li esqueia (com a parella)
2. (hegðuncomportament m (capteniment)
♦ til orðs og æðis: <LOC FIGde paraula i obra

æði² <n. æðis, no comptable>:
1. (ofuráhugi, æðisóttmania f (idea fixa, dèria, curolla)
♦ mikið æði hefur gripið um sig: <LOC FIGs'ha desfermat una histèria col·lectiva
♦ óðs manns æði: <LOC FIGbogeria f (acte de boig, eixelebradesa, insensatesa)
♦ þetta væri óðs manns æði: <LOC FIGfer això seria una autèntica bogeria (seria un acte de boig)
♦ það er ~ væri óðs manns æði [fyrir e-n] að <+ inf.><LOC FIGés ~ seria una autèntica bogeria [per a X de] <+ inf.>  
2. (vitskerðing, vitfirringfrenesia f (exaltació furiosa)
3. (ofsabræði, ofsi, æðigangurràbia f, furor m,f, fúria f (deliri furiós & enuig violent, ira)
4. (æðiskastatac m de ràbia (accés de ràbia, enrabiada)
♦ það rennur á hana æði: <LOC FIGperd els estreps
5. (dúndur, eitthvað frábærtbogeria f (bogeria f (dit de cosa que està extremadament bé))
♦ þetta er algjört (o: algert; o: alveg) æði: <LOC FIGaixò és absolutament fantàstic!
♦ mér finnst þessi hattur æði: aquest barret em sembla fenomenal
♦ mótorhjólið þitt er æði!: la teva moto és una passada

æði³ <adv.>:
(sæmilegaforça (en alt grau)
♦ æði <+ Adj. ~ Adv.>força <+ Adj. ~ Adv.
♦ æði frábrugðinn: força diferent
♦ æði góður: força bo
♦ æði stór: força gros
♦ æði lengi: fa força temps

æði⁴:
1ª i 3ª pers. sg. pret. subj. de → æja “fer un alto en el camí”

æði⁵:
1ª i 3ª pers. sg. pret. subj. de → vaða “passar a gual”

æði- <prefixoide elatiu davant substantiu>:
(sæmilegur, alllangurconsiderable (força gran, notable)
♦ → æðimunur “diferència considerable”
♦ → æðispölur “distància considerable”
♦ → æðitími “temps considerable”

æðibunu·gangur <m. -gangs, no comptable>:
variant de æðigangur ‘tragí de bojos, tràfec[s], atrafegament, traüt’

æði·gangur <m. -gangs, no comptable>:
(fljótfærnitragí m de bojos, deliri m, furor m,f (frenesia, exaltació furiosa, extrema, gairebé violenta, entusiasme furibund)
ég flæktist upp í einn vagninn án þess að hafa hugmynd um, hvað þessi sinnulausi æðigangur ætti að þýða, og við þutum á harðastökki uppi eftir Calle de Alcalá: vagarejant per la ciutat vaig pujar a un carruatge sense tenir idea del que volia dir aquell furor esbojarrat i vam sortir disparats al trot remuntant la Calle de Alcalá
sá rjetti skipskaptugi var Sixtus Jacobsson; í þessari uppá kominni neyð varð honum ekkert til ráða, utan [p. 356] lá og grjet í sinni hvílu. En minn kaptugi, Christofor Boye, hann var í allri framgöngu og ráðum fyrir öllu, svo eg sá í engum þar innan skipsborðs forstand nje atburði til nokkurs þess, sem oss gagn mætti að verða og líf af leiða, utan þessa eins manns og M[eistara] Mutten, sá eð var vor stýrimann, einn reyndur mann og gamall sjóhani, sem fyrmeir hafði í hernaði og uppá fríbýteri í mörg ár verið með sín fimm sjálfseignarskip, en fyrir eitthvert eða fleiri hans frægðarstykki varð náðaður af kónginum á Englandi. Síðan leitaði kaptuginn Christofor Boye við að stilla þann mikla æðigang þessa fyrnefnda kaðalhrings, og ljet fimm menn koma fimm súlum öllum undireins innan í hringinn nær kyrrast stóð, og þær fimm stoðir ráku þeir strax undir bita, svo hann hvorki stökki, skrikan eður köstum viðkom. Alt til þess að svo gjörðist frá fyrsta var oss voði og lífsháski sýndur af umslögum þessa kaðaltogs. Og að honum svo stiltum fyrir góð ráð mins kaptuga Christofors Boga gafst meiri friður og minni ótti: el legítim capità de la nau era en Sixtus Jacobsson. En aquesta situació de destret que havia sorgit, no se'l podia fer servir per res, sinó que jeia plorant a la seva llitera. El meu capità, en canvi, en Christofor Boye, era en tota acció, prenint decisions per a tot, de manera que no vaig veure en ningú a bord del vaixell l'enteniment i l'empenta per fer res que pogués ésser-nos d'utilitat i de la qual cosa se'n pogués derivar vida, llevat d'aquest home i de mestre Mutten que era el nostre nauxer, un home experimentat i un vell llop marí que, en altres temps, amb els cinc vaixells de la seva propietat, havia estat molts d'anys participant en accions de guerra i practicant el filibusterisme, però que per alguna o per moltes de les seves glorioses proeses havia estat perdonat pel rei d'Anglaterra. Després, el capità Christofor Boye va procurar d'aturar (calmar) la cursa embogida d'aquell rotlle de llibant ja esmentat i va fer que cinc homes posessin cinc pilastres, tots a un instant, dins l'interior del rotlle, aprofitant un moment que el rotlle restava més tranquil, i [després] aquells cinc homes immediatament anaren empenyent aquells cinc pilars (puntals?) fins dessota de les bites de manera que el rotlle no tingués ocasió d'ésser llançat d'un lloc a l'altre, de relliscar d'un costat a l'altre o de saltar d'ací d'allà. Fins que això no es va haver fet, des del començament els embats d'aquell llibant havien representat un perill i un risc mortals per a nosaltres. I un cop fixat aquell rotlle de corda per les bones decisions del meu capità en Christofor Bogi, hi hagué més pau i menys temor [a bord de la nau]
einn stúdent var í borginni meðal annara, sem í þann tíma voru eitt hundrað að tölu, sá eð Michel hjet, og kallaður Michel Norðbaggi. Söfrin Trafn og hann áttu stundum gráglettur saman, sem hann á nætur, þegar skarvaktin gekk sinn æðigang um stræti borgarinnar, (hvers fyr var getið) hafði Michel dregið í sinn flokk þau mestu fól og illmenni, er hann gat útlesið úr tölu bátsmanna og annars handverksfólks, og setti sig með þessum selskap oftlega í gegn vaktmeistaranum og hans skarvakt, en urðu þó svo búið að hafa og láta þá frítt spássera. Með því Michel var nógu ríkur hjelt hann oft veislur Söfrin og hans selskap og voru miklir kunningjar: a la ciutat hi havia un estudiant entre els molts d'altres que hi havia en aquells temps en nombre de cent, que es deia Michel (Miquel) i a qui deien de malnom Michel Norðbaggi (en Miquel el noruec). En Söfrin (Severià) Trafn i ell de tant en tant tenien brega l'un amb l'altre. Així que [en Söfrin] a les nits [anacolut], quan la guaita de la ciutat (la skarvakt) feia la seva ronda embogida pels carrers de la ciutat (la qual cosa ja s'ha esmentat abans), en Michel havia arrossegat al seu aplec els pitjors caps de trons i brètols que havia pogut escollir d'entre els mariners i d'altres treballadors [del port] i amb aquest grup s'entravessava freqüentment contra el cap de guaita i els homes de la seva guaita, els qual es veien forçats a deixar les coses com estaven i deixar-los passejar a ells lliurement [per on volguessin]. Com que en Michel era prou acabalat, sovint oferia banquets al Söfrin i als homes d'aquest i tots dos eren grans companyons

æði·kast <n. -kasts, -köst>:
variant de æðiskast ‘accés d'ira, atac de ràbia’

æði·kollur <m. -kolls, -kollar>:
(bráður eða fljótráður maðurpersona impetuosa i irreflexiva (eixelebrat, que s'exalta amb facilitat, que té la cua de palla)
♦ Ásgeir æðikollur: <HISTl'Ásgeir Cua-de-palla
maður er nefndur Þorsteinn. Hann var sonur Þorkels kugga, Þórðarsonar gellis, Ólafssonar feilans, Þorsteinssonar rauðs, Auðarsonar djúpauðgu. Móðir Þorsteins Kuggasonar var Þuríður dóttir Ásgeirs æðikolls. Ásgeir var föðurbróðir Ásmundar hærulangs: hi havia un home que nomia Þorsteinn. Era fill d'en Þorkell Kuggi (Soc, Rabassa), el fill d'en Þórður gellir (Brogent, Bramulador), el qual era fill de l'Olau feilan (Llobet), el fill d'en Þorsteinn el Roig que era fill de l'Auður la Sàvia. La mare d'en Þorsteinn, el fill d'en Kuggi (Soc) era la Þuríður, la filla de l'Ásgeir Cua-de-palla. L'Ásgeir era oncle, per part de pare, de l'Ásmundur hærulangur (Canes-llargues)

æði·maður <m. -manns, -enn>:
persona f irascible
Þórólfur var æðimaður mikill: en Þórólfur era una persona molt irascible

æði·margir, -margar, -mörg <adj.>:
moltíssims -íssimes

æði·munur <m. -munar, no comptable>:
diferència f considerable

æðis·genginn, -gengin, -gengið <adj.>:
1. (ofsafenginn, vitstolaboig boja (embogit, alienat, furiós)
2. (ofsalegurterrible (tremend)
♦ æðisgenginn eltingarleikur: una persecució implacable
♦ æðisgenginn flótti undan e-m ~ e-u: una fugida frenètica d'algú ~ d'una cosa
♦ æðisgenginn hávaði: un soroll terrible (o: eixordador) 
♦ æðisgenginn mótvindur: una vent en contra terrible (o: violentíssim) 
♦ æðisgenginn stormur: una tempesta terrible (o: violentíssima) 
3. <FAM(frábær, þrælgóðurfantàstic -a, genial (estupend, molt bo)

æðis·kast <n. -kasts, -köst>:
atac m de ràbia (o: fúria), accés m de ràbia (o: fúria), accés m d'ira (o: còlera)
♦ fá æðiskast: tenir un atac de ràbia

æðis·lega <adv.>:
<FAM(mjögincreïblement (fantàsticament)
♦ vera æðislega <+ Adj.>ésser increïblement <+ Adj.
ég er æðislega skotinn í þér: eestic bojament enamorat de tu

æðis·legur, -leg, -legt <adj.>:
1. (ofsalegurtremend -a, terrible (enorme, espantós)
2. <FAM(þrælgóðurincreïble, magnífic -a (fantàstic, estupend, fabulós)
♦ mér finnst æðislegt að <+ inf.>trobo fantàstic <+ inf.
♦ þetta er æðislegt!: això és fantàstic!

æði·sótt <f. -sóttar, no comptable>:
<PSICOmania f

æði·spölur <m. -spalar, -spelir>:
distància f considerable

æðóttur, æðótt, æðótt <adj.>:
venós -osa

æð·planta <f. -plöntu, -plöntur. Gen. pl.: -plantna>:
planta f vascular

æðra <f. æðru, no comptable>:
emporuguiment m, temor m,f (manca de coratge, desànim, descoratjament)
◊ síðan vér heyrðum þetta, er æðra (= wa-ɪ̯ʝimˈmas ləβāˈβēnū, וַיִּמַּס לְבָבֵנוּ) komin í brjóst vor, og enginn hugur er í nokkrum manni, þegar yður skal mæta, því að Drottinn, Guð yðar, er Guð á himnum uppi og á jörðu niðri: des que ho hem sentit contar que ens ha entrat la por al cor, i tothom s'ha quedat sense coratge davant el fet d'haver-nos d'enfrontar a vosaltres, perquè Jahvè, el vostre Déu, és Déu tant a dalt del cel com aquí baix a la terra
◊ þá kom þeim æðra (= wa-ɪ̯ʝimˈmas ləβāˈβām, וַיִּמַּס לְבָבָם) í brjóst og þeim féllst hugur fyrir Ísraelsmönnum: aleshores es descoratjaven i s'acovardien davant el poble d'Israel
◊ gerumst vér allir snarpir og skeleggir í þessum ráðum er vér höfum upp tekið og höldum svo fram bóndaherinum að þeir megi eigi finna á oss æðru. Og mun það alþýðuna fram eggja ef vér göngum glaðir til að fylkja og eggja liðið: siguem tots abrivats i plens de determinació en aquesta empresa que hem escomès i fem avançar contra ells l'exèrcit pagès de tal manera que no puguin trobar por en nosaltres. I si anem amb posat i esperit alegres a disposar la host en formació de combat i l'enardim, aixecarem la moral de tothom aquí reunit
◊ Njáll mælti til þeirra: "Verðið vel við og mælið eigi æðru því að él eitt mun vera og skyldi langt til annars slíks. Trúið þér og því að guð er miskunnsamur og mun hann oss eigi láta brenna bæði þessa heims og annars." Slíkar fortölur hafði hann fyrir þeim og aðrar hraustlegri: en Njáll els va dir: “Manteniu alt el coratge i calleu la vostra por car això només serà una calabruixada passatgera i haurà de passar molt de temps fins que n'hi torni a haver una que s'hi acosti. Confieu que Déu és misericordiós i que no permetrà que ens cremem [vius], ni en aquest món, ni a l'altre”. I els adreçava aquestes exhortacions i d'altres de més encoratjadores encara
◊ “Viðrœða æðru ok hugrekkis”: “Disputa de Temor i Fortalesa”

æðrast <æðrast ~ æðrumst | æðraðist ~ æðruðumst | æðrast>:
1. (guggnaperdre el coratge, descoratjar-se (perdre l'ànim, desmoralitzar-se, desesperar-se)
snérust Trójumenn skjótt við og stóðu öndverðir við Akkeum, en Argverjar biðu við í samfelldum flokkum og æðruðust ekki
Ef hann spyrði nú, að þeir æðruðust allir fyrir Hektori, mundi hann af alvöru hefja upp hendur sínar til hinna ódauðlegu guða, að öndin mætti líða úr líkam sínum og fara niður í Hadesar heim
svo afskaplega æðruðust allir Akkear þá fyrir Hektori og föður Seifi
2. (tapa sér, missa stjórn á sérperdre la calma, perdre la compostura (cast., ekki ritm./no lit.), <LITperdre la continença (perdre l'aplom, perdre la sang freda, deixar-se vèncer pel neguit)
3. <æðrast yfir e-u>: (kveinaplànyer-se d'una cosa (queixar-se'n amargament, lamentar-se'n)

æðri, æðri, æðra: <adj.. És defectiu: només apareix en grau comparatiu i en grau superlatiu>:
superior, més alt -a (que està per damunt un altre en càrrec, dignitat, etc.)
♦ vera æðri <+ Dat.>ésser superior a <+ Subst.>
◊ fyrir því hefur og Guð hátt upp hafið hann og gefið honum nafnið, sem hverju nafni er æðra: és per això que Déu l'ha aixecat [ben] alt i li ha concedit aquell nom que és superior a qualsevol altre nom
♦ æðri skóli: escola superior
♦ æðri ~ óæðri ~ lægri menn: persones d'alta posició social ~ de baixa posició social
♦ æðri stétt: classe [social] alta

æðru·fullur, -full, -fullt: <adj.>:
descoratjat -ada
EN er Trójumenn komu að vaði hins straumfagra, sveipótta Ksanþusfljóts, er hinn ódauðlegi Seifur hafði getið, þá skildi Akkilles þá, elti suma þeirra út á völlinn á leið til borgarinnar, þar sem Akkear flýðu æðrufullir daginn fyrir, þá er Hektor hinn prúði lét óðast
„Eg vesall maður, þó eg flýi undan hinum sterka Akkilli, sömu leið og hinir fara, sem undan flæmast æðrufullir, þá mun hann ná mér allt að einu og höggva höfuð af mér, án þess eg komi nokkurri vörn fyrir mig

æðru·laus, -laus, -laust: <adj.>:
1. (óttalausimpàvid -a (exempt de por, intrèpid, sense por)
Svo sem hinn mannskæði Ares gengur til orustu, og fylgir honum Flótti, sonur hans; hann er jafnsterkur, sem hann er æðrulaus, og hefir hann skotið mörgum hermanni skelk í bringu, þó hugaður hafi verið
2. (rólyndurimpassible, impertèrrit -a (sense perdre la sang freda, que manté la calma, amb gran calma, sense perdre l'aplom)
ómótstæðilegur (ἀκώλυτον), góðgjarn (εὐεργετικόν), ástúðlegur mönnum (φιλάνθρωπον), staðfastur (βέβαιον), æðrulaus (ἀσφαλής -ής -ές:   ἀσφαλές), öruggur (ἀμέριμνον), almáttugur (παντοδύναμον), alsjáandi (πανεπίσκοπον) og streymir um alla anda (καὶ διὰ πάντων χωροῦν πνευμάτων), hina vitrustu (νοερῶν), hreinustu (καθαρῶν) og fíngerðustu (λεπτοτάτων)irresistible, benvolent, afectuós amb els homes, ferm, sense neguits, segur, totpoderós, que tot ho veu i que passa a través de tots els esperits, dels més savis, dels més purs i dels més subtils

æðru·leysi: <n. -leysis, no comptable>:
1. (óttaleysiimpavidesa f (intrepidesa, manca de por)
♦ af æðruleysi: fent el cor fort, amb impavidesa, sense perdre la sang freda
2. (rólyndiimpassibilitat f (sang freda, serenitat, gran calma d'esperit)

æðruleysis·bæn: <f. -bænar, no comptable>:
pregària f de la serenitat (pregària atribuïda al Reinhold Niebuhr i emprada a les reunions d'Alcohòlics Anònims)

æðru·orð <n. -orðs, -orð>:
1. (hugleysisorð, vonleysisorðparaules f.pl de desànim (o: descoratjament) (paraules que revelen manca de coratge)
◊ þá brugðu Arngríms synir sverðum ok bitu í skjaldarrendr, ok kom á þá berserksgangr. Þeir gengu þá sex út á hvárn askinn. En þar váru svá góðir drengir innan borðs, at allir tóku sín vápn, ok engi flýði ór sínu rúmi, ok engi mælti æðruorð. En berserkirnir gengu með öðru borði fram, en öðru aptr ok drápu þá alla. Síðan gengu þeir á land upp grenjandi: aleshores els fills de l'Arngrímr varen desembeinar llurs espases, mossegaren les voreres de llurs escuts (en el capítol XL de la Història d'en Grèttir el berserc Snækollr fa exactament el mateix) i els va sobrevenir el furor de berserc. Es van dirigir als askar en dos grups de sis (entenc que cadascun dels dos vaixells és atacat per sis bersercs), però a bord dels askar hi havia barons tan estrenus que tots ells varen agafar llurs armes i ningú no va abandonar el seu lloc ni cap d'ells va dir paraules de desànim. Els bersercs varen avançar contra ells pujant a bord per un dels flancs i baixant-ne per l'altre del darrere (la traducció llatina de l'Stefán Björnsson (1785), pàg. 25, fa: Berserki juxta unum navis marginem procedentes, juxta alterum recedentes, omnes ad unum occiderunt) i els varen matar tots. Tot seguit, pujaren de nou a terra tot braolant
2. (kveinstafir, kvörtunarorðparaula f de queixa (paraula de lamentació)
♦ hún mælti ekki æðruorð: no va dir ni una paraula de queixa

æðru·tónn <m. -tóns, no comptable>:
to m de queixa

æðsta·ráð <n. æðsta·ráðs, æðstu·ráð>:
1. <POLÍT GENconsell suprem
2. <POLÍT HISTsoviet suprem
♦ Æðstaráð Sovétríkjanna (o: Ráðstjórnarríkjanna)el soviet suprem de la Unió Soviètica (Верхо́вный Сове́т СССР)

æðsti, æðsta, æðsta: <adj. en grau superl. feble. És defectiu: només apareix en grau comparatiu i en grau superlatiu>:
summe -a, el més superior, el més alt -a (que està per damunt un altre en càrrec, dignitat, etc.)
Hann kvað nú svo að orði: Kunnigt mun mönnum vera um málaferli vor Páls og um þá svívirðing er mér var ætluð að gera ef fram kæmi og olli því meir hamingja mín en tilstilli þess er gerði. Síðan var sæst á málið og selt mér sjálfdæmi af Páli. En nú eru sóttir að hinir æðstu menn á Íslandi að þetta mál skuli nú í gerð leggja er áður kom í sjálfdæmi. Nú ef dæmi finnast til að svo hafi menn fyrr gert þá væri á að líta. En þeir menn er sig binda nú við málið, nefni eg fyrst til þess Jón Loftsson er dýrstur maður er á landi þessu og allir skjóta sínum málaferlum til, þá veit eigi eg hvort annað er nú virðingarvænna en reyna hvern sóma hann vill minn gera. Nú kann vera að eg hafi eigi vit til að sjá mér hlut til handa en vilja mundi eg halda sæmd minni (SS I, cap. 78, pàg. 98)
♦ hinn mesti og æðsti lifandi Guð: el déu vivent, altíssim i màxim
♦ æðsti bekkur í kirkjum: el primer banc de les esglésies (reservat a prohoms i dignataris)
♦ æðsti prestur: summe sacerdot (æðstiprestur)
♦ æðsti presturinn: el summe sacerdot
♦ æðstu prestarnir: els summes sacerdots

æðstiprestur <m. æðstaprests, æðstuprestar>:
<RELIG & FIGsumme sacerdot

æðstur, æðst, æðst: <adj. en grau superl. fort. És defectiu: només apareix en grau comparatiu i en grau superlatiu>:
summe -a, el més superior, el més alt -a (que està per damunt un altre en càrrec, dignitat, etc.)
Brynhildr svarar: “Móðir hans gekk í valinn ok fann Sigmund konungs sáran ok bauð at binda sár hans. En hann kvezk of gamall síðan at berjask en bað hana við þay huggask, at hon mundi œztan son ala, ok var þar spá spaks geta. Ok eptir andlát Sigmundar konungs fór hon með Álfi konungi. Ok var Sigurðr þar upp fœddr í mikilli virðingu. Ok vann hann mǫrg afreksverk á hverjum degi. Ok er hann ágæztr maðr í verǫldu” (VS, cap. XXVI, pàg. 63): la Brynhildr li va respondre: “Sa mare va fer cap al camp de batalla; hi va trobar el rei Sigmundr malferit i es va oferir a embenar-li les seves ferides, però ell li va dir que ja era massa vell per continuar combatent després d’aquella batalla i li va demanar que es consolés pensant que infantaria el més excel·lent dels fills (o: un fill distingidíssim) i, com fa la dita: ‛la suposició del savi va ser profecia’. I després de la mort del rei Sigmundr, ella se n’anà a viure amb el rei Álfr i en Sigurðr va créixer allà amb grans honors acomplint cada dia moltes i grans proeses i convertint-s’hi en l’home més excel·lent de tot el món” (En comparació, la versió actualitzada de la Netútgáfan fa: Brynhildur svarar: "Móðir hans gekk í valinn og fann Sigmund konungs sáran og bauð að binda sár hans en hann kveðst of gamall síðan að berjast, en bað hana við það huggast að hún mundi æðstan son ala og var þar spá spaks geta. Og eftir andlát Sigmundar konungs fór hún með Álfi konungi og var Sigurður þar upp fæddur í mikilli virðingu og vann hann mörg afreksverk á hverjum degi og er hann ágætastur maður í veröldu")
  En textos medievals i en ortografia normalitzada, aquest superlatiu s'escriu œztr, que en la llengua moderna donava æztur. Com que la supressió, el 1973, de la lletra z hauria portat a una homografia d'aquest superlatiu amb l'adjectiu verbal æstur, es va fixar una ortografia ‘morfològica’ per al superlatiu, és a dir, æðstur, per la forma de comparatiu æðri. Ara bé, cal tenir present que æðstur i æstur són homòfons. Tots dos sonen [ˈa͡ɪ̯stʏɾ].  
     

æðu·bólga <f. -bólgu, pl. no hab.>:
coroïditis f

æðu·flækja <f. -flækju, -flækjur. Gen. pl.: -flækja>:
<MEDplexe m coroïdal

æðu- og sjónu·bólga <f. -bólgu, pl. no hab.>:
coroïdo-retinitis f

æður¹ <f. æðar, æðar>:
1. (æðarfuglèider m (ocell Somateria mollissima) (es diu esp. de la femella, æðarkolla)
2. (æðarkollafemella f d'èider, èider f femella

< æður² <f. æðar, æðar>:
variant arcaica d' → æð “vena, vas sanguini”

æð·vængja <f. -vængju, -vængjur. Gen. pl.: -vængna>:
himenòpter m

æð·vængjaður, -vængjuð, -vængjað <adj.>:
que té ales membranoses, himenòpter -a
♦ æðvængjuð skorkvikindi (o: skordýr)<ENTOMinsectes himenòpters

æfa <æfi ~ æfum | æfði ~ æfðum | æfte-ð>:
1. <GENpracticar una cosa
♦ hún æfir ballett: practica el ballet, s'exercita en ballet
♦ æfa sig [á e-ð]: exercitar-se [en una cosa]
♦ æfa sig á fiðluna: exercitar-se en tocar el violí, assatjar al violí
♦ æfa sig [í e-u]: exercitar-se [en una cosa]
♦ æfa sig [í því] að <+ inf.>exercitar-se en <+ inf.>
2. <TEATR, MÚSassatjar una cosa
♦ hann æfir hjá kórnum: assatja amb un chor
♦ hann æfir kórinn: dirigeix els assaigs del chor
3. <ESPORTentrenar-se
♦ æfa fótbolta ~ handbolta: entrenar-se en futbol ~ handbol, tenir entrenament de futbol ~ handbol
♦ æfa með liði: entrenar-se amb un equip
♦ hann æfir með liði FC Barcelona: s'entrena amb el FC Barcelona
♦ æfa e-n: entrenar algú

æfður, æfð, æft <adj.>:
expert -a (o: experimentat -ada), hàbil, ple -ena d'experiència
♦ æfður skipasmiður: un mestre d'aixa amb molta d'experiència

æfing <f. æfingar, æfingar>:
1. <GENpràctica f
♦ æfingin skapar meistarann: <LOC FIGla pràctica fa el mestre
2. <ESPORT & MÙS & ENSENYexercici m (treball que té per objectiu l'adquisició d'una habilitat o coneixements & entrenament & activitat física d'entrenament o condicionament físic)
♦ fara á æfingu: anar a entrenar-se
♦ stunda æfingar: fer exercicis [físics], entrenar-se
♦ svörin við æfingum: les respostes als exercicis
♦ verklegar æfingar: exercicis pràctics, pràctiques f.pl (d'assignatura)
3. <MIL = þjálfun hermannainstrucció f
4. <MIL = heræfingarmaniobres f.pl [militars]
5. <TEATR, MÚSassaig m
6. (ástandforma f (condició física)
♦ halda sér í æfingu: mantenir-se en forma
♦ vera [ekki] í æfingu: [no] estar en forma
♦ vera í góðri æfingu: estar en bona forma

æfinga·akstur <m. -aksturs, no comptable>:
pràctiques f.pl de conducció

æfinga·bók <f. -bókar, -bækur>:
llibre m d'exercicis

æfinga·galli <m. -galla, -gallar>:
xandall m

æfinga·stöð <f. -stöðvar, -stöðvar>:
centre m d'entrenament, gimnàs m

æfinga·tæki <n. -tækis, -tæki. Gen. pl.: -tækja; dat.pl.: -tækjum>:
aparell m d'entrenament

æfur, æf, æft <adj.>:
furiós -osa (o: enfurismat -ada)
Þessi háðsyrði gerðu konunginn svo æfan af reiði að hann lét leika drenginn enn verr en hina
♦ æfur af bræði: bullint de ràbia
♦ vera æf við e-n [út af e-u]: estar enfurismat -ada (o: furiós -osa) amb algú [per una cosa]
♦ verða æf við e-n [út af e-u]: enfurismar-se (o: posar-se furiós -osa) amb algú [per una cosa]

ægður, ægð, ægt <adj.>:
1. <GENesborronat -ada, espaordit -ida
2. (ógnvekjandi, æguresborronador -a, espaordidor -a (que causa espant)
þá tók Oddr til orða: „Allmjǫk hafa þessir œgðir verit í frásǫgnum“: aleshores l'Oddr prengué la paraula i digué: “Aquests [dos] han estat molt esborronadors en els relats [que en parlen]” (o sigui, en els relats que en parlen s'ha exagerat moltíssim el caràcter esborronador d'aquests dos) (vocabulari: #1. ægður: Cf. en Baetke 19874, pàg. 805: allmjǫk hafa þessir œgðir verit í frásǫgnum die Furchtbarkeit dieser Leute ist in Berichten sehr überschätzt, übertrieben worden)

þú skreyttir þig gulli og silfri og klæddist líni, silki og skrautvefnaði, þú hafðir fínmalað mjöl, hunang og olíu til matar og þú varst ægifögur og hlaust jafnvel drottningartign

ægi·lega <adv.>:
<GEN & FIGterriblement
♦ finnast ægilega gaman að <+ inf.><LOC FIGtrobar divertidíssim <+ inf.>

ægi·legur, -leg, -legt <adj.>:
<GEN & FIGterrible
♦ hin ægilega orusta: la furiosa batalla
hin ægilega orusta í Flandern er nú brátt á enda. Bresku og frönsku hersveitirnar, sem varist hafa af dæmafárri hreysti á mjórri landræmu, sem takmarkaðist að vestan á línu frá Cassel til Grevelines og að norðan frá Ypres til Nieuport, hefir nú hörfað undan til strandar: la furiosa batalla a Flandres a punt d'acabar. Les tropes franceses i britàniques, que s'han defensat amb valor excepcional en una estreta franja de terra delimitada per l'oest per una línia de Cassel a Grevelines i pel nord d'Ypres a Nieuport, s'han batut en retirada ara cap a la costa
6Þá fór konan og sagði við mann sinn á þessa leið: "Guðsmaður nokkur kom til mín, og var hann ásýndum sem engill Guðs, ægilegur mjög; en ég spurði hann ekki, hvaðan hann væri, og nafn sitt sagði hann mér ekki
Guð er ægilegur í hópi heilagra, mikill er hann og óttalegur öllum þeim, sem eru umhverfis hann
Fögur ertu, vina mín, eins og Tirsa, yndisleg eins og Jerúsalem, ægileg sem herflokkar.
7Ægileg og hræðileg er hún, frá henni sjálfri út gengur réttur hennar og tign.
♦ þetta er ægilegt ástand: <LOC FIGés una situació terrible

Reið upp hönd þína gegn framandi þjóðum svo að þær sjái ægimátt þinn

<LITER ægir <m. ægis, no comptable>:
mar f, oceà m
◊ Eiríkr jarl varð mjǫk reiðr við orð þeira, bað nú alla menn ganga til skipa, — „en þess væntir ek,“ segir hann, „þóat þér Danir ok Svíar frýit mér nú mjǫk hugar, at yðr hvárumtveggjum sé eigi úleiðara, áðr en sól gengr í ægi í kveld, en mér ok mínum mǫnnum“: el iarl Eiríkr es va posar molt furiós en sentir llurs paraules i llavors els va manar que tots els homes anessin als vaixells — “I espero”, va dir-los, “que vosaltres, danesos i suecs, encara que ara em retraieu molt manca de coratge, abans que el sol no s'enfonsi dins la mar aquest vespre, tant els uls com els altres ho passareu més desagradablement que no pas jo i els meus homes”
♦ Grímur ægir: <MITOLGrímur ægir (o: Ægir), Grímur oceà
Grímr hét fóstbróðir hans ok kallaðr ægir. Maðrinn var sterkr ok at ǫllu illr. Ekki vissu menn kynferði hans eða ætt, því at Gróa vǫlva hafði fundit hann í flœðarmáli í Hlésey, en hon var móðir Þórðar ok hafði Grím fóstrat ok upp fœddan ok kenndi honum svá alla fjǫlkynngi, at engi á Norðrlǫndum var hans líki, því at hans eðli var ólíkt allra annarra manna náttúru. Þat er sumra manna ætlun, at móðir Gríms muni sjógýgr nǫkkur verit hafa, því at hann mátti bæði fara í sjó ok vatni, ef hann vildi. Var hann því ægir kallaðr. Hann át hrátt ok drakk blóð bæði ór mǫnnum ok fénaði. Hann brásk ok opt í ýmissa kvikenda líki ok skipti hǫmum svá skjótt, at varla festi auga á. Hans andi var svá heitr, at menn þóttusk brenna, þó at herklæddir væri. Hann spjó ok ýmist eitri eða eldi á menn ok deyddi með því bæði menn ok hesta, ok því stóðu honum engvir. Eirekr konungr hafði mikit traust á honum ok ǫllum þeim. Spǫrðu þeir ok ekki illt at vinna: el seu fóstbróðir es deia Grímr i [de malnom] li deien ægir (‘oceà’). Aquest home era fort i dolent fins al moll dels ossos. La gent no en sabien res dels seus orígens i llinatge perquè la volva Gróa l'havia trobat a l'estran de l'illa de Hlésey. La volva Gróa era la mare d'en Þórðr i pujat en Grímr, fent-li de de fóstrmóðir i li havia ensenyat tota la fetilleria de manera que, en tots els països norrens no hi tenia el seu igual, més que més que la seva natura era diferent de la de tots els altres homes. N'hi ha qui pensa que la mare d'en Grímr devia haver estat una gígia de mar (una sjógýgr) per tal com en Grímr, si és que volia, podia viure dins la mar o un llac (en aigua salada i en aigua dolça). Per això li deien [de malnom] ægir, oceà. Tot el que menjava ho menjava cruu, i bevia la sang tant la d'éssers humans com la del bestiar. Sovint també adoptava la forma de diverses bèsties i canviava de hamr (forma exterior) tan ràpidament que l'ull a penes tenia temps de veure-ho. El seu alè era tan abrusador que els homes [que s'enfrontaven amb ell] creien que s'estaven cremant encara que portessin posada una armadura. També escopia adés verí adés foc contra els homes i hi matava homes i cavalls (cavalls i cavallers), i per això no hi havia ningú que li resistís. El rei Eirekr tenia gran confiança en ell i en tots ells, els quals tampoc no podien estar-se'n de fer el mal
Hrólfr tók nú Hreggviðarnaut ok lagði fyrir brjóst Grími, svá at út gekk um bakit, en dvergr tók skjǫld einn ok lagði fyrir ásjónu. En þótt þat megi ólíkligt þykkja, þá segir svá, at hann drafnaði í sundr sem snjór í eldi ok varð at dupti einu. Lét Grímr svá líf sitt með hræðiligum fjǫrbrotum ok hǫrðu handakasti, en Hrólfr lá ofan á honum, þar til hann er dauðr. Helt Hrólfi þá mjǫk við ómegin af umfangi því, er hann hafði haft við Grím ægien Hrólfr llavors va agafar l'espasa Hreggviðarnaut i l'enfonsà en el pit d'en Grímr de manera que l'hi va travessar tot, i la punta va guaitar per l'esquena. El nan [Mǫndull, per la seva part,] va agafar un escut i el va posar davant la cara d'en Grímr, i, encara que pugui semblar inversemblant, diuen que aquell escut es va fondre com si fos neu en una foguera i va quedar reduït a polsim. En Grímr va deixar la seva vida enmig d'una agonia terrible i amb salvatge gesticulació dels braços, però en Hrólfr es va quedar estès damunt ell fins que en Grímr fou mort. Al Hrólfr li anà de ben poc que no fos presa d'un esvaniment per l'abraonament amb què havia subjectat en Grímr oceà

55. ‘Heill skaltu, vísi, ǀ virða njóta, ǁ áttstafr Yngva, ǀ ok una lífi, ǁ er þú fellt hefir ǁ inn flugartrauða ǁ iǫfur, þann er olli ǀ ægis (Peter Andreas Munch: œgis) dauða

Ægir <m. Ægis, no comptable>:
<MITOLÆgir m, déu de la mar. L'etimologització més acceptada del seu nom hi veu un derivat del germànic *ˀaχʷɔ: ‘aigua dolça corrent, riu, corrent d'aigua’; l'equació fóra Ægir ← ˀa:ɣʷi̯az ← ˀæ:ɣʷi̯az ← ēqi̯ós. Sembla que originàriament era un nom d'agent que significava aiguader [dels déus] (i per extensió, potser també llur cerveser, a jutjar per la Hymiskviða). L'Ægir sembla haver estat en un moment donat l'aiguader i taverner dels déus. En algun moment, tanmateix, hom el va relacionar amb la mar.

En el capítol 1 dels seus Skáldskaparmál, l'Snorri ens hi fa avinent que hom també l'anomenava Hlér, i en el capítol 33 de la mateixa obra hi afegeix una tercera denominació del déu, Gymir (Hér er sagt, at allt er eitt Ægir ok Hlér ok Gymir), nom que també reapareix al pròleg en prosa de la Lokasenna.

A diversos passatges dels Skáldskaparmál l'Snorri ens hi informa que l'Ægir era el marit de la deessa Rán: verbi gràcia, al capítol 33 (Hvernig skal sæ kenna? Svá, at kalla hann Ymis blóð, heimsœkir goðanna, verr Ránar, faðir Ǽgisdǿtra, þeira er svá heita Himinglæva, Dúfa, Blóðughadda, Hefring, Uðr, Hrǫnn, Bylgja, Bára, Kólga, land Ránar ok Ǽgisdǿtra), al capítol 41 (Rán er nefnd kona Ǽgis) i en el capítol 76 (Rán, er sagt, at var kona Ǽgis, <...> Dǿtr þeira Ǽgis ok Ránar eru níu, ok eru nǫfn þeira fyrr rituð: Himinglæva, Dúfa, Blóðughadda, Hefring, Uðr, Hrǫnn, Bylgja, Drǫfn, Kólga).

Tal i com es desprèn dels exemples citats adés, l'Ægir va tenir amb la deessa Rán nou filles, les quals representarien les nou menes diferents d'ones.

A la
Helgakviða hundingsbana in fyrri, estr. 28-30, s'hi fa avinent que l'Ægir és el pare de la Rán. Al meu entendre, la idea que la Rán era filla i esposa de l'Ægir no s'ha de veure com a una contradicció, sinó com a testimoni de dos moments evolutius diferents del mite

◊ svipom hefi ek nú ypt ǀ fyr sigtíva sonom, ǁ við þat skal vilbjǫrg vaka; ǁ ǫllom ásom ǀ þat skal inn koma, ǁ Ǽgis bekki á ǀ Ǽgis drekku á: davant els fills dels déus de la victòria ara he aixecat la meva cara. Que l'anhelat socors es desperti amb això! Que arribi la notícia a tots els ansos, als bancs de l'Ægir, al convit de l'Ægir! (Cf. Kuhn 1968, pàg. 226: vil-biorg f. erwünschte rettung (Grm. 45) ‘l'anhelada salvació’. El poema èddic Lokasenna porta en alguns manuscrits en paper el títol de Ægisdrekka. Cf. Kuhn 1983⁵, pàg. 96)
◊ svá var at heyra, ǀ er saman kvómo ǁ Kólgo systir ǀ ok kilir langir, ǁ sem bjǫrg eða brim ǀ brotna myndi: quan la germana de la Kólga i les llargues quilles es varen trobar, el soroll que es va sentir fou com si els penyals s'estiguessin trencant o rompent [furients] rissagues (aparentment, doncs, Rán hi apareix referida com a germana de la Kólga i per tant, com a filla de l'Ægir)
◊ draga bað Helgi ǀ há segl ofarr, ǁ varð-at hrǫnnum ǀ hǫfn þingloga, ǁ þá er ógorlig ǀ Ǽgis dóttir ǀ stagstjórnmǫrom ǀ steypa vildi: en Helgi va manar que hissessin ben alta la vela, la tripulació no es va excusar pas de participar a l'assemblea de les ones quan l'esfereïdora filla de l'Ægir va voler fer sotsobrar els cavalls amb les regnes d'estai (Cf. Kuhn 1968, pàg. 198: stag-stiórn-marr m. ‘stagsteuerroß’: schiff (HH. 29))
◊ en þeim sjálfom ǀ Sigrún ofan, ǁ fólkdjǫrf, um barg ǀ ok fari þeira; ǁ snøriz ramliga ǀ Rán ór hendi ǁ gjálfrdýr konungs ǀ at Gnipalundi: però de dalt els va protegir, a ells i a llurs destrers, la Sigrún, la intrèpida en el combat! La bèstia del brogit de la mar del rei va virar cap a Gnipalundr, [escapant,] amb poderós forcejament, de la grapa de la Rán (llurs destrers = llurs vaixells; la bèstia del brogit de la mar = el vaixell; cf. Kuhn 1968, pàg. 75: giálfr-dýr n. ‘tier des meeresbrausens’: schiff (HH. 30) i Cf. Kuhn 1968, pàg. 188: snúaz e-m ór hendi sich jmdm entwinden (HH. 30). A més a més, interpreto snúaz at e-m~e-u dinàmicament, és a dir, virar o girar-se cap a...)
 
Remarques:
  Per a més detalls, remeto a Mattias Tveitane: «Omkring det mytologiske navnet Ægir m ‚vannmannen’». Dins: Acta Philologica Scandinavica 31 (1976), pp. 81-95.
 

ægi·sandur <m. -sands, -sandar. Pl. no hab.>:
1. (sandur á sjávarströnd, sandlengjaisleareny m, arenal m (extensió de sorra a la vorera de la mar)
2. (fín, ljós sandursorra molt fina (sorra finíssima i tot sovint, de color clar)
fyrir utan höllina var stór lystigarður. Í honum uxu eldrauð og dimmblá tré. Glóðu aldinin sem gull og blómin sem logandi eldur, því alltaf voru leggir þeirra og blöð á sífelldu iði. Sjálfur jarðvegurinn var duftsmár ægisandur (jorden selv var det fineste sand) og fagurblár til að líta sem brennisteinslogi. Allt sveimaði þar í einhverjum undarlegum heiðbláma, og var líkara því, að maður stæði hátt upp í loftinu og sæi himininn fyrir ofan sig og neðan en að maður væri niðri á mararbotni. Í blíðalogni sá til sólarinnar og var hún tilsýndar eins og purpurablóm og því líkast sem allt ljósið streymdi út frá blómbikarnum
Nú sá hún fram undan sér meginlandið með háum fjöllum og bláum, sem efst á tindum sínum voru þakin snævi, svo skínandi hvítum sem lægju þar svanir. Niðri við ströndina var indæll, iðgrænn skógur, og fyrir framan hann stóð kirkja eða klaustur; hvort heldur væri, vissi hún ógerla. Í garðinum uxu sítrónu- og appelsínutré, og háir pálmaviðir stóðu fyrir framan hliðið. Ofurlítil vík skarst þar inn í landið; var þar lygnt, en dýpi mikið upp að kletti nokkrum; hafði sjórinn skolað þar upp hvítum ægisandi (hvor det hvide fine Sand var skyllet op). Þangað synti hún með kóngssoninn fagra og lagði hann á sandinn, en gætti þess vel, að hann lægi hátt með höfuðið í hlýju sólskininu
3. (foksandur, djúpur, botnlaus sandursorramoll m, sorra f movent (o: movedissa) (sovint en pl.: sorres movedisses, sorres movents) (sorra en la qual hom s'enfonsa o es pot enfonsar)

ægis·angi <m. -anga, -angar>:
seàrsia f d'en Koefoed (peix Searsia koefoedi)

ægis·drekka <f. -drekku, -drekkur. Gen. pl.: -drekkna o: -drekka>:
llima geganta (mol·lusc bivalve Lima excavata syn. Acesta excavata)

Ægis·dyr <f.pl -dyra>:
Mevoot Iam, les portes de la mar
segðu þetta við Týrus, sem liggur við Ægisdyr (məβōˈʔōθ   ʝām ~ מְבוֹאוֹת יָם:   ha-i̯ʝɔʃəβɔˈθēi̯   ʕal־məβōˈʔɔθ   ʝām,   הַיֹּשְׁבֹתֵי עַל-מְבוֹאֹת יָם), við kaupkonuna sem verslar við framandi þjóðir á fjarlægum eyjum: digues això a Tir -que es troba a les Portes de la Mar (devora Mevoot Iam)-, a la mercadera que mercadeja amb pobles estrangers d'illes llunyedanes (BMonts. = a l'entrada de la mar; BInterc. = sobre els camins de la mar; BEvang. = a les entrades de la mar)

ægis·hjálmur <m. -hjálms, -hjálmar>:
1. <MITOLelm m de terror, molt versemblantment una adaptació del grec ἡ αἰγίς -ίδος, interpretat com a elm, no pas com a escut. Es tracta, tot probablement, d'un vell bizantinisme del norrè
þá beiddisk Reginn, at Fáfnir skyldi skipta gullinu í helminga með þeim. Fáfnir svarar svá, at lítil ván var at hann myndi miðla gullit við bróður sinn, er hann drap fǫður sinn til gullsins, ok bað Regin fara braut, en at ǫðrum kosti myndi hann fara sem Hreiðmarr. Fáfnir hafði þá tekit hjálm, er Hreiðmarr hafði átt, ok setti á hǫfuð sér, er kallaðr var œgishjálmr, er ǫll kvikvendi hræðask, er sjá, ok sverð þat, er Hrotti heitir. Reginn hafði þat sverð, er Refill er kallaðr. Flýði hann þá braut, en Fáfnir fór upp á Gnitaheiði ok gerði sér þar ból ok brásk í ormslíki ok lagðisk á gullit. Reginn fór þá til Hjálpreks konungs á Þjóði ok gerðisk þar smiðr hans: llavors en Reginn va exigir que en Fáfnir repartís a mitges l'or amb ell. En Fáfnir li va respondre que no hi havia cap possibilitat (lit.: poques expectatives, esperances) que repartís l'or amb son germà perquè aquest havia mort son pare pel desig d'heure l'or, i va manar al Reginn que se n'anés o, altrament, li aniria com al Hreiðmarr. En Fáfnir llavors va agafar el casc, que havia pertangut al Hreiðmarr i que es deia elm de terror, del qual tots els éssers vius tenen por, quan el veuen (menys lit.: ja que omple d'espant tots els éssers vius que el veuen), i se'l va posar al cap. També va agafar i se'n va dur l'espasa que es diu Hrotti. En Reginn posseïa l'espasa que es diu Refill. Llavors, va fugir lluny d'allà, mentre que en Fáfnir va pujar a l'altiplà Gnitaheiðr on s'hi va fer un cau i, després d'adoptar la forma d'un orm (drac serpentiforme), es va ajeure damunt l'or. En Reginn es va dirigir a la cort d'en Hjálprekr, el rei de Þjóð, i entrà al seu servei com a ferrer (lit.: i s'hi va fer el seu ferrer)
Sigurðr var þá iafnan með Regin, oc sagði hann Sigurði, at Fáfnir lá á Gnitaheiði oc var í ormslíki; hann átti ægishiálm, er ǫll qviqvindi hrœdduz við. Reginn gerði Sigurði sverð, er Gramr hét. Þat var svá hvast, at hann brá því ofan í Rín oc lét reca ullarlagð fyrir straumi, oc tóc í sundr lagðinn sem vatniþ. Því sverði klauf Sigurðr í sundr steðia Regins. Eptir þat eggiaði Reginn Sigurð at vega Fáfni. Hann sagði: <...> En Sigurðr, de llavors ençà, es va estar sempre a cal Reginn. Aquest va dir al Sigurðr que en Fáfnir s'estava a l'altiplà de Gnitaheiðr sota la forma d'un orm (un drac serpentiforme). En Reginn posseïa un elm de terror, davant el qual tots els éssers vius (criatures) s'omplien de por. En Reginn va fer al Sigurðr una espasa que es va dir Gramr. Aquesta espasa estava tan esmolada que la va clavar en el Rin i després va deixar anar [més amunt] un floc de llana en el corrent i l'espasa va tallar pel mig el floc com tallava l'aigua. Amb aquesta espasa en Sigurðr va fendre l'enclusa d'en Reginn. Després d'això, en Reginn va esperonar en Sigurðr a matar en Fáfnir. Li va dir <...> (revisar)
Fáfnir svarar: “Hverr eggjaði þik þessa verks, eða hví léttu at eggjask? Hafðir þú eigi frétt þat, hversu allt fólk er hrætt við mik ok við minn œgishjálm? Inn fráneygi sveinn, þú áttir feðr snarpan”: en Fáfnir li va replicar: “Qui t’ha incitat a aquest fet i per què t’hi has deixat incitar? Que no sabies que tothom té por de mi i del meu elm del terror? Vailet de mirada lluent, tu has tingut un pare intrèpid” (vocabulari: #1. fráneygr: Cf. en Baetke 19874, pàg. 160: frán-eygr adj.   mit strahlenden, blitzenden Augen, helläugig)
Sigurðr mælti: “Sá œgishjálmr, er þú sagðir frá, gefr fám sigr, þvíat hverr sá, er með mǫrgum kemr, má þat finna eitthvert sinn, at engi er einna hvatastr”: en Sigurðr li va dir: “Aquest elm del terror de què parles dóna a pocs la victòria [final] perquè qui s’enfronta a molts, un dia acaba per descobrir que ningú no és sempre el més valent”
16. ‘Ægishiálm ǀ bar ec um alda sonom, ǁ meðan ec um meniom lág; ǁ einn rammari ǀ hugðomc ǫllom vera, ǁ fannc-a ec marga mǫgo’
16. ‘Portava l'elm de terror contra els fills dels homes ǁ mentre jeia entortolligat al voltant de les joies ǁ jo sol em creia que era el més fort de tots. ǁ No vaig trobar gaire guerrers [igual de forts que jo] (=no vaig trobar mai cap guerrer igual de fort que jo) ’
17. ‘Ægishiálmr ǀ bergr einugi, ǁ hvars scolo vreiðir vega; ǁ þá þat finnr, ǀ er með fleirom kømr, ǁ at engi er einna hvatastr’
17. ‘L'elm del terror no salva ningú on hagin de lluitar els irats. Quan hom es topa amb molts d'altres, es descobreix això: que cap no és el més valent de tots
ok eptir þetta etr hann suman hlut hjartans ormsins, en sumt hirðir hann. Hleypr síðan á hest sinn ok reið eptir slóð Fáfnis ok til hans herbergis ok fann, at þat var opit ok af járni hurðirnar allar ok þar með allr dyraumbúningrinn ok af járni allir stokkar í húsinu, ok grafit í jǫrð niðr. Sigurðr fann þar stórmikit gull ok sverðit Hrotta. Ok þar tók hann œgishjálm ok gullbrynjuna ok marga dýrgripi. Hann fann þar svá mikit gull, at honum þótti ván, at eigi mundi meira bera tveir hestar eða þrír. Það gull tekr hann allt ok berr í tvær kistur miklar. Tekr nú í tauma hestinum Grana. Hestrinn vill nú eigi ganga, ok ekki tjár at keyra. Sigurðr finnr nú, hvat hestrinn vill. Hleypr hann á bak ok lýstr hann sporum, ok rennr sjá hestur, sem lauss væri: i després d’això, va menjar una part del cor del drac i en va estotjar la resta. Després, muntà el seu cavall i cavalcà resseguint el viarany d'en Fáfnir fins a arribar al seu cau i va descobrir que estava obert: totes les portes eren de ferro, i també llur bastiment i també eren de ferro tots els pilars de suport d’aquell estatge que era totalment soterrani. En Sigurðr hi va trobar una enorme quantitat d’or, així com l’espasa Hrotti. I allà també va agafar (=es va apoderar de, es va fer seu) l’elm del terror i la cuirassa d’or i molts més objectes preciosos. Hi va trobar tant d’or que va creure molt probable que amb dos o tres cavalls no n’hi hagués d’haver prou per traginar-lo. Va agafar tot aquest tresor, el va ficar dins dues caixes grosses [i les va arrossegar fins al seu cavall]. Llavors va agafar el cavall Grani per les regnes, però ell no es va voler moure i no va servir de res que li donés llendera. Llavors en Sigurðr se’n va adonar del que volia el cavall: s’hi va asseure a la gropa, el va esperonar i el cavall va començar a anar al galop com si no dugués somada
Sigurðr reið eptir slóð Fáfnis til bœlis hans oc fann þat opit, oc hurðir af iárni oc gætti; af iárni vóro oc allir timbrstoccar í húsino, enn grafit í iǫrð niðr. Þar fann Sigurðr stórmikit gull oc fyldi þar tvær kistor. Þar tóc hann ægishiálm oc gullbrynio oc sverðit Hrotta oc marga dýrgripi oc klyfiaði þar með Grana. Enn hestrinn vildi eigi fram ganga, fyrr enn Sigurðr steig á bac hánom
en Sigurðr
en Sigurðr va resseguir a cavall el caminoi d'en Fáfnir fins al cau d'aquest i el va trobar obert. Les portes eren de ferro i els seus muntants també. De ferro eren també totes les bigues de la casa, però [aquesta estava] enterrada en la terra. En Sigurðr hi va trobar una gran quantitat d'or i hi va omplir dues caixes. Després hi va agafar l'elm de terror i una cuirassa d'or i l'espasa Hrotti i molts d'objectes preciosos i ho va carregar tot a l'esquena d'en Grani, però aquest cavall no va voler començar a caminar fins que en Sigurðr també va haver muntat en ell
♦ bera ægishjálm yfir e-m: (ógna e-minfondre espant a algú (espaordir, fer tremolar algú de por)
og enn mælti Gestur: "Sjá er hinn fjórði draumur þinn að þú þóttist hafa hjálm á höfði af gulli og settan gimsteinum og varð þér þungbær. Þar munt þú eiga hinn fjórða bónda. Sá mun vera mestur höfðingi og mun bera heldur ægishjálm yfir þér. Og þar er þér þótti hann steypast út á Hvammsfjörð þá mun hann þann sama fjörð hitta á efstum stundum síns lífs. Geri eg nú þenna draum ekki lengra": i en Gestur encara li va dir: “El teu quart somni ha estat que has somniat que portaves un elm al cap que era d'or i estava guarnit de gemmes i et resultava feixuc de portar-lo. Aquest somni vol dir que tindràs un quart home que serà un cabdill altíssim (poderosíssim), el qual t'infondrà força espant. I quan has somniat que l'elm es precipitava al fons del fiord de Hvammsfjörður, això vol dir que aquest quart marit teu, en els darrers moments de la seva vida, es trobarà amb aquest mateix fiord. I ja no m'allargo més en la interpretació d'aquest somni (ja no tinc res més a dir-te sobre aquest somni)” (vocabulari: #1. þungbær: Cf. en Kristian Kålund 1896, pàg. 95: 6. þungbærr, „schwer zu tragen“; #2. ægishjálm: Cf. en Baetke 19874, pàg. 805: œgis-hjálmr m.   schreckenerrengender Helm, Schreckenshelm: bera œgishjálm yfir e-m jmd. in Furcht und Schrecken halten, ein Schrecken für jmd. sein <...>; )
enn mælti Fáfnir: “Ek bar œgishjálm yfir ǫllu fólki, síðan ek lá á arfi míns bróður. Ok svá fnýsta ek eitri alla vega frá mér í brott, at engi þorði at koma í nánd mér. Ok engi vápn hræddumk ek. Ok aldri fann ek svá margan mann fyrir mér, at ek þœttumk eigi miklu sterkari. En allir váru hræddir við mik”: en Fáfnir va continuar parlant: “He portat l’elm del terror davant tothom (=Infonc espant a tothom, he infós espant a tothom) des que he jagut sobre l’heretat de mon germà, i he escopit verí pertot de manera que ningú no ha gosat acostar-se’m, i no he tingut por de cap arma. Mai no he tingut al davant tants homes com per creure que jo no els superava de molt en força, i tothom em tenia por”
♦ bera ægishjálm yfir e-n: (vera e-m langtum fremriavantatjar algú
♦ hafa (o: bera) ægishjálm í augum: (hafa stingandi augnaráðtenir un esguard fulminant
Heðinn varð glaðr við þat ok mælti: „Þess skaltu varask at ganga eigi framan at Hǫgna ok þess annars, at drepa mik eigi fyrr en Hǫgna, sakar þess, at þat er einkis mennsks manns at ganga framan at Hǫgna eðr drepa hann, ef ek er áðr dauðr, því at hann hefir œgishjálm í augum ok hlífir engu vætta, ok því er þat eina til, at ek gangi at honum framan ok berjumsk ek við hann, en þú gangir at baki honum ok veitir honum banatilræði, því at þér mun lítit fyrir verða at bana mér, þó at ek lifi vár allra lengst“: en Heðinn va estar content amb aquesta resposta i li digué: “Guarda't d'atacar en Hǫgni pel davant (frontalment) i de matar-me abans d'en Hǫgni perquè no és pas a l'abast de cap humà d'atacar en Hǫgni pel davant o de matar-lo si jo ja sóc mort, car té un elm de terror (una ègida) a dins els ulls (=fulmina amb la mirada, té una mirada fulminant) i no respecta absolutament res i per això l'únic que s'hi pot fer és que jo l'ataqui pel davant i mentre ell i jo ens batem, tu l'ataques per l'esquena i li infligeixes la ferida que li causaràla mort perquè no et costarà gens de matar-me si sóc el qui de tots nosaltres sobreviu per més temps”
2. (galdrastafurægishjálmur m, símbol apotropaic, pintat o tatuat sobre la pell
þvá þik í vatni þremr sinnum ok les pater noster í millum ok kveð þetta þrjá tíma: «Fjón þvær ek af mér ǀ fjánda minna, ǁ rán ok reiði ǀ ríkra manna, ǁ svá at þeir glaðliga ǀ mér gangi á móti ǁ ok hlæjandi ǀ mik augum líti. ǁ Ást drep ek hendi, ǀ — — ǁ lýk ek fésakir, ǀ lýk ek fjǫrsakir, ǁ lýk ek enu mestu ǀ mannasakir. ǁ Guð líti mik ǀ ok góðir menn, ǁ sjái hverr á mik ǀ sældaraugum ǁ œgishjálm, er ek berr ǀ í millum brúna, ǁ — ǀ þá vá tignarmanna. ǁ Holl sé mér verǫld ǀ ok frón at vinum.» Haf vatnit millum gaupna þér: renta't en aigua tres vegades i llegeix el parenostre entre cada vegada i digues això tres vegades: “Em rento l'odi dels meus enemics, l'espoliació i l'ira dels poderosos, de manera que vinguin amb alegria al meu encontre i em mirin amb ulls riallers. Amb la mà tusto l'amor (és a dir, convoco l'amor dels poderosos tustant o picant amb la mà quelcom que no s'especifica en el vers), pagaré les multes, pagaré les multes que em permetin conservar la vida, pagaré la compensació més alta per l'homicidi d'un home. Que Déu i els homes de bé em vegin, que tots [també] em vegin amb ulls feliços (=benvolents) [per = fyrir þann ?] l'elm de terror que porto entre les celles [per a protegir-me de] l'infortuni dels homes d'alta posició (o sigui, de l'infortuni que em puguin provocar). Que el món em sigui favorable ǁ i la terra m'ho sigui en amics”. Tingues l'aigua entre els palmells acopats de les mans (igual que a l'exemple anterior, sembla tractar-se més d'un elm de terror "interior" que no pas un de real) (vocabulari: #1. fjón: En Baetke 19874, pàgs. 141 i 142, no dóna estrada a aquest mot, de gènere femení, ni al seu doblet fján. En la llengua moderna, el mot i el seu doblet hi són arcaismes. Signifiquen odi; enemistat (hatur; fjandskapur); #2. lúka: Cf. en Baetke 19874, pàg. 393: 3. entrichten, (be-)zahlen (e-m e-u od. e-t); #3. fésǫk: En Baetke 19874, pàgs. 132-133, no dóna estrada a aquest mot, de gènere femení, ni al seu doblet fjársǫk, però sí a fésekt Geldstrafe, -buße. D'aquest darrer mot, en islandès modern s'ha imposat el doblet fjársekt; #4. fjǫrsǫk: En Baetke 19874, pàg. 143, no dóna estrada a aquest mot, de gènere femení, que, al meu entendre, és un hàpax legòmenon, ja que només apareix en aquest eixarm o en variants d'aquest eixarm. El seu significat és: multa o compensació econòmica que hom paga en rescat de la pròpia vida, però també es podria entendre en el sentit de fjǫrbaugr m.   (eig. Lebensring) Geldsumme, durch die ein zur milderen Acht Verurteilter sich bis zu seiner Ausreise sicheren Aufenthalt im Lande (und damit das Leben) innerhalb fest begrenzter Örtlichkeiten erkauft, Baetke, op. cit., p. 143. Cf. en Matthías Viðar Sæmundsson 1992, pàg. 335: Hugtakið fésakir vísar á fébætur, fégjǫld, þ.e. fésektir, en fjǫrsakir má skýra með fjörbaug í Grágás; #5. mannasǫk: En Baetke 19874, pàg. 400, no dóna pas estrada a aquest mot, de gènere femení, que, al meu entendre, molt probablement també és un hàpax legòmenon, ja que només apareix en aquest eixarm o en variants d'aquest eixarm. En Baetke, ibíd., p. 405, porta mann-sekt f.   Ächtung, Friedlosigkeit. El mot mannasǫk pot haver tingut aquest significat. Jo el tradueixo donant-li el significat de compensació econòmica que hom paga per l'homicidi d'algú, seguint, per tant, en Matthías Viðar Sæmundsson 1992, pàg. 335: Hugtakið mannasakir hefur svipaða merkingu og mannsbætur, mannbætur, mannsgjǫld, manngjǫld, þ.e. bætur vegna manndráps; #6. fésakir, fjǫrsakir, mannasakir: En Baetke 1992, pàg. 368, els tradueix així: ich erlege Geldbuße (fésakir), ich erlege Lebensbuße (fjǫrsakir), ich erlege die meiste (größte) Mannesbuße; #7. enu mestu: enu mestu mannasakir, pel modern hinar mestu mannasakir; #8. vá tignarmanna: El vers no està sencer. Versemblantment hi manca un vers que devia contenir el motiu pel qual hom s'ha posat un elm de terror entre cella i cella; #9. þjón: La lliçó del manuscrit no té sentit: ǫll sé mér verǫld þjón at vinum. Esmeno segons en Matthías Viðar Sæmundsson 1992, pàg. 353: holl sé mér veröld og frón að vinum; #10. millum gaupna: Aquesta lliçó implica, al meu entendre, que la persona que pronuncia l'eixarm, ha de mantenir les mans dins l'aigua de la ribella, girades cap amunt, i amb els palmells acopats, preparades per portar-se l'aigua a la cara, i que les mans han d'estar separades; )
Ægishjálmur
Font: https://pbs.twimg.com/media/ETy_gcBXsAIJKoY?format=jpg&name=large

Ægisif <f. Ægisifjar, no comptable>:
Hàgia Sofia
Jústíníanus inn mikli [I, 527-565], systursonur Jústínusar, var keisari þrjá tigu ára og átta ár. Hann sigraði margar þjóðir þær er áður spilltu Rómverjaríki svo að aldrei mögnuðust þær síðan, bæði Vandalí og Godí [Gota] er flest illt gerðu áður. Jústíníanus lét gera lögbók mikla. Í þeirri bók samdi hann saman hin fornu lög og hin nýju kristin lög svo að allir menn mættu ein lǫg halda í hans ríki. Sú bók heitir Codex Iustiniani [bók; lögbók Jústíníanusar] og standa enn þau lög víða í Suðurríki sem býður í þeirri bók. Lét hann fylgja öll ný lög þau er hann setti og heitir sú bók Nouella [Nýmæli]. Jústíníanus lét gera í Miklagarði guðs mustari það er á Girka tungu heitir Agia Sophía en [p. 44] vér kǫllum Ægisif og er það hús best gert og mest í öllum heimi svo að vér vitum (SS III, Veraldar saga, pàgs. 43-44): en Justinià el Gran, nebot d'en Justí per part d'una germana, fou emperador durant trenta-vuit anys. Va vèncer molts dels pobles que, anteriorment, havien destruït l'Imperi Romà, de manera que, després, ja no tornaren a ésser forts mai més, ni els vàndals ni els gots, els quals anteriorment havien fet la major part del mal. En Justinià va fer fer un gran codi de lleis. En aquest llibre hi va compilar les lleis antigues i les noves lleis cristianes, de manera que tothom del seu imperi complís (observés) una única llei. Aquest llibre es diu Codex Iustiniani i les lleis, que es disposen (prescriuen) en aquest codi, continuen tenint plena validesa pertot arreu del suðrríki. Hi va afegir totes les lleis noves que ell havia decretat (decretava), i aquest annex es diu nouella. En Justinià va fer fer a Constantinoble el temple que, en llengua grega, es diu Agia Sofia i que nosaltres anomenem Ægisif. I aquest edifici és, fins allà on sabem, el més ben fet i el més gros de tot el món

ægis·skjaldi <m. -skjalda, -skjaldar>:
<MITOLegidífer m, egidífera f
Hera leiddi hina fótfráu hesta undir okið, og langaði hana ákaft í kíf og háreysti. En Aþena, dóttir Seifs ægisskjalda (αἰγίοχος αἰγίοχος αἰγίοχον:   αὐτὰρ Ἀϑηναίη ϰούρη Διὸς αἰγιόχοιο ǁ πέπλον μὲν ϰατέχευεν ἑανὸν πατρὸς ἐπʹ οὔδει ǁ ποιϰίλον), steypti af sér á gólfi Seifs hinum voðfellda, marglita möttli, er hún hafði sjálf búið til handa sér og vandað sig á; þá fór hún í kyrtil skýsafnarans Seifs, og herklæddi sig út í hinn hörmulega ófrið; hún varpaði á herðar sér hinum skúfaða, ógurlega ægisskildi; hann var alsettur ógn allt um kring: þar var á Deilan og Vörnin, og hin ískalda Ofsókn, þar var á hinn ógurlegi og ófrýnilegi haus Gorgóar, hins hræðilega óvættar, ógnarmerki Seifs ægisskjalda (αἰγίοχος αἰγίοχος αἰγίοχον:   ἐν δέ τε Γοργείη ϰεφαλὴ δεινοῖο πελώρου ǁ δεινή τε σμερδνή τε, Διὸς τέρας αἰγιόχοιο); hún setti á höfuð sér bóluhjálm fjórbólaðan, gulllegan, nógu stóran fyrir skjaldaða fótgöngumenn úr 100 borgum: l’

ægis·skjöldur <m. -skjaldar, -skildir>:
<MITOLègida f (ἡ αἰγίς -ίδος, Aegis -ĭdis, Aegis -ĭdos)
Atreifssonur og aðrir höfðingjar (βασιλῆες), fóstursynir (διοτρεφέες) Seifs, óðu (ϑῦνον) um herinn og fylktu (ϰρίνοντες) liðinu. Þar var með þeim hin glóeyga Aþena, hún hafði ægisskjöldinn (ἡ αἰγίς -ίδος:   μετὰ δὲ γλαυκῶπις Ἀθήνη αἰγίδ’ ἔχους’ ἐρίτιμον ἀγήρων ἀθανάτην τε) þann hinn dýra (ἐρίτιμον), hinn eilífa og ódauðlega; þar héngu á hundrað skúfar (ϑύσανοι) úr algulli (παγχρύσεοι), allir vel fléttaðir (ἐϋπλεϰέες), og var hverr skúfurinn hundrað uxalög (ἑϰατόμβοιος)l’Atrida i els altres cabdills, nodrissons d'en Zeus, s'obriren pas a través de la host i la disposaren en formació de batalla. I amb ells hi havia l'Atena d'ulls lluents, duia l'ègida preciosa, l'eterna i immortal. D'ella en penjaven cent borles d'or pur, totes ben trenades, i cada borla valia cent bous
Hera leiddi hina fótfráu hesta undir okið, og langaði hana ákaft í kíf (ἔριδος) og háreysti (ἀϋτῆς). En Aþena, dóttir Seifs ægisskjalda, steypti af sér (ϰατέχευεν) á gólfi (ἐπʹ οὔδει) Seifs hinum voðfellda (ἑανὸν), marglita (ποιϰίλον) möttli (πέπλον), er hún hafði sjálf búið til handa (χερσίν) sér og vandað sig á; þá fór hún í kyrtil (χιτῶνʹ) skýsafnarans Seifs, og herklæddi sig út í hinn hörmulega ófrið; hún varpaði á herðar sér hinum skúfaða (ϑυσσανόεσσαν), ógurlega (δεινήν) ægisskildi (ἡ αἰγίς -ίδος:   ἀμφὶ δʹ ἄρʹ ὤμοισιν βάλετʹ αἰγίδα ϑυσσανόεσσαν ǁ δεινήν, ἣν περὶ μὲν πάντῃ Φόβος ἐστεφάνωται); hann var alsettur ógn allt um kring: þar var á Deilan og Vörnin, og hin ískalda Ofsókn, þar var á hinn ógurlegi og ófrýnilegi haus Gorgóar, hins hræðilega óvættar, ógnarmerki (τέρας) Seifs ægisskjalda; hún setti á höfuð sér bóluhjálm (ἀμφίφαλον ϰυνέην) fjórbólaðan (τετραφάληρον), gulllegan, nógu stóran fyrir skjaldaða fótgöngumenn úr 100 borgum: l’Hera va junyir els cavalls peulleugers al jou (lit.: menà sota el jou) i delejava ardentment entrar en el combat i la forta cridòria. Però l'Atena, la filla d'en Zeus egidífer, es va treure i llançar al terra d'en Zeus el peple (möttull ‘mantell’) blan i i de colors variats que ella s'havia fet per a si mateixa, aplicant-se en fer-lo. Llavors es va posar el quitó (kyrtill ‘vesta’) d'en Zeus aplegador de núvols, i es va posar l'arnès de batalla [necessari] per entrar en la guerra plorosa. Després, es llançà a les espatlles la terrible ègida ornada de borles. Pertot al seu voltant estava enterament engalzada de terror: en ella hi havia la Discòrdia i la Resistència, i la Persecució freda com el glaç. En ella hi havia també el cap, terrible i esfereïdor, de la Gorgona, el monstre horrorós, l'estendard esborronador d'en Zeus egidífer. Al cap es va posar un casc embollonat, de quatre bollons, daurat, gran a bastament per a cobrir els soldats d'infanteria, escudats, de cent ciutadelles
Trójumenn geystust fram (προὔτυψαν) í þyrpingu (ἀολλέες); fór Hektor fyrir þeim og skálmaði (βιϐάς) stórum; en á undan honum gekk Febus Appollon; hann var klæddur skýi um herðar, og hélt á hinum áriðamikla (ϑοῦριν) ægisskildi (ἡ αἰγίς -ίδος:   ἔχε δ᾽ αἰγίδα ϑοῦριν ǁ δεινὴν ἀμφιδάσειαν ἀριπρεπέ᾽); sá skjöldur var ógurlegur (δεινὴν), alskúfaður í kring (ἀμφιδάσειαν), og mjög auðkennilegur (ἀριπρεπέ᾽); hafði eirsmiðurinn Hefestus gefið Seifi skjöldinn til að bera hann mönnum til skelfingar. Þann skjöld hafði Appollon í hendi sér, þá hann fór fyrir liðinu: els troians es precipitaren cap envant en un bloc. L'Hèctor anava davant ells, marxant a grans gambades i davant ell hi anava en Febus Apol·lo, vestit amb un núvol sobre les espatlles, i sostenia en la mà l'ègida impetuosa, aquell escut era horrible, envoltada tota ella de borles, i fàcilment reconeguda. El bronzista Hefest havia donat aquest escut al Zeus per a portar-lo per a terror dels homes. Apol·lo duia aquest escut en la mà mentre marxava al capdavant de les tropes
Arkadar trúa því að þeir hafi séð þar sjálfan Júpíter, oftsinnis hafi hann skekið svartan ægiskjöldinn (aegis -idis:   nigrantem aegida) í hægri hendi og kvatt upp (cieret) óveðursský: els arcadis creuen que hi han vist el mateix Júpiter sacsejant sovint la negra ègida amb la mà dreta i convocant els núvols de tempesta (l'original fa: Arcades ipsum ǁ credunt se uidisse Iouem, cum saepe nigrantem ǁ aegida concuteret dextra nimbosque cieret)
♦ bera ægisskjöld yfir e-n: (vera e-m langtum fremriavantatjar algú

ægis·stirnir <m. -stirnis, -stirnar>:
ciclòton m de dents petites (peix Cyclothone microdon)

ægja¹ <ægi ~ ægjum | ægði ~ ægðum | ægte-m>:
aterrir algú
og þau hafa sigrað hann fyrir blóð lambsins og fyrir orð vitnisburðar síns og eigi var þeim lífið svo kært að þeim ægði dauði (ἄχρι θανάτου:   καὶ οὐκ ἠγάπησαν τὴν ψυχὴν αὐτῶν ἄχρι θανάτου)i l'han vençut per la sang de l'anyell i per la paraula de llur testimoniatge i llur vida no els ha estat tan cara que la mort els hagi aterrit (menys lit.: i no han estimat llur vida com per témer la mort)
44. Í Svarfaðardal, þat er ýtri hluti Eyjafjarðar, var kona sú er Þorfinna hét, fátœk, með bǫrn sín fǫðurlaus, á þeim bœ er at Hofi heitir. Tǫldu þau þar í húsi svá, at þá er jól kœmi, ok eigi mátti annat vinna, ætlaðist hon til nǫkkurrar yfirferðar ok biðja sér matar. Nú kom sétti dagr jóla; var hon heima ok hvergi farin. Þá verða þar þau tíðendi, at hon missir máls, ok verðr mállaus, ok má þá eigi biðja sér ásjár eða ǫlmusu. Sitr við slíkt heima fyrir þessa sǫk. Tólfta dags kveld jóla síð, at kveyktu ljósi í herberginu, ok bǫrnin sátu hjá henni, var móðr mikill í hug hennar. Þá hneigir hon sik til nǫkkurrar hvíldar. Þat var henni einkum til angrs, at veðr var œsiliga úsvást af hreggi ok regni. Þóttist eigi mundu komast til tíða, þá hátíð er eptir fór. Hon sofnar þá, eða eigi síðr sem úmegn nǫkkut félli á hana. Þá þóttist hon sjá þar í húsinu dýr nǫkkut mikit, svart ok ógurligt; því fylgdi hnykr ok fýla. Þat dregst at henni; hon hræðist ok biðr Guð fulltings. Þá sýnist henni skjótt ein in fegrsta mær með dásamligum ilm ok sœtleik, þeim er eyddi ódauni ǫllum þess djǫfulliga dýrs. Bæði ilm ok ódaunan þetta kenndu bǫrnin, sá þó enga nýlyndu, rœddu um ok undruðu, vissu eigi, hví sætti. En sú mær, er henni sýndist, œgði dýrinu með litlum dúki, er hon hafði í hendi; en sú vesla vættr sǫkk þegar í jǫrð niðr. Mærin sjá sama, er hon hugði Máríu vera, hvarf henni þá ok at sýn: 44. A la vall de Svarfaðardalur, que constitueix la part més propera a la mar del fiord d'Eyjafjörður, hi havia una dona que es deia Torfinna, la qual era pobra i vivia amb els seus fills sense pare (orfes de pare?) al mas que es diu Hof. Allà a casa parlaren que, quan arribés nadal i no es pogués fer res més, que ella tenia la intenció d'anar per la contrada i demanar menjar. Doncs bé, quan va arribar el sisè dia de Nadal (o sigui, el trenta de desembre), ella continuava essent a casa i no havia anat enlloc, perquè s'havia esdevingut que havia perdut la parla i havia quedat muda, de manera que no podia demanar ni almoina ni assistència. Per aquest motiu romania a casa en aquell estat. El dotzè dia de Nadal (o sia, el cinc de gener), al vespre, de tard, havent encès ja la llàntia a la cambra, i amb els seus fills asseguts a la seva vora, tenia un gran neguit en el seu cor. [Trobant-se en aquest estat,] es va inclinar per a descansar una mica. De manera especial li era motiu d'aflicció que el temps fos violentament inclement a causa de la pluja i la calamarsada que feia. No li semblava que, quan arribés la festa de l'endemà, hagués de poder anar a l'ofici (o sigui, assistir a l'Ofici de Reis, a l'ofici del dia de Reis). Llavors es va adormir o més aviat fou com si tingués un esvaïment. Llavors, en aquest estat d'esvaïment, va veure, allà dedins la casa, una bèstia grossa, negra i terrorífica. Aquella bèstia feia pudor i sentor. La bèstia es va moure cap a ella. Ella es va esfereir i va demanar auxili a Déu. Llavors, al punt se li va aparèixer una donzella bellíssima acompanyada d'una dolçor i una meravellosa olor que va esvanir tota la pudor d'aquella bèstia diabòlica. Els infants de la dona varen sentir tant la pudor com la bona olor, però no van veure res d'inusual, i en van parlar i es van meravellar, sense saber què significava allò. Però la donzella que s'havia aparegut a la Torfinna va espaordir la bèstia amb un petit mocador que duia a la mà, i aquella miserable criatura es va enfonsar immediatament en la terra. Aquella mateixa donzella, que la Torfinna va pensar que era Maria[, la Mare de Déu], llavors també va desaparèixer de la seva vista
ok er hertoginn hafði þenna kost upp sagðan, þá sǫgðu þeir brœðr, at þeir vildu finna Óláf. Síðan var þeim fylgt til dyflizunnar, þar sem Óláfr sat í; þeir segja honum þetta alt jafnsaman, orðsending hǫfðingja ór Danmǫrk, at þat var vili þeira, at hann væri til konungs tekinn yfir alt Danaveldi. «Hǫfum vér nú ok þetta mál talat við hertogann, ok setti hann þar í fyrstu þvert nei fyrir, en þó við okkart fullting ok bœn, þá vill hann unna þér útlausnar.» Síðan segja þeir, hversu mikit fé hertoginn mælti til útlausnar honum ok þó þat með, at þeir brœðr skyldu setjaz í járnit þat sama, er hann sat áðr í, þar til er fé þetta er út goldit. «Munu þat ok flestir mæla, at vit hættim mjǫk á þitt vald ok miskunn, ef vér gerum þetta; væntum vit þess, at okkr muni þat vel gefaz, ok þú munir þat góðu launa, svá mikit sem þér liggr við; þvíat fáir get ek, at þetta geri fyrir þínar sakir.» Óláfr svaraði: «Þessi kostr þykki mér,» sagði hann, «allgóðr, ok eigi beiði ek annars; œgir mik ekki þetta fégjald, ok ef ek fæ ríki í Danmǫrk, þá skal ek eigi hafa borit konungsnafn einar þrjár nætr, at ek skal til hafa greitt þetta gjald; skulu þit þat hafa fyrir þann manndóm, er þit sýnið mér nú, ok slíkt, sem mér kaupiz í; má ok vera, at ykkr verði þetta ǫmbunat, ef várt vald verðr nǫkkut»: després que el duc hagué posat aquesta condició, els germans digueren que volien trobar-se amb l'Olau i a continuació hom els acompanyà fins a la tàvega on tenien tancat l'Olau. Els germans li contaren tot això així com el contingut del missatge dels hǫfðingjar de Dinamarca que llur voluntat era que ell, l'Olau, fos coronat rei de tot el regne de Dinamarca. “Ara hem parlat de l'afer (de la qüestió) amb el duc”, li varen fer avinent, “i, si bé d'antuvi ens hi va donar un no categòric, però després, amb les raons que hem al·legat i els nostres precs, s'ha avingut a deixar-vos lliure a canvi de pagar un rescat”. I a continuació li digueren quina quantitat el duc havia imposat com a rescat d'ell i també la condició que els germans quedarien engrillonats igual que ho havia estat ell fins que els diners del rescat no s'haguessin acabat de pagar. “La majoria convindrà que nosaltres dos ens arrisquem molt, si fem això, confiant en el vostre poder i bona disposició. Nosaltres[, tanmateix,] esperem que les coses aniran bé per a nosaltres i que, considerant tot el que hi ha en joc per a vós, que vós ens ho compensareu amb bo (mit Gutem), perquè suposo que són pocs els qui farien això per vós”. L'Olau li va respondre: “Aquesta condició em sembla”, va dir-los, “molt bona i no en demanaré una altra. El preu d'aquest rescat no m'esborrona i si atenyo el poder a Dinamarca, no farà tres dies que hauré portat el títol de rei, que ja hauré pagat aquest rescat. Vosaltres dos ho tindreu (o sigui, rebreu els diners del rescat) per la magnanimitat que ara em mostreu i [també] pel que aconseguiré amb el rescat. També és possible que el que ara feu us sigui recompensat (= i no cal dir que el que ara feu us serà recompensat...) si arribo realment al poder” (revisar i acabar) (vocabulari: #1. kaupast í: Cf. en Baetke 19874, pàg. 321: kaupask í mit etwas erkauft, durch etwas erreicht werden. També en Baetke 1966² (1924¹), pàg. 303: ok slíkt, sem mér kaupiz í   und wo ich so viel hierbei gewinne; #2. nokkuð: Cf. en Baetke 1966² (1924¹), pàg. 303: ef várt vald verðr nǫkkut   wenn wir irgend zur Macht kommen; )
Snækollur mælti: "Heldur mun ykkur ægja við mig að fást ef eg reiðist": l’Snækollur els va dir: “Si em poso furiós, us asseguro que estareu esborronats d'haver d'heure-vos-les amb mi”
Eyjólfur mælti: "Er eigi það að þér ægi við mig að berjast? Kann það vera að þér sé eigi vel farið er þú æðrast mikinn mann en gambrar yfir litlum": l’Eyjólfur li va replicar: “No em diguis que batre't amb mi t'aterreix! Potser que no t'estiguis comportant pas com toca [a algú que es té per tan valent] si fas el gallet davant un home petit però perds el coratge davant un home alt i gros” (vocabulari: #1. ægja: En Baetke 19874, pàg. 805, considera que ens trobem davant una construcció impersonal: unp. er eigi þat at þér œgi við mik at berjask   ist es nicht so, daß du bange bist, dich mit mir zu schlagen. Considero que aquesta anàlisi és errònia i que l'oració d'infinitiu: at berjask við mik sintàcticament és el subjecte d'œgi)
henni ægir kostnaðurinn við bílaviðgerðina: el preu de la reparació del cotxe l'esborrona

ægja² <ægir | ægði | [hefur] ægtverb impersonal amb el subjecte lògic en datiu>:
(blandast saman, lenda í ósamkynja benduagarbuixar-se, barrejar-se confusament
♦ það ægir e-u og e-u saman: tot està barrejat en un garbuix
♦ hér ægir öllu saman: <LOC FIGaquí tot està barrejat en un garbuix

æja <æi ~ æjum | áði ~ áðum | áðAl seu costat hi ha la variant  → á el singular del present d'indicatiu de la qual fa: ég ái, þú áir, hann ~ hún ~ það áir>:
1. (hvíla hesta og lofa þeim að bítadeixar pasturar els cavalls mentre descansen durant una etapa d'un viatge o trajecte (permetre un descans als cavalls)
◊ þeir áðu í Kerlingardal og tóku þar á sig svefn mikinn: van fer parada al Kerlingardal, els cavalls hi varen descansar pasturant i ells hi féren una bona i llarga dormida
◊ tók þá að kenna annars litar. Þoka var allmikil. Reið Bergur fyrir suður um mýrarnar fyrir ofan Munaðarnes. Og er þeir komu til Norðurár áðu þeir (SS II, cap. 403, pàg. 621): començava a fer fosca. Hi havia una boira molt espessa. En Bergur va fer cap al sud pels aiguamolls per damunt de Munaðarnes. I quan ell i els seus acompanyants varen arribar al riu Norðurá, varen fer una pausa per deixar pasturar els cavalls
◊ þau sá einn dag at tíu menn áðu í enginu ok var kona eitt: un dia varen veure deu homes que havien fet una aturada en el seu viatge a la prada per descansar els cavalls i entre ells hi havia una sola dona
♦ æja hestum sínum: fer un alto en el viatge i deixar que els cavalls descansin i pasturin
◊ en þú Bergur hefir mjög dregist til óvísu við oss bræður. Þú gerðir mér og lítið óspektarbragð fyrst er þú komst í hérað. Þá áðir þú hestum þínum í engjum mínum og ætlaðir mig það lítilmenni að eg mundi hirða hvar hestar þínir bitu gras: pel que fa a tu, Bergur, sempre t'has mostrat molt hostil envers mi i els meus germans; em vares fer una petita cabronada de seguida que vas haver arribat a la comarca; vas fer descansar els teus cavalls deixant que pasturessin als meus prats creient que seria un home tan roí que em preocupia per on havien estat menjant herba els teus cavalls
2. (stansa a og hvíla sig um stund á ferðalagifer un alto en el camí (aturar-se en un viatge o trajecte per a reposar i/o menjar)

æja <æja ~ æjum | æjaði ~ æjuðum | æjað>:
(segja æ, kveinka sérfer ais, gemegar

æjá <interj.>:
ah sí sí, sí oi tant

æjú <interj.>:
ah sí sí, sí oi tant

æjæja <interj.>:
ah sí sí, sí oi tant

æki <n. ækis, æki. Gen. pl.: ækja; dat.pl.: ækjum>:
carretada f

æki:
1ª i 3ª pers. sg. pret. subj. de → aka “conduir, menar cotxe; transportar amb cotxe”

æla <f. ælu, ælur. Gen. pl.: ælna o: æla>:
vòmit m

æla <æli ~ ælum | ældi ~ ældum | ælt>:
vomitar
♦ æla e-u: vomitar una cosa

æli:
1ª i 3ª pers. sg. pret. subj. de → ala “infantar; alimentar, nodrir”

ælu·pest <f. -pestar, -pestir>:
passa f de vòmits
♦ fá ælupest og niðurgang: tenir vòmits i diarrea

æmta <æmti ~ æmtum | æmti ~ æmtum | æmt ║ [e-m ~ e-u]>:
badar boca per saludar o respondre a algú, mussitar una resposta o una salutació a algú
Og er hann sér að engi æmti honum þá kveður hann vísu
Svo er sagt að þau Gestur og Syrpa ala upp barnið. Vex hann svo skjótt að varla þótti líkindi á. Svo var það barn fagurt og frítt að allir hugðu það að aldrei ættu þau Gestur það barn. Þá spurði Gestur Syrpu hvað sveinn þeirra skyldi heita. Hún kvað það maklegt að hann héti Urðarköttur þar sem hann var í urðu fundinn. Hann óx dagvöxtum. Syrpa gerði honum söluvoðarbrækur og hettu. Hana gyrti hann í brækur niður. Krækil hafði hann í hendi og hljóp svo úti um daga. Hann var þeim þarfur í öllu því er hann mátti. Þau höfðu mikla ást á honum. Þá er hann var þrevetur var hann eigi minni en þeir að sex vetra voru gamlir. Urðarköttur rann oft til fjöru og voru fiskimenn vel til hans og hentu mikið gaman að honum. Hafði hann jafnan góðar hjálpir heim til fóstru sinnar Syrpu. Oft kom hann á Eyri og var þar óvinsæll fyrir griðkonum Þorgerðar. Barði hann á þeim eða krækti fætur undan þeim með staf sínum en þær báðu honum ills og voru harðorðar mjög. Oft sögðu þær Þorgerði. Hún lagði fátt til og bað að hann skyldi njóta fóstru sinnar Syrpu og vera vel við hann. Aldrei ber hann svo fyrir augu Ásbjarnar að hann láti sem hann sjái hann og æmtir honum hvorki vel né illa. En allir aðrir undruðu hann ef hann væri sonur þeirra Gests og Syrpu svo ámátleg sem þau voru bæði en hann var bæði mikill og fríður og vel knár
Gissur jarl reið suður á Kjalarnes og gisti í Görðum á Álftanesi að Einars bónda Ormssonar. Var honum þar vel fagnað og var þar nokkurar nætur. Þar kom til móts við jarl Ólafur Oddsson bróðir Hrafns og hafði Hrafn sent hann til jarls þess erindis að Hrafn bað Gissur jarl varast ófrið og mest Andréssonu, kveðst nú eigi skyldu krafsa á það að segja honum sannindi, hvort er hann vildi trúa eða eigi, og kveðst það þá enn muna að Gissuri þótti hann eigi sig varaðan við hafa áður brennan varð á Flugumýri en þóttist hafa varið sig víti. Og er Ólafur hafði þetta flutt jarli þá þótti honum hann fár við verða og æmta sér lítt. Þeir töluðu þetta í kirkjugarðinum þar í Görðum. Ólafur varð skjótt í brottu af fundi jarls og reið aftur til Hrafns bróður síns (SS II, cap. 489, pàg. 752)
Kerlingin æmtir við innar í húsinu en hún var í rekkju sinni
Dagfinnr bóndi ok Guttormr með sínum félǫgum gengu út á skip til konungs en létu sveitir [einar] með vápnum. Þá kom jarl út á skipit reiðr mjǫk. Konungr stóð upp í móti honum, ok bauð boð fyrir Gunnólf, frænda sinn, bæði jarli ok svá Eilífi. Jarl œmti því lítt
♦ ekki æmta né skræmta: <LOC FIGacceptar una cosa sense dir ni piu
♦ e-r þorir hvorki að æmta né skræmta: algú no gosa ni piular
♦ það æmtir ekki í henni: acceptar una cosa sense dir ni piu (o: sense dir ni ase ni bèstia) 

Æneas <m. Æneasar, pl. no hab.>:
Enees m (Eneas)

æpa <æpi ~ æpum | æpi ~ æpum | æpt>:
cridar
♦ æpa af fögnuði: cridar d'alegria
♦ æpa af hræðslu: cridar de por
♦ æpa að e-m: 
◊ Egill hlaut að leika við svein þann, er Grímur hét, sonur Heggs af Heggsstöðum; Grímur var ellefu vetra eða tíu og sterkur að jöfnum aldri. En er þeir lékust við, þá var Egill ósterkari; Grímur gerði og þann mun allan, er hann mátti. Þá reiddist Egill og hóf upp knatttréð og laust Grím, en Grímur tók hann höndum og keyrði hann niður fall mikið og lék hann heldur illa og kveðst mundu meiða hann, ef hann kynni sig eigi. En er Egill komst á fætur, þá gekk hann úr leiknum, en sveinarnir æptu að honuml'Egill va haver de jugar contra un vailet que nomia Grímur i que era fill d'en Heggur de Heggsstaðir. En Grímur tenia deu o onze anys i era tan fort com els altres vailets d'aquesta edat. I quan es varen enfrontar en el joc de la pilota, l'Egill fou el més feble de tots dos. En Grímur també li feia sentir tota aquesta diferència [de forces que hi havia entre tots dos] tant com podia. Aleshores l'Egill es va enfellonir i va aixecar el pal de fusta [per pegar a la pilota] i hi va pegar un cop al Grímur, però en Grímur el va agafar amb totes dues mans i el va tomar en terra fent-li pegar un bon esclat i l'hi va fer passar força malament mentre li deia que el baldaria si no es contenia. Quan l'Egill es va tornar a posar dret, va abandonar el joc [de pilota] mentre els altres vailets li cridaven al seu darrere
♦ æpa á e-n: cridar a algú
◊ hina þriðju borg hittu þeir, þá er mest var af þessum öllum og sterkust og ríkust að fé og fjölmenni. Voru um þá borg díki stór svo að þeir sáu að ekki mátti þar vinna með þvílíkum brögðum sem hinar fyrri borgir. Lágu þeir þar mjög lengi svo að þeir fengu ekki að gert. En er borgarmenn sáu það þá dirfðust þeir við. Þeir settu fylkingar sínar uppi á borgarveggjum, síðan luku þeir upp borgarhliðum og æptu á Væringja, eggjuðu þá og báðu þá ganga í borgina og frýðu þeim hugar, sögðu að þeir væru eigi betri til orustu en hænsn: varen trobar la tercera vila forta, la qual era la més gran de totes elles, i la més forta i la més rica en cabal i en homes. Tot al voltant d'aquesta vila hi havia fossats tan grossos que ells varen veure que no els podrien superar amb les mateixes estratagemes que havien emprat amb les altres dues viles. S'estigueren assetjant-la molt de temps sense poder fer-hi res. I quan els habitants de la vila ho veieren, es varen encoratjar. Varen disposar llurs formacions a dalt de les murades, després, varen obrir les portes de la vila i cridaren als varingis, esperonant-los i dient-los que entressin a la vila bo i retraient-los la manca de coratge dient-los que no eren pas millors per a combatre que les gallines
◊ Gils Styrmisson bjó þá að Laugum. En er hann varð var við að Einar Þorgilsson sat við laugina fjölmennur þá leysti hann út kýr sínar og rak þær ofan í hóla því að hann vissi að [p. 75] Hvammsmenn ætluðu til laugar. Hann kallar að þeir Sturla skyldu aftur ríða en annað skeið æpti hann á nautin til ólíkinda (SS I, cap. 62, pàgs. 74-75): en aquell temps, en Gils Styrmisson vivia a Laugar. Quan se'n va adonar que l'Einar Þorgilsson es trobava a la vora de la bassa d'aigua termal acompanyat de molts d'homes, va amollar les seves vaques i les va menar per avall als tossals car sabia que els de Hvammur volien anar a la bassa d'aigua termal. Va cridar a l'Sturla i als seus homes que tornessin enrere i adesiara cridava a les vaques i bous fingint [que era a elles a qui cridava] (vocabulari: #1. til ólíkinda: Cf. Baetke 19874, pàg. 456: gera e-t ólíkinda etw. zum Schein tun, etw. vorspiegeln, és a dir, després de cridar l'Sturla va fer veure que estava cridant a les vaques i no pas a algú)
◊ hann gekk í skip sitt, ok bað varðmenn ganga á skipin ok segja, hvat títt var. Sveinn bað menn vaka ok reka af sér tjǫldin. Eptir þat gerðiz kall mikit, ok œptu flestir á Svein ok spurðu, hvat til ráðs skyldi taka. Hann bað menn vera hljóða, en kvað þat sitt ráð at leggja skipunum á milli hólmsins ok landsins: va tornar a la seva nau i va manar als guàrdies que anessin a les altres naus i que els diguessin el que passava. L'Sveinn va manar als seus homes que es despertessin i que retiressin els envelats de passar la nit. Després, es va fer un gran clam i molts cridaven a l'Sveinn demanant-li que els digués què havien de fer. Ell els va demanar que callessin i no fessin soroll i que la seva decisió era que posessin les naus entre l'illot i terra ferma
♦ æpa e-ð: cridar una cosa
♦ æpa fagnaðaróp: fer un crit d'alegriawer
♦ æpa heróp: cridar el crit de guerra
♦ æpa heróp: cridar el crit de guerra
◊ Jósúa skipaði nú fólkinu: „Æpið ekki heróp (lɔʔ   θāˈrīʕū, לֹא תָרִיעוּ), hefjið ekki raustina og mælið ekki orð af vörum fyrr en þann dag sem ég segi: Æpið heróp (ʕaδ   ʝōm   ʔāməˈr-ī   ʔălēi̯-ˈχɛm   hāˈrīʕū, עַד יוֹם אָמְרִי אֲלֵיכֶם, הָרִיעוּ)! Þá skuluð þið æpa heróp ( wa-hărīʕɔˈθɛm, וַהֲרִיעֹתֶם)en Josuè (Iehoixua) llavors va manar al poble: “No feu cap crit de guerra, no aixequeu la veu i que no surti cap paraula dels vostres llavis fins al dia que jo us digui: Llanceu el crit de guerra! Llavors cridareu el crit de guerra
♦ æpa „húrra!“: cridar ‘hurra!’
♦ æpa eftir e-u: cridar demanant una cosa
◊ þá mælti Geirmundur til bróður síns: „Viltu að við förum til Leifs og tökum af honum gullið og leikum okkur að nokkura hríð?“ „Búinn er eg þess,“ segir Hámundur. Síðan hljópu sveinarnir að hásætinu og tóku gullið af Leifi en hann glúpnaði og æpir eftir (SS I, cap. 2, pàg. 2): aleshores en Geirmundr va dir a son germà: “Vols que anem a cal Leifur i li agafem el seu anell d'or i hi juguem una estona?” En Hámundur li va respondre: “Per mi sí” I tot seguit els dos vailets varen córrer al sitial d'en Leifur i hi varen agafar l'anell d'or d'en Leifur mentre que aquest [feia veure que] s'entristia i els cridava [que l'hi tornessin]
♦ æpa hástöfum: cridar fort
♦ æpa til bjargar sér: cridar demanant auxili
◊ Steinþór hét maður er á skipi þeirra var. Hann tók til orða: "Dreymdi mig í nótt Sigurður," sagði hann, "og mun eg segja þér drauminn nú. Er vér fórum á fjörðinn þennan hinn mikla þóttist eg kominn í milli bjarga nokkurra og æpa til bjargar mér": a llur nau hi havia un home que nomia Steinþór. Va prendre la paraula i digué: “Sigurður, anit he somniat”, li va dir, “i ara et contaré el somni que he tingut. He somniat que, quan entràvem dins aquest gran fiord, jo quedava enclòs entre algunes roques i cridava demanant auxili”
♦ æpa upp: començar a cridar, fer una gran cridòria
◊ þetta fé rak Sæmundur í brott : þrjá tigu kúa og tólf kúgildi ungra geldneyta, fjóra arðuröxn, hundrað ásauðar, fimm tigir geldinga, sjö tigir veturgamalla sauða, hross tuttugu, hálfur þríðji tugur svína, fimm tigir heimgása, tólf skildir, tólf spjót, sex stálhúfur, sex brynjur, ok tíu kistur, dúnklæði á hest. Og er þeir ráku á brott þetta fé allt þá æptu þeir upp allir senn fylgdarmenn Sæmundar. En hann bað þá þegja (SS II, cap. 365, pàg. 558): vet ací els béns que en Sæmundur s'emportà: trenta vaques i vedells joves per valor de dotze vaques, quatre bous de llaurar, cent [vint] bens, cinquanta moltons sanats, seixanta anyelles, vint cavalls, vint-i-cinc porcs, cinquanta oques de granja, dotze escuts, dotze llances, sis cabassets d'acer, sis cuirasses o cotes de malla, i deu caixes i flassades de plomissol d'oca en un cavall. I quan s'emportaven tots aquests béns, tots els seguidors d'en Sæmundur varen aixecar una gran cridòria alhora, però en Sæmundur els va demanar que callessin
♦ æpa upp yfir sig: fer un crit, cridar
vinnukonan og litli drengurinn fóru undir eins ofan að leita, en þó þau væru rétt við það að stíga ofan á hann, komu þau samt ekki auga á hann. Hefði tindátinn kallað: „Hér er ég!“ þá mundu þau víst hafa fundið hann, en honum fannst það ekki eiga við að æpa upp yfir sig, því hann var í einkennisbúningi

ær <f. ær, ær>:
ovella f [que ja ha anyellat]
og ærnar áttu rílótt, flekkótt og spreklótt lömb: i les ovelles tenien anyells ratllats, clapats i tacats
ærnar og kýrnar: les ovelles i les vaques
♦ hrúturinn lembdi ána: el marrà va cobrir l'ovella
♦ lembd ær: una ovella que mena un benet
♦ mjólka ærnar: munyir les ovelles
♦ ærin er komið að burði: a l'ovella li ha arribat el moment d'anyellar
 
ær ← ǣ​r̝​ ← ā​r̝​ ← *āz ← *au̯z ← *ˈawiz ← *aˈwis.
ā​r̝​ → ǣ​r̝​ per metafonia d'​r̝​
Paradigma:
Sg Indeterminat   Determinat
N ær, <> ǽr   ærin, <> ǽren, ǽrin
A á, <ǫ́   ána, <ǫ́na
G ær, <ǽr   ærinnar, <ǽrennar
D á, <ǫ́   ánni, <ǫ́nne
 
Pl Indeterminat   Determinat
N ær, <> ǽr   ærnar, <> ǽrnar
A ær, <> ǽr   ærnar, <> ǽrnar
G áa, <ǫ́a   ánna, <ǫ́nna
D ám, <ǫ́m   ánum, <ǫ́nom
 

ær, ær, ært <adj.>:
1. (vitskerturboig boja (foll, orat)
2. (öskuvondurfuriós -osa (enrabiat, fora de si)
3. (æsturboig boja [d'excitació], molt excitat -ada (en un estat de gran entusiasme, nerviosisme o impaciència, en un estat de gran excitació)

-ær, -ær, -ært <en compostos>:
<BOTanual
♦ → einær “anual”
♦ → fjölær “polianual”

æra <f. æru, æru. Gen. pl.: æra>:
1. (heiðurhonor m,f (respecte i bona opinió per la societat envers algú pels seus mèrits, virtuts etc.)
♦ uppreisn (o: uppreist) æru: #1. <GENreparació f de l'honor; #2. <JUR POLÍTrehabilitació f
♦ fá uppreisn æru: obtenir una reparació de l'honor
og við Söru sagði hann: „Hér með gef ég bróður þínum þúsund sikla silfurs. Gjöfin mun réttlæta þig í augum allra sem með þér eru. Þú hefur að öllu leyti fengið uppreisn æru“
♦ veita (o: gera) e-m uppreisn æru [með e-u]: reparar l'honor d'algú [amb una cosa], rehabilitar algú [amb una cosa]
veit mér uppreisn æru og snú þér til mín og hugga mig
sjálf máttu bera smán þína. Þú hefur veitt systrum þínum uppreisn æru með syndum þínum sem eru viðbjóðslegri en þeirra svo að þær virðast réttlátari en þú. Skammastu þín og berðu þá hneisu að hafa sýnt fram á að systur þínar eru réttlátari en þú
Þegar Davíð frétti að Nabal væri dáinn sagði hann: „Lofaður sé Drottinn sem hefur rekið réttar míns og veitt mér uppreisn æru. Hann hefur forðað þjóni sínum frá því að vinna ódæði en látið illsku Nabals koma honum í koll.“ Síðan sendi Davíð boð til Abígail um að hann ætlaði að taka hana sér fyrir eiginkonu
♦ upp á æru og trú: <LOC FIGamb probitat i honradesa, amb tota honradesa (lit.: sobre la base de l'honor i la confiança, per l'honor i la confiança)
En ekki héldu menn reikning við menn þá, er þeir fengu féð í hendur, til þess að þeir greiddu það verkamönnunum, heldur gjörðu þeir það upp á æru og trú (bɛ-ʔɛ̆mūˈnāh ~ בֶּאֱמוּנָה:   kī   βɛ-ʔɛ̆mūˈnāh   hēm   ʕɔˈɕīm,   כִּי בֶאֱמוּנָה, הֵם עֹשִׂים)però hom no demanava comptes als homes als quals donaven els diners perquè hi paguessin els obrers, sinó que ho feien (=donar-los als obrers) amb honradesa (בֶּאֱמוּנָה: BMonts. = amb lleialtat; BInterc. = amb tota honradesa; BEvang. = amb honradesa)
þó er ekki haldinn reikningur við þá á fénu, sem þeim var fengið í hendur, heldur gjöra þeir það upp á æru og trú (bɛ-ʔɛ̆mūˈnāh ~ בֶּאֱמוּנָה:   kī   βɛ-ʔɛ̆mūˈnāh   hēm   ʕɔˈɕīm,   כִּי בֶאֱמוּנָה, הֵם עֹשִׂים)això no obstant, no els demanaran comptes dels diners que els varen fer a mans, sinò que ells ho faran amb probitat i honradesa (בֶּאֱמוּנָה: BMonts. = amb lleialtat; BInterc. = de tota confiança; BEvang. = amb honradesa)
unnu mennirnir að verkinu upp á æru og trú (bɛ-ʔɛ̆mūˈnāh ~ בֶּאֱמוּנָה:   wə-hā-ʔănāˈʃīm   ʕɔˈɕīm   bɛ-ʔɛ̆mūˈnāh   ba-mməlāʔˈχāh,   וְהָאֲנָשִׁים עֹשִׂים בֶּאֱמוּנָה בַּמְּלָאכָה), en yfir þá voru settir til umsjónar þeir Jahat og Óbadía, levítar af Meraríniðjum, og Sakaría og Mesúllam af Kahatítaniðjum. Og levítarnir - hver sá, er kunni á hljóðfæri: els homes treballaven amb probitat i honradesa en l'obra, però sobre ells s'havien posat, per a supervisar-los (menys lit: Estaven encarregats de dirigir-los), en Jahat (Iàħat) i l'Abdies (Ovadià), levites dels fills de Merarí, i en Zacaries (Zec’harià) i en Mosol·lam (Meixul·lam), dels fills dels cahatites, amb tots els levites entesos en instruments de música (בֶּאֱמוּנָה: BMonts. = a consciència; BInterc. = a consciència; BEvang. = acuradament)
2. (orðstírrenom m (reputació, bon nom)
æran (kāˈβōδ ~ כָּבוֹד:   kəβōˈδ-ī   ħāˈδāʃ   ʕimmāˈδ-ī,   כְּבוֹדִי, חָדָשׁ עִמָּדִי) endurnýjast mér sífellt og boginn yngist í hendi mér: el meu prestigi se'm renova contínuament i el meu arc es rejoveneix a la meva mà

æra <æri ~ ærum | ærði ~ ærðum | ærte-n>:
1. (gera e-n vitstola & (um hávaða) gera e-n ringlaðan, æranfer tornar (o: parar) boig algú (fer enfollir, en sentit propi i figurat. En sentit figurat es diu sovint parlant d'un soroll eixordador)
og þá er myrkrahöfðinginn þekkir, að náttúran sjálf er komin til hans herbergja, þá gefur hann upp sýslu sína, þar er hann sópast áður um í miðjum helvítisloga og keppist við að auka kvalirnar. Hann skiptir yfirlitum, því að hann vill eigi skelfa náttúruna, leggur nú niður drekahöfuð það hið ógurlega, er hann bar áður, en tekur nú upp þá hina björtu engilsásjónu, er náttúran hafði gefið honum og hann bar, þar til er ofmetnaðurinn ærði hann svo, að hann vildi jafnhátt sitja skaparanum; og nú gengur hann í mót henni, en þegar er nátúran sér hann, þá mælir hún til hans: «Heyrðu glæpafaðir, er refsar... »: p
hávaðinn ætlaði að æra mig: el soroll m'anava a fer parar boig (m'atordia d'eixordador que era)
hávaðinn á kránni var að æra mig: el soroll del pub m'estava fent tornar boig (m'atordia d'eixordador que era)
♦ æra e-n með hávaða: eixordar algú, fer parar boig algú fent un soroll molt fort (eixordador)
♦ æra upp í e-m sult: <LOC FIGfer venir-li la gana a algú, obrir-li la gana a algú
Kölski gamli stóð í turninum allan daginn. En það ærði upp í honum sult að standa svona lengi og fíflin höfðu enga hugsun á að færa honum mat upp í turninn. Þau héldu að ef hann gæti unnið betur með höfðinu en höndunum gæti hann náttúrulega auðveldlega útvegað brauð handa sjálfum sér
það var á indælu kvöldi eftir erfiðisdag að ég gekk útúr íbúðinni yfir sögunarmyllunni, útum húsagarðinn þar sem timbrið lá í stökkum, lokaði á eftir mér, þverskar strætið og stytti mér leið norðurdyramegin gegnum bakaríið sem vissi útá Boulevard Montparnasse angandi af volgu brauði úr ofnum og búðarhillum. Það var búið að kveikja í bakaríinu og úti var birtan að dofna og ég hélt áfram upp strætið í kvöldhúminu og lét ekki staðar numið fyren á hlaðstéttinni fyrir utan veitingastofuna Négre de Toulouse, þar sem rauðrúðóttar servíettur okkar hjóna biðu þess í tréhringum uppá hillu að við kæmum í kvöldmat. Ég las matseðilinn sem var kalkeraður blárauðu bleki og sá að réttur dagsins var cassoulet. Nafnið eitt ærði upp í mér sult
♦ það má ~ mætti æra óstöðugan að <+ inf.><LOC FIG<+ inf.> pot ~ podria fer tornar boig fàcilment qualsevol

ærandi, ærandi, ærandi <adj. inv.>:
eixordador -a, atordirdor -a (soroll)

ærast <ærist ~ ærumst | ærðist ~ ærðumst | ærst>:
1. <GENtornar (o: parar) boig boja (esp., però no només, a conseqüència d'un soroll fort i continuat)
♦ ærast af bræði: tornar boig boja de fúria
♦ ærast af fögnuði ~ gleði: tornar boig boja d'alegria
♦ ærast af hræðslu: embogir de por
2. (hesturespantar-se (cavall)

ær·bók <f. -bókar, -bækur>:
llibre m d'ovelles i anyells (per a portar millor el cens d'oví a un mas)

ær·burður <m. -burðar, no comptable>:
anyellatge m, anyellament m (sauðburður)

ærður, ærð, ært <adj.>:
que ha tornat boig boja, que ha perdut els estreps

ær·gildi <n. -gildis, -gildi>:
unitat f de producció de carn d'oví en ramaderia, equivalent a 18,2 quilos de carn d'oví

æringi <m. æringja, æringjar>:
1. (glæringi, galgopiplaga m, bromista m (persona burleta, gat dels frares, sorneguer, rifaire)
2. (krakkientremaliat m, estrúmbol m (nen entremaliat, enjogassat)
3. prevere m, joell atlàntic, joell m de sorra, xanguet m de sorra, xanguet m de l’Atlàntic, moixó m de l’Atlàntic (peix Atherina presbyter syn. Hepsetia presbyter)

ærinn, ærin, ærið <adj.>:
1. (nægilegur, nógurabundant (abundós, més que suficient)
♦ gnóga eigum vér frændur, en vini vér sem aðrir fáum aldrei ærna (RvS XXXIII:7, pàg. 69): <LOC FIG[sempre] es tenen parents a bastament, però mai no es tenen prou bons amics (lit.: tenim prou parents, però nosaltres, igual que els altres, mai no tenim prou [bons] amics (l'original fa: dein, quod parentes abunde habemus, amicorum neque nobis, neque cuiquam omnium satis fuit)
2. (töluverður, [um]talsverðurabundant, en abundància (considerable, notable, copiós -osa, força gran, esp. despeses, sumes de diners, danys, estralls etc.)
og gáfu stríðsmönnunum ærna (ἱκανός -ή -όν:   τε λαβόντες ἀργύρια ἱκανὰ ἔδωκαν τοῖς στρατιώταις ) peninga og sögðu: i donant molts diners als soldats els van dir...
þetta réttarfar hlaut eg ærnu (πολύς πολλή πολύ:   ἐγὼ πολλοῦ κεφαλαίου τὴν πολιτείαν ταύτην ἐκτησάμην) fé að kaupa: vaig adquirir aquesta filiació legal pagant una forta suma
nýrækt fátæklinga gefur ærna (raβ ~ רַב:   rāβ־ˈʔɔχɛl   nīr   rāˈʃīm,   רָב-אֹכֶל, נִיר רָאשִׁים) fæðu en óhóf sviptir marga efnum: la róta dels pobres dóna abundant aliment (aliment en abundància), però els excessos priven molts de mitjans (però són molts els que els excessos priven de mitjans)
19. Þess lét hon harðar ǀ hefndir verða, ǁ svá at vér ǫll hǫfom ǀ œrnar raunir; ǁ þat mun á hǫlða ǀ hvert land fara, ǁ er hon lét sveltaz ǀ at Sigurði: 19. Per això [la Brynhildr] va fer que s'esdevingués [una] dura venjança (=d'això la Brynhildr en va prendre terrible venjança), de manera que tots nosaltres n'hem tingut patiments a bastament (abundants). Arribarà a tots els països dels homes [la notícia] que ella, mort en Sigurðr, es va matar negant-se a menjar (o bé: que ella es va matar a la vora d'en Sigurðr; o bé: que ella es va matar pel ~ a causa del Sigurðr) (vocabulari: #1. œrnar raunir: Cf. en Baetke 19874, pàg. 488: 3. Prüfung, Leid, Kummer, Sorge: hafa raun af e-u; a la Magnúss saga ins góða ok Haralds harðráða de la Flateyjarbók III:337 hi llegim un passatge que aclareix el significat d'aquest sintagma: hann tók nú þar mikit herfang ok lét svá ganga allt sumarit, en landsmenn stukku undan, hverr sem mátti komask, ok frýðu nú ǫngvir Norðmǫnnum illgjǫrða ok þóttusk Danir nú œrnar raunir þess hafahi va fer llavors un gran botí i va prosseguir així tot l'estiu, però els habitants del país fugiren, cadascun on li fou possible d'anar, i no hi havia ningú que no retragués llavors als noruecs actes malvats (malifetes) i els danesos creien que en tenien grans patiments. Interpreto, doncs, aquest sintagma, en el sentit que la venjança de la Brynhildr ens va infligir o causar grans mals, grans pesars; #2. láta sveltask [í hel]: El mot significamatar-se deixant de menjar’. O el mot s'empra aquí amb el significat genèric de matar-se -contra la qual cosa hi diu l'ús del verb láta-, o bé l'ús d'aquest mot fa referència a una tradició diferent de la de la Vǫlsunga saga i de la de la Sigurðarkviða in skamma, una versió diferent, en la qual la Brynhildr s'hauria suïcidat negant-se a menjar. A la Vǫlsunga saga, cap. XXXIII, la Brynhildr s'hi suïcida practicant el satí, és a dir, entrant de propi peu dins la pira funerària d'en Sigurðr. A la Sigurðarkviða in skamma, estr. 47, la Brynhildr s'hi suïcida clavant-se una espasa, potser l'espasa Gramr -encara que no s'hi diu amb quina espasa ho fa-. Després de la seva mort, el seu cadàver és incinerat al costat del d'en Sigurðr. Hi podria haver una altra tradició, en la qual la Brynhildr se suïcida deixant de menjar; #3. at Sigurði: Es pot interpretar de quatre maneres diferents: α] Com a complement circumstancial de lloc (al costat d'en Sigurðr [mort]). Aquesta és la interpretació d'en Hugo Gering, Glossar, 1915⁴, pàg. 11b: hón sveltask lét at Sigurþi neben Sigurd Od 18, 4. β] Com a complement circumstancial de temps, sempre que assumim un el·líptic dauðum, dánum, drepnum o semblant. At Sigurði drepnum ‘havent mort en Sigurðr, un cop mort en Sigurðr’ = at Sigurð dauðan. En Carl Christian Rafn I (1850), pàg. 34b, l'interpreta com a temporal: id in quamcunque terram ǀ mortalibus habitatam perferetur, ǁ quod mortuo Sigurdo ǀ ipsa sibi mortem consciuit. En Finnur Jónsson 1931², pàg. 18b, s'adhereix, per bé que amb cautela, a aquesta interpretació com a complement circumstancial de temps: 13) efter (? i følgende tilfælde), <...>, (sveltask) at Sigurði Oddrgr 19 <...>, γ] Com a complement circumstancial de causa (per en Sigurðr, a causa d'en Sigurðr). Tenim aquesta interpretació a l'Oldnordisk Ordföjningslære, 1862, pàg. 208 d'en Georg Frederik Vilhelm Lund: 4. — Herfra er overgangen meget let til betegnelse af 3) grunden, årsagen ‚hvorfor‘, det ‚formeddelst‘ hvilket noget sker. at gráti (for gråd) ligesom gráta at —, sveltaz at Sigurði (sulte sig formeddelst S., for S.s skyld). sekr at falli e-s (anklaget for —). ryðja dóm at guðsifjum, at sökum (på grund af uafgjorte drabsagaer) Grág. I, 48 <...> Aquesta interpretació causal és adoptada pel Klaus von See et al. 1997, pàg. 896 (das wird in jedes Land ǀ der Menschen gelangen, ǁ daß sie sich tötete ǀ wegen Sigurd). Aquesta interpretació causal també és adoptada a l'Arnulf Krause 2001, pàg. 185 (das wird unter den Menschen ǀ in jedes Land dringen, ǁ wie sich selbst ǀ wegen Sigurd umbrachte), i, finalment, δ] En Guðbrandur Vigfússon i en Frederick York Powell, Corpus poeticum boreale, 1883, pàg. 312, esmenen la lliçó en með Sigurði (amb en Sigurðr), recolzant-se per a fer-ho, potser, en la Sigurðarkviða in skamma, estr. 65:9, que fa: þeim er sulto ǀ með Sigurði, i tradueixen: It shall go forth through all lands how she let herself die with Sigurd)
29. Œrna mælir, ǀ sá er æva þegir, ǁ staðlauso stafi; ǁ hraðmælt tunga,ǀ nema haldendr eigi, ǁ opt sér ógott um gelr: 29. Disbarats en abundància (cf. Kuhn 1968³, pàg. 190: staðlauso stafir “stäbe (worte, reden) ohne sinn) diu el qui mai no calla; una llengua garlaire, si no li posen fre i brida, sovint es porta perjudici a si mateixa (cf. Kuhn 1968³, pàg. 69: gala sér ógott “sich durch (unkluges) reden böses zuziehen)
50. Þǫgðo allir, ǀ hugðo at ráðom, ǁ oc allir senn ǀ annsvǫr veitto: ǁ ‘Œrnar soltnar, ǀ munom enn lifa, ǁ verða salkonor ǀ sœmð at vinna’ Tots varen callar, rumiaren remeis (=deliberaren què fer), i tots li donaren una resposta alhora: Ja són prou les mortes! Nosaltres continuarem vivint [després de la teva mort]. Les minyones (‘dones de sala’) hauran de fer (faran) honor (= "les minyones ja mortes hauran d'ésser prou per guardar el decòrum que se't deu)
„Skylt er þat fyrir yðrar sakir,“ segir Haraldr konungr, „en þó þykkjast þeir sumir sér einir œrnir, en mér nǫkkut ofskynja“
karl þakkaði konungi vel orð sín ok sagði, at þó væri eptir bœnin sú, er hann vildi beiðast af konungi. Konungr spurði, hvat þat var. Karl mælti: «Ek vil biðja at þér leyfið, at kona mín fari með mér». «Þat mun ek þér eigi veita», segir konungr, «þvíat ek mun fá þér miklu betri konu ok vitrari. En kona þín sú fari með búkot þat, sem þit hafið áðr haft, mun henni þat œrin framflutning. Geri ek þó fyrir þína skyld betr við hana, en hon væri verð fyrir heimsku sína». Sveinn konungr gaf karli bú mikit ok gǫfugt kvánfang, varð karl mikill maðr fyrir sér. Varð þetta víðfrægt allt saman, ok fór þá ekki leynt. Spurðist þetta norðr í Noreg
þá fóru menn milli konunga, ok báru sáttarboð í millum þeira. Sagði Óláfr konungr ok Norðmenn, at þeir vildu halda þá sætt, sem fyrr var gjǫrr með þeim Haraldi konungi ok Sveini, en berjast at ǫðrum kosti. Létu þat líkara at Dǫnum myndi þykkja Norðmenn gera sér einn œrinn storm, ef þeir ættist illt við, þótt Haraldr konungr væri fráfallinn
þá sendi Óláfr konungr Sveini konungi sættarorð, ok lǫgðu stefnu millum sín í Konungahellu, þar sem fyrr var vant. Sagði þá Óláfr konungr Danakonungi, at hann vildi halda þvílíka sætt, sem hans faðir tók af Dǫnum, en eigi auka. En at ǫðrum kosti lét hann ván, at Norðmenn mundu enn freista af keppask við Dani. Ok lét þess meiri ván, at Danir mundu mega minnask, at svá var gør sættin, at þeir beiddusk, en Norðmenn játtu. Sagði ok þess vera ván, at Norðmenn mundu enn gefa af sinni hendi œrinn storm Dǫnum, þó at Haraldr konungr væri fráfallinn
"Sjá má eg þig," segir konungur, "og eigi smáráðan. En eigi mun þér þess auðið verða að standa yfir höfuðsvörðum mínum og ærna hefir þú sök til þess þótt þú heitaðist eigi við fleiri konunga inni að brenna fyrir þá sök er þér væri hið betra kennt. En fyrir það er eg vissi eigi hvort hugur fylgdi máli þínu en drengilega við gengið þá skal þig eigi af lífi taka fyrir þessa sök. Kann og vera að þú haldir því betur trúna sem þú mælir meir í móti henni en aðrir. Kann eg og það að skilja að það mun skipshöfnum skipta að þann dag munu við trú taka er þú lætur ónauðigur skírast. Þykir mér og á því líkindi að frændur yðrir og vinir muni mjög á það hlýða hvað þér talið fyrir þeim er þér komið út til Íslands. Er það og nær mínu hugboði að þú Kjartan hafir betra sið er þú siglir af Noregi en þá er þú komst hingað. Farið nú í friði og í griðum hvert er þér viljið af þessum fundi. Skal eigi pynda yður til kristni að sinni því að guð mælir svo að hann vill að engi komi nauðigur til hans."
Að ærnum degi fóru menn í leitina og fundu féið víða í fönnum, lamið af ofviðri eða hlaupið á fjöll upp. Því næst komu þeir á traðk mikinn ofarlega í dalnum. Þótti þeim því líkt sem þar hefði glímt verið heldur sterklega því að grjótið var víða upp leyst og svo jörðin. Þeir hugðu að vandlega og sáu hvar Glámur lá skammt á burt frá þeim. Hann var dauður og blár sem hel en digur sem naut. Þeim bauð af honum óþekkt mikla og hraus þeim mjög hugur við honum. En þó leituðu þeir við að færa hann til kirkju og gátu ekki komið honum nema á einn gilsþröm þar skammt ofan frá sér og fóru heim við svo búið og sögðu bónda þenna atburð
"Ekki eru mér fjárleitir hentar," sagði Þjóstólfur, "enda er það ærið eitt til að eg vil eigi ganga í spor þrælum þínum. Og far þú sjálfur og mun eg þá fara með þér."
"Það er ærið eitt til," segir Flosi, "ef þú vilt eigi giftast Höskuldi að þá mun eg engan kost á gera."
Hrútur svaraði þá. "Ærið fögur er mær sjá og munu margir þess gjalda. En hitt veit eg eigi hvaðan þjófsaugu eru komin í ættir vorar"
Í þenna tíma kom út sá maður er geta verður við er Ögmundur hét og var son Þorvarðs Þorgeirssonar. Hann var kallaður sneis. Hann hafði utan verið lengi. Hann kom út í Austfjörðum og var með Teiti mági sínum um veturinn. Þá þóttist Teitur hann ærið lengi hafa haft í lotu (SS I, cap. 106)
Þá segja sumir að til ills mundi draga. Sumir mæltu að hann skyldi berja. Sumir mæltu að hann skyldi fara með þeim. Sumir kölluðu að þeir skyldu taka hesta sína og kölluðust ærið lengi hafa þar verið (SS II, cap. 394)
♦ ærinn kostnaður: despeses considerables

ær·legur, -leg, -legt <adj.>:
1. (heiðarlegur, ráðvandurhonest -a  (honrat, probe, íntegre)
2. (mikill, duglegurrespectable (bo, abundós)
♦ ærlegur hádegisverður: un bon dinar, un dinar opípar, una bona dinada
ég fékk mér ærlegan hádegiserð: he fet un dinar opípar
♦ ærleg ofanígjöf: una bona renyada
♦ ærleg ráðning: una bona surra, una bona tupada (o: atupada) (Mall.

ær·mjaltir <f.pl -mjalta>:
munyida f de les ovelles

ær·mjólk <f. -mjólkur, no comptable>:
llet f d'ovella (sauðamjólk)

ærnar¹:
nom. & ac. pl. determinats de ær "ovella"

ærnar²:
nom. & ac. f. pl. forts de ærinn, ærin, ærið "abundant, més que suficient, considerable, copiós"

ærsl <n.pl ærsla>:
1. <(æði, ofsifúria f, arrauxament m (atac de bogeria, histerisme o frenesia: cridar, tirar-se pel terra etc.)
◊ þar stóð upp Snæfríður dóttir Svása, kvinna fríðust, og byrlaði konungi ker fullt mjaðar en hann tók allt saman og hönd hennar og þegar var sem eldshiti kæmi í hörund hans og vildi þegar hafa samræði við hana á þeirri nótt. En Svási sagði að það mundi eigi vera nema að honum nauðgum nema konungur festi hana og fengi að lögum en konungur festi Snæfríði og fékk og unni svo með ærslum að ríki sitt og allt það er honum byrjaði, þá fyrirlét hann: aleshores l'Snæfríður, la filla de l'Svási, es va aixecar, era la dona més bella que un es pugui imaginar, i va servir al rei una gerra plena de med. El rei la va agafar i, en fer-ho, li va agafar la mà i immediatament fou com si una flamarada de foc li recorrés la pell i aquella mateixa nit volgué mantenir relacions amb ella. L'Svási, però, va dir que una tal cosa no s'esdevindria més que forçant-lo a consentir-hi i a no ser que el rei s'hi prometia i la prenia per legítima esposa. El rei es va prometre amb l'Snæfríður i s'hi va casar i la va estimar amb una passió tan arrauxada que va negligir el reialme i tots els afers que l'hi incumbien
♦ taka ærsl: embogir, enfollir
◊ Sumarliði son Hrapps tók fé eftir hann og var bæði mikið og frítt. Sumarliði gerði bú á Hrappsstöðum um vorið eftir og er hann hafði þar litla hríð búið þá tók hann ærsl og dó litlu síðar: en Sumarliði, el fill d'en Hrappur, quan aquest va morir el va heretar i l'herència era gran i bella. En Sumarliði va establir un mas a Hrappsstaðir a la primavera següent i quan encara no feia gaire que hi vivia, va embogir i, poc després, va morir
◊ Álöf, dóttir Þorgríms undir Felli, tók ærsl; það kenndu menn Hrafsa, en hann tók Oddmar hjá hvílu hennar, og sagði hann sig valda: l'Olava, la filla d'en Þorgrímur de baix de Fell, va tornar boja; la gent en donava la culpa a en Hrafsi, però aquest va enxampar l'Oddmar al llit d'ella i va dir que era aquest i no ell el causant de la seva follia
♦ e-m liggur við ærslum: algú cuida enfollir
◊ ok er hann hefir þetta gert, heyrir hann brak í skóginn; þetta er honum nær ok nær. Hann stendr upp ok tekr vápn sín ok býr sik sem til bardaga ok er hann er búinn, sér hann hvar fram kømr maðr, ef mann skal kalla ok ríðr einum úlfalda. Sá var bæði hárr ok digr, hǫfuðit þvílíkt sem hraunklettr, augun hvít sem hégeitlar, þarf þar ekki sǫgu úr at gera, at enga þóttiz hann leiðiligri skepnu hafa sét. Hann hafði kylfu sér í hendi ok fleina tvá, gengr nú á mót honum ok heilsar honum, enn er hann sá manninn, lá honum við œrslum ok mælti: "því þórðir þinn pútusonn at drepa minn son? Í dag skal ek þér þat greypiliga hefna. Ek heiti Tarsus ok er kóngr yfir ǫllum svartálfum"i quan ho hagué fet, va sentir un soroll fort en direcció al bosc que se li anava acostant més i més. Es va posar dret i va agafar les seves armes i es va preparar per a la lluita i quan ja estigué preparat, va veure que [del bosc] en sortia un home, si és que se li podia dir home, el qual cavalcava un camell. Era tan alt com cepat, tenia el cap igual que una roca de lava freda i els ulls blancs com bocins de quars, no cal continuar parlant-ne però que ningú no cregui que hagués vist mai criatura tan horrible. Portava una clava a la mà i dues atzagaies i anà al seu encontre i el va saludar, però quan va veure l'home, es va posar fet una fera i digué: "per què has gosat, fill de puta, matar mon fill? Avui venjaré horriblement en tu la seva mort. Em dic Tarsus i sóc el rei dels albs negres
2. (ólæti, ærslalætirebombori m, crits m.pl com de boig (tabustol, xivarri)
◊ eftir þetta hleypr hofgyðjan út ok æpir með svá miklum órum ok ærslum ok ógn, at dvergmála kvað í hverjum hamri ok þúfu, er í nánd var: després d'això, la sacerdotessa va sortir a fora fent uns esgarips tan grans i tanta cridòria i aixecant un tabustol tan esfereïdor de manera que l'eco en ressonava a cada espadat i monticle que es trobés a prop
3. (ofsakætigatzara f (xivarri, esp. el d'alegria i festa)
4. (gáskafullur glettur, brellurentremaliadures f.pl (fetes sobretot a causa de l'enjogassament d'un nen)

ærsla·belgur <m. -belgs (o: -belgjar), -belgir. Gen. pl.: -belgja; dat.pl.: -belgjum>:
infant tremend (o: entremaliat [i renouer]), infant truiós (Mall.), estrumbolet m (Mall.) (nen o noi molt juganer i sorollós i que sempre en fa de les seves)

ærsla·draugur <m. -draugs, -draugar>:
poltergeist m (esperit que mou coses i fa sorolls a les llars)

ærsla·fenginn, -fengin, -fengið <adj.>:
1. (maðurbulliciós -osa, trullós -osa (Mall.) (persona)
2. (leikursorollós -osa (joc)

ærsla·fullur, -full, -fullt <adj.>:
1. (maðurbulliciós -osa, trullós -osa (Mall.) (persona)
2. (leikursorollós -osa (joc)

ærsla·gangur <m. -gangs, no comptable>:
bulla f, enjogassament m, truier m (Mall.) (p.e., dels nens)

ærsla·læti <n.pl -láta>:
(ólætirebombori m (tabustol, xivarri)
◊ því leysir hann steininn ór festinni ok fleygir honum af stað, ok kom hann á síðu nautsins. Hann vaknar við með ærslalátum, springandi þegar af stað ok skundar alla vega ok dregr veðrit af manninum ok hleypr at garðinum, þar sem Hörðr var fyrir: per això va desfermar la pedra i la va llançar i va endevinar el costat del bou. El bou es va despertar fent uns grans bramuls i soroll i saltant immediatament cap endavant i recorrent corrents tot aquell indret fins que li va arribar l'olor de l'home i aleshores va correr envestint la tanca davant la qual hi havia en Hörðr

ærslast <ærslast ~ ærslumst | ærslaðist ~ ærsluðumst | ærslast>:
fer bulla, estar enjogassat -ada, fer truier (Mall.) (p.e., els nens quan juguen)

ærsli <n.pl ærsla>:
(   ( )

sjáið hvernig Guð hefur notað hryggð ykkar. Hún hefur orðið til þess að sýna hve ærukær þið eruð, hve vel þið stóðuð fyrir máli ykkar, hve gröm þið voruð og ótta slegin, hve þið þráðuð að sjá mig, hve rösklega þið tókuð á máli mannsins. Í öllu hafið þið nú sannað að þið voruð vítalaus um þetta

æru·laus, -laus, -laust <adj.>:
1. (sem misst hefur æruna eða verið sviptur hennisense honor, deshonrat -ada (que ha perdut l'honor o que l'hi han llevat)
2. (óheiðarlegurinfame (vil)
þetta er ærulaust fólk, nafnlaust fólk, sem var hrakið út úr landinu
þótt þau verði langlíf munu þau að vettugi virt og elli þeirra að lyktum ærulaus
Musteri Jerúsalem er orðið sem ærulaus maður, dýrleg áhöld helgidómsins flutt brott sem herfang. Börn hennar voru deydd á strætunum, ungmennin með sverðum óvina

æru·leysi <n. -leysis, no comptable>:
manca f d'honor, infàmia f

æru·meiða <-meiði ~ -meiðum | -meiddi ~ -meiddum | -meitte-n>:
atemptar contra l'honor d'algú, ultratjar algú

æru·meiðandi, -meiðandi, -meiðandi <adj. inv.>:
que atempta contra l'honor d'algú, ultratjant, ultratjós -osa, injuriós -osa

æru·meiðing <f. -meiðingar, -meiðingar>:
atemptat m contra l'honor, difamació f, ultratge m, injúria f
ærumeiðingar <f.pl -meiðinga: injúries f.pl, ultratges m.pl

æru·missir <m. -missis, no comptable>:
pèrdua f de l'honor, deshonra f, afronta f (o: afront m)

æru·prís <m. -príss, -prísar>:
<BOTverònica f (qualsevol planta del gènere Veronica) (bládepla)

æru·svipting <f. -sviptingar, no comptable>:
<JUR HISTretirada  (o: pèrdua) f dels drets civils

æruverð elli felst ekki í lengd lífdaga, hún er ekki talin í árum

æru·verðugur, -verðug, -verðugt <adj.>:
venerable (persones & coses)
„Konungurinn og hershöfðinginn Antíokkus sendir þegnum sínum, æruverðugum Gyðingum, kærar kveðjur og óskir um heill og hamingju

æs <f. æsar, æsar>:
(gat á skóm, sem reim eða þvengur er dregin umforat m del cordó (a sabates)
♦ út í [ystu (o: allar)] æsar: #1. (fyllilega, algerlegaplenament, del tot (totalment, absolutament, ‘fins a la darrera gota’); #2. (nákvæmlega, í smáatriðumamb tots els detalls, sense mancar-hi res, amb tots els ets i uts (amb la màxima exactitud, fins als més mínims detalls)
♦ kunna e-ð ~ þekkja e-ð ~ vita e-ð ~ lýsa e-u út í ystu æsar: saber ~ conèixer ~ saber ~ explicar una cosa amb tots els detalls (o: amb tots els ets i uts)  

æsa <æsi ~ -æsum | æsti ~ æstum | æste-ð ~ e-n>:
exacerbar una cosa ~ algú
Jungfrú eina œstu verkir ákafliga, svá menn fengu varla hana geymt. En þegar heitit var fyrir henni á Þorlák byskup, þá varð hon þegar heil
Þorsteinn segir: "Að því hefi eg jafnan hugað þá er eg hefi verið við staddur þá er faðir minn var við málaferli manna að jafnan vildi hann firra menn vandræðum heldur en æsa þá fram að óhöppunum. Og svo mikinn hug sem hann lagði á jafnan að sætta menn þá líst mér," segir hann, "sem gjarna mundi hann vilja að hér gerðust eigi vandræði af á milli manna þessu máli er hann tekur svo mjög sjálfan. Nú mun eg eigi hitta mér betra ráð en líkja sem mest eftir því sem eg vissi að hann gerði og mun eg eigi níta sættunum"
Þá mælti Gangleri: "Hvaðan kemur vindur? Hann er sterkur svo að hann hrærir stór höf, og hann æsir eld. En svo sterkur sem hann er, þá má eigi sjá hann. Því er hann undarlega skapaður"
Hákon konungr lá í Suðreyjum sem fyrr var ritat. Mikjálsmessa var á laugardegi en mánadags nóttina eptir kom á stormr mikill með œrslum ok rak kugg einn inn á Skotland ok langskip. Mánadaginn œsti storminn svá, at sumir hjǫggu tréin en suma rak. Konungsskipit rak ok inn á sundit ok váru fyrir sjau akkeri ok hit átta aðalakkeri ok rak eigi því síðr. Litlu sídarr festi akkerin. Svá var þessi stormr mikill at menn sǫgðu gerningar valda ok hǫfðu menn þar hit mesta vás, sem hér segir...
Þá segir Egill: "Þetta mun vera dagsanna og eru nú brögð í málinu. Var það miklu líkara að Oddur mundi eigi sitja ráðlaus fyrir. Og mun eg eigi að þessu telja því að eru þeir sumir í málinu er eg ann vel svívirðingar af og mest æsa málið, svo sem er Styrmir eða Þórarinn og Hermundur"
Og er þetta mál var mjög knjáð, að þing væri aukið, þá svaraði Þorgeir Hallason og sagði svo: „Það er víst að þessu máli verð eg eigi samþykkur, að gera öllum mönnum svo mikið mein og vanhag að auka þingið og uggi eg það að við það muni vaxa vandræði og ófriður en þverra eigi. Nú hafa það kennt hinir vitrustu menn að lægja skuli vandræði en æsa eigi. Nú hefir minn son orðið fyrir áverka og þykir mér hann gildur maður fyrir sér og mun eg þó eigi sjá þann hlut til handa honum eða mér að gera almúginum vandræði í heldur mun eg bíða og leita mér ráðs og fara heim að sinni“ (SS I, cap. 83, pàg. 104)
þeir Gizurr fóru nú, til þess er þeir kómu í þann stað hjá Ǫlfusvatni, er Vellankatla heitir. Þeir gerðu þá orð vinum sínum til Þingvallar, at þeir kœmi í móti þeim, því at þeir hǫfðu spurt, at óvinir þeira ætluðu at verja þeim vígi Þingvǫllinn. Ok áðr þeir riði þaðan, kømr (= kemr) þar Hjalti ok þeir menn, er með honum váru. Hjalti hafði út haft tvá krossa mikla, ok var annarr hæð Óláfs konungs, ok hafði Hjalti þá með sér til þings. Riðu þeir nú á vǫllinn, ok kómu frændr þeira áðr í móti þeim ok vinir. Nú samnask saman inir heiðnu menn með alvæpni, ok lá við, at menn myndu berjask. En annan dag eptir gengu menn til Lǫgbergs ok svá þeir Gizurr ok Hjalti, ok lét Hjalti þá bera krossana til Lǫgbergs, ok bera þeir upp ørendi (=erendi) sín, ok þótti ǫllum mikils um vert, hversu vel þeir tǫluðu. Sǫfnuðusk þá saman þeir, er við kristni hǫfðu tekit, ok í annan stað inir heiðnu. Ok þá nefnir hverr vátta at ǫðrum ok segjask ór lǫgum hvárir við aðra, inir heiðnu ok inir kristnu, ok gengu síðan inir heiðnu frá Lǫgbergi. Síðan báðu inir kristnu menn Hall af Síðu, at hann segði upp lǫg þau er kristninni eigu at fylgja. En hann leystisk því af, at hann keypti at Þorgeiri lǫgsǫgumanni hálfri mǫrk silfrs at hann segði upp. Ok hann sagði upp, ok var hann þá heiðinn. Ok síðan gengu menn til búða. Ok þá lagðisk Þorgeirr niðr ok breiddi feld sinn á hǫfuð sér, ok lá hann þann dag allan ok nóttina eptir, svá at hann mælti ekki orð. Um morguninn eptir gerði hann orð í búðir, at menn skyldu ganga til Lǫgbergs. Ok er menn kómu þar, sagði hann svá, at honum þótti hag manna komit í úvænt efni, ef menn skyldu eigi ein lǫg hafa hér á landi. Taldi hann nú á marga vega fyrir mǫnnum ok sagði úsætt myndu af standa, svá at landauðn myndi af gerask. Hann sagði ok frá því, at konungarnir í Nóregi ok Danmǫrk hǫfðu úfrið langa ævi sín í milli, allt til þess er landsmenn hvárstveggja gerðu frið milli þeira þó at þeir vildi eigi. En eptir þat sendi hvárr þeira ǫðrum gjafir, ok helzk sá friðr, meðan þeir lifðu — „Þykki mér ok þat ráð, at vér látim þá eigi ráða er mest vilja œsa úfrið, ok miðlumk svá mál við, at hvárirtveggju hefði nǫkkvot (=nǫkkut) til síns máls, en hǫfum allir ein lǫg ok einn sið“: p (el text paral·lel de l'Íslendingabók ofereix una segona versió del passatge: En þá hóf hann tǫlu sína upp, er menn kómu þar, ok sagði, at honum þótti þá komit hag manna í ónýtt efni, ef menn skyldi eigi hafa allir lǫg ein á landi hér, ok talði fyr mǫnnum á marga vega, at þat skyldi eigi láta verða, ok sagði, at þat myndi at því ósætti verða, er vísaván var, at þær barsmíðir gerðust á milli manna, er landit eyddist af. Hann sagði frá því, at konungar ór Norvegi ok ór Danmǫrku hǫfðu haft ófrið ok orrostur á milli sín langa tíð, til þess unz landsmenn gerðu frið á milli þeira, þótt þeir vildu eigi. En þat ráð gerðist svá, at af stundu sendust þeir gersemar á milli, enda hélt friðr sá, meðan þeir lifðu. „En nú þykkir mér þat ráð,“ kvað hann, „at vér látim ok eigi þá ráða, er mest vilja í gegn gangast, ok miðlum svá mál á milli þeira, at hvárirtveggju hafi nakkvat síns máls, ok hǫfum allir ein lǫg ok einn sið. Þat mun verða satt, er vér slítum í sundr lǫgin, at vér munum slíta ok friðinn“; i el text paral·lel de la Kristnisaga, una tercera versió En um daginn eptir settist Þorgeirr upp ok gerði orð í búðir, at menn gengi til Lǫgbergs. Ok er menn kómu til Lǫgbergs, mælti hann, at honum þótti þá komit í óvænt efni á landinu, er menn skulu eigi hafa ein lǫg á landi hér, ok bað, at menn skyldu þat eigi gera, sagði, at þar af mundu gerast bardagar ok ófriðr ok mundi þat ryðja til landauðnar. Hann sagði ok frá því, at konungar þeir, er annarr hét Dagr, sá var í Danmǫrku, en sá hét Tryggvi, er var í Nóregi, þeir hǫfðu lengi haldit stríð millim sín ok þar til, er landsmenn námu þá ráðum ór hvárutveggja ríkinu ok gerðu frið millim þeira, svá at þeir vildu eigi. En þat ráð gafst svá, at þeir sendust gjafir á millum á fára vetra fresti, ok helzt þeira vingan, meðan þeir lifðu báðir, - „ok þykkir mér þat ráð at láta þá eigi ráða, er hér gangast með mestu kappi í móti, ok miðlum svá mál millum þeira, at hvárirtveggja hafi nǫkkut til síns máls, en vér hǫfum allir ein lǫg ok einn sið, því at þat mun satt vera: Ef vér slítum lǫgin, þá slítum vér friðinn“) I també em sembla aconsellable que tampoc no deixem que prevalguin els qui més desitgen oposar-s'hi i mediem entre ells de manera que cadascuna de les dues parts tingui el seu propi camí en alguna cosa i fem que tots tinguem una única llei i una única religió
En Svíar fóru þá á fund Ólafs Svíakonungs og sögðu honum að Ólafur digri var þá kominn út á haf. Svíakonungur veitti þeim stórar átölur er gætt skyldu hafa að Ólafur kæmist eigi út. Það er nú síðan kallað Konungssund og má þar ekki stórskipum fara nema þá er vötn æsast mest
Gunnar ríður nú að eldinum og vill Grani eigi ganga. Gunnar má nú eigi ríða þenna eld. Skipta nú litum sem Grímhildur kenndi þeim, Sigurði og Gunnari. Síðan ríður Sigurður og hefir Gram í hendi og bindur gullspora á fætur sér. Grani hleypur fram að eldinum er hann kenndi sporans. Nú verður gnýr mikill er eldurinn tók að æsast en jörð tók að skjálfa. Loginn stóð við himin. Þetta þorði engi að gera fyrr, og var sem hann riði í myrkva. Þá lægðist eldurinn en hann gekk af hestinum inn í salinn. Svo er kveðið
konungr reið á hann fram svá hart, at hann fél fyrir þá hélt konungr hestinum, ok ætlaði at troða hann undir fótum, en hann laust upp liggjandi spjótskaptinu, ok nam þat nǫkkut konung, en hestrinn œstist ok hljóp í brott. Maðrinn hljóp upp, ok stefndi at kirkjugarðinum. Konungr renndi eptir honum hestinum, ok lagði hann með kesjunni. Féll sá maðr þegar dauðr til jarðar
Nú sjá þeir Benedikt, at maðr gekk inn í kirkjuna ok hafði vafit at sér guðvefjarskikkju; hann var vápnlauss; þenna mann kenndu þeir, ok var þat Eyvindr bifra. Hann mælti svá: «Hvat munum vér nú þess mæla, er ǫllum mætti bezt gegna, þvíat nú væri til þess œrin nauðsyn, í svá mikit óefni sem nú komit er, ef nǫkkut mætti um bœtaz; hefir fólk þetta farit œst ok rasanda, en nú eru þeir nǫkkut orðnir tannsárir af vápnum yðrum, konungsmanna. Heyrið mér nú! bœndr eru búnir nú til sætta at ganga við konunginn; fór ek nú því þegar á yðvarn fund, Benedikt!» segir hann, «at mér er á þessu mikill fagnaðr; megu ok allir sjá, at þat er mest nauðsyn, at sættin mætti verða; er þat, sem ván er, at þeim muni mikill hamingjuskortr verða við Knút konung. Nú þó at mikit sé at orðit, góðir menn!» segir hann, «þá stendr þó til miklu meira geigs, ef konunginum verðr nǫkkut; þvíat eigi má þat vita, þar sem margir koma saman, þeir sem lítt eru vandaðir, nema nǫkkurir ynni sér þess glœps; hyggjum nú at allir saman, hvat bezt er af at gera, ok gefum á meðan ró reiðinni, þvíat engi sér et sanna, meðan hon fylgir. Nú bið ek yðr í guðs nafni,» segir Eyvindr, «at þér gefið mér gǫng á konungs fund, þvíat ek trúi því, at hann sé fúss til friðarins.» [p. 276] Benedikt svarar: «Þú skalt aldregi ganga á konungs fund, þvíat þat vita allir, at þú ert hverjum manni ótrúari, ok ef þú hefðir nú eigi svá gengit á várt vald, þá skyldir þú fá fet heðan ganga; en nú þykki mér skǫmm í at drepa þik, at þú ert vápnlauss, en eigi ætla ek þat ílt verk.» Konungr heyrði tal þeira ok mælti: «Látið hann ganga, sem honum líkar; opt hefir Eyvindr mér vel gefiz; hefi ek ok frændr mínir hafit hann til ríkis, mun hann oss þat vel launa; mun hann því þat erendi sœkja á várn fund, er gott er ok þarft oss.» Benedikt svarar: «Þér skuluð þessu ráða, herra! en ekki kemr mér þat á óvart, at þessa iðrumz ek brátt»
♦ æsa e-ð: avivar una cosa
♦ æsa taugar e-s: <LOC FIGexcitar els nervis de punta d'algú
meðan á vashar stóð dansaði hann sem trylltur. Og er þjóðdans var stiginn var hann í námunda við dætur Pantos og Gligorys og peningshálsfestar þeirra köstuðust upp og niður svo smathull í. Og það æsti taugar Simunar og hann dansaði enn óðlegar. Og þegar keðjan í dansleiknum var saman vafin stóð hann augliti til auglitis við Lenku. Þeir sem næstir stóðu, horfðu á
durant el vashar va ballar com si estigués posseït. I quan es va formar la dansa popular va entrar-hi devora les filles d'en Panto i en Gligory i llurs collars de monedes saltaven amunt i avall de manera que dringaven. I això va excitar els nervis d'en Simun (and their coin necklaces smote their chests rhythmically at each step with a metal thud that sounded like a knell on Simun's troubled senses), de manera que va ballar encara més furiosament. I quan la cadena dels dansaires s'enrotllà (formà un rotlle), es va trobar cara a cara amb la Lenka. Els qui s'estaven més a prop, els miraren
♦ æsa taugar e-s upp: <LOC FIGenervar algú, posar-li a algú els nervis de punta, crispar els nervis d'algú
svo virtist sem Gerard hafi verið alllengi að finna Grenelle-stræti, sem er þröng gata í nánd við járnbrautarstöðina. Ýmsir, sem hann spurði til vegar, könnuðust ekki við hana, enda var margt aðkomumanna í bænum um þessar mundir. Töfin við að ganga fram og aftur í leit að götunni, æsti taugar hans enn frekara upp (The delay, as well as the aimless walking to and fro in search of the place, only helped to exacerbate his nerves). Og það var orðið heitt í veðri. Það var steikjandi sólarhiti og göturnar í þessum borgarhluta óhreinar og rykugar og óþefur mesti barst að vitum hans. Þótt Gerard gerði sér það ekki ljóst, þá var hann í rauninni út úr þreyttur, og svefnþurfi. Hann hafði sofið lítið sem ekki undanfarnar þrjár nætur, meðan örlög Pierre voru í óvissu, en seinustu nóttina hafði hann verið svefnlaus með öllu
pel que sembla, en Gérard va trigar molt a trobar el carrer de Grenelle, que és un carreró estret que es troba a prop de (en la proximitat de) l'estació de tren. Molts a qui va preguntar el camí no la coneixien pas possiblement perquè hi havia molts de forasters en aquells temps a la ciutat. El retard, ensems amb anar amunt i avall cercant aquell carrer, encara va exasperar més els seus nervis. Feia un sol abrusador i els carrers d'aquesta part de la ciutat eren bruts i polsegosos i una pudor majúscula arribava als seus narius. Encara que en Gérard no se n'adonava clarament, en realitat estava completamentn cansat i necessitat de dormir. Havia dormit poc, per no dir gens, les tres nits passades, mentre el destí d'en Pierre estava indecís, i la darrera nit l'havia passada sense dormir gens en absolut
♦ vindurinn æsir eldinn: el vent aviva el foc, el vent fa més viu el foc
♦ æsa e-n: incitar algú, escalfar-li el cap a algú
♦ æsa e-n upp á móti e-m: incitar (o: atiar; o: instigar) algú contra algú
♦ æsa e-n til haturs: incitar algú a l'odi
♦ æsa e-n til reiði: posar algú en còlera, fer enfurismar algú
♦ æsa lýðinn til uppreisnar: incitar la gent a revoltar-se (o: a la insurrecció)
♦ æsa e-n upp: exaltar (o: exasperar; o: irritar) algú
♦ æsa sig: exaltar-se, alçurar-se (excitar-se fortament, sulfurar-se, exasperar-se)
♦ æsa sig út af e-u: exaltar-se per una cosa
♦ æsa sig yfir e-u: exaltar-se per una cosa, sulfurar-se per una cosa

æsandi, æsandi, æsandi <adj.inv.>:
(spennandi, sem veldur spenningi eða æsingitrepidant, emocionant, excitant

æsast <æsist ~ -æsumst | æstist ~ æstumst | æst>:
exaltar-se
♦ æsast upp: alçurar-se, escalfar-se [el cap]
♦ sjórinn æsist: la mar s'alçura

æsa·vöxtur <m. -vaxtar, no comptable>:
<MEDacromegàlia f

æsi·fregn <f. -fregnar, -fregnir>:
1. <GENnotícia-bomba f, notícia f sensacional, [notícia f que causa] sensació f
2. <PEJORnotícia f sensacionalista

æsifregna·blað <n. -blaðs, -blöð>:
diari m sensacionalista

æsi·frétt <f. -fréttar, -fréttir>:
<PEJORnotícia f sensacionalista

æsifrétta·blað <n. -blaðs, -blöð>:
diari m sensacionalista

æsifrétta·mennska <f. -mennsku, no comptable>:
sensacionalisme m

æsi·hláka <f. -hláku, -hlákur. Gen. pl.: -hláka o: -hlákna>:
gran desgel m

æsi·hríð <f. -hríðar, -hríðar (o: -hríðir)>:
violenta tempesta de neu, forta tempesta de neu

æsi·kaldur, -köld, -kalt <adj.>:
extremadament fred -a

æsi·lega <adv.>:
Og er þeir Nagli sjá að mennirnir riðu æsilega hugðu þeir að Þorbjörn mundi þar fara. Tóku þeir nú rás af nýju allir inn til höfðans og runnu þar til er þeir koma þar sem nú heitir Þrælaskriða. Þar fengu þeir Þórarinn tekið Nagla því að hann var nálega sprunginn af mæði en þrælarnir hljópu þar fyrir ofan og fram af höfðanum og týndust sem von var því að höfðinn er svo hár að allt hefir bana það sem þar fer ofan
Að miðju sumri eða litlu síðar fæddi Oddný barn. Það var sveinbarn svo mikið að menn þóttust ekki barn meira nýfætt séð hafa. Þorkatli var sagt að systir hans var léttari orðin að því barni er ætti við henni Ívar ljómi. En er Þorkell heyrði það varð hann æsilega reiður og sagði að út skyldi bera en það var þá lög í þann tíma að út skyldi bera óríkra manna börn ef vildi og þótti þó eigi vel gert. Þorkell lét kalla Freystein þræl og bað hann tortíma sveininum en hann taldist undan þar til er Þorkell sagði á reiði sína
Þá fór Ólafur konungur út til Stokksunda og komst þar eigi út. Kastali var fyrir austan sundið en her manns fyrir sunnan. En er þeir spurðu að Svíakonungur var á skip kominn og hafði her mikinn og fjölda skipa þá lét Ólafur konungur grafa út í gegnum Agnafit til hafs. Þá voru regn mikil. En um alla Svíþjóð fellur hvert rennanda vatn í Löginn en einn ós er til hafs úr Leginum og svo mjór að margar ár eru breiðari. En þá er regn eru mikil og snjánám þá falla vötnin svo æsilega að fossfall er út um Stokksund en Lögurinn gengur svo mjög upp á löndin að víða flóar. En er gröfturinn kom út í sjáinn þá hljóp vatnið og straumurinn út. Lét þá Ólafur konungur á skipum sínum leggja öll stýri úr lagi og draga segl við hún. Byr var á blásandi. Þeir stýrðu með árum og gengu skipin mikinn út yfir grunnið og komu öll heil á hafið

æsi·legur, -leg, -legt <adj.old >:
1. (sótt, veðurviolent -a (tempesta, malaltia)
♦ æsileg sótt: una violenta epidèmia
Kona ein tók svá œsiliga sótt, at af henni tók málit ok vitit. En þegar heitit var fyrir henni á inn heilaga Þorlák byskup, varð hon heil
♦ æsilegt veður: una violenta tempesta
2. (harmur, verkurterrible (dolor, físic & anímics)
3. (sem veldur eða vekur æsingisensacional (que causa sensació)

æsi·lyf <n. -lyfs, -lyf. Gen. pl.: -lyfja; dat.pl.: -lyfjum>:
estimulant m (en oposició a deyfilyf)

æsing <f. æsingar, æsingar>:
1. (æsingur, ólga & undirróðuragitació f (excitació, commoció intensa de l'esperit & POLÍT)
Sá, sem kemst í æsing út af deilu, sem honum kemur ekki við, hann er eins og sá, sem tekur um eyrun á hundi, er hleypur fram hjá
13En er Gyðingar í Þessaloníku fréttu, að Páll hefði einnig boðað orð Guðs í Beroju, komu þeir og hleyptu líka ólgu og æsingu í múginn þar
En Gyðingar, sem ekki vildu trúa, vöktu æsing (οἱ δὲ ἀπειθήσαντες Ἰουδαῖοι ἐπήγειραν) með heiðingjum og illan hug gegn kristnum mönnum
í þann tíma urðu miklar æsingar (ἐγένετο δὲ κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον τάραχος οὐκ ὀλίγος περὶ τῆς ὁδοῦ) út af veginum
En þjóð Kýklópa ryðst í æsingu út úr skógum og ofan úr fjöllum til hafnar og stendur í þröng á ströndinni
Þeir sitja á þóftum og halda reiðubúnir um árarhlumma, bíða í ofvæni merkis, blóðið dunar og hjartað berst af æsingu og frægðarvon
Erfið vígstaða, náttmyrkur og skyndilegt öngþveiti og æsing urðu honum um megn, allur óvinaflokkurinn hefur nú yfirbugað hann, dregur hann með sér; hann berst um í haldi þeirra, en til einskis
Þegar hugur þeirra hafði róast og æsingin dvínað, ákallaði konungur fyrst guðina og mælti svo af háum stóli
Skapari manna og hluta svaraði henni og brosti: „Þú ert systir Júpíters og næstelst barna Satúrnusar, því er reiðin mikil sem ólgar í brjósti þér. En stilltu nú skap þitt, æsing þín er þarflaus
2. (reiðiirritació f (enuig)
3. (uppnámincitació f (atiament)
Er reiði mannfjöldans magnaðist og æsingar (ἐπεγειρομένων δὲ τῶν ὄχλων καὶ ταῖς ὀργαῖς διεμπιπλαμένων) jukust deildi Lýsimakkus út vopnum til nær þriggja þúsunda manna og átti því upphafið að ofbeldisverkum. Fyrir liðinu fór Áranus nokkur. Hann var kominn til ára sinna og glópska hans engu minni aldrinum

æsinga·maður <m. -manns, -menn>:
1. <POLÍTagitador m, agitadora f
♦ pólitískur æsingamaður: <POLÍTun agitador polític
2. (skapæstur maðurfanàtic m, fanàtica f (extremista en les seves idees o conviccions)
Þá tók Drankes til máls, ósáttfüs sem fyrr, undir niðri stunginn hvössum broddum öfundar yfir frægð Túrnusar; eyðslusamur á fé, enn ósparari í orðum, en lítt hermannlegur, ráð hans þó ekki talin einskisverð, mikill æsingamaður - var af tiginni ætt í móðurlegg, en margt á huldu um föðurættina

Allir hirðar þyrpast frá vígvellinum til borgar, færa þangað fallna menn, drenginn Almó og limlestan líkama Galesusar, ákalla guðina og snúa innilegri grátbeiðni sinni til Latínusar. Túrnus er þar, og mitt í morðákærum og æsingareldi eykur hann skelfinguna: Tevkrar séu kallaðir til ríkis, Frýgverjar tengist þeim blóðböndum, hann sé hrakinn úr húsi

æsingar·lyf <n. -lyfs, -lyf. Gen. pl.: -lyfja; dat.pl.: -lyfjum>:
estimulant m (en oposició a deyfilyf)

æsingar·meðal <n. -meðals, -meðul>:
estimulant m (en oposició a deyfilyf)

æsingur <m. æsings, no comptable>:
acalorament m, excitament m, excitació f (enardiment, estat de gran agitació de l'ànim, fogor)
Þess verður nú að geta síðan hvað tíðinda varð í bardaganum. Hrómundur gekk fast fram í mót Högna og áttust þeir hart höggvaskipti við. Lauk svo þeirra skipti að Högni féll fyrir Hrómundi. Og í því kom Jökull að og tók þá í annað sinn æsing sinn hinn mikla, sótti þá að Hrómundi með ákafa. Skorti þá eigi að sverðið beit, bæði hans og annarra. Hann hjó á fót Hrómundi og veitti honum svo mikið sár að hann var alla ævi síðan örkumlaður og var kallaður Hrómundur halti. Þar féllu systursynir Más. Og nú er svo er komið bardaganum þá sáu menn af bæjum fund þeirra og fóru til að skilja þá. Var þar fyrstur Þorgrímur að Kárnsá og aðrir bændur. Hann var frændi Ingimundarsona. Voru þeir þá skildir og var sárt mart en allir mæddir
að liðnum jólum þenna vetur fór herra Ásgrímur í sýslu sína og tók gisting í Gröf í Hrunamannahrepp. Þar tók hann sótt svo ákafa að hann mátti varla stýra sér. Fór hún með svo miklum æsingi að stundum greip hann til vopna og vildi öngvu hlífa en stundum gat hann legið kyrr að kalla. En til þess að hann sýndi sig ei þetta gera sakir nokkurs illvilja heldur af þrenging óþolanlegrar sóttar segir hann jafnan áður þetta kom að honum að burt skyldi taka allt það von var á að hann mundi nokkrum mein með gera. Æpti hann þá stórlega hátt og varð að geyma hans meðan þess háttar æsingur stóð á. Þess á milli talaði hann með skynsemi (SS II. ÁSB, cap. 75, pàg. 840)
Heilagur Þorlákur biskup neytti svo þess stjórnarveldis , er honum var gefið í sinni vígslu, að binda og leysa af guðs hálfu ráð manna að vitrum mönnum og réttlátum sýndist jafnt hvors tveggja gætt vera að þar fylgdi aldrei æsingur né vanstilli, enda var hann og aldrei í því svo slær né linur, þó torsótt væri, að eigi mætti það meir meta til mjúkleiks og miskunnar, þó hann biði margra lengi, ef rétt virðing væri á. Lét hann sér það oft í hug koma, sem Davíð segir, að dróttinn elskar miskunn og réttlæti, en gefur af sér dýrð og mildi
en er Koríneus frá þetta, at hann vill þessa mey eiga lífs gjarna, þá fór hann á fund Lócríní með œsingi ok ákafa. Hann gekk at honum með brugðnu sverði ok ýgðu (ygldu ?) annliti ok mælti <...>: però quan en Corineu va saber que en Locrí volia posseir de tot cor aquesta donzella, va anar a veure'l amb furor i exaltament. Es llançà contra ell amb l'espasa desembeinada i posat feréstec i li digué... (vocabulari: #1. lífs gjarna: Cf. en Baetke 19874, pàg. 382: lífs gjarna für sein Leben gern, sehr gern; #2. ýgðr ~ ylgdr: Cf. en Baetke 19874, pàg. 761: ygldr finster blickend, barsch, drohend aussehend: hann var ygldr mjǫk. També l'Olaus Verelius 1681, pàg. 303b: han geck at Kongin med ygldu anliti ok brognu sverdi, Vultu torvo, strictoque gladio Regem adiit. En Baetke 19874, pàg. 761. no dóna pas entrada a ýgðr, però aquest adjectiu verbal és atestat, en un context similar, a la Nikuláss saga erkibyskups, com indica en Fritzner III (1896), pàg. 996b: ýgr, adj. bister, som udviser fiendligt Sindelag; snýr hann fyrir líkneskju sæls Nicholaí sjándi grimmum augum ok ýgri ásjónu móti henni Heilag. II, 144¹². Assumeixo que ýgr = ýgðr, o sigui, el participi de passat del verb ýgja)
♦ af æsingi: per l'excitació, per l'acalorament
♦ vera blindaður ~ blinduð af æsingi: estar encegat -ada per l'enrabiada o l'acalorament
sumir þeirra, sem voru lokaðir úti fyrir augliti tárfellandi foreldra, hrapa (uoluitur) undan þvögunni (urgente ruīnā) ofan í síkisgrafir (in praecipites fossas), aðrir hleypa hestunum, blindaðir af æsingi (concĭtus -a um:   immissis pars caeca et concita frenis), með slaka tauma beint á harðlæst hliðin: alguns dels qui han quedat tancats a fora, davant la mirada de llurs pares vessant llàgrimes, rossolen, fugint de la massa [atacant], dins els fossats, d'altres, encegats d'excitament (de concitació, d'ardor, d'agitació), llancen els cavalls, a regna abatuda, directament cap a les portes de durs forrellats (l'original fa: Exclusi, ante oculos lacrimantumque ora parentum, ǁ pars in praecipites fossas, urgente ruina, ǁ uoluitur; immissis pars caeca et concita frenis ǁ arietat in portas et duros obiice postes)
♦ vera rjóður ~ rjóð af æsingi: tenir la cara vermella per l'excitació, tenir la cara congestionada [per l'enrabiada], estar vermell -a per l'acalorament
♦ engan (o: rólegan) æsing!: <LOC FIGcalma, calma!; calma i sang freda!; calma i tranquil·litat!
♦ vekja æsing með e-m: #1. provocar sensació a algú; #2. excitar (o: exacerbar) els ànims d'algú, instigar algú [a la sublevació]
en Gyðingar, sem ekki vildu trúa, vöktu æsing (ἐπεγείρειν τὴν ψυχήν τινος [~ τὰς ψυχάς τινων] κατά τινος ~ τινων:   οἱ δὲ ἀπειθήσαντες Ἰουδαῖοι ἐπήγειραν καὶ ἐκάκωσαν τὰς ψυχὰς τῶν ἐθνῶν κατὰ τῶν ἀδελφῶν) með heiðingjum og illan hug gegn kristnum mönnum: però els jueus que no havien volgut creure instigaren i maldisposaren els pagans contra els cristians

Æsir, æsir:
nom. pl. de → Ás, ás “ans”

æsi·spennandi, -spennandi, -spennandi <adj.inv.>:
trepidant, electritzant, cardíac

æska¹ (islandès antic: œska) <f. æsku, no comptable>:
1. <GENjoventut f, jovenesa f, jovença f
◊ æskan er ellinni betri: la joventut és millor que no la vellesa
♦ vera í blóma æskunnar: <LOC FIGtrobar-se a (o: en) la flor de la joventut
♦ [allt] frá æsku [sinni]: des de la seva joventut
þeir feta veg illskunnar frá æsku (ἡ νεότης -ότητος:   πᾶς δὲ ἄνθρωπος ἐκ νεότητος επὶ τὰ πονηρά· καὶ οὐκ ἴσχυσαν τὰς καρδίας αυτῶν αντὶ λιθίνων ποιῆσαι σαρκίνας) og megna ekki að breyta steinhjörtum sínum í hjörtu af holdi: marxen pel camí del mal des de llur joventut, i no són capaços de canviar llurs cors de pedra per cors de carn
♦ í æsku [sinni]: durant la seva joventut
2. (æskufólkjovent m (conjunt de joves)
♦ æskan nú á dögum: el jovent d'avui [en dia]
3. (barnæskainfantesa f, minyonia f (minyonesa)
♦ frá því í æsku minni og til þessa dags: des de la meva infantesa i fins al dia d'avui, des que era un noi i fins al dia d'avui

æska² (islandès antic: æzka) <f. æsku, no comptable>:
(skyldleiki, ætterniparentiu m
♦ vera í æsku við e-n: <LOCestar emparentat -ada amb algú
Erlingr ljóðhorn var þá með konungi. Hann var nǫkkut í æzku við erkibyskup, ok er hann heyrði þetta, svarar hann konunginum svá: „Þat er ekki undarligt, at erkibyskup, frændi várr, bregði nǫkkut a útrúnaðinn, þvíat oss fylgir þat ǫllum, er af Standalaætt erum komnir, at vera eigi alkostar tryggvir“ (HSH, cap. 143, pàg. 390) — erat tunc cum Rege Erlingus Lydhorn, Archiepiscopo propinquitatis uinculo iunctus. Is ubi hoc audiuit, Regem ita commonuit: ”non mirum est, Archiepiscopum in aliqua perfidia deprehensum; id enim omnibus ex genere Standalensi oriundis proprium est, ut a fide prorsus alieni sint„

æskaður, æskuð, æskað <adj.>:
oriünd -a
Þá er Haraldur konungur var nær sjöræðum gat hann son við konu þeirri er Þóra er nefnd Morsturstöng. Hún var æskuð úr Morstur. Hún átti góða frændur. Hún var í frændsemistölu við Hörða-Kára. Hún var kvinna vænst og hin fríðasta. Hún var kölluð konungsambátt. Voru þá margir þeir konungi lýðskyldir er vel voru ættbornir, bæði karlar og konur. Sá var siður um göfugra manna börn að vanda menn mjög til að ausa vatni eða gefa nafn

æski·legur, -leg, -legt <adj.>:
desitjable, cobejable
sé auður æskilegt (ἐπιθυμητός -ή -όν:   εἰ δὲ πλοῦτός ἐστιν ἐπιθυμητὸν κτῆμα ἐν βίῳ) hnoss í lífinu, hvað er þá dýrmætara en spekin sem kemur öllu til leiðar?: si la riquesa és un tresor desitjable en la vida, què és llavors més preciós (valuós) que la saviesa que duu a terme totes les coses?
þess vegna mun mannkosta (τῶ ... κλέος ... ἧς ἀρετῆς) minning hennar aldrei deyja, og hinir ódauðlegu guðir munu veita hinni vitru Penelópu æskilegan (χαρίεις χαρίεσσα χαρίεν:   τεύξουσι δʹ ἐπιχθονίοισιν ἀοιδὴν ǁ ἀθάνατοι χαρίεσσαν ἐχέφρονι Πηνελοπείῃ) orðstír (ἀοιδὴν) hjá jarðneskum mönnum: és per això que el record de les seves bones qualitats no morirà mai, sinó que els déus immortals concediran a la prudent Penèlope un renom cobejable entre els humans terrenals
< ♦ æskilegur sonur: fill adoptiu (óskasonur; kjörsonur)
♦ gera sér e-n að æskilegum syni: afillar (o: afillar-se) algú, adoptar algú com a fill
hann svarar: „Gunnhildr dróttning sendi mik hingat með þeim ørendum (=erendum), at hon vill bjóða til sín syni Tryggva konungs, er hon væntir nú hér vera á yðru valdi. Vill hon hann upp fœða með miklum sóma til hugganar móður hans, Ástríði, ok ǫðrum frændum hans, en hon bað mik flytja þetta mál ok fram bera, því at hon iðrast þess, er faðir sveinsins var drepinn. Vill hon nú svá bœta fyrst guðunum ok síðan mǫnnum ok bœta þat á syni hans, er misgjǫrt var á fǫður hans, ok þykkjask svá mestan sóma gera mega, ef hon fœðir ástsamliga son hans ok gera sér at œskiligum syni“: eell li va respondre: «La reina Gunnhildr m'ha enviat aquí amb la missió de convidar a estar-se amb ella el fill del rei Tryggvi, que espera que ara es trobi aquí en poder vostre (en realitat, el rei Hákon el Vell, l'estava protegint precisament d'ella). Ella vol criar-lo amb grans honors per a conhort de sa mare, l'Ástríðr, i els seus altres parents; i em va manar que presentés i donés compliment a aquest assumpte, perquè s'empenedeix que el pare del noi fos assassinat [a instigació seva]. Ara vol expiar la mort de son pare de primer davant els déus i després davant els homes, i compensar en el seu fill el mal comès contra son pare, i creu que aquesta reparació es podrà fer de la manera més honorable si cria amorosament el seu fill (del rei Tryggvi) i l’adopta com si fos fill seu»

æskja <æski ~ æskjum | æskti ~ æsktum | æskte-n ~ e-ð>:
desitjar una cosa
3Jóab svaraði: "Drottinn margfaldi lýðinn - hversu margir sem þeir nú kunna að vera - hundrað sinnum. Þeir eru þó, minn herra konungur, allir þjónar herra míns. Hví æskir herra minn þessa? Hvers vegna á það að verða Ísrael til áfellis?"
En guðirnir veiti þér allt, er þú æskir í hjarta þínu, og gefi þér mann og hús og gott samlyndi; því ekkert er betra og ágætara, en þegar maður og kona búa í húsi saman samlynd í hugum: er það stór skapraun óvinum þeirra, en gleði vinum þeirra, en bezt hafa þau af því sjálf
sýn náunganum þá nærgætni sem þú æskir ( ~ :   νόει τὰ τοῦ πλησίον ἐκ σεαυτοῦ) sjálfur, vertu varfærinn á allan hátt: mostra al proïsme l'atenció (la sol·licitud) que tu mateix desitges [per a tu], sigues prudent (circumspecte) de totes les maneres possibles
hún roðnaði og svarar óbrátt og stillilega: "Ekki hefi eg hugfest svör fyrir mér um það því að eg ætla að eg muni eigi þurfa til að taka þeirra svara, en ef Ólafur er svo að sér ger um alla hluti sem þú segir frá honum þá mundi eg eigi kunna æskja minn mann á annan veg ef eigi er það að þér munuð heldur hóli gilt hafa í marga staði": ella es va posar vermella i li va respondre lentament i assossegadament: “No tinc pensada cap resposta sobre el que em pregunteu car crec que no he de menester de donar aitals respostes, però si l'Olau realment és un home tan cabal i capaç en tot com vós conteu d'ell, no sabria com podria desitjar un marit millor que ell, en no ser que l'hàgiu lloat exageradament en mantes coses” (vocabulari: #1. æskja: Cf. Baetke 19874, pàg. 807: mynda ek eigi kunna œskja minn mann á annan veg ich könnte mir meinen (zukünftigen) Mann nicht anders wünschen; #2. gilda hóli: Cf. Baetke 19874, pàg. 196: gilda (í) hóli (zu sehr) rühmen, herausstreichen; )
♦ æskja e-m e-s: desitjar-li una cosa a algú
Hera gaf hestinum málið: Allt frá fornöld hafa menn hnotið um þetta, að Hera, sem æskti Akkillesi sigurs af heilum hug, skyldi ljá hestinum mál til að spá honum hrakspám. Að hætti goðsagna ætti og sami guð að svipta hestinn aftur máli, sem léði honum það. Enga aðra vitneskju fær Akkilles hér en þá, sem móðir hans hafði þegar veitt honum, nema í 417. ljóðl.: „en fyrir þér liggur að falla með hreysti fyrir guði og manni“
♦ æskja e-s  (o: eftir e-u)desitjar una cosa
Eirekr mælti: "Þess æski ek, at ek ǫðlisk eilíft líf eptir dauðann"
♦ æskja sér e-s: desitjar una cosa
17Abner hafði átt tal við öldunga Ísraels og sagt: "Þér hafið þegar fyrir löngu æskt þess, að Davíð yrði konungur yðar
Á þeim dögum munu mennirnir leita dauðans og ekki finna hann. Menn munu æskja sér að deyja, en dauðinn flýr þá
Hinn ráðagóði Odysseifur svaraði honum og sagði: Voldugi Seifur, veit mér þá bæn, að þú lát Telemakkus verða auðnumann, og hlotnast allt það, er hann æskir sér“
en biðlarnir gengu inn í stofuna og hlógu dátt, fögnuðu Odysseifi og sögðu: „Seifur og aðrir ódauðlegir guðir veiti þér, gestur, allt hvað þú helzt æskir þér, og þér er hjartkærast, fyrir það að þú vandir af komur þessa matháks, hér um byggðir
En er Ólafur konungur hafði fylkt liði sínu þá talaði hann fyrir þeim, mælti svo að menn skyldu herða hugi sína og ganga djarflega fram. "Ef orusta verður," segir hann, "höfum vér lið gott og mikið en þótt bændur hafi lið meira nokkuru þá mun auðna ráða sigri. Er því fyrir yður að lýsa að eg mun eigi flýja úr orustu þessi. Skal eg annaðhvort sigrast á bóndum eða falla í orustu. Vil eg þess biðja að sá hlutur komi upp er guð sér að mér gegnir best. Skulum vér því treystast að vér höfum réttara að mæla en bændur og því þar með að guð muni oss frelsa eigur vorar eftir orustu þessa en ellegar veita oss miklu meiri laun fyrir það lát er vér fáum hér en vér kunnum sjálfir að æskja oss. En ef eg hlýt um að mæla eftir orustu þá skal eg gæða yður hvern eftir sínum verðleikum og því hvernug hver gengur fram í orustu. Mun þá, ef vér höfum sigur, vera gnógt, bæði lönd og lausir aurar, að skipta því með yður er nú fara með áður óvinir vorir. Veitum sem harðasta atgöngu hina fyrstu því að skjótt mun um skipta ef liðsmunur er mikill. Eigum vér sigurs von af skjótum atburðum en hitt mun oss þungt falla ef vér berjumst til mæði svo að menn verði fyrir því óvígir. Munum vér eiga minna deildarlið en þeir er ýmsir ganga fram en sumir hlífast og hvílast. En ef vér gerum svo harða hríðina að þeir snúa undan er fremstir eru þá mun hver falla yfir annan og verða þeirra ófarar þess að meiri er þeir eru fleiri saman"
hann sagði: "Ek hafða svá góðan beina í nótt at enginn kann at œskja sér betra ok jafngóðan hafða ek ekki fyrri“

æsku·aldur <m. -aldurs, -aldrar>:
edat f juvenil
♦ vera af æskualdri: <LOC FIGhaver deixat enrere els anys de la joventut, ja ésser un home fet i condret, haver arribat a l'edat adulta
Sveinninn mælti: "Þá sat maður í standsöðli og hafði ysta heklu blá og silfurhring á hendi. Sá var búandlegur og heldur af æskualdri, dökkjarpur á hár og hrökk mjög. Hann hafði ör í andliti"

æsku·ár <n. -árs, -ár>:
any m de joventut
♦ á æskuárunum (o: æskuárum)en els anys de joventut

æsku·ást <f. -ástar, -ástir>:
amor m,f de joventut

æsku·blómi <m. -blóma, no comptable>:
1. (blómstrandi æskaflor f de la joventut (la joventut en el seu millor punt)
ævi þeirra lýkur í æskublóma (ˈnɔʕar ~ נֹעַר:   tāˈmɔθ   ba-nˈnɔʕar   naφˈʃ-ām,   תָּמֹת בַּנֹּעַר נַפְשָׁם) og lífi þeirra lýkur meðal hórsveina: llur vida acaba en plena jovenesa, i llur vida acaba entre els hieròduls
barnið mitt, haltu æskublóma ([ἡ] ἀϰμὴ ἡλιϰίας:   τέϰνον, ἀϰμὴν ἡλιϰίας σου συντήρησον ὑγιῆ, ϰαὶ μὴ δῷς ἀλλοτρίοις τὴν ἰσχύν σου) þínum ferskum, gef framandi ekki styrk þinn: fill meu, mantén fresca la flor de la teva joventut, no donis pas la teva força a un estranger
í þá daga voru vangar mínir rjóðir af æskublóma ([prīma iuuenta] flōre:   tum prima genas uestibat flore iuuenta), ég dáðist að foringjum Tevkra, dáðist að honum sjálfum, syni Laómedons, en höfðinu hærri en aðrir var Ankíses þar sem hann gekk: en aquells dies, les meves galtes eren roges per la vigor de la joventut, jo admirava els cabdills dels teucres, admirava el fill mateix d'en Laomedont, però l'Anquises, quan marxava, sobrepassava del seu cap tots els altres
♦ standa í æskublóma: <LOC FIGestar en la flor de la joventut, estar en plena joventut, <LIT estar en tota la vigor de la jovenesa
Ó, blóð ykkar er ungt, þið standið enn í æskublóma (uires solidae suo robore stant = uires suae solido robore stant:   uos o quibus integer aeui ǁ sanguis, ait, solidaeque suo stant robore uires, uos, agitate fugam), þið hafið enn fulla krafta, leggið á flótta!: oh, la vostra sang és jove, encara esteu en la flor de la joventut, encara teniu plenes forces, fugiu!
Tevkrar og Sikileyingar koma að úr öllum áttum, Nísus og Evrýalus fyrstir. Evrýalus manna fríðastur og í æskublóma (uiridī iuuentā:   Euryalus forma insignis uiridique iuuenta), Nísus trúr og kær vinur drengsins: de totes direccions acorren teucres i sicilians (sicans), en Nis i l'Euríal els primers. L'Euríal, el més bell dels homes i en plena joventut, en Nis, amic car i fidel del jove
úti fyrir borginni æfa sveinar og ungmenni í æskublóma (prīmaeuō flōre:   ante urbem pueri et primaeuo flore iuuentus exercentur equis) reiðmennsku: defora davant la ciutat, els minyons i els joves practiquen l'equitació
2. (ungdómur, börn og ungmennila flor del jovent, el bo i millor del jovent (la part més escollida del jovent)
♦ æskublómi landsins: la flor del jovent del país, el bo i millor del jovent del país

æsku·brek <n.pl -breka>:
1. (strákapör, skammarstriknoiada f, entremaliadura f juvenil, calaverada (o: dolenteria) f juvenil, asada f de jovenot (Mall. (brivallada, diableria, ximpleria de jove)
2. (barnabrek, bernskubrekentremaliadura f de nen (brivallada o belitrada d'infant, criaturada)

æsku·dagar <m.pl -daga>:
[dies m.pl de] joventut f
◊ æskan er ellinni betri: la joventut és millor que no la vellesa
♦ á æskudögum mínum: en els dies de la meva joventut

æsku·draumur <m. -draums, -draumar>:
somni m de joventut, somni m juvenil

æsku·fjör <n. -fjörs, no comptable>:
ardor m.f juvenil, vitalitat (o: vivacitat) f juvenil, ímpetu m juvenil

æsku·fólk <n. -fólks, no comptable>:
joves m.pl, jovent m, gent f jove
♦ atvinnuleysi æskufólksins: l'atur juvenil
♦ æskufólk Evrópu: el jovent europeu, la joventut europea

æsku·heimili <n. -heimilis, -heimili>:
llar f de joventut, llar paterna

æskulýðs- <en compostos>:
juvenil

æskulýðs·blað <n. -blaðs, -blöð>:
full m juvenil (publicació destinada al jovent)
♦ Æskulýðsblaðið: nom de diverses publicacions islandeses

æskulýðs·félag <n. -félags, -félög>:
associació f juvenil

æskulýðs·fylking <f. -fylkingar, -fylkingar>:
agrupació f juvenil [socialista]

æskulýðs·hópur <m. -hóps, -hópar>:
grup m juvenil

æskulýðs·lög <n.pl -laga>:
llei f de polítiques [integrals] de joventut

æskulýðs·mál <n. -máls, -mál>:
qüestió f juvenil

æskulýðs·miðstöð <f. -miðstöðvar, -miðstöðvar>:
cau m, centre m juvenil, centre m de la joventut

æskulýðs·ráð <n. -ráðs, -ráð>:
consell m juvenil
♦ Æskulýðsráð ríkisins: <ISLDirecció General de Joventut

æskulýðs·rannsókn <f. -rannsóknar, -rannsóknir>:
recerca f en matèria de joventut

æskulýðs·samtök <n.pl -samtaka>:
organització f juvenil [a escala nacional]

æskulýðs·sjóður <m. -sjóðs, -sjóðir>:
fons m per a la joventut
♦ Æskulýðssjóður: <ISLFons Islandès per a la Joventut, fons estatal creat el 2007 i destinat a finançar projectes d'associacions i organitzacions infantils i juvenils (per a nens i joves entre 6 i 25 anys)

æskulýðs·starf <n. -starfs, -störf>:
treball m juvenil amb menors, treball m amb joves (activitats d’institucions socials, religioses etc. d’empara, entreteniment etc. a joves i menors)

æskulýðs·vettvangur <m. -vettvangs, -vettvangar>:
fòrum m de la joventut
Æskulýðsvettvangurinn<ISLFòrum [Islandès] de la Joventut, entitat fundada el 2007 per quatre organitzacions de cara a coordinar esforços comuns en matèria de joventut i infantesa (i d'esports juvenils): el Bandalag íslenskra skáta (Federació Islandesa de l'Escoltisme), KFUM/KFUK á Íslandi (Associació Cristiana de Joves d'Islàndia o YMCA), el Slysavarnafélagið Landsbjargar (Associació per a la Prevenció d'Accidents del Servei Nacional de Rescat Civil) i l'Ungmennafélag Íslands (Associació Juvenil d'Islàndia)

æsku·lýður <m. -lýðs, -lýðir>:
jovent m

æsku·maður <m. -manns, -menn>:
jove m
ég upphóf nokkra af sonum yðar til að verða spámenn og ýmsa af æskumönnum (bāˈħūr ~ בָּחוּר:   ū-mi-bbaħūrēi̯-ˈχɛm   li-nəziˈrīm,   וּמִבַּחוּרֵיכֶם לִנְזִרִים) yðar til að verða nasírear: vaig alçar alguns dels vostres fills perquè fossin profetes i alguns dels vostres joves perquè fossin nazireus

æsku·minning <f. -minningar, -minningar>:
record m de joventut
♦ æskuminningar sínar: els seus records de joventut

Komum nú og njótum þeirra gæða sem tiltæk eru og neytum heimsins hnossa með æskumóði

æsku·mót <n. -móts, -mót>:
1. (ungmennamóttrobada f de joves (encontre juvenil)
2. (æskubragðcomportament m juvenil (esp. l'eixelebradesa o irreflexió juvenils)
nú líðr svá dǫgum, at Hárékr bóndi gengr fram til frænda sinna, leifir hann þá syni sínum eingetnum alla fullsælu eptir sik. Ok sem Hákon hefir í sezt erfðina, kvángast hann með ráði frænda sinna, ok fær góðan kost af gǫfgri ætt; ok er þeira brúðkaup er um gørt, sér húsfreya brátt, at mikit œskumót er á framferði bónda hennar, þvíat hann vill halda rausn alla eptir fǫður sinn, en atdrættir ok útvegar Háreks eru foknir, þvíat Hákon hugsar meir uppá leik ok lausung með dagligan kost ok máldrykkjur enn fébrǫgð ok geymslu. Húsfrú tekr hann orðum, því hon var roskin kona ok forsýn, ef hon nǫkkru réði. Hon spyrr, hversu hann ætli til: „því gózi þínu dugir þat ekki, þótt þat standi á mǫrgum fótum, at þú tærir út tveim hǫndum, en vanrœkir allan umganginn, ok væri þat mitt ráð, at þú legðir af þrjár hǫfuðveizlurnar, þvíat engi skylda man á vera, at þú haldir þeim eptir fǫður þínum“: amb el temps va arribar el moment que en Hárekr va partir per reunir-se amb els seus avantpassats (=va morir), deixant al seu fill pubil, en fer-ho, totes les seves riqueses. Quan en Hákon hagué adit l'herència, es va casar seguint els consells dels seus parents i ho va fer amb una bona dona (lit.: amb un bon partit) de llinatge respectable. Un cop fetes les noces, la seva dona no trigar gaire temps a adonar-se que en el comportament del seu marit hi havia una gran eixelebradesa juvenil per tal com volia mantenir, després de la mort de son pare, tota la magnificència d'aquest alhora que el forniment i el proveïment (o sigui, l'aprovisionament i abastament generals del mas) d'en Hárekr s'havien perdut (o sigui, el seu sentit emprenedor i els guanys que obtenia)perquè en Hákon pensava més en jocs i platxeri amb banquets i en bevèrries diaris que no pas en fer diners i estalviar. La seva dona, per tal com era una dona que ja havia posat seny i tenia enteniment, li'n va fer raons per veure si podia aconseguir alguna cosa. Li va preguntar què pretenia [actuant d'aquella manera]: “Encara que el teu patrimoni estigui ben fonamentat, no li és profitós que el malgastis amb totes dues mans i negligeixis la cura de tots els negocis i del mas. El meu consell és que renunciïs a fer els tres banquets principals ja que no hi ha cap obligació de fer-los tal i com els feia ton pare” (vocabulari: #1. fjúka: Cf. en Baetke 19874, pàg. 142: e-t er fokit etwas ist versperrt, zunichte, vorbei; #2. dagligr kostr: Cf. en Baetke 19874, pàg. 341: 13. Speise, Nahrung, Lebensmittel; Vorräte; Beköstigung, Unterhalt <...>; l'expressió, atès el context, aquí sembla voler dir: tägliche Gelage, banquets diaris; #3. máldrykkja: Cf. en Baetke 19874, pàg. 402: mál-drykkja f.   das „Maßtrinken“, wobei jedem e. best. Maß zur Mahlzeit zugemessen wird; #3. taka e-n orðum: Cf. en Baetke 19874, pàg. 641: taka e-n orðum zu jmd. sprechen, jmd. ansprechen; #4. standa á mǫrgum fótum: Cf. en Baetke 19874, pàg. 157: standa á mǫrgum fótum fest begründet sein; #5. umgangr: Cf. en Baetke 19874, pàg. 675: <...> Fürsorge, das Sich-Kümmern; das Sorgen für die Wirtschaft; )

æsku·skeið <n. -skeiðs, no comptable>:
temps m de la joventut
♦ vera af æskuskeiði: [ja] haver deixat enrere el temps de la seva joventut, ésser un home fet i condret i, eufemísticament, haver deixat enrere els seus millors anys, ja no ésser cap jove
Þorgils segir Sigmundi aðförina. Bað hann nokkuð úr ráða um leiðsögumanninn. Vísaði Sigmundur honum til Reyðarfells. „Er þar maður sá,“ segir hann, „er kunnigar eru allar leiðir norður til héraða. Sá maður heitir Sighvatur Steingrímsson, allra manna fóthvatastur og af æskuskeiði“ (SS II, cap. 393, pàg. 603): en Þorgils va contar al Sigmundur l'atac [que havia sofert]. Li va demanar que fés alguna cosa de cara a trobar un guia. En Sigmundur el va remetre a Reyðarfell. “Hi ha un home allà” li va dir, “a qui tots els camins cap als districtes del nord li són coneguts. Aquest home es diu Sighvatur Steingrímsson i és l'home més falaguer de cama que et puguis imaginar i ja és un home fet i condret (és a dir, és un home adult, ja no és cap jovenet)” (vocabulari: #1. ráða úr: Cf. en Baetke 19874, pàg. 469: ráða ór   einen Ausweg (aus einer Schwierigkeit) finden)
svo bar hér til að það var einn dag á jólunum að komu til Einars bónda illvirkjar margir saman. Hét sá Snækollur sem fyrir þeim var. Hann var berserkur mikill. Hann skoraði á Einar bónda að hann skyldi leggja upp við hann dóttur sína eða verja hana ef hann þættist maður til. En bóndi var þá af æskuskeiði og engi styrjaldarmaður: i així es va esdevenir aquí que un dia dels iol va arribar al mas del bóndi Einar un grup nodrit de facinerosos. El qui els comandava es deia Snækollur. Era un temible berserc. Va exigir del bóndi Einar que li fés a mans la seva filla o, altrament, i si es considerava prou home per fer-ho, que la defensés. Però el bóndi en aquell temps era un home que ja havia deixat enrere els seus millors anys i, a més a més, no era un home avesat a les armes i a lluitar-hi
♦ á æskuskeiði: #1. <GENquan era jove; #2. (í barnæskuquan era nen
Kolbeinn Tumason var á æskuskeiði er faðir hans andaðist: en Kolbeinn Tumason es trobava en la seva primera joventut (tenia 11-12 anys) quan son pare va morir

æsku·slóðir <f.pl -slóða>:
terrer m d'infantesa i joventut (lloc on un hom ha passat la infantesa i la joventut)

æsku·stöðvar <f.pl -stöðvar>:
terrer m d'infantesa i joventut, poble m de petit (poble on un hom ha crescut i hi ha viscut infantesa i joventut)

æsku·synd <f. -syndar, -syndir>:
pecat m de joventut

Ég minnist enn æskutryggðar þinnar, kærleika þíns er þú sem brúður fylgdir mér í eyðimörkinni, landi sem enginn getur ræktað

æsku·vinkona <f. -vinkonu, -vinkonur. Gen. pl.: -vinkvenna>:
amiga f de joventut

æsku·vinur <m. -vinar, -vinir>:
amic m de joventut

æsku·vitglöp <n.pl -vitglapa>:
demència f precoç

æsku·þróttur <m. -þróttar, no comptable>:
vigor m,f juvenil, forces f.pl de la joventut
◊ þótt bein hans séu full af æskuþrótti, leggjast þau samt í mold með honum: els seus ossos, bo i ésser plens d'un vigor de jove, s'ajeuen amb ell sobre la pols
◊ þá styrkist hold hans af æskuþrótti, hann snýr aftur til æskudaga sinna: que la seva carn retrobi la vigoria de la joventut, que torni als dies de la seva joventut

Æsópos <m. Æsóposar, pl. no hab.>:
variant de → Esóp “Isop”

æstur, æst, æst <adj.>:
1. (í uppnámi & æstur kynferðislegaexcitat -ada (acalorat, agitat & sexualment)
♦ æstur kynferðislega: excitat sexualment
2. (reiðurexaltat -ada, furiós -osa (enrabiat, encès, molt enutjat, molt disgustat, fora de si, fora de polleguera)
♦ vera æstur í geði: ésser un exaltat
♦ verða æstur ~ æst ~ æst: exaltar-se
3. (sem hefur misst þolinmæðina, pirraður og ergilegur vegna illvirkisexasperat -ada (encès per haver perdut la paciència davant un mal)
4. (úr jafnvægifrenètic -a, histèric -a (en un estat extremadament nerviós)
5. (ákafurvehement, fervent (ardent, entusiasmat)
♦ æstur andstæðingur e-s: un ferm oponent de...
6. (sem langar mjög í eitthvaðàvid -a (molt desitjós, ansiós, delerós per heure una cosa)
♦ æstur í e-ð: frisós -osa per heure una cosa, adelerat -ada per heure una cosa
♦ æstur í brennivín: sedegós d'aiguardent
7. (áhugasamuril·lusionat -ada (estusiasmat per una cosa que ha de passar)

æta <æti ~ ætum | ætti ~ ættum | ætte-ð>:
1. <GENcorroure una cosa (tæra)
2. <ARTgravar a l'aiguafort, gravar una cosa aplicant un àcid corrosiu, com ara l'àcid nítric, sobre una placa de metall

ætandi, ætandi, ætandi <adj. inv.>:
corrosiu -iva (tærandi, tærandi, tærandi)
♦ ætandi sýra: <QUÍMàcid corrosiu

æti <n. ætis, æti>:
1. (matur, átamenjar m (menja, teca)
♦ → harðæti “menja dura (bacallà sec, crosta de pa etc.)”
♦ → hasæti “mos deliciós”
♦ → hráæti “menja crua, no cuita”
♦ → kjötæti “carn [com a aliment]; consum de carn”
♦ → misæti “consum de menjar prohibit”
♦ → óæti “menja prohibida; menjar que no es pot menjar”
2. (fæðaaliment m (nodriment, nodridura)
3. (dýrafóðurgra m (com a menjar per a animals, pinso)
4. (hræcarronya f (bèstia morta i ja en corrupció)

æti <n. ætis, no comptable>:
<BOTordi m, hàpax legòmenon. Designació mítica de l'ordi entre els ètuns segons els Alvíssmál. El mot, al meu entendre, representa el manlleu de l'anglès antic ǽte ‘civada’, més tost que no pas un autòcton cereal m comestible
32. ‘Bygg heitir með mǫnnom, ǀ enn barr með goðom, ǁ kalla vaxt vanir, ǁ æti iǫtnar, ǀ álfar lágastaf, ǁ kalla í helio hnipinn’: 32.Ordi es diu entre els humans, i barr (← anglès antic bere, ‘ordi’, amb reacostament, per etimologia popular, a barr ‘acícules, agulles de pi’. Cf. també bere-wæstm) entre els déus, ǁ els vanis en diuen vaxt (‘fruit’) ǁ els ètuns l'anomenen æti, els albs lágastafr (‘tija-baixa’)ǁ i a Hel es diu hnipinn (‘Cap-cot’)”

æti:
1ª i 3ª pers. sg. pret. subj. de → eta, éta “menjar”

æti- <en compostos>:
comestible, menjable, edul

æti·björk <f. -bjarkar, -bjarkir>:
faig m (arbre Fagus sylvatica) (skógarbeyki). O cal partir del supòsit que es tracta d'una encunyació per a la valònia f o Quercus macrolepis ?
svo sem Austanvindur og Sunnanstormur keppast hvorr við annan að skaka þykkan skóg í fjalldölum, ætibjörk (ἡ φηγός -οῦ:   φηγόν τε), ask (μελίην) og sambirkinn hagþorn (τανύφλοιόν τε κράνειαν); slá þá trén hinum angalöngu (τανυήκεας) hríslum hvort á annað með afar miklum þyt, og verða brestir stórir, er trén brotna: svo stukku Trójumenn og Akkear hvorir á aðra og börðust: talment com l'eure i el notos rivalitzen l'un contra l'altre per noure, a les valls muntanyenques, a un bosc espès, al faig, al freixe i al corneller d'escorça allargada; llavors els arbres es baten amb llurs branques de llargs llucs els uns contra els altres amb un brogit estrepitós (eixordador) i se senten terribles espetecs quan els arbres s'esberlen: així es llançaren els troians i els aqueus els uns contra els altres i es bateren

æti·boldungur <m. -boldungs, -boldungar>:
cep m, sureny m, albarell m, siureny m, siuró m (bolet Boletus edulis) (ætilubbi; kóngssveppur)

æti·fífill <m. -fífils, -fíflar>:
nyàmera f (planta Helianthus tuberosus)

æti·hreðka <f. -hreðku, -hreðkur. Gen. pl.: -hreðka o: -hreðkna>:
rave m [gros] (planta Raphanus sativus i esp. la seva arrel comestible)

æti·hvönn <f. -hvannar, -hvannir>:
herba f de l'Esperit Sant, angèlica f d'hort, angèlica f d'olor (planta Angelica archangelica)

æti·jurt <f. -jurtar, -jurtir>:
planta f comestible

æti·kóngur <m. -kóngs, -kóngar>:
1. <Fongs i Líquenscep m, sureny m, albarell m, siureny m, siuró m (bolet Boletus edulis) (ætilubbi; kóngssveppur)
2. <ZOOLbuccí undat (o: septentrional), caragol tinter (Val.), botzina f, corn m, caragol m de mar, <CULINbulot m (mol·lusc marí Buccinum undatum) (beitukóngur)

æti·legur, -leg, -legt <adj.>:
comestible, menjable, edul

æti·lubbi <m. -lubba, -lubbar>:
cep m, sureny m, albarell m, siureny m, siuró m (bolet Boletus edulis) (ætikóngur; kóngssveppur; eðalsveppur; steinsveppur)

æti·mynd <f. -myndar, -myndir>:
<ARTaiguafort m

æting <f. ætingar, ætingar>:
<ARTaiguafort m

ætingar- <en compostos>:
corrosiu -iva

ætingar·eiginleikar <m.pl -eiginleika>:
corrosivitat f, propietas corrosives

ætingar·lausn <f. -lausnar, -lausnir>:
solució de decapatge [àcid]

ætingar·upplausn <f. -upplausnar, -upplausnir>:
solució corrosiva

æti·sólblóm <n. -sólblóms, -sólblóm>:
nyàmera f (planta Helianthus tuberosus)

ætisveppa·ætt <f. -ættar, no comptable>:
[família f de les] agaricàcies f.pl

æti·sveppur <m. -svepps, -sveppar (o: -sveppir)>:
1. bola f de neu, rubiol m (bolet Agaricus arvensis syn. Psalliota arvensis) (mókempa; móaætisveppur; mókumbur; mókempingur)
2. xampinyó m (bolet Agaricus bisporus, tant la variant blanca com la brunenca: Agaricus hortensis, Agaricus brunnescens) (matkempa; matkumbur; flúðasveppur; matkempingur)
3. camperol m (bolet Boletus campestris syn. Psalliota campestris) (túnkempa; túnætisveppurtúnkempingur; kjörsveppur; túnkumbur)

æti·þang <n. -þangs, no comptable>:
goemó negre, ascofil·la nuosa (alga comestible) (alga bruna Ascophyllum nodosum) (klóþang)

æti·þistill <m. -þistils, -þistlar>:
carxofa f (fruit de la planta Cynara scolymus syn. Cynara cardunculus ssp. scolymus)

æ·tíð <adv.>:
sempre, <LITtostemps

ætla <ætla ~ ætlum | ætlaði ~ ætluðum | ætlað>:
1. (hafa í hyggjufer comptes de, tenir la intenció de (projectar, tenir el propòsit de) (ætla sér e-ð)
Loki qvað: 62. ‘Lifa ætla ek mér ǀ langan aldr, ǁ þóttu hœtir ǀ hamri mér; ǁ skarpar álar ǀ þótto þér Skrýmis vera, ǁ ok máttir-a þú þá nesti ná, ǁ ok svalzk þú þá hungri heill’
en Loki va dir: 62. “Faig comptes de viure una llarga vida ǁ per més que m'amenacis amb el teu martell. ǁ Les corretges de l'Skrýmir et varen semblar dures i aspres (skarpar) ǁ i no pogueres arribar a les teves provisions ǁ i, estant il·lès, vares defallir de fam”
Guðrún kvað: 78. ‘Spyrið lítt eptir! ǀ spilla ætla ek báðom, ǁ lyst váromk þess lengi, ǀ at lyfia ykkr elli.’ ǁ
Sveinarnir kváðu: ‘Blót, sem vilt, bǫrnom, ǀ bannar þat mangi, ǁ skǫmm mun ró reiði, ǀ ef þú reynir gǫrva’
La Guðrún va dir: 78. “No ho pregunteu! Faig comptes de matar-vos tots dos! ǁ Durant molt de temps he tingut el desig de donar-vos un remei contra la vellesa (és a dir, matar-vos)”. ǁ
Els vailents digueren: “Sacrifica, si vols, els infants, ningú no t'ho impedirà pas, ǁ [Però,] si ho examines a fons, [veuràs que] breu serà el descans de l[a teva] ira”
Ögmundur kenndi Sóta þegar og spyr hann: "Hve lengi ætlar þú hér að vera?": l’Ögmundur el va reconèixer de seguida i li va preguntar: “Quin temps penses quedar-te aquí?”
"Það munt þú ætla að berjast," segir Höskuldur, "en eigi skal það ef eg ræð því að eigi fer þér nær við Gunnar en Merði mundi við þig og skulum við heldur greiða féið báðir saman Gunnari": Tens la segura intenció de batre't”, li va dir en Höskuldur, “, però, si depèn de mi, tal cosa no s'esdevindrà perquè estàs tan poc a l'alçada d'en Gunnar com ho estaria en Mörður de tu i (=així que) és millor que paguem tu i jo plegats els diners al Gunnar”
"Vel er það, konungur," segir Hárekur, "er þú hefir hugleitt, hversu mikill skattur er vanur að koma af Finnmörk, því að þá veistu gerr, hversu mikils þér missið, ef Þórólfur eyðir með öllu Finnskattinum fyrir yður. Vér vorum í vetur þrír tigir manna á mörkinni, svo sem fyrr hefir verið vandi sýslumanna. Síðan kom þar Þórólfur með hundrað manna. Spurðum vér það til orða hans, að hann ætlaði af lífi að taka okkur bræður og alla þá menn, er okkur fylgdu, og fann hann það til saka, er þú, konungur, hafðir selt okkur í hendur sýslu þá, er hann vildi hafa. Sáum vér þann helst vorn kost að firrast fund hans og forða oss, og komum vér fyrir þá sök skammt frá byggðum á fjallið, en Þórólfur fór um alla mörkina með her manns. Hafði hann kaup öll; guldu Finnar honum skatt, en hann bast í því, að sýslumenn yðrir skyldu ekki koma á mörkina. Ætlar hann að gerast konungur yfir norður þar, bæði yfir mörkinni og Hálogalandi, og er það undur, er þér látið honum hvatvetna hlýða. Munu hér sönn vitni til finnast um fjárdrátt þann, er Þórólfur hefir af mörkinni, því að knörr sá, er mestur var á Hálogalandi, var búinn í vor á Sandnesi, og kallaðist Þórólfur eiga einn farm allan, þann er á var. Hygg eg, að nær væri hlaðinn af grávöru, og þar hygg eg að finnast myndi bjór og safali meiri en það, er Þórólfur færði þér, og fór með Þorgils gjallandi; ætla eg, að hann hafi siglt vestur til Englands. En ef þú vilt vita sannindi af þessu, þá haldið til njósn um ferð Þorgils, þá er hann fer austur, því að eg hygg, að á ekki kaupskip hafi komið jafnmikið fé á vorum dögum. Ætla eg það sannast að segja, að þér, konungur, eigið hvern pening, þann er þar var á": “Bé està, rei”, li va dir en Hárekur, “que hàgiu reflexionat sobre la quantitat que se solia recaptar en tributs a la Finnmörk perquè ara sabeu exactament com de grans són les vostres pèrdues si en Þórólfur us pren tots els tributs recaptats als lapons. A l'hivern érem trenta els qui vàrem anar a Finnmörk com era el que solien fer abans els vostres sýslumenn. Llavors hi varen arribar en Þórólfur acompanyat de cent-vint homes. Llavors vàrem tenir notícia de paraules d'ell que tenia el propòsit (la intenció) de matar-nos a nosaltres, els germans, i tots els homes que ens acompanyaven i donava com a motiu que vós, rei, m'havíeu donat el càrrec que ell volia tenir. Vam considerar que la millor opció que teníem era evitar de trobar-nos amb ell posant-nos en un lloc on estiguéssim segurs i estalvis, i per aquest motiu vam anar a les muntanyes [mantenint-nos] a poca distància de les zones poblades, mentre en Þórólfur es movia per tota la Finnmörk amb una gran host. Totes les transaccions comercials eren a les seves mans. Els lapons li pagaven tribut i ell es comprometia a ocupar-se que els vostres sýslumenn no anessin a la Finnmörk. Ell té la intenció de fer-se rei del nord, allà, tant de la Finnmörk com del Hálogaland, i resulta estrany que tot això li ho deixeu passar. Es poden presentar proves vertaderes de la substracció de diners i béns que en Þórólfur té de la Finnmörk, perquè aquesta primavera es va armar a Sandnes el major knörr que hi havia al Hálogaland, i en Þórólfur va dir que tota la càrrega que transportava li pertanyia a ell totsol. Penso que el knörr estava pràcticament estibat de pells d'esquirol, i penso a més a més que s'hi haurien trobat més pells de castor i mart gibelí que les que en Þórólfur us ha fet portar (us va fer portar). En Þorgils gjallandi (Vociferador) va marxar amb aquest vaixell (és a dir, l'havia noliejat). Crec que ha posat rumb cap a ponent, cap a Anglaterra. I si voleu saber la veritat sobre aquest fet, feu perquisicions sobre el viatge d'en Þorgils quan torni d'Anglaterra, perquè penso que en els nostres dies no s'han transportat béns tan grans (en quantitat i valor) a bord de cap vaixell mercant. Considero (Tinc per mi) que és dir tota la veritat que vós, rei, teniu (sou el legítim propietari) de cada penningur que hi havia a bord d'aquesta nau”
þá tóku bændur að gera kurr og mæltu sín í milli: "Hvað mun konungur þessi fyrir ætla er hann brýtur lög á oss, þau er setti Hákon konungur hinn góði? Man hann eigi það að vér höfum jafnan eigi þolað vanréttið? Mun hann hafa farar föður síns eða annarra höfðingja, þeirra er vér höfum af lífi tekið þá er oss leiddist ofsi þeirra og löglausa": aleshores els bændur varen començar a rondinar dient entre si: "Què es proposa (quines són les intencions, quina en duu de cap) aquest rei quan trenca les nostres lleis, les que ens va donar el rei Hákon el Bo? Que per ventura no se'n recorda que nosaltres mai no hem tolerat la injustícia? Tindrà el mateix destí que son pare i d'altres höfðingjar que nosaltres hem mort quan vam avorrir llur sobergueria i llur manca de respecte per la llei"
♦ ætla að e-m: <LOC FIGtenir en ment d'atacar algú
♦ ætla að <+ inf.>fer comptes de <+ inf.>, tenir la intenció de <+ inf.>
hann ætlar að fara af stað á morgun: fa comptes de partir demà, té la intenció de partir demà
♦ ætla til [e-s]: pensar en fer una cosa, pensar fer una cosa (projectar o proposar-se de fer una cosa, dur dins el cap de fer-la)
síðan gekk hann til Þorgríms félaga síns og mælti: "Tak þú við kistulyklum mínum því að eg mun þeim eigi lúka oftar. Bið eg að þú eignist slíkt af fé okkru sem þú vilt en far utan og ætla ekki til hefnda eftir mig. En ef þú ferð eigi utan þá verður það þinn bani": després va anar allà on era en Þorgrímur, el seu company, i li va dir: “Pren les claus de la meva caixa perquè jo ja no la tornaré a obrir mai més. Et prego que dels béns que són de tots dos, te'n quedis tots els que vulguis i[, després,] vés-te'n fora del país i no pensis en venjar la meva mort. I si no te'n vas fora del país, et costarà la vida”
"Til stórræða nokkurra munu þeir ætla," segir Hallgerður: la Hallgerður els va dir: “Segur que en pensen fer una de grossa!”
"Eiríkur jarl var á Englandi einn vetur og átti nokkurar orustur. En annað haust eftir ætlaði hann til Rúmferðar. Þá andaðist hann af blóðláti þar á Englandi: el iarl Eiríkur va estar un hivern a Anglaterra i hi lliurà algunes batalles. I a la tardor següent, va pensar d'anar en pelegrinació a Roma, però[, abans de poder partir-hi,] va morir a Anglaterra d'una sagnia
Gunnar vaknaði í skálanum og mælti: "Sárt ert þú leikinn Sámur fóstri og búið svo sé til ætlað að skammt skuli okkar í meðal": en Gunnar es va despertar a l'skáli i digué: “Sámur (=el seu gos), fillet meu, te n'han feta una de ben bruta! i és possible que s'hagi planejat (que el destí hagi decidit?) que no hi hagi gaire distància entre tu i jo (és a dir, que tots dos jaguem morts a no gaire distància l'un de l'altre)”
að Tindum í Króksfirði voru njósnarmenn Tuma með hestvörð, þeir Björn kægill og Halldór barmur, Þorkell Árnason. Þeir sváfu í skála og voru vaktir er þeir Kolbeinn [p. 506] riðu í tún og komust út. Hljóp Björn inni á hestinn og reið út og í fjall upp og reið í dý og lét þar hestinn og rann þeim hvarf. Halldór komst seint á bak. Var hann veginn við húsin sjálf en Þorkell Bitru-Keli komst upp í tindinn og varðist þar drengilega. Þá komu sumir á bak honum í skarðið og vógu hann þar. En er Björn hugði að flokkurinn mundi um riðinn sneri hann úr fjallinu og ætlaði til skips er hann vissi að flaut undir bökkunum niðri. Hann hljóp í hendur þeim og tók Bersi Tumason hann. Þá kom Kolbeinn að, spurði hver þar væri. Þá var Björn kenndur. Kolbeinn bað drepa hann. Óttar snoppulangur vó hann (ɔ: At Tindum í Króksfirði váru njósnarmenn Tuma á hestverði, Bjǫrn kœgill, Halldórr barmr ok Þorkell Árnason. Þeir sváfu í skála, ok váru vakðir, er þeir Kolbeinn riðu í tún, ok hljópu út; komsk Bjǫrn inni á hest, ok reið út ok í fjall upp; reið í dý, ok lét þar hestinn, ok rann þeim hvarf. Halldórr komsk seint á bak, ok var veginn við húsin sjálf; en [Þorkell] Bitrukeli komsk upp í tindinn, ok varðisk þar drengilega. Þá kómu sumir á bak hánum í skarðit, ok vágu hann þar. Er skjótast af ferð þeira at segja, at hvern karlmann bǫrðu þeir til meiðinga, eðr særðu; en rændu fé ǫllu því er þeir kómu hǫndum á. Þenna dag var þoka svá mikil, at engir menn sá flokkinn fyrr en þeir kómu í tún. Varð þeim Birni þat ok, at þeir sá eigi fyrr en þeir váru at þeim komnir. Bjǫrn hleypti upp í fjallit, ok komsk svá undan fyrst ok ætlaði at komask fyrír þá fram í Króksfjörð, þvíat hann vissi hvar skip stóð, ok ætlaði hann þar til, ok bera svá njósn á Hóla, þvíat hestr hans var þrotinn. En er hann kom ofan í brekkuna milli Kambs ok Tinda þá var kominn fyrir hann ferðarbroddrinn. Komsk hann þá skamt undan, þvíat hann var þá á fœti. Bersi Tumason kom fyrst at hánum. Bjǫrn beiddi sér griða. Bersi kvað hann grið skyldu af sér hafa; ok fœrði hann Kolbeini. Kolbeinn spyrr hví hann ynni eigi á hónum. Þá lǫgðu þeir til hans fimm senn; ok gengu þau lǫg ǫll á hol. Eptir þat hjó Óttarr biskupsfrændi á hals Birni. Lét hann þar líf sitt; ok segja þeir svá, at hann dœi hlæjandi) (SS II, cap. 331, pàgs. 505-506): al mas dels Tindar, en el fiord de Króksfjörður hi havia els exploradors d'en Tumi que hi tenien un post de guàrdia muntada (‘a cavall’): en Björn kægill, en Halldór barmur i en Þorkell Árnason. Dormien a l'skáli del mas i es varen despertar quan en Kolbeinn i els seus homes varen entrar a cavall en el tún, el prat tancat de devora el mas, i sortiren a fora de l'skáli. En Björn, dedins, d'un salt va pujar a dalt d'un cavall i va sortir d'allà i pujà a cavall a les muntanyes i es dirigí cap a un (indret d'aiguamoll amb clots de fang en què hom s'hi pot enfonsar o quedar-hi atrapat. Aquí potser petit aiguamoll enclotat) i hi va deixar el cavall i va desaparèixer corrents de llur vista. En Halldór barmr[, en canvi,] va trigar a pujar a dalt d'un cavall i fou mort a la vora de les cases del mas, mentre que en Þorkell Bitru-Keli es va enfilar a dalt del cim i allà es va defensar estrènuament. Llavors alguns s'hi acostaren per l'esquena pujant per la gorja i allà el mataren. Quan en Björn kægill va creure que el grup dels perseguidors havia passat de llarg, va baixar del puig amb la intenció d'anar cap al vaixell que sabia que es trobava avarat al peu del rost que baixava fins a la mar. Va anar a raure a les mans d'ells (dels perseguidors) i en Bersi Tumason el va capturar. Llavors en Kolbeinn s'hi acostà i va demanar qui era. Fou aleshores que reconegueren en Björn. En Kolbeinn va manar que el matessin. L'Óttar snoppulangur el va matar (ɔ: ... Per contar-ho de manera resumida, l'expedició d'en Kolbeinn va acabar que els seus homes varen batre (varen donar cops) fins a baldar-los o varen ferir tots els homes [que hi havia al mas] i hi robaren tots els diners i bés que pogueren arrambar. Aquell dia hi hagué una boira tan espessa que ningú del mas no va veure els homes d'en Kolbeinn fins que no varen haver entrat en el tún. Al Bjǫrn i als seus acompanyants els va passar que tampoc no varen veure els homes d'en Kolbeinn fins que no els tingueren a sobre. En Bjǫrn llavors va córrer puig amunt i així, de moment, els va escapar. Ell esperava baixar abans d'ells fins al Króksfjǫrðr perquè sabia on hi havia un vaixell allà i volia anar-hi (pensava arribar-hi, tenia la intenció d'anar-hi) i que, per aquesta via, podrdia portar notícia del que havia passat a Hólar, ja que el seu cavall estava esgotat. Però quan va baixava pel pendent que hi ha entre Kambr i Tindar, es va trobar que l'avantguarda [dels homes d'en Kolbeinn] li barrava el pas. Només els va poder fugir un tros petit perquè anava a peu. En Bersi Tumason el va atacar primer. En Bjǫrn va demanar-li quarter. En Bersi li va dir que tindria quarter d'ell i el va portar davant en Kolbeinn. En Kolbeinn va preguntar al Bersi perquè no havia mort en Bjǫrn. Llavors cinc dels homes d'en Kolbeinn li pegaren cops de llança al mateix temps i totes les llançades li penetraren el ventre i el pit. Després, l'Óttarr, el parent del bisbe, va descarregar un cop de destral al coll d'en Bjǫrn i en Bjǫrn hi deixà la vida i conten que va morir rient)
Þorgils vann að sauðfé um veturinn á gerði fyrir sunnan garð og var góður verkmaður. Þangað voru borin hey mikil. Einn dag kom Þorgils að Hallsteini og bað hann fara að sjá hey sín og fé. Hann fór og kom í hlöðu og ætlaði út vindauga. Þá hjó Þorgils til Hallsteins með exi er átti Helgi Droplaugarson og þurfti hann eigi fleiri til bana: en Þorgils va tenir esment de les ovelles durant l'hivern a una tanca situada al sud del heygarður del mas. Era un bon treballador. Hi havien dut una gran quantitat de fenc. Un dia en Þorgils va anar a veure en Hallsteinn i li va demanar que anés a veure el seu fenc i bestiar. En Hallsteinn hi anà i va entrar dins el fenil i va voler sortir per una lluerna. En aquell instant en Þorgils va descarregar un cop de destral contra en Hallsteinn. La destral pertanyia al Helgi Droplaugarson i [aquell únic cop de destral] va ésser suficient per matar-lo (lit.: no va caldre més per a matar-lo)
2. (viljavoler (expressar, i esp. expressar cortesament que hom té el propòsit, la voluntat o la intenció d'obtenir una cosa)
rigningin ætlar varla að taka enda: la pluja no vol acabar
♦ ég ætla að fara: voldria anar-me'n, m'agradaria anar-me'n, me n'aniré (indicant corteament que hom vol anar-se'n)
♦ ég ætla að fá e-ð: voldria... (parlant a una venedora, depenenta, encarregada d'estand etc.)
♦ hvað ætlar þú að fá?: (hvað má bjóða þér?què serà?; què li poso?
ég ætla að fá eitt kíló af tómötum: voldria un quilo de tomaques
ég ætla að fá farmiða fram og tilbaka: voldria un bitllet d'anada i tornada
ég ætla að fá kaffi og eina kökusneið[, takk]: voldria un cafè i una tallada de pastís[, sisplau]
♦ hvert ætlið þér [að fara]? ~ hvert ætlar þú?: on aneu? (lit.: on voleu anar?) ~ on vas? (lit.: on vols anar?)
♦ ég ætla heim: vaig a casa
♦ ég ætla til Barselónu: vaig a Barcelona (lit.: vull anar a Barcelona)
♦ þeir ætluðu ekki lengra: no volien anar més lluny
♦ ætla e-m gott: <LOCvoler bé a algú
3. (vera í þann veginn að gera e-ðestar a punt de fer una cosa (cuidar fer una cosa, estar leri-leri de fer una cosa)
♦ ætla að fara að gera e-ð: estar a punt de fer una cosa, <LITER cuidar fer una cosa
♦ þau ætla að eigast: volen casar-se, pensen casar-se
♦ við ætlum að gera það: volem fer-ho
4. (halda, hyggjacreure (pensar, opinar & suposar, assumir)
Gerðr qvað: 37. ‘Heill verðu nú heldr, sveinn, ǀ oc tac við hrímkálki, ǁ fullom forns miaðar! ǁ þó hafða ec þat ætlað, ǀ at myndac aldregi ǁ unna vaningia vel’
La Gerðr va dir: 37. “Doncs sigues més aviat saludat, vailet, i pren el calze de gebre [que t'ofereixo], ǁ ple de vell med! ǁ Nogensmenys havia cregut que mai no ǁ estimaria bé un del llinatge dels vanis”
7. ‘Dulin ertu, Hyndla, ǀ draums ætlig þér, ǁ er þú qveðr ver minn ǀ í valsinni, ǁ þar er gǫltr glóar, ǀ gullinbursti, ǁ Hildisvíni, ǀ er mér hagir gørðo, ǁ dvergar tveir, ǀ Dáinn oc Nabbi: 7. “Hyndla, vas ben errada. Crec que somnies ǁ quan dius que el meu home es troba en la companyia dels caiguts ǁ allà on llambreja el verro de les cerres d'or, ǁ en Hildisvíni, que em feren, hàbils, ǁ els dos nans, en Dáinn i en Nabbi (o: que dos nans hàbils em feren, en Dáinn i en Nabbi)
hún tók höndum um háls honum og kyssti hann og mælti: "Ef eg á svo mikið vald á þér sem eg ætla þá legg eg það á við þig að þú megir engri munúð fram koma við þá konu er þú ætlar þér á Íslandi að eiga en fremja skalt þú mega við aðrar konur vilja þinn. Og hefir nú hvortgi okkað vel. Þú trúðir mér eigi til málsins": el va abraçar i el va besar i li digué: “Si tinc tant de poder sobre teu com crec, t'imposo el malfat que tu no puguis fruir mai del goig de l'amor amb la dona amb qui vols casar-te a Islàndia. Amb les altres dones, en canvi, podràs fer la teva voluntat i així cap de tots dos, ni tu ni jo, no hem obrat bé[, tu negant que a Islàndia t'hi espera una altra dona, jo, imposant-se el malfat]. No vares confiar en mi en donar-me la resposta que em donares a la nostra conversa (en relació a la conversa que vàrem mantenir)” (vocabulari: #1. leggja e-ð á við e-n: Cf. en Baetke 19874, pàg. 367: leggja e-t á við e-n etwas über jmd. verhängen; també el substantiu álag: cf. en Baetke ibíd., pàg. 15: á-lag n. <...> 2. Verwünschung. En Finnur Jónsson 1908, pàg. 16, comenta: 5. 6. legg ek þat á, ein allgemeiner ausdruck für verwünschungen und bezauberungen durch sprüche (álǫg). — Daß durch zauberei impotenz bewirkt werden könne, war ein allgemein verbreiteter aberglaube; vgl. z. B. NgL II, 301. 320. Über das in Deutschland hierbei angewandte verfahren (das nestelknüpfen) s. Grimm, Mythol. ⁴, 983; #2. munúð: Cf. en Baetke 19874, pàg. 431: munúð (für mun-hugð) f.   Sinnenlust, Liebesspiel; #3. koma e-u fram: Cf. en Baetke ibíd., pàg. 335: koma e-u fram etwas zustande bringen, ausführen; eine Sache voranbringen, durchsetzen; #4. ætla sér e-n: Cf. en Baetke 19874, pàg. 802: við konu þá er þú ætlar þér á Íslandi die du auf Island zur Frau zu nehmen gedenkst, die du dir zudenkst; #5. hafa vel: Cf. en Baetke 19874, pàg. 221: 13. sich benehmen, sich verhalten (auch hafa sik): hefir hann betr en vér er handelt besser als wir; þér hafið drengiliga af þessu, ór máli ihr verhaltet euch ehrenhaft in der Sache. Cf. també en Finnur Jónsson 1908, pàg. 16: 8. hefir — vel, „keiner von uns beiden hat sich wohl benommen“: du durch dein ableugnen, ich durch meinen spruch; #6. trúa e-m til e-s: Cf. en Baetke 19874, pàg. 665: trúa e-m til e-s jmd. Vertrauen schenken in bezug auf etwas, jmd. etw. anvertrauen)
"Vel er það, konungur," segir Hárekur, "er þú hefir hugleitt, hversu mikill skattur er vanur að koma af Finnmörk, því að þá veistu gerr, hversu mikils þér missið, ef Þórólfur eyðir með öllu Finnskattinum fyrir yður. Vér vorum í vetur þrír tigir manna á mörkinni, svo sem fyrr hefir verið vandi sýslumanna. Síðan kom þar Þórólfur með hundrað manna. Spurðum vér það til orða hans, að hann ætlaði af lífi að taka okkur bræður og alla þá menn, er okkur fylgdu, og fann hann það til saka, er þú, konungur, hafðir selt okkur í hendur sýslu þá, er hann vildi hafa. Sáum vér þann helst vorn kost að firrast fund hans og forða oss, og komum vér fyrir þá sök skammt frá byggðum á fjallið, en Þórólfur fór um alla mörkina með her manns. Hafði hann kaup öll; guldu Finnar honum skatt, en hann bast í því, að sýslumenn yðrir skyldu ekki koma á mörkina. Ætlar hann að gerast konungur yfir norður þar, bæði yfir mörkinni og Hálogalandi, og er það undur, er þér látið honum hvatvetna hlýða. Munu hér sönn vitni til finnast um fjárdrátt þann, er Þórólfur hefir af mörkinni, því að knörr sá, er mestur var á Hálogalandi, var búinn í vor á Sandnesi, og kallaðist Þórólfur eiga einn farm allan, þann er á var. Hygg eg, að nær væri hlaðinn af grávöru, og þar hygg eg að finnast myndi bjór og safali meiri en það, er Þórólfur færði þér, og fór með Þorgils gjallandi; ætla eg, að hann hafi siglt vestur til Englands. En ef þú vilt vita sannindi af þessu, þá haldið til njósn um ferð Þorgils, þá er hann fer austur, því að eg hygg, að á ekki kaupskip hafi komið jafnmikið fé á vorum dögum. Ætla eg það sannast að segja, að þér, konungur, eigið hvern pening, þann er þar var á": “Bé està, rei”, li va dir en Hárekur, “que hàgiu reflexionat sobre la quantitat que se solia recaptar en tributs a la Finnmörk perquè ara sabeu exactament com de grans són les vostres pèrdues si en Þórólfur us pren tots els tributs recaptats als lapons. A l'hivern érem trenta els qui vàrem anar a Finnmörk com era el que solien fer abans els vostres sýslumenn. Llavors hi varen arribar en Þórólfur acompanyat de cent-vint homes. Llavors vàrem tenir notícia de paraules d'ell que tenia el propòsit (la intenció) de matar-nos a nosaltres, els germans, i tots els homes que ens acompanyaven i donava com a motiu que vós, rei, m'havíeu donat el càrrec que ell volia tenir. Vam considerar que la millor opció que teníem era evitar de trobar-nos amb ell posant-nos en un lloc on estiguéssim segurs i estalvis, i per aquest motiu vam anar a les muntanyes [mantenint-nos] a poca distància de les zones poblades, mentre en Þórólfur es movia per tota la Finnmörk amb una gran host. Totes les transaccions comercials eren a les seves mans. Els lapons li pagaven tribut i ell es comprometia a ocupar-se que els vostres sýslumenn no anessin a la Finnmörk. Ell té la intenció de fer-se rei del nord, allà, tant de la Finnmörk com del Hálogaland, i resulta estrany que tot això li ho deixeu passar. Es poden presentar proves vertaderes de la substracció de diners i béns que en Þórólfur té de la Finnmörk, perquè aquesta primavera es va armar a Sandnes el major knörr que hi havia al Hálogaland, i en Þórólfur va dir que tota la càrrega que transportava li pertanyia a ell totsol. Penso que el knörr estava pràcticament estibat de pells d'esquirol, i penso a més a més que s'hi haurien trobat més pells de castor i mart gibelí que les que en Þórólfur us ha fet portar (us va fer portar). En Þorgils gjallandi (Vociferador) va marxar amb aquest vaixell (és a dir, l'havia noliejat). Crec que ha posat rumb cap a ponent, cap a Anglaterra. I si voleu saber la veritat sobre aquest fet, feu perquisicions sobre el viatge d'en Þorgils quan torni d'Anglaterra, perquè penso que en els nostres dies no s'han transportat béns tan grans (en quantitat i valor) a bord de cap vaixell mercant. Considero (Tinc per mi) que és dir tota la veritat que vós, rei, teniu (sou el legítim propietari) de cada penningur que hi havia a bord d'aquesta nau”
Hjalti segir þeim skáldunum, at hann var sendr með jartegnum til Ingigerðar konungsdóttur til trausts ok vináttu, ob bað þá koma sér til tals við hana. Þeir sǫgðu sér lítit fyrir því, ok ganga einn dag til húsa hennar. Sat hon þar með marga menn ok drakk. Hon fagnar vel skáldunum, þvíat henni váru þeir kunnigir. Hjalti bar henni kveðju Ingibjargar, konu Rǫgnvalds jarls, ok sagði at hon hafi sent hann þangat til hennar til trausts ok vináttu, ok bar fram jartegnir. Konungsdóttir tók því vel ok kvað honum heimila skyldu sína vináttu. Sátu þeir þar lengi dags ok drukku. Spurði konungsdóttir margra tíðinda Hjalta, ok bað hann þar opt koma til tals við sik. Hann gerði svá, kom þar optliga ok talaði við konungsdóttur, hann sagði henni ok í trúnaði af ferð þeirra Bjarnar ok erendum, ok spyrr hvat hon ætlaði, hversu Svíakonungr mundi taka því máli, at sætt væri gjǫr með konungunum: en Hjalti va dir a aquests escaldes que havia estat enviat a la princesa Ingigerðr amb jartegnir (objectes que servien perquè una persona fos reconeguda per una altra com a portadora d'una missió o d'un encàrrec) amb els quals obtenir-ne l'amistat i el suport i els va pregar que li procuressin una entrevista amb ella. Ells li digueren que el que demanava era ben poca cosa (és a dir, que no seria gens difícil fer-li el favor) i un dia anaren als estatges d'ella. Ella hi era bevent amb molta de gent. Ella va saludar cordialment els escaldes car els coneixia. En Hjalti li va transmetre les salutacions de l'Ingibjǫrg, la dona del iarl Rǫgnvaldr, i li va dir que ella, l'Ingibjǫrg, l'enviava a ella per a obtenir la seva amistat i el seu suport i[, en prova del que estava dient,] li va presentar les jartegnir. La princesa Ingigerðr va acollir bé les paraules d'en Hjalti assegurant-li que li concediria (= concedia) de grat la seva amistat. Van passar una gran part del dia allà bevent. La princesa va preguntar en Hjalti moltes de novetats (=la princesa es va assabentar per boca d'en Hjalti de moltes de novetats) i li va pregar que l'anés a veure sovint per parlar. Ell així ho va fer. Hi anava sovint i parlava amb la princesa. També li va contar en confidència el motiu del viatge i la missió d'en Bjǫrn i d'ell, i li preguntà com creia que el rei de Suècia acolliria la proposta que es fes un acord de conciliació entre els [dos] reis (En comparació, el capítol paral·lel de la Heimskringla, fa: Hann gerði svo, kom þar oftlega og talaði við konungsdóttur, segir henni þá af trúnaði frá ferð þeirra Bjarnar og spyr hvað hún hyggur, hvernug Svíakonungur muni taka þeim málum að sætt væri ger milli þeirra konunga) (vocabulari: #1. ætla: Cf. en Baetke 19874, pàg. 802: hann spyrr hvat hon ætlaði hversu Svíakonungr mundi taka því máli wie sie wohl glaubte, daß der Schwedenkönig die Sache aufnehmen würde)
Þorkell mælti: "„Þú hafðir bratta leið og erfiða, og trautt kann ég að ætla hversu rassinn myndi sveitast og erfitt hafa orðið í þessari ferð“: en Þorkell li va dir: “Has tingut un camí rost i fatigós, i a penes puc imaginar-me com et deu haver suat i es deu haver turmentat el teu cul durant aquest viatge”
og er hann hafði það gjört sem hann vildi, þá tekur hann til orða, og hefir eigi upp kippt brókunum og hélt á félaga sínum: "Það er þó satt," segir hann, "að margt verður annan veg en maðurinn ætlar fyrir sér, þvíað það hafða eg ætlað að þessi félagi minn skyldi nær koma Þóru Skagadóttur, konu jarls, og skyldi hún hann fóstra og í rekkju hafa hjá sér," - og hristir hann við nokkuð svo er hann mælti þetta, og kippir síðan upp brókunum: i quan hagué fet el que volia, va prendre la paraula i, sense aixecar-se els calçons, es va agafar el pardal i va dir: “Sigui com sigui, és veritat”, va dir, “que “moltes de coses prenen un caire diferent del que un hauria esperat” perquè jo havia volgut que aquest pardal meu s'acostés a la Þóra Skagadóttir, la dona del iarl, i que ella se l'afillés i l'agombolés amb ella dins el seu llit”, i mentre deia aquestes paraules, el remenava una mica, i després, es va apujar els calçons (vocabulari: #1. ætla: Cf. en Baetke 19874, pàg. 718: mart verðr annan veg en maðrinn ætlar manches kommt anders, als man denkt. La versió d'aquesta parèmia al Baetke és presa de la versió més breu de la saga, que fa: Ok er hann hafði þat gørt, mælti hann: „Mart verðr annan veg enn maðrinn ætlar“)
♦ ég ætla að hann hafi skilið mig: suposo que m'ha entès
5. (halda að maður sé e-r ~ e-ðconsiderar que algú és una cosa (tenir per)
Rannveig móðir Gunnars hafði heyrt á viðurtal þeirra og mælti: "Mjög frýr þú Hallgerður honum hugar en eg ætla hann öruggan mann og mun það frændi þinn finna": la Rannveig, la mare d'en Gunnar, havia sentit llur conversa i li va dir: “Hallgerður, li has retret que li manca coratge. Jo el considero un home intrèpid i ho farà sentir al teu parent” (vocabulari: #1. öruggur: Cf. en Baetke 19874, pàg. 814: øruggr adj.   1. fest entschlossen, unerschrocken, furchtlos <...>)
Guðrún réð drauminn ok kvað þat fyrir eldi, er járn dreymdi, “ok dul þeiri, er þú ætlar þik ǫllum fremra”: la Guðrún va interpretar el seu somni i li va dir que, quan se somniava en ferro, que això volia dir foc, “i l'excessiu concepte que tens de tu mateix de considerar-te millor que tots (vocabulari: #1. dul: Cf. en Baetke 19874, pàg. 95: dul f.   <...> 2. Einbildung, Wahn, Selbstüberschätzung, Überheblichkeit: ætla, mæla sér dul, hyggja fyrir sér dul sich zuviel einbilden, sich überschätzen; #2. ætla: Cf. en Baetke 19874, pàg. 801: þú ætlar þik ǫllum fremra   du dünkst dich trefflicher als alle)
"Eigi ætla eg hlátur hennar jafngóðan sem þú," segir Ósvífur, "en það mun þó síðar reynast": “No considero les seves rialles tan bones com tu (les seves rialles a mi no em semblen pas tan bones com a tu)”, li va dir l'Ósvífur, “però si ho só o no ja es veurà més endavant”
Þorkell svaraði: "Nú skal eg víst sýna mig þér Guðmundur. Og eigi komstu fyrr en eg ætlaði. Eða hverja leið fóruð þér hingað?": en Þorkell li va replicar: “Oi tant que em mostraré a tu (=Pots comptar-hi que no m'amagaré pas de tu), i no has arribat abans dels que esperava. Quin camí heu pres per venir?”
♦ ætla e-m e-ð: considerar que algú és capaç d'una cosa, creure algú capaç d'una cosa
♦ ætla e-m að <+ inf.>considerar que algú és capaç de <+ inf.>  
♦ ætla e-n eftir sér: <LOC FIGjutjar algú pel que el qui el jutja és o fa
ok er hér hafði svá fram farit þrjú ár eða meirr, at munkrinn var á hennar varnaði, ok hon þjónaði honum af allri athygli ok góðvild, tóku margir meinsamir menn at ætla munkinn eptir sér, ok sǫgðu, at hann hefði eigi hreinan hug á meyju þeiri, er honum þjónaði — Cumque per tres et amplius annos (ɔ: tribus et amplius annis) sedule obsequeretur [et ministraret] famulo Dei, coeperunt homines mente corrupti, secundum scabiem mentis suae suspicari, quod non sinceram senior haberet conscientiam de uirgine, quae ministrabat eie
6. (búast við e-ucomptar amb una cosa (tenir esperances d'una cosa)
♦ ætla á e-ð: comptar amb una cosa
♦ það er ekki á að ætla: no s'hi pot comptar
♦ það er ekki á að ætla hvernig það endar: <LOCno es pot pas saber com acaba[rà], no hi ha manera de saber com acaba[rà]
♦ ætla til [e-s]: comptar amb una cosa
Snorri var vinur mikill Ásgríms Elliða-Grímssonar og ætlaði hann þar til liðveislul'Snorri era un gran amic de l'Ásgrímur Elliða-Grímsson i per això l'Ásgrímur comptava amb l'ajut de l'Snorri (lit.: comptava amb ajut d'allà)
Grettir svarar: "Eigi ætla eg hér til launa fyrir að svo gervu en ef vér erum þvílíkir vinir þá er þér farið á burt sem nú horfist á þá mun eg ráðast til lags með yður. En þó að eg megi minna en einnhver yðvar þá mun eg eigi letja stórræðanna": en Grettir li va respondre: “De moment no espero cap recompensa pel que he fet, però si, en el moment de partir, continuem essen tan bons amics com ara, com ara sembla que serà, voldria unir-me a vosaltres. Encara que pugui [fer] menys[, pel que fa a força i habilitats,] que casdascun de vosaltres, en les grans empreses no seré cap nosa” (vocabulari: #1. ætla til e-s: Cf. en Baetke 19874, pàg. 801: eigi ætla ek hér til launa fyrir   ich erwarte hierfür keinen Lohn. Cf. també en Richard Constant Boer 1900, pàg. 73: 20. ætla til e-hs, „etwas erwarten“, “auf etwas hoffen”. fyrir ist mit hér zu verbinden: „hierfür“ (= fyrir mína þjónustu); #2. að svo gervu: Cf. en Baetke 19874, pàg. 194: at svá gǫrvu so wie die Dinge liegen, unter diesen Umständen. Cf. també en Richard Constant Boer 1900, pàg. 73: 20. 21. at svágǫru (soguru), „unter diesen umständen“; abgeschwächt: „vorläufig“; #3. sem nú horfist á: Cf. en Richard Constant Boer 1900, pàg. 73: 22. sem — á, „wie es sich jetzt ansehen lässt“#4. ráðast til lags: Cf. en Baetke 19874, pàg. 484: ráðask til ferðar með e-m   mit jmd. auf e. Reise gehen. Ibíd., pàg. 357: <...> ráðask til lags með e-m <...> sich jmd. anschließen, sich mit jmd. zusammentun, verbinden; #5. stórræði: Cf. en Richard Constant Boer 1900, pàg. 73: 23. 24. stórræði, n.pl., „grosse unternehmungen“)
Flosi mælti: "Setið hefir þú svo nær að þú mættir hafa hefnt þessa ef þú hefðir haft til þrek og karlmennsku. Þykir mér sem þess biðjir þú nú og margir aðrir er mundir mikið fé til gefa er stundir líða að þú hefðir eigi orðið við staddur. Sé eg það gjörla þó að oss veitti það að vilja að vér dræpum Njál eða sonu hans, þá eru þeir svo mikils háttar menn og stórættaðir að þar mun svo mikið eftirmál verða að vér munum fyrir margs manns kné ganga verða og biðja oss liðs áður vér komum oss í sætt og úr þessum vanda. Megið þér og svo til ætla að þeir munu margir snauðir er áður eiga stórfé en sumir munu láta bæði féið og lífið": en Flosi li va replicar: “Tu hi seies tan a prop que t'hauries pogut venjar d'això, si haguessis tingut prou empenta (coratge) i homenia per fer-ho. Em sembla que ara m'estàs demanant una cosa, igual que molts d'altres [dels qui sou aquí], que, quan passi el temps, voldràs donar molts de diners per no haver-hi pres part. Veig perfectament que si (lit.: per més que) si reeixim a matar en Njáll o els seus fills, aquestes persones són tan importants i de llinatge tan alt que l'eftirmál, ço és, l'acció penal per homicidi, per llur mort, serà tan acurada i general que haurem de demanar ajut de genolls a més d'un abans que no sortim reconciliats [amb la família d'en Njáll] d'aquest afer. També podeu comptar-hi que molts de nosaltres que ara tenim un gran cabal ens hi empobrirem i que alguns de nosaltres hi perdrem tant la vida com el cabal” (vocabulari: #1. ætla: Cf. en Baetke 19874, pàg. 801: Meguð þér ok svá til ætla   ihr könnt darauf rechnen, euch darauf gefaßt machen )
"Ger þú eigi þann óvinafagnað," segir Kolskeggur, "að þú rjúfir sætt þína því að þér mundi engi maður það ætla. Og munt þú það ætla mega að svo mun allt fara sem Njáll hefir sagt": en Kolskeggur li va replicar: “No donis l'alegria als teus enemics rompent el teu acord de conciliació perquè ningú no ho esperaria de tu. I pots pensar (=pots estar ben segur) que tot anirà com en Njáll ha dit” (vocabulari: #1. ætla: Cf. en Baetke 19874, pàg. 801-802: því at þér myndi engi maðr þat ætla   weil keiner das von dir [p. 802] erwarten, dir zutrauen würde. Cf. també en Finnur Jónsson 1908, pàg. 165: 14. ætla, „zutrauen“)
Refr svaraði: "Spurt hefi ek sínku þína, at engi þarf til fjár móti at ætla, þótt þér sé gefit, en þó vil ek, at þú þiggir þenna grip, ok má vera, at þú gerir mér gagn í orðum þínum, hverr sem peninga laun verða": en Refr li va respondre: “he sentit a parlar de la teva gasiveria i que ningú no ha d'esperar rebre diners o béns de tu, encara que t'hagi fet un regal. Tanmateix, emperò, vull que acceptis aquest [valuós] objecte: podria ben bé ésser que amb les teves paraules em facis un profit que sigui igual de recompensa que els diners” (cf. Baetke 19874, pàg. 801: ætla <...> 3. rechnen auf, rechnen mit, erwarten <...> æ. til (e-s) auf etw. rechnen, etw. erwarten, sich Hoffnung auf etw. machen <...> eigi ætla ek hér til launa fyrir ich erwarte hierfür keinen Lohn)
7. (gera áætlun, áætlacalcular una cosa (fer un càlcul aproximat)
Þrándur segir: "Miklu ertu, Þorsteinn, óvitrari maður en eg hugði, ef þú vilt eiga náttból undir öxi minni og hætta til þess virðingu þinni. Mér sýnist, að ætla til, sem eg muni hafa tvö öfl þín, en mig skortir eigi hug; eg er og vopnaður betur en þú": en Þrándur li va dir: “Þorsteinn, ets molt més nici que no em pensava si vols fer-te el jaç per passar la nit just davall la meva destral arriscant, en fer-ho, la teva reputació. Em sembla calcular que dec tenir dues vegades la teva força i no em manca pas coratge. [A més a més,] també estic millor armat que tu” (vocabulari: #1. náttból: Cf. en Baetke 19874, pàg. 438: eiga náttból undir vápnum e-s   umschreibend für: von jmd. totgeschlagen werden. Cf. també en Finnur Jónsson 1894, pàg. 274: 12. eiga náttból undir øxi, „nachtquartier unter dem beile haben, bekommen“, eine volkstümliche, ironische redeweise für „totgeschlagen liegen“. Vergl. Heinzel, Die beschreibung d. isl. saga s. 67; #2. ætla: Cf. en Baetke 19874, pàg. 801: mér sýnisk, at ætla til, sem ek muna hafa tvau ǫfl þín, nach meiner Schätzung glaube ich doppelt so viel Kraft wie du zu haben. Cf. també en Finnur Jónsson 1894, pàg. 274: 13. at ætla til, „nach einer flüchtigen berechnung“, „mutmasslich“)
♦ ætla á um e-ð: calcular aproximadament una cosa
8. (mæla ~ úthluta e-m e-ðassignar una cosa (adjudicar o destinar una cosa a algú, tenir pensada una cosa per a algú)
♦ ætla e-m e-ð (o: e-ð handa e-m)assignar (o: destinar) una cosa a algú
Ólafur feilan var yngstur barna Þorsteins. Hann var mikill maður og sterkur, fríður sýnum og atgervimaður hinn mesti. Hann mat Unnur umfram alla menn og lýsti því fyrir mönnum að hún ætlaði Ólafi allar eignir eftir sinn dag í Hvammi. Unnur gerðist þá mjög ellimóð: l’Ólafur feilan era el més petit dels fills d'en Þorsteinn. Era un home gros i fort, de bon veure i l'home més adret que hi havia. L'Unnur l'apreciava més que qualsevol altre i, per això, va declarar a la seva gent que en morir havia pensat deixar totes les severs possessions de Hvammur a l'Ólafur. L'Unnur, amb el temps, va tornar molt fluixa per la vellura
Erlingur hafði jafnan heima þrjá tigu þræla og umfram annað man. Hann ætlaði þrælum sínum dagsverk og gaf þeim stundir síðan og lof til að hver er sér vildi vinna um rökkur eða um nætur, hann gaf þeim akurlönd að sá sér korni og færa ávöxtinn til fjár sér. Hann lagði á hvern þeirra verð og lausn. Leystu margir sig hin fyrstu misseri eða önnur en allir þeir er nokkur þrifnaður var yfir leystu sig á þremur vetrum. Með því fé keypti Erlingur sér annað man en leysingjum sínum vísaði hann sumum í síldfiski en sumum til annarra féfanga. Sumir ruddu markir og gerðu þar bú í. Öllum kom hann til nokkurs þroska — domi suae Erlingus triginta seruos habuit, praeter alios domesticos; seruis quotidie opera destinauit, quibus absolutis, tempus ueniamque concessit, ut sibi ipsis opus facerent; iisdem agros dedit, quos sererent, ut ex frugibus lucrum facerent; singulorum pretia fecit, queis se redimerent, compluribus libertatem primo uel secundo anno redimentibus, cum nemo esset, cui quidem fortuna adfuisset, quin se tribus annis redimeret. Hac pecunia Erlingus alia mancipia coëmit; libertorum uero alios ad capturam halecum, alios ad alia lucrosa studia delegabat, quorum quidam excisis syluis domos sibi aedificauerunt, singuli eius opera ad lautam aliquam conditionem perueneruntl’Erlingur sempre tenia trenta esclaus al seu mas, a banda dels altres serfs que hi pogués tenir. Assignava als seus esclaus les tasques diàries i, després [d'haver-les fetes], els donava el temps i el permís perquè qualsevol que volgués treballar per a si al llostre del dia o [fins i tot,] de nits. Els donava terres de conreu perquè hi sembressin gra per a si i perquè empressin la collita per a fer diners per a ells. A cadascun li assignava un valor i el muntant del seu rescat. Molts es rescataven el primer any o el segon, però tots aquells sobre els quals [només] hi havia alguna benanança (és a dir, que prosperaven poc i, que, per tant, no tenien gaire guanys) es rescataven el tercer any. Amb els diners així obtinguts, l'Erlingur comprava d'altres serfs mentre que, pel que fa als seus lliberts, en posava alguns a pescar arengs i als altres a d'altres activitats que produïssin guanys. Alguns artigaven boscos i s'hi establien. A tots els ajudava a arribar a un cert benestar (vocabulari: #1. þrifnaður: Cf. en Baetke 19874, pàg. 783: þrifnaður m.   1. Gedeihen, Wohlstand, Wohlergehen, Glück <...> 2. (zum Erfolg führendes) Streben. L'Ordbog over det norrøne prosasprog col·loca aquesta cita en l'accepció: <...> trivsel <...>; #2. þroski: Cf. en Baetke 19874, pàg. 784: ǫllum leysingjum sínum kom hann til nǫkkurs þroska   er verhalf allen seinen Freigelassenen zu einem gewissen Wohlstand; )
"Eftir gekk það," kvað Kveld-Úlfur, "er mér bauð hugur um, að þeir myndu engir sigurför fara, er börðust við Harald lúfu norður á Mæri. En slíkt sama mun það vera satt, að Haraldur mun verða að miklum skaða mínum frændum. En þú, Þórólfur, munt ráða vilja athöfnum þínum. Ekki óttast eg það, þóttú komir í sveit með hirðmönnum Haralds, að eigi þykir þú hlutgengur eða jafn hinum fremstum í öllum mannraunum. Varast þú það, að eigi ætlir þú hóf fyrir þér eða keppist við þér meiri menn; en eigi muntu fyrir vægja að heldur": “La cosa ha anat“, li va dir en Kveld-Úlfur, “tal i com m'ho deia el pressentiment que tenia (tal i com m'ho deia o anunciava el cor), que els qui lluitarien en el nord, a Mæri, contra en Haraldur Lúfa no tornarien pas victoriosos de llur campanya. I de la mateixa manera s'adverarà que en Haraldur ha d'infligir un gran dany als meus parents. Tu, emperò Þórólfur, voldràs decidir per tu mateix sobre quó fer (sobre les teves accions). No temo gens que, quan t'uneixis als homes de la hirð d'en Haraldur, no et mostris a l'alçada d'aquesta tasca o igual als millors [d'ells] en totes les situacions en què hagis de posar a prova el teu valor i homenia. Guarda't, emperò, de sobrevalorar les teves forces (de no calcular correctament les teves forces) i provar-te amb homes que et siguin superiors. Però tu, tanmateix, no cediràs pas davant ningú (revisar)” (vocabulari: #1. ætla: Cf. en Baetke 19874, pàg. 266: ætla hóf fyrir sér   seine Kräfte (vor e. Unternehmen) abwägen, (richtig) einschätzen; #2. vægja fyrir e-m: Cf. en Baetke 19874, pàg. 753: vægja fyrir e-m   vor jmd. zurückweichen, klein beigeben)
þá þagnar Þórir ok gerir eigi gott í skapi. Blundketill lætr taka reip ok binda heyit. Eptir þat hefja þeir upp klyfjar ok bera í brott heyit en ætla vel til alls fjár (Ebel 1996, p. 19): llavors en Þórir es va callar i es va posar de molt mal humor (o: es va posar molt felló). En Blund-Ketill va fer agafar cordes i fermar el fenc. Després d'això varen carregar les somades a les bísties i se'n dugueren el fenc però en deixaren una bona quantitat, calculada generosament, per a tot el bestiar [d'en Þórir] (lit.: i se'n dugueren el fenc calculant-ne una bona quantitat per a tot el bestiar [d'en Þórir]) (vocabulari: #1. skap: Cf. en Baetke 1953, pàg. 90a: unpers. gerir (e-m) eigi gott (acc.) í skapi   jem. bedrückt etwas, er ergrimmt. També en Baetke 19874, pàg. 543: ger þú þér gott í skapi   sei guten Muts; #2. ætla: Cf. ibíd., pàg. 118a: ætla til fjár (das Heu) im Hinblick auf das Vieh berechnen. També en Baetke 19874, pàg. 802: þeir bera í brott heyit en ætla vel til alls fjár   aber berechnen es gut, reichlich für das ganze Vieh)
hann mátti ekki matar neyta, ok hann hafði eigi svefn, áðr líkin váru niðr sett, en þó leitaði hann alla at gleðja í því, er hann mátti. En þó má hverr ætla, hvílíka mannraun hann hafði: hafa misst með hǫrmungu mannsins þess, sem hann unni mest, en sjá í sífellu hryggð á bǫrnum sínum ok ǫllum þeim, er hann átti fyrir at hyggja — illi enim nec cibo uesci libuit, nec somno frui, priusquam funera sepulcro essent condita. Nihilo tamen minus omnes exhilarare conatus est, quocunque licuit modo, quamuis facile iudicari possit, quanta fuerit calamitas, amissam acerbo casu dolentis, quam omnium maxime amore fuerat amplexus, suosque liberos grauissimo dolore semper uidentis maestos, aliosque omnes, quorum illi incubuit curael bisbe no va poder menjar res ni no va poder dormir gens fins que els morts no hagueren estat enterrats encara que[, en l'entretant,] intentava d'animar tothom en la mesura que podia. Però tanmateix qualsevol pot considerar quina prova tan gran no endurava havent perdut tan dolorosament les persones que més estimava i veient la pena contínuament en els seus infants i en tots aquells pels quals havia de procurar (vocabulari: #1. ætla: Cf. en Baetke 19874, pàg. 802: hverr má ætla, hvílíka mannraun hann hafði   jeder kann sich denken, kann ermessen)
9. (ráða af, ákverðadecidir una cosa (disposar una cosa, determinar que es faci una cosa, resoldre que es faci una cosa)
Grípir kvað: 25. ‘Nú skal Sigurði ǀ segia gerva, ǁ alls þengill mik ǀ til þess neyðir; ǁ mundo víst vita, ǀ at vætki lýgr: ǁ dœgr eitt er þér ǀ dauði ætlaðr’ en Grípir va dir: 25. “Ara, doncs, caldrà dir-ho amb tota claredat al Sigurðr ǁ per tal com el rei m'hi força. ǁ Sàpigues del cert que no mentiré gens (lit.: que ningú no menteix): ǁ Un dia et serà resolta la mort” (menys lit.: un dia es decidirà la teva mort, o sigui, que moris assassinat)
Gunnarr kvað: 29. ‘Seinat er at segia, ǀ svá er nú ráðit; ǁ forðomk-a fǫr þó, ǀ alls þó er fara ætlað; ǁ mart er miǫk glíklikt, ǀ at munim skammæir’ En Gunnarr va dir: 29. “És massa tard per a dir-ho, perquè la cosa ja està decidida. ǁ Aquest viatge no es pot pas evitar, perquè ja està decidit que marxem, ǁ Però tanmateix és molt probable que[, si partim,] la nostra vida sigui [ben] curta”
réðst þá Þangbrandur um við Gest hvort hann skyldi nokkuð fara í fjörðu vestur en Gestur latti þess og kvað þar vera menn harða og illa viðureignar "en ef það er ætlað fyrir að trúa þessi skuli við gangast þá mun á alþingi við gangast og munu þar þá vera allir höfðingjar úr hverju héraði": en Þangbrandur es va aconsellar amb en Gestur si era prudent continuar una mica més cap als fiords de ponent i en Gestur li va aconsellar que no ho fes dient-li que allà hi havia una gent dura i de tracte difícil, - “I si està predeterminat que aquesta fe s'hagi d'imposar [a Islàndia], s'imposarà a l'Alþingi on hi haurà tots els höfðingjar de cada districte o hérað
Þórarinn mælti: "Ekki mun mega við gera. Það mun verða fram að koma sem ætlað er": en Þórarinn li va respondre: “No s'hi pot fer res en contra. El que s'ha decidit, s'ha de dur a terme
Hörður mælti: "Það mun verða fram að koma sem ætlað er og búið að ei sé hægt við að gera. En firr er það mínu skapi að liggja í þessum illvirkjum lengur": en Hörður va dir: “El que s'ha decidit, s'ha de dur a terme i és possible que no sigui fàcil fer-ho, però és ben lluny de la meva forma d'ésser continuar ficat en aquests crims” (vocabulari: #1. skap: Cf. Hugo Gering 1897, pàg. 145: 14. s. 145,1. firr — skapi, „das entspricht nicht meiner neigung“)
10. (velja úr [og skipa til], fá e-n til að, koma e-m til e-sdesignar algú per a fer una cosa (assignar a algú la realització d'una cosa, destinar algú perquè faci una cosa)
♦ ætla e-n til e-s: <LOC FIGencarregar una cosa a algú
nú ríður Illugi eftir þeim við hundrað manna og nú lýstur á mjörkva miklum og verða nú aftur að hverfa, lætur suður færa þeirra manna lík er fallnir voru. Mart var sárt orðið lið þeirra. Þeir voru mjög sárir Gíslungar, Árni og Fróði, Þormóður og Þórarinn. Nú ætlar Illugi menn til að gæta líkanna og vita ef þeir yrðu svo veiddir ef þeir gerðu eftir mönnum sínum og voru sex tigir manna eftir og gerðu tjald og sátu of hríð: tot seguit, l'Illugi va sortir a cavall, amb cent-vint homes, per empaitar-los, i llavors, una gran foscor els va envoltar de sobte i hagueren de tornar enrere. L'Illugi va fer que portessin al sud els cadàvers dels qui havien caigut [lluitant en llur bàndol]. Molts de llurs homes[, a més a més,] estaven ferits. Estaven ferits de manera especialment greu, els fills d'en Gísli Þorgautsson, l'Árni i en Fróði, en Þormóður i en Þórarinn. Després, l'Illugi va designar gent perquè vetllessin els cadàvers [dels adversaris caiguts en la batalla], no fos cosa que els poguessin ‘pescar’ (capturar) si tornaven a cercar llurs morts i [per aquest motiu] varen restar allà seixanta homes. Varen dreçar una tenda i hi romangueren un temps [a l'aguait que els del nord no vinguessin a cercar llurs morts] (vocabulari: #1. ljósta: Cf. en Baetke 19874, pàg. 389: lýstr e-u á   etwas kommt plötzlich auf, bricht herein; )
Gissur hvíti svarar: "Snorri goði sendi mann til mín og lét segja mér að Flosi hafði þegið mikið lið af Norðlendingum en Eyjólfur Bölverksson frændi hans hafði þegið gullhring af nokkurum og fór leynilega með. Og kvað Snorri það ætlan sína að Eyjólfur Bölverksson mundi ætlaður vera til að færa fram lögvarnir í málinu og mundi hringurinn til þess gefinn vera": en Gissur el blanc li va respondre: “L'Snorri, el godó, em va enviar un home perquè em digués que en Flósi havia rebut un fort ajut de la gent del quarter del nord i que el seu parent, l'Eyjólfur Bölverksson, havia rebut d'algú un anell d'or que mirava d'amagar-lo a la vista. L'Snorri em va fer comunicar la seva suposició que l'Eyjólfur Bölverksson devia haver estat designat (encarregat, elegit) perquè presentés les lögvarnir (excepcions legals) durant el procés i que per aquest motiu li devien haver donat l'anell” (vocabulari: #1. Norðlendingar: Cf. en Baetke 19874, pàg. 446: norð-lendingr m.   Mann aus dem Nordland, d. h. dem nördlichen Teil Islands: Cf. en Finnur Jónsson 1908, pàg. 339: 27. Norðlendingum, d.h. den Reykdœlir und Øxfirðingar; #2. frændi hans: Cf. en Finnur Jónsson 1908, pàg. 340: 1. frændi hans, beide stammten von Óláfr feilan ab, Eyjólfr im fünften, Snorri im vierten gliede (Óláfr feilan — Þórðr gellir — Eyjólfr enn grái — Bǫlverkr — Eyjólfr; Óláfr feilan — Þóra — Þorgrímr — Snorri); #3. fara: Cf. en Finnur Jónsson 1908, pàg. 340: 2. fór leyniliga með, „suchte ihn zu verstecken; #4. lögvarnir: Cf. en Baetke 19874, pàg. 398: lǫg-vǫrn f.   gesetzliche Einrede, Verteidigung, Abwehr einer Klage)
♦ ætla e-n til höfuðs e-m: induir o instigar algú perquè mati algú
hún mælti: "Þú breytir óvarlega, sækir til tals við mig því að Þórveigarsynir eru ætlaðir til höfuðs þér" — Incaute, ait illa, agis, colloquium meum ambiens, filii enim Thorveigae neci tuae destinati suntella li va dir: "Et comportes imprudentment venint a parlar amb mi perquè han instigat els fills de la Þórveig a matar-te (vocabulari: #1. ætla e-n til höfuðs e-m: Cf. en Baetke 19874, pàg. 802: þeir eru ætlaðir til hǫfuðs þér   sie sind dazu bestimmt, dich zu töten, sollen dich töten)
♦ ætla naut til lífs: triar el bestiar que no s'ha d'escorxar, sinó que s'ha de deixar amb vida
32. Sá hlutur lá á staðnum á Hólum, að þar var bás sá einn í fjósi, er menn sögðu, að eigi mætti naut á binda, því að dautt lá hvert um morguninn, það er á var bundið um kvöldið. Þa var það eitthvert haust, að Jón biskup gekk til með ráðsmanni sínum að ætla naut til lífs, þau er heima skyldu vera á staðnum. Og er þeir höfðu til ætlað, þá segir nautrekinn, að eigi mundi nautin rúm hafa í fjósinu, með því að einn básinn var ónýtur, og eigi mætti á skipa. Herra biskup sagði svo vera skyldu sem hann hafði til skipað og sagði, að á ein veg skyldi binda á þann bás sem aðra bása í fjósinu, og var svo gert. En um morguninn kom nautamaður til fjóss og fann kúna dauða á básinum. Kom hann þá og sagði herra biskupi, en hann bauð honum að binda á inn sama bás naut annað og hið þriðja. Var svo gert, og þau dóu bæði sem hið fyrsta. Þá mælti nautamaður: „Hversu lengi, herra, skal svo fram fara sem nú horfist á!“ Inn heilagi Jón biskup svarar: „Svo skal gera meðan nokkurt naut er á staðnum, ef Guð vill að staðurinn eyðist fyrir þessa skuld“. En eftir þetta hans umtal tók af fallið á básinum, og sigraði Jón biskup þetta óvinarins áfelli með sannri trú og staðfestu, og af því að óvinurinn hafði tekið sér gisting á sögðum bási og inn gengið fyrir nokkura vantrú manna, var nauðsyn, að hann væri sneypilega út rekinn með sannri trú og heilagri þolinmæði blessaðs biskups Jóhannis: A la seu de Hólar es va esdevenir aquest fet: que a la vaqueria hi havia un compartiment del qual deien que no s'hi podia fermar un cap de bestiar perquè cada matí, si es feia, el cap de bestiar que s'hi hagués fermat el vespre abans, apareixia mort. Una tardor es va esdevenir que el bisbe Jón va anar amb el seu ráðsmaður a triar el bestiar que no s'havia d'escorxar del bestiar que s'havia d'estabular a la seu del bisbe [per passar-hi l'hivern]. I quan hagueren triat el bestiar que havia de viure, el bover va dir [al bisbe] que les vaques no tindrien [prou] espai dins la vaqueria (que no hi hauria prou espai dins la vaqueria per a totes les vaques) ja que un dels compartiments no era utilitzable i[, per tant,] no es podria pas ocupar. El senyor bisbe li va dir que es fes tal i com ell havia disposat i afegí que en aquell compartiment s'hi havia de fermar una vaca de la mateixa manera que als altres compartiments de la vaqueria, i així es va fer. Però l'endemà de matí el bover va anar a la vaqueria i va trobar morta la vaca del compartiment. El bover llavors va anar a veure el bisbe i li ho contà, però el bisbe li va manar que [aquell vespre] fermés una altra vaca en aquell mateix compartiment, i l'endemà l'altre, una tercera vaca. Així es va fer, i les dues vaques varen morir com la primera. Llavors el bover va dir al bisbe: “Senyor, quant de temps continuarà això així com sembla?” El sant bisbe Jón li va respondre: “Continuarà fent-se així mentre quedin vaques a la seu si Déu vol que la seu sigui devastada d'aquesta manera”. Però després d'aquestes paraules, les morts al compartiment van cessar i així fou com el bisbe Jón, amb veritable fe i fermesa, va obtenir una victòria sobre aquesta plaga de l'arxienemic, i, per tal com l'arxienemic s'havia pres un allotjament a l'esmentat compartiment i hi havia entrat per una certa manca de fe de la gent, fou necessari d'expulsar-lo ignominiosament amb la veritable fe i la santa paciència del beat bisbe Joan (Les seqüències og sigraði Jón biskup þetta óvinarins áfelli með sannri trú og staðfestu i og af því að óvinurinn hafði tekið sér gisting á sögðum bási og inn gengið fyrir nokkura vantrú manna, var nauðsyn, að hann væri sneypilega út rekinn með sannri trú og heilagri þolinmæði blessaðs biskups Jóhannis representen dues versions del final, una de llarga i l'altra de curta o potser d'escurçada. Per raons sobre les quals només es pot especular, es van deixar totes dues versions)
♦ en hvat er ætlanda: sed quid meditandum ~ putandum ~ cogitandum est..., però què cal pensar - creure..., però què s'ha de pensar - creure...
eptir þetta hverfr erkibyskupinn aptr til sjálfs síns, þakkandi várum herra almáttigum guði fyrir þat er Karlamagnús konungr var undan þeginn ǫllu djǫfla valdi ok samlagaðr hans vinum í sjálfu himinríki. Sagði Turpin erkibyskup andlát keisarans fyrir þessa vitran sínum borgarmǫnnum í Vienna, svá skilríkliga sem hann hefði nálægr verit. En hvat er ætlanda hverr þessi maðr var, er fjándr kǫlluðu hǫfuðlausan mann, utan auðsýnt er at hinn sæli Jacobus þoldi hálshǫgg af sverði Herodis konungs, en birtist nú í fulltingi síns vinar Karlamagnús með kirknauppsmíði, hvaðan þat gefr vel skilja, at sá sem kirkju eflir ok upp reisir, smíðar sjálfum (sér) himinríki: després d'això, l'arquebisbe va tornar en si bo i agraint a Nostre Senyor, Déu totpoderós, que el rei Carlemany hagués estat salvat de tot el poder dels dimonis i unit als seus amics en el regne del cel. Per aquesta visió [que havia tingut,] l'arquebisbe Turpí va anunciar el traspàs de l'emperador als ciutadans de Viena tan detalladament com si ell hagués estat al costat de l'emperador [quan aquest va morir]. I què es pot pensar qui era aquell home que els Enemics [=els dimonis] anomenaven un home sense cap més que el que és obvi, que sant Jaume [apòstol] va sofrir decapitació per l'espasa del rei Herodes i que llavors s'havia aparegut per a ajudar el seu amic Carlemany en la construcció de les esglésies (en realitat, i atesa la frase final, cal entendre: llavors s'havia aparegut per a ajudar el seu amic Carlemany per haver construït esglésies), de la qual cosa se'n desprèn clarament que el qui aixeca i sosté una església es construeix a si mateix el regne del cel (vocabulari: #1. þiggja e-n undan: Cf. Baetke 19874, pàg. 771: þiggja e-n undan jemanden befreien, erretten; #2. samlaga: Cf. Baetke 19874, pàg. 516: sam-laga () vereinigen, vereinen, verbinden; #3. ætlandi: En Baetke 19874, pàgs. 801-802, no dóna entrada a aquesta construcció que recorda fortament un model llatí amb gerundiu: was ist zu glauben, wer...)
en hvat er ætlanda, hvílíkar þakkir þessir menn mundu gera sælli Maríę guðs móður fyrir svá stóra velgerninga sér veitta: i ja us podeu pensar quines mostres d'agraïment no degueren donar aquells homes a Maria, la benaurada mare de Déu, pel benifet tan gran que els havia concedit
en hvat er ætlanda, hversu sœt ok elskanlig váru viðrmæli þeira mœðgina, þá er meydómrinn skein ok frjósemdin gladdiz í móðurinni, en manndómr birtiz ok guðdómr leyndiz í sýninum: i, quan la virginitat va lluir i la fecunditat es va alegrar en la mare (fecunditas laetata est in matre = exsultauit in gaudio infans in utero meo) i quan va aparèixer la humanitat [del Crist] (humanitas apparuit [Saluatoris nostri]) mentre la seva divinitat s'amagava a la vista (diuinitas latuit), ja us podeu imaginar com de dolces i tendres degueren ésser les converses entre aquesta mare i el seu fill (és a dir, la mare de Déu i l'infant Jesús) (de nou s'intueix la influència de Sant Gregori Magne: 10. Quasi post parietem nostrum Christus incarnatus stetit, quia in humanitate assumpta divinitas latuit)
 
III. <reflexiu>:
1. <sér>: (taka sér e-ð fyrir hendur, ráðast í [að gera] e-ð, hafa e-ð í hyggjutenir la intenció de (proposar-se, projectar, tenir en ment)
en ætli nú einhver sér (δοκεῖν + Inf.:   εἰ δέ τις δοκεῖ φιλόνεικος εἶναι) að gera þetta að kappsmáli, þá er slíkt ekki venja okkar eða safnaða (αἱ ἐκκλησίαι τοῦ θεοῦ) Guðs: però si ara cap té la intenció de fer d'això una qüestió de disputa, tal cosa no és el nostre costum ni el costum de les congregacions de Déu
♦ ætla sér e-ð með e-u: pretendre (o: perseguir) una cosa amb una cosa
♦ ætla sér ekki þá dul að <+ inf.><LOC FIGno imaginar-se pas <+ ger.>, no veure's pas <+ ger.>
♦ ég ætla mér ekki þá dul að <+ inf.>no m'imagino pas <+ ger.>
♦ ætla sér til e-s staðar: voler anar a alguna banda
♦ ætla sér að <+ inf.>fer comptes de <+ inf.>, tenir la intenció de <+ inf.>, voler <+ inf.>
♦ ætla sér að gera e-ð: fer comptes de fer una cosa, tenir la intenció de fer una cosa, voler fer una cosa
ég ætla mér að gera þetta: faig comptes de fer això
2. <sér>: (eignast, úthluta sérassignar-se una cosa (adjudicar-se una cosa, destinar-se una cosa, reservar-se-la)
♦ ætla sér e-ð: <LOC FIGreservar-se una cosa, destinar una cosa a si mateix
skip stóð uppi í Svarfaðardalsárósi er átti Kálfur hinn kristni. Þorvarður ætlaði sér eigi heim og fór til skips. En þeir frændur skildu eigi sem fyrr voru nefndir og höfðu tjald á landi: a l’embocadura del riu Svarfaðardalsá hi havia, treta a terra, una nau que pertanyia al Kálfur el cristià. En Þorvarður no va voler tornar a casa i es va dirigir cap allà on hi havia aquesta nau. Ell i els seus parents, esmentats a dalt, no es varen pas separar sinó que varen aixecar una tenda a terra (és a dir, no a bord de la nau en qüestió)
hún tók höndum um háls honum og kyssti hann og mælti: "Ef eg á svo mikið vald á þér sem eg ætla þá legg eg það á við þig að þú megir engri munúð fram koma við þá konu er þú ætlar þér á Íslandi að eiga en fremja skalt þú mega við aðrar konur vilja þinn. Og hefir nú hvortgi okkað vel. Þú trúðir mér eigi til málsins." Hrútur hló að og gekk í braut: el va abraçar i el va besar i li digué: “Si tinc tant de poder sobre teu com crec, t'imposo el malfat que tu no puguis fruir mai del goig de l'amor amb la dona amb qui vols casar-te a Islàndia. Amb les altres dones, en canvi, podràs fer la teva voluntat i així cap de tots dos, ni tu ni jo, no hem obrat bé[, tu negant que a Islàndia t'hi espera una altra dona, jo, imposant-se el malfat]. No vares confiar en mi en donar-me la resposta que em donares a la nostra conversa (en relació a la conversa que vàrem mantenir)”. En Hrútur va riure i se'n va anar (vocabulari: #1. leggja e-ð á við e-n: Cf. en Baetke 19874, pàg. 367: leggja e-t á við e-n etwas über jmd. verhängen; també el substantiu álag: cf. en Baetke ibíd., pàg. 15: á-lag n. <...> 2. Verwünschung. En Finnur Jónsson 1908, pàg. 16, comenta: 5. 6. legg ek þat á, ein allgemeiner ausdruck für verwünschungen und bezauberungen durch sprüche (álǫg). — Daß durch zauberei impotenz bewirkt werden könne, war ein allgemein verbreiteter aberglaube; vgl. z. B. NgL II, 301. 320. Über das in Deutschland hierbei angewandte verfahren (das nestelknüpfen) s. Grimm, Mythol. ⁴, 983; #2. munúð: Cf. en Baetke 19874, pàg. 431: munúð (für mun-hugð) f.   Sinnenlust, Liebesspiel; #3. koma e-u fram: Cf. en Baetke ibíd., pàg. 335: koma e-u fram etwas zustande bringen, ausführen; eine Sache voranbringen, durchsetzen; #4. ætla sér e-n: Cf. en Baetke 19874, pàg. 802: við konu þá er þú ætlar þér á Íslandi die du auf Island zur Frau zu nehmen gedenkst, die du dir zudenkst; #5. hafa vel: Cf. en Baetke 19874, pàg. 221: 13. sich benehmen, sich verhalten (auch hafa sik): hefir hann betr en vér er handelt besser als wir; þér hafið drengiliga af þessu, ór máli ihr verhaltet euch ehrenhaft in der Sache. Cf. també en Finnur Jónsson 1908, pàg. 16: 8. hefir — vel, „keiner von uns beiden hat sich wohl benommen“: du durch dein ableugnen, ich durch meinen spruch; #6. trúa e-m til e-s: Cf. en Baetke 19874, pàg. 665: trúa e-m til e-s jmd. Vertrauen schenken in bezug auf etwas, jmd. etw. anvertrauen)
"Eigi vil eg það," segir Kári, "að sættast. En þó kalla eg nú að við höfum hefnt brennunnar. En sonar míns kalla eg vera óhefnt og ætla eg mér einum það að hefna hans slíkt sem eg fæ að gert": en Kári li va dir: “No ho vull pas, arribar a un acord de conciliació, i tanmateix dic ara que hem venjat la brenna (=ara m'agradaria dir que hem venjat la brenna), però dic que el meu fill no està venjat i em reservo a mi totsol venjar-lo de la manera que aconsegueixi‟
Grettir leiddist við hann að fást. Þreif hann til Þórodds og setti hann niður hjá sér og mælti: "Alls á eg kosti við þig gera það sem eg vil og ekki hræðist eg að þú verðir mér að bana en hræðist eg hærukollinn Snorra goða föður þinn og ráð hans. Þau hafa flestum á kné komið. Og skyldir þú ætla þér það er þú gætir orkað. En ekki er það barnafæri að berjast við mig": aleshores en Grettir es va cansar d'aferrar-se amb ell. Va engraponar en Þóroddur i el va asseure al seu costat i li digué: “Puc fer amb tu tot el que vulgui i no tinc gens de por que em matis però sí que temo el capblanc de ton pare, el godó Snorri, i les seves maquinacions que han fet posar de genolls a molts. I tu, només t'hauries de proposar (pensar a fer) el que realment puguis dur a terme. Lluitar amb mi no és cosa de bufar i fer ampolles”
Ljótólfur svaraði: "Það eina stendur saman að Ufsum og á Grund að eg ætla mér ekki af": en Ljótólfur li va respondre: “A les Ufsir i a Grund hi ha exactament els mateixos [caps de bestiar que els que em donares], ja que no me n'adjudicaré (me n'assignaré, me'n quedaré amb) cap (és a dir, et pots quedar amb l'increment de bestiar que hi hagi hagut)”
3. <sér af>: (ofmeta ekki getu sínamesurar les seves forces (calibrar-ne bé llur ús)
♦ ætla sér af: no sobrevalorar les seves capacitats, tenir present fins on arriben les pròpies forces
♦ ætla sér ekki af: no calibrar [bé] la força, no mirar prim amb la força, no estalviar en força, fer ús de totes les forces
hann ætlaði sér ekki af, þegar hann gerði stóra stökkið upp í loftið, sneri sér í vitlausan hring og flaug út um gluggann. Á leiðinni niður braut hann ríkisflaggstöng. Hann var í þann veginn að koma niður á fæturna, en svo snerti hann stjórnarskiltið og snerist við og kom niður á höfuðið og braut hálsinn: no va calibrar bé la força (hi va posar massa força), quan va fer el gran salt en l'aire, es va girar en un cercle bestial (va perdre el control) i va caure per la finestra. En caure va trencar l'asta de la bandera. Estava a punt d'aterrar dret quan va tocar el plafó d'anuncis oficials i es va donar la volta i va caure de cap i es va trencar el coll (l'original fa: han fik sat for voldsomt af , da han sku’ lave det store spring op i luften, drejede forkert rundt og fløj ud gennem vinduet)
 

ætlast <ætlast ~ ætlumst | ætlaðist ~ ætluðumst | ætlast>:
1. <ætlast á um e-ð>: (meta e-ð [lauslega], áætla e-ð [lauslega]estimar una cosa (avaluar a grans trets una cosa)
2. <ætlast e-ð fyrir>: (hafa e-ð í huga, vera að hugsatenir la intenció de fer una cosa (tenir una cosa en ment, tenir el propòsit de)
síðan sýndi Drottinn mér fjóra smiði (ħārāˈʃīm,   חָרָשִׁים). „Hvað ætlast þeir fyrir (lā-ˈβōʔ   la-ʕăˈɕōθ ~ לָבוֹא לַעֲשׂוֹת:   māh   ˈʔēllɛh   βāˈʔīm   la-ʕăˈɕōθ,   מָה אֵלֶּה בָאִים לַעֲשׂוֹת)?“ spurði ég. Hann svaraði: „Þetta eru hornin sem tvístruðu Júda svo að enginn gat borið höfuðið hátt. En þeir eru komnir til að skelfa þau og höggva burt horn þeirra þjóða sem lyftu hornum sínum gegn Júdalandi til að tvístra því“: després Jahvè em mostrà quatre ferrers. Vaig preguntar: «Què es proposen de fer aquests?» Ell em respongué: «Aquelles són les banyes que dispersaren Judà, de tal manera que ningú no [hi] ha pogut portar el cap alt. I aquests [ferrers] vénen a fer-los tremolar i a tallar les banyes dels pobles que han aixecat llurs banyes contra el país de Judà per a dispersar-lo
hvernig hyggist þið rannsaka Guð sem allt þetta hefur skapað, skilja hugsanir hans og komast að því sem hann ætlast fyrir (ὁ λογισμός -οῦ:   καὶ τὸν νοῦν αὐτοῦ ἐπιγνώσεσθε καὶ τὸν λογισμὸν αὐτοῦ κατανοήσετε;)?: com penseu perscrutar Déu, que ha creat totes aquestes coses, comprendre els seus pensaments i pervenir a saber el que es proposa (el que projecta, té la intenció de fer)?
Árni hljóp upp og brá sverði og vildi ráða til Þórarins. Hákon bað hann hætta og vera kyrran og kvað hann á það mega minnast að hann mundi bera lægra hlut ef þeir ættust við. Síðan gekk Þórarinn fyrir konung og sagði að hann hafði drápu ort um hann og bað ef hann mundi hlýða og það veitti hann og er það kallað Stuttfeldardrápa. Þá spurði konungur hvað hann ætlaðist fyrir en hann kvaðst suður hafa ætlað til Róms. Konungur fékk honum fé og bað hann til sín koma er hann kæmi aftur og kvaðst þá mundu gera honum nokkura sæmd: l’Árni es va posar dret d'un bot i desembeinà l'espasa i va voler atacar en Þórarinn. En Hákon li va manar que ho deixés estar i que es mantingués tranquil (que mantingués la calma), i li va dir que pensés que, si arribaven a tenir-les, ell, l'Árni, duria segur les de perdre. En Þórarinn, després, es va presentar davant el rei i li va dir que havia compost una drápa sobre ell i li va demanar si l'escoltaria i el rei li ho va concedir i aquesta drápa s'anomena la Stuttfeldardrápa. Llavors el rei va demanar al Þórarinn què tenia intenció de fer i en Þórarinn li va dir que feia comptes d'anar en pelegrinatge al sud, a Roma. Llavors el rei li va donar diners i li digué que el vingués a veure en tornar de Roma i que li faria honors, però aquí no s'especifica si després realment es trobaren
3. <ætlast til e-s [af e-m]>: (búast fastlega við e-u af e-mesperar fermament una cosa [d'algú] (comptar fermament amb una cosa d'algú)
♦ ætlast til mikils af e-m: exigir molt d'algú, esperar molt d'algú

ætli <adv.; en realitat, 1ª pers. sg. del pres. de subjuntiu del verb ætla. Sol emprar-se en oracions interrogatives o exclamativo-interrogatives, o bé en respostes a oracions interrogatives>:
1. (en oracions interrogatives o exclamativo-interrogativesem pregunto si <+Subjecte> [deu <+Infinitiu>], creus que <+Subjecte> + [deu <+Infinitiu>] o <+Futur> (per a expressar una suposició per mitjà d'una frase interrogativa)
Habitualment va seguit de verb en subjuntiu:  
en nokkrir ónytjungar sögðu: „Hvað ætli hann geti ( ~ :   mah־i̯ʝɔʃiˈʕē-nū   zɛh,   מַה-יֹּשִׁעֵנוּ זֶה) hjálpað okkur?“ Og þeir sýndu honum fyrirlitningu með því að færa honum ekki gjafir en hann lét sem ekkert væri: però alguns ineptes digueren: “Com ens ha de salvar aquest?” I li mostraren desdeny no portant-li obsequis però ell feia com si no fos res
Davíð hræddist Drottin á þessum degi og spurði: „Ætli örk Drottins komist ( ~ :   ʔēi̯χ   ʝāˈβōʔ   ʔēˈl-ai̯   ʔăˈrōn   ʝəˈhwāh,   אֵיךְ יָבוֹא אֵלַי אֲרוֹן יְהוָה) nokkurn tíma til mín?“: aquell dia, en David va tenir por de Jahvè i es preguntà: «Em pregunto si l'arca de Jahvè algun dia entrarà a casa meva?» (En comparació I Cròn. 13:12 fa: „Hvernig get ég flutt örk Guðs heim til mín?“, הֵיךְ אָבִיא אֵלַי, אֵת אֲרוֹן הָאֱלֹהִים)
þegar þjónar Davíðs komu til lands Ammóníta sögðu höfðingjar Ammóníta við Hanún, húsbónda sinn: „Heldurðu að Davíð hafi það eitt í huga að heiðra minningu föður þíns þegar hann sendir menn með samúðarkveðjur? Ætli Davíð hafi ekki öllu heldur sent þjóna sína til þín til að afla upplýsinga um borgina og njósna um hana til að geta brotið (וּלְהָפְכָהּ) hana?“: quan els servents d'en David varen arribar al país dels ammonites, els prínceps dels ammonites van dir a llur senyor Hanon (Ħanun): «Tu creus que en David, quan t'ha enviat aquests homes amb les seves condolences tenia en ment d'honorar la memòria de ton pare? No deu ésser força més aviat que en David t'ha enviat els seus servents per a obtenir informació (lit.: informacions) sobre la ciutat i espiar-la per a poder destruir-la?»
síðan spurði hann Haman: „Hvað á ég að gera fyrir þann mann sem ég vil heiðra?“ Haman hugsaði með sér: „Hvern ætli konungur vilji ( ~ :   lə-ˈmī   ʝaħˈpɔt͡s   ha-mˈmɛlɛχ   la-ʕăˈɕōθ   ʝəˈqār   ʝōˈθēr   mimˈmɛ-nnī,   לְמִי יַחְפֹּץ הַמֶּלֶךְ לַעֲשׂוֹת יְקָר, יוֹתֵר מִמֶּנִּי) heiðra nema þá mig?“: després, el rei preguntà a l'Haman: «Què he de fer per l'home que vull honorar?» L'Haman va pensar per a si mateix: «Qui deu voler honorar el rei, sinó a mi?»
sagði konungur þá við Ester הַמַּלְכָּה: „Gyðingar hafa fellt וְאַבֵּד fimm hundruð menn hér í Súsaborg וְאֵת עֲשֶׂרֶת בְּנֵי-הָמָן. Hvað ætli þeir hafi gert ( ~ :   bi-ʃəˈʔār   məδīˈnōθ   ha-mˈmɛlɛχ   mɛh   ʕāˈɕū,   בִּשְׁאָר מְדִינוֹת הַמֶּלֶךְ, מֶה עָשׂוּ) úti í skattlöndunum הַמֶּלֶךְ? f: .וּמַה-שְּׁאֵלָתֵךְ וְיִנָּתֵן לָךְ. Óskir þú einhvers frekar þá skaltu einnig fá það“: el rei digué llavors a la reina Ester: «A la ciutadella de Susa els jueus han matat i exterminat cinc-cents homes, i els deu fills de l'Haman; què deuran haver fet, doncs, a les altres províncies del rei? <...> Si desitges res més, també ho tindràs!»
þeir segja: „Hvað ætli Guð taki ( ~ :   ʔēi̯ˈχāh   ʝāˈδaʕ־ʔēl,   אֵיכָה יָדַע-אֵל) eftir þessu? Veit Hinn hæsti nokkuð?“: diuen: “Em pregunto si Déu ho sap? Que en sap res, l'Altíssim?”
ef þið fórnið blindri skepnu, er það ekki rangt? Og þegar þið færið halta eða sjúka skepnu að sláturfórn, er það ekki rangt? Færðu landstjóra þínum slíka skepnu. Ætli hann verði ( ~ :   hă-ʝirt͡səˈχā   ʔō   hă-ʝiɕˈɕāʔ   φāˈnɛi̯-χā,   הֲיִרְצְךָ אוֹ הֲיִשָּׂא פָנֶיךָ) þá ánægður með þig eða velviljaður þér? segir Drottinn hersveitanna: si sacrifiqueu una bèstia cega, que no està malament això? I quan n'oferiu en sacrifici una de coixa o una de malalta, què està malament?» Porta una bèstia així al teu governador: A veure si llavors estarà content amb tu o serà benvolent envers tu?, diu Jahvè-Cevaot
Sara varð sárhrygg, brast í grát og fór upp á efri hæðina í húsi föður síns til þess að hengja sig. En henni snerist hugur og hún sagði: „Ætli menn muni ekki særa föður minn og segja við hann: Þú áttir aðeins eina dóttur og elskaðir hana heitt en hún var svo vansæl að hún hengdi sig. Þá yrði ég völd að því að aldraður faðir minn dæi af harmi. Nei. Ég geri réttara í því að hengja mig ekki. Heldur skal ég biðja Drottin að hann láti mig deyja svo að ég þurfi ekki að lifa og heyra fleiri lastmæli“: aquell dia la Sara s'entristí profundament, esclafí de plorar i pujà al pis de dalt de ca son pare a penjar-se. Però s'ho va repensar i va dir: «A veure si encara feriran mon pare dient-li: «Només tenies una filla i l'estimaves ardentment, però ella ha estat tan malanada que s'ha penjat!» I llavors jo seria la causa que mon pare, a les seves velleses, morís de pena. No. Faré millor si no em penjo, sinó que demanaré al Senyor que em faci morir a fi que no hagi de viure sentint cap blasme més» (ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἐλυπήθη ἐν τῇ ψυχῇ καὶ ἔκλαυσεν καὶ ἀναβᾶσα εἰς τὸ ὑπερῷον τοῦ πατρὸς αὐτῆς ἠθέλησεν ἀπάγξασθαι. Καὶ πάλιν ἐλογίσατο καὶ λέγει· Μήποτε ὀνειδίσωσιν τὸν πατέρα μου καὶ ἐροῦσιν αὐτῷ· Μία σοι ὑπῆρχεν θυγάτηρ ἀγαπητὴ καὶ αὐτὴ ἀπήγξατο ἀπὸ τῶν κακῶν· Καὶ κατάξω τὸ γῆρας τοῦ πατρός μου μετὰ λύπης εἰς ᾅδου· Χρησιμώτερόν μοί ἐστιν μὴ ἀπάγξασθαι, ἀλλὰ δεηθῆναι τοῦ κυρίου ὅπως ἀποθάνω καὶ μηκέτι ὀνειδισμοὺς ἀκούσω ἐν τῇ ζωῇ μου)
þegar sá tími leið án þess að sonur hans kæmi hugsaði hann með sér: „Hvað skyldi dvelja hann? Ætli Gabael sé dáinn ( ~ :   εἶπεν· Μήποτε κατεσχέθη ἐκεῖ (LXX: κατῄσχυνται); ἢ μήποτε ἀπέθανεν ὁ Γαβαὴλ καὶ οὐδεὶς αὐτῷ δίδωσιν τὸ ἀργύριον;) og enginn til að afhenda honum peningana?“: quan va haver passat el temps [previst], i el seu fill no tornava, va pensar: «Per què es retarda? O, qui sap si en Gabael és mort i no hi ha ningú per fer-li a mans els diners»
ætli nokkur af höfðingjunum hafi farið ( ~ :   μή τις ἐκ τῶν ἀρχόντων ἐπίστευσεν εἰς αὐτὸν ἢ ἐκ τῶν Φαρισαίων;) að trúa á hann eða þá af faríseum?: és que per ventura creieu que cap de les autoritats o dels fariseus ha cregut en ell?
♦ hvað ætli ég sé að gera þetta?: per què ho hauria de fer mai això?
♦ hvað ætli klukkan sé?: quina hora [creus que] deu ésser?
♦ hvað ætli þetta geti nú þýtt?: <LOC FIGquè [creus que] deu voler dir això?!; què voldrà dir això?!
♦ hvað ætli fólk hugsi!: <LOC FIGquè dirà la gent?!
♦ hvað ætli þetta kosti?: què [creus que] deu valer això?!
♦ ætli hann komi [á morgun]?:  Em pregunto si [demà] vindrà; què, vindrà o no vindrà [demà]; creus que vindrà [demà] (tant si és una pregunta que un es faci a si mateix com si la fa a altri, la persona que la fa dóna per fet que la resposta és molt incerta. La resposta fóra quelcom com: i ja veurem)
♦ ætli hann komi ekki [á morgun]: alerta que no vingui [demà] (considero molt probable que vingui)
Excepcionalment de verb en indicatiu:  
vei þeim, sem segir við föður sinn: "Hvað munt þú fá getið!" eða við konuna: "Hvað ætli þú getir fætt ( ~ :   ū-lə-ʔiʃˈʃāh  mah־təħīˈlīn,   וּלְאִשָּׁה, מַה-תְּחִילִין)!": ai del qui diu a son pare: «Què engendraràs?», o a una dona: «Què infantaràs?»
2. (en respostes a oracions interrogatives o exclamativo-interrogativessí, és clar; sí, per què no? (afirmació i/o negació febles)
♦ [já,] ætli það ekki: [sí,] és clar
viltu [gera svo vel að] lána mér hundrað krónur? Já, ætli það ekki:  que em podries deixar cent corones[, sisplau]?Sí, és clar»

ætlun <f. ætlunar, ætlanir>:
1. (álitparer m (opinió, suposició)
„Það er mín ætlan,“ segir Páll, „að í þeim ráðum hafi engir menn sig vafið nema sá er til stýrði. En því nefndi eg þessa menn til að engir menn sýna sig búnari til liðveislu við mig en þessir. Nú muntu eigi bæði vilja að skilja menn undan sættum og gera þó einn um þér til sæmdar“ (SS I, cap. 76, pàg. 96): “És la meva opini”, li va dir en Páll, “que no hi ha hagut ningú més involucrat en aquesta trama (maquinació, pla, intriga) més que el qui l'ha causada. I he nomenat aquests homes perquè no hi ha cap altres que es mostrin tan disposats a donar-me llur suport com aquests. Ara, tu de segur que no deus pas voler recusar aquests homes com a àrbitres en l'acord de conciliació, i, alhora, i malgrat fer-ho, voler decidir totsol en l'acord de conciliació de manera que te'n reporti honor” (vocabulari: #1. ráð: Cf. en Baetke 19874, pàg. 479: vera í ráðum með e-m   an jmds. Plan, Anschlag beteiligt sein. Un exemple d'aquesta construcció el podem trobar a la Rémundar saga keisarasonar, cap. 67, pàg. 344 : Eptir þat mælti konungr til Rémundar ok sinnar dóttur: „Nú er ykkr bezt at búaz við satt at segja, ef svá er, sem vér hyggjum, at þit hafið séz fyrri. Grunum vér þat á tveim hlutum eða þrimr, þat fyrst, at Rémundr kann várt mál, sem hann sé hér fœddr, ok tveir hans sveinar, þat annat, at Víðfǫrull brá því við, at várr dóttir mundi oss segja kunna, hverr oss vann sigr á Geiraldús konungssyni, þat þriðja, hversu ykkr brá við, þá [er] þit sáz. Nú er þat mín ætlan, at þér hafi oss þá lið veitt, ok þykkjumz ek sjá allt eptir, hvernin gengit hefir, ok væri fleiri í ráðum en þér einir“ ‘Després d'això, el rei va dir a sa filla i al Rémundr: «Ara és millor per a vosaltres dos que us disposeu a dir la veritat si és com pensem: que vosaltres dos ja us havíeu vist abans. Ho sospitem per dues o tres coses. En primer lloc, perquè en Rémundr i els seus dos patges (servents) saben la nostra llengua com si haguessin nascut aquí. En segon lloc, perquè en Víðfǫrull va fer-nos avinent que la Nostra filla ens sabria dir qui era que havia aconseguit per a Nós la victòria sobre el príncep Geiraldús. En tercer lloc, com heu reaccionat quan us heu vist. Doncs bé, la meva suposició é que vàreu ésser vós qui ens va prestar ajut llavors i crec reconèixer a posteriori com ha passat [tot], com també crec que en aquest pla n'hi han participat molts més que vós tot sol (o: que vosaltres tots sols)»’. Atribueixo aquí al mot ráð en plural el significat pla [traïdorenc], maquinació, intriga, traïdoria, trama ; #2. stýra til: Cf. en Baetke 19874, pàg. 614: stýra til hinwirken auf, bewirken; #3. skilja e-n undan e-m: En Baetke 19874, pàgs. 552, 635 i 677, no dóna pas entrada a aquest fraseologisme legal, només a: skilja e-t undan etwas ausnehmen (von einem Vertrag). El significat, atès el context, és clar: excloure algú de la participació en l'elaboració d'un acord de conciliació, recusar algú com a àrbitre o participant en un acord de conciliació; #4. gera einn um mál: Cf. en Baetke 19874, pàg. 191: gera um mál in einer Sache entscheiden, einen Schiedsspruch fällen. Einn ‘totsol’, ja que l'Sturla ha exigit el sjálfdæmi; El significat, atès el context, és clar: excloure algú de la participació en l'elaboració d'un acord de conciliació, recusar algú com a àrbitre o participant en un acord de conciliació; #5. sæmd: Aquí, cf. en Baetke 19874, pàg. 637: Genugtuung: gera e-m sœmd jmd. Ehre erweisen, eine Ehre antun. El significat del sintagma þér til sæmdar sembla haver estat, atès el context, a [major] honor teu, de manera que et reporti honor)
2. (áform, tilætlunintenció f (propòsit)
þegar ég hafði verið á fjallinu í fjörutíu daga og fjörutíu nætur eins og í fyrra skiptið bænheyrði Drottinn mig enn að nýju því að það var ekki ætlun ( ~ :   lɔʔ־ʔāˈβāh   ʝəˈhwāh   haʃħīˈθɛ-χā,   לֹא-אָבָה יְהוָה, הַשְׁחִיתֶךָ) hans að tortíma þér: quan vaig haver passat quaranta dies i quaranta nits al puig com la primera vegada, Jahvè em va tornar a escoltar perquè no era la seva intenció exterminar-te
um leið og birtir af degi og sólin rennur upp yfir jörðina, þá skal hver og einn taka vopn sín og allir vopnfærir menn halda út úr borginni. Þið skuluð setja þeim foringja og halda ofan á sléttuna eins og ætlunin ( ~ :   ὡς καταβαίνοντες ἐπὶ τὸ πεδίον εἰς τὴν προφυλακὴν υἱῶν Ἀσσούρ, καὶ οὐ καταβήσεσθε) væri að ráðast á framvarðarsveit Assýríumanna. Þangað skuluð þið samt ekki fara: de seguida que claregi i surti el sol sobre la terra, que cadascun de vosaltres prengui les seves armes, i que tots els homes capaços de portar armes facin una sortida cap a fora la ciutat. Assigneu-los un capità i baixeu cap a la plana com si la intenció fos d'atacar guàrdies més avançades dels assiris. Això no obstant, no hi baixeu pas
Símon fór einnig herför um landið til Askalon og til víggirtu borganna þar í grennd. Sneri hann síðan til Joppe og tók hana herskildi 34 enda hafði hann fregnað að ætlunin ( ~ :   ἤκουσεν γὰρ ὅτι βούλονται τὸ ὀχύρωμα παραδοῦναι τοῖς παρὰ Δημητρίου·) væri að afhenda mönnum Demetríusar virkið. Hann setti setulið þar til að gæta virkisins: en Simó també va emprendre una expedició militar, a través del país, fins a Ascaló i les viles fortificades (emmurallades) que hi havia allà en llur veïnatge. Després tornà cap a Jafa i la prengué per la força de les armes, perquè havia sentit que la intenció [dels seus habitants] era lliurar la fortalesa als homes d'evolien passar la fortalesa als homes d'en Demetri. Hi va posar una guarnició perquè custodiés la fortalesa
þá hljópu Þórveigarsynir upp og sóttu að Kormáki lengi. Narfi skrjáði um hið ytra. Þorkell sér heiman að þeim sækist seint og tekur vopn sín. Í því bili kom Steingerður út og sér ætlan föður síns. Tekur hún hann höndum og kemst hann ekki til liðs með þeim bræðrum. Lauk svo því máli að Oddur féll en Guðmundur varð óvígur og dó þó síðan. Eftir þetta fór Kormákur heim en Þorkell sér fyrir þeim bræðrum — Tunc Thorveigae filii exsilientes Kormakum diu petunt. Naruius circa eos uagatur. Thorkell domi pugnam haud succedere uidens, arma sua capessit. Steingerda eodem momento egressa, patris consilio perspecto, manibus eum tenet, quo fratribus auxilium ferre nequiret. Eius pugnae is erat euentus, ut Oddus caderet, Gudmundus uero pugnando impar exinde moriretur. Post haec Kormakus domum it, Thorkell uero fratribus prospicitllavors els fills de la Þórveig es posaren drets d'un bot i atacaren (escometeren) força temps en Kormákur mentre en Narfi feia voltes a llur voltant sense, emperò, arribar a acostar-s'hi. En Þorkell va veure des de les cases del mas que no progressaven gaire amb llur atac i va agafar les seves armes. En aquell instant, l'Steingerður va sortir a fora i va veure la intenció de son pare (què volia fer son pare, què pretenia). El va retenir amb els seus braços i d'aquesta manera ell no va acudir en auxili dels germans. La cosa va acabar que l'Oddur va morir en la lluita i en Guðmundur va quedar impossibilitat per a continuar lluitant (va quedar fora de combat), encara que [poc] després va morir. Després d'això, en Kormákur se'n va anar a casa mentre en Þorkell s'ocupava dels (mirava pels) germans
3. (fyrirætlunpla m (projecte)
Rǫgnvaldr jarl sat um vetrin heima á Ǫgðum at búum þeira feðga, ok gerði orð til frænda sinna ok vina. En suma fann hann, ok beiddi, at þeir mundi efla hann til vestrfarar at liði ok skipum. Ok vikuz flestir vel við nauðsyn hans. En um gói sendi Kolr tvá byrðinga ór landi, annan vestr til Englands at kaupa vist ok vápn, en ǫðrum hélt Sǫlmundr suðr til Danmerkr at kaupa þar slíkt, sem Kolr sagði fyrir, þvíat hann hefir nú alla ætlun a búnaði þeira. Svá var ætlat, at þessir byrðingar skyldu komnir í land at páskum, en þeir ætla at búa ferðina eptir páskaviku. Svá var gert, ok héldu þeir austan eptir páskaviku — Comes Rögnvalldus Agdis in praediis patris sui per hyemem sedens, nuntium nonnullis cognatis suis et amicis misit, ipse autem alios conuenit, postulans ut copiis et nauibus, ad iter occidentem uersus instituerent, cui necessitate adacto, plerique annuebant. Sed mense Goa emisit Kolus duas naues onerarias, aliam in Angliam occidentem uersus ad commeatum et arma emenda, aliam uero Sölmundus meridiem uersus in Daniam rexit, quaecunque Kolus praescripserat, ipse enim omnem corum apparatum ordinauit, comparaturus; ita conuenit ut hae naues onerariae ante festum Paschatis redirent, ipsi autem post festum iter pararentel iarl Rǫgnvaldr va eixivernar en el seu terrer a Agðir, a les possessions d'ell i de son pare, i va enviar missatges als seus parents i amics. I a alguns els va anar a veure [personalment] per demanar-los que li donessin suport, tant en homes com en naus, per a dur a terme una expedició a ponent. I la majoria d'ells varen reaccionar positivament a la seva necessitat, i, pel mes de gói, en Kolr va enviar dues naus de càrrega fora del país, una cap a ponent, cap a Anglaterra, per a comprar-hi provisions i armes, i l'altra, en Sǫlmundr la va dirigir cap a Dinamarca per a comprar-hi tot el que en Kolr li havia manat, car llavors en Kolr tenia al seu càrrec tota la planificació de llur aparellament (és a dir, tots els preparatius necessaris per a dur a terme llur expedició). S'havia planejat que aquestes naus haurien tornat per Pasqua, ja que tenien la intenció d'estar preparats per a partir la setmana després de la de Pasqua. Així es va fer i salparen de llevant la setmana després de Pasqua (vocabulari: #1. ætlun: Cf. en Baetke 19874, pàg. 802: hann hefir nú alla ætlun a búnaði þeira   in seiner Hand liegt nun alle Planung, die ganze Sorge für ihre Ausrüstung)
að er engi ætlan," segir Ölvir, "þar sem þið hafið lið ekki": “Això no és cap pla”, li va dir l'Ölvir, “ja que no teniu els homes per dur-lo a terme” (vocabulari: #1. ætlun: Cf. en Finnur Jónsson 1908, pàg. 65: 18. Þat — ætlan, „das ist sinnlos, kein vernünftiges vorhaben“. També en Baetke 19874, pàg. 802: þat er engi ætlan das ist kein (zu verwirklichender) Plan, kein (vernünftiges) Vorhaben)
4. (skipun, niðurskipundisposició f (arranjament, ordre)
þá mælti Þorkell til Orms fóstra síns: "Eg mun vinna mönnum beina og vera fyrir starfi og til ætlanar": llavors en Þorkell va dir a l'Ormur, el seu fóstrfaðir: “Obsequiaré els nostres convidats i estaré disponible per a [qualsevol] feina [que s'hagi de fer] i a disposició [teva i vostra]” (vocabulari: #1. ætlun: Cf. en Baetke 19874, pàg. 802-803: 3. Bestimmung, [p. 803] Anordnung: ek mun vinna mǫnnum beina ok vera fyrir starfi ok til ætlanar. També l’ONP - Ordbog over det norrøne prosasprog: 7) det at opfylde alles ønsker ek mun vinna mǫnnum beina ok vera fyrir starfi ok til ætlanar   Vatn ͯ   100²⁰. També en Fritzer III (1896²), pàg. 1072a: 6) Anordning f. Ex. ved et Gjæstebud til Gjæstens Modtagelse, Beværtning <...> Vatsd. 44 (72¹))

ætlunar·verk <n. -verks, -verk>:
1. (verkefni, hlutverkcomesa f, tasca f [assignada] (feina encomanada a algú com a part del seu treball)
♦ e-m tekst ætlunarverk sitt: algú reïx en la seva tasca, a algú li reïx la seva tasca
Drottinn, leggðu við hlustir og hlýddu á bæn þjóns þíns og bæn þjóna þinna sem gleðjast yfir að sýna nafni þínu lotningu: Láttu nú þjóni þínum takast ætlunarverk sitt (t͡sāˈlaħ ~ צָלַח:   wə-hat͡zˈlīħ-āh־nˌnāʔ   lə-ʕaβdə-ˈχā   ha-i̯ˈʝōm,   וְהַצְלִיחָה-נָּא לְעַבְדְּךָ הַיּוֹם) og gefðu að mér verði miskunnað frammi fyrir þessum manni“: Adonai, escolta amb atenció i dóna orella a la pregària del teu servent i a la pregària de tots els teus servents, que s'alegren de venerar el teu nom (lit.: de mostrar veneració al teu nom). Fés, ara, que al teu servent li reïxi la seva tasca (la tasca que té encomanada), i concedeix que trobi gràcia davant aquest home
2. (markmiðmeta f (fi, objectiu)
♦ ná [ekki] ætlunarverki sínu: [no] aconseguir el seu objectiu
3. (tilætlun, áætlunpropòsit m (intenció)
♦ framkvæma ætlunarverk sitt: dur a termem el que un s'ha proposat de fer
meðan fólkið ákallaði almáttugan Guð um að varðveita geymsluféð óskert og óhult handa þeim sem falið höfðu honum það til varðveislu tók Helíódórus að framkvæma ætlunarverk sitt (τὸ διεγνωσμένον -ένου ~ ἐπιτελεῖν τὸ διεγνωσμένον:   ὁ δὲ Ἡλιόδωρος τὸ διεγνωσμένον ἐπετέλει)mentre el poble invocava Déu totpoderós per tal que conservés intactes i segurs (amb tota seguretat) els diners dipositats per als qui els li havien confiats, l'Heliodor va començar a dur a terme el seu pla
♦ ljúka [ekki] ætlunarverki sínu: [no] acabar el que un s'ha proposat [de fer]
Guð feðra okkar gefi þér náð til að ljúka ætlunarverki þínu (τὸ ἐπιτήδευμα -εύματος ~ τελειοῦν τὰ ἐπιτηδεύματά τινος:   καὶ τελειώσαι τὰ ἐπιτηδεύματά σου εἰς γαυρίαμα υἱῶν Ἰσραὴλ) Ísraelsmönnum til vegsemdar og Jerúsalem til dýrðar: «Que el Déu dels nostres pares et doni la gràcia de donar acompliment als teus propòsits, a glòria dels israelites i exaltació de Jerusalem»

ætt <f. ættar, ættir. Gen.sg.:<áttar; gen. pl.: <átta; dat.pl.:<áttum>:
1. (afkomendur sömu forfeðra, kynllinatge m (nissaga, estirp, conjunt de descendents d'un mateix avantpassat)
◊ Guðrún segir: “Bjóði þér mér eigi þenna konung, er illt eitt mun af standa þessi ætt! Ok mun hann sonu þína illu beita, ok þar eptir mun honum grimmu hefnt vera”: la Guðrún li va dir: “No m'oferiu pas aquest rei [per marit], que un gran mal ens vindrà d'aquest llinatge (o per ventura hem d'interpretar el mot en aquest passatge en el sentit de átt?: ...d'aquesta direcció): ell farà mal als teus fills i, després sofrirà una cruel venjança per això”
◊ nú er þar til máls að taka að Þráinn Sigfússon kom til Noregs. Þeir komu norður við Hálogaland og héldu suður til Þrándheims og svo inn til Hlaða. En þegar er Hákon jarl spurði það sendi hann menn til þeirra og vildi vita hvað manna væri á skipi þeirra er höfuðburður væri að. Þeir komu aftur og sögðu honum hverjir voru. Jarlinn sendi þá eftir Þráni Sigfússyni og kom hann á hans fund. Jarl spurði hverrar ættar hann væri. Hann segir að hann væri skyldur mjög Gunnari að Hlíðarenda: ara hem de tornar a parlar d'en Þráinn Sigfússon i de la seva anada a Noruega. Van recalar al Hálogaland, en el nord, d'on posaren rumb cap al sud, cap a Þrándheimur i d'aquí feren cap a Hlaði. I quan el iarl Hákon va assabentar-se'n, els va enviar homes ja que volia saber quins homes anaven a bord de llur vaixell i quina era la càrrega que transportaven. Els missatgers varen tornar i li contaren qui eren. El iarl els hi va tornar a enviar a cercar en Þráinn Sigfússon i aquest va anar a veure el iarl. Aquest li va demanar de quin llinatge era i ell li va dir que ell estava emparentat de prop amb en Gunnar de Hlíðarendi
◊ maðr einn heitir Biturúlfr í Danmǫrku á Skáni, ríkr maðr fyrir sér. Hann bjó þar, sem nú er kallat Tummaþorp. Kona hans heitir Oda. Hún var dóttir jarls af Saxlandi. Þau áttu einn son. Sá heitir Þéttleifr. Biturúlfr er alra kappa mestr ok berserkja, þó at leiti um allt Danaveldi. Son hans er ungr ok mikill vexti. Hann er ok eigi orðinn í ætt sína um atferð né um aðra kurteisi, fyrir því at meir elskar hann steikarahús at vera í en hann vili ríða með feðr sínum eða íþróttir at nema eða hǫfðingjum at þjóna: A Dinamarca, a Skåne, hi vivia un home que nomia Biturúlfr. Era un senyor poderós sense parió i tenia el seu mas allà on ara es diu Tummaþorp. La seva dona nomia Oda i era filla del duc de Saxònia. Tenien un fill que nomia Þéttleifr. En tot el regne de Dinamarca no s'hi podia trobar un campió i berserc més gran que en Biturúlfr, per més que es tresqués i cerqués per tot el regne. El seu fill encara era petit, però de gran estatura. No s'assemblava gens als membres del seu llinatge ni en empenta ni en altres virtuts cavalleresques car s'estimava més de quedar-se a la cuina que no pas sortir a cavall amb son pare o aprendre els esports cavallerescos o servir un príncep
◊ þá vekur Ólafur til hvað hann skyldi til kaups hafa. Már kvað hann ekki hafa munu og kvað hann til einskis unnið hafa. Ólafur kvaðst oft hafa góða menn heimsótt og kvað öllum hafa vel til sín orðið öðrum en honum og kvað hann í mesta lagi úr sinni ætt, sagði engan mundi jafnilla til sín orðið: aleshores l'Ólafur va moure el tema de quina havia d'ésser la seva paga. En Már li va dir que no en tindria, afegint que no havia treballat [prou bé com] per merèixer-ne cap. L'Ólafur li va dir que sovint havia estat amb homes de bona posició i que tots ells l'havien tractat bé tret d'en Már, que ell desdeia de la manera més absoluta dels del seu llinatge i que ningú no s'havia portat tan malament amb ell com ho havia fet en Már
◊ Nǫrfi eða Narfi hét jǫtunn er bygði í Jǫtunheimum. Hann átti dóttur er Nótt hét. Hon var svǫrt ok døkk sem hon átti ætt til. Hon var gipt þeim manni er Naglfari hét. Þeira sonr hét Auðr. Því næst var hon gipt þeim er Annarr hét. Jǫrð hét þeira dóttir. Síðarst átti hana Dellingr, var hann Ása ættar. Var þeira sonr Dagr. Var hann ljóss ok fagr eptir faðerni sínu. Þá tók Allfǫðr Nótt ok Dag, son hennar, ok gaf þeim tvá hesta ok tvær kerrur ok setti þau upp á himin, at þau skulu ríða á hverjum tveim dœgrum umhverfis jǫrðina. Ríðr Nótt fyrri þeim hesti er kallaðr er Hrímfaxi, ok at morni hverjum døggvir hann jǫrðina af méldropum sínum. Sá hestr er Dagr á heitir Skinfaxi, ok lýsir allt lopt ok jǫrðina af faxi hans: Nǫrfi o Narfi (Celistre: Cf. el suec nare ‘kall, genomträngande blåst, skarp vårvind’ i el noruec nare ‘kall blåst, fjällvind’) és com es deia un ètun que vivia a Jǫtunheimar. Tenia una filla que es deia Nótt (Nit). Aquesta tenia la pell fosca i els cabells negres com és connatural al seu llinatge (Cf. Baetke 19874, pàg. 803: hon var svǫrt ok døkk sem hon átti ætt til wie es in ihrer (angeborenen) Art lag). Estava casada amb l'home que nomia Naglfari (Estel dels Bovers; aquí potser una altra designació de l'estel Aurvandils tá -encara no identificat satisfactòriament-). Llur fill era l'Auðr (Estel de l'Alba. Com a nom comú, el mot auðr significa riquesa). Tot seguit [després d'aquest matrimoni] es va casar amb un que nomia Annarr (Segon). Llur filla es va dir Jǫrð (Terra). Finalment tingué [per marit] en Dellingr (Llumener, Lluentor, Esclat de Llum: Cf. l'anglès antic deal, deall ‘clarus; praeclarus; superbus’, alt-alemany mitjà getelle ‘hübsch, artig’ i els teònims Heim-dallr ‘Heimdall = Llumener del Món’ i Mar-dǫll ‘Freyja = Llumenera de la Mar’. Pel que sembla, és una hipòstasi del déu Máni, o el nom d'un estel molt brillant com ara Sírius), del llinatge dels ansos. Llur fill fou en Dagr (Dia). Ell era ros i bell com els de la família de son pare. Aleshores l'Allfǫðr (Ol·lopàter: Cf. l'irlandès antic ollathair, epítet de Daghdha; el mot podria haver estat, originàriament, una continuació germànica del mot indoeuropeu que reapareix en l'indo-iranià pati ‘senyor’ i el grec antic πόσις ‘marit’ i δεσπότης ‘senyor de la casa; senyor, amo; dèspota’) va agafar la Nótt i en Dagr, el fill d'ella, i els va donar dos cavalls i dos carros i els va posar en el cel a fi que cavalquessin al voltant de la terra mig dia un i mig dia l'altre. La Nótt cavalca al davant muntada en el cavall que es diu Hrímfaxi (Crinera de Gebre) i al matí, aquest arrosa la terra amb les gotes de saliva que li cauen del mós de la brida. El cavall que té en Dagr es diu Skinfaxi (Crinera Lluenta) i tot l'aire i la terra s'il·luminen amb la seva crinera
◊ þá spurði Hrollaugr: „Viltu, at ek fara?“ Jarl segir: „Eigi mun þér jarldóms auðit, ok liggja fylgjur þínar til Íslands; þar muntu auka aett þína ok mun gǫfug verða í því landi“: en Hrollaugr li va demanar: “vols que hi vagi jo?” En Rǫgnvaldr li va respondre: “No estàs pas destinat a ésser iarl. Les fylgjur, els nostres genis tutelars familiars, et menaran fins a Islàndia on engrandiràs el teu llinatge el qual, en aqueixa terra, hi serà il·lustre”
♦ vera af göfugri ætt: <LOCésser de llinatge il·lustre
2. (skyldulið, frændlið, kynflokkurclan m, [gran] família f (grup de famílies emparentades entre elles)
♦ e-ð gengur í ættir: <LOCuna cosa és hereditària, una cosa passa de pare a fills
♦ e-ð leggst í ættir: <LOCuna cosa és hereditària
♦ e-ð liggur í ættinni: <LOCuna cosa és un tret hereditari, una cosa és un tret de la família
♦ e-ð er illa í ætt skotið: <LOC FIGalgú no fa honor a la família, algú ‘ha sortit’ xerec
♦ hann er íslenskur í aðra ætt: <LOCés islandès d'un costat (només per part de mare o per part de pare)
◊ eintalan mun hafa verið *Gaddgeðill ‘blendingur, maður sem var írskur í aðra ætt og norrænn í hina’: el singular en devia ésser *Gaddgeðill ‘mestís, persona que era irlandesa d'un costat i noruega de l'altre’ (com més enrere hom mira en el seu arbre genealògic)
♦ hún er tiginborin fram í ættir: <LOCla seva família és més i més il·lustre com més enrere la resseguim
◊ Egill hóf þar mál sitt, að hann krafði dómendur að dæma sér lög af máli þeirra Önundar. Innti hann þá upp, hver sannindi hann hafði í tilkalli fjár þess, er átt hafði Björn Brynjólfsson. Sagði hann, að Ásgerður, dóttir Bjarnar, en eiginkona Egils, var til komin arfsins, og hún væri óðalborin og lendborin í allar kynkvíslir, en tiginborin fram í ættir, krafði hann þess dómendur að dæma Ásgerði til handa hálfan arf Bjarnar, lönd og lausa aura: l'Egill hi va presentar el seu al·legat: va exigir als jutges que dictessin una sentència al seu favor en la causa que l'Önundir i ell es tenien. Després va exposar les proves que aportava en suport de la seva reclamació del cabal que havia pertangut al Björn Brynjólfsson. Va dir que l'Ásgerður -filla d'en Björn i muller de l'Egill-, tenia dret [a part de] l'herència pel seu origen: descendia, tant per part de mare com per part de pare, de bændur lliures i de lendir menn i que el seu llinatge encara era més il·lustre si resseguien més enrere la seva ascendència. Per això, va requerir dels jutges que dictessin sentència atorgant a l'Ásgerður la meitat de l'herència d'en Björn, tant pel que fa als béns mobles com a les seves terres
♦ hann er þrælborinn í allar ættir: <LOC HISTha nascut de pare i mare esclaus (tant sa mare com son pare són esclaus o eren esclaus en el moment de tenir-lo)
◊ jarl segir: "Ólíkligr ertu til hǫfðingja fyrir sakar móður þinnar, því at hon er í allar ættir þrælborin; en satt er þat, at því betr þœtti mér, er þú ferr fyrr á braut ok kemr seinna aptr". Rǫgnvaldr fekk Einari tvítøgsessu alskipaða, en Haraldr konungr gaf honum jarlsnafn: el iarl li va dir: "és inversemblant que et converteixis en un gran cabdill per mor de ta mare perquè era nascuda d'esclaus tant per part de mare com per part de pare, però creu-me si et dic que res no em semblaria millor més que partissis al més aviat possible i que tornis com més tard millor”. En Rǫgnvaldr li va a donar a l'Einarr un vaixell de vint bancs de remers amb tota la seva tripulació (Cf. Baetke 19874, pàg. 555: skipa skip (mǫnnum) ein Schiff bemannen) i el rei Haraldr va donar-li el títol de iarl
◊ Erlingur svarar: "Því skal skjótt svara," segir hann, "að því skal neita að eg gefi þær sakir Ásláki né öðrum mönnum að í þjónustu yðarri séu. En hinu skal játa að það er nú sem lengi hefir verið að hver vor frænda vill öðrum meiri vera. Svo hinu öðru skal játa að eg geri það lostigur að beygja hálsinn fyrir þér Ólafur konungur, en hitt mun mér örðigt þykja að lúta til Sel-Þóris er þrælborinn er í allar ættir þótt hann sé nú ármaður yðar eða annarra þeirra er hans makar eru að kynferð þótt þér leggið metorð á": l'Erlingur li va contestar: "Us respondré ben ràpidament al que acabeu de dir", li va dir, "nego que tingui res de què acusar l'Áslákur o d'altres homes perquè siguin al vostre servei, però, d'altra banda, sí que admeto que ara igual que fa molt de temps cadascun de nosaltres dos - parents [que som] -, vol ésser més gran que l'altre. I encara us confessaré una altra cosa: que inclino volenterosament el cap davant vós, rei Olau, però que em semblaria molt difícil de suportar haver d'acotar-lo davant en Sel-Þórir que descendeix d'esclaus tant per part de pare com per part de mare, per més que ara sigui el vostre ármaðr o superintendent dels masos i possessions reials, o davant qualsevol altre que també sigui de semblant origen per més que hàgiu dipositat en ell la vostra estima i consideració"
♦ hún er íslensk að ætt: <LOCés islandesa de naixement, és oriünda d'Islàndia
◊ Tófi svaraði: "Eg er danskur maður að ætt og vildi eg að þú flyttir mig til frænda minna": en Tófi li va respondre: "sóc danès de naixement i voldria que em portis a cals meus parents
♦ sverja sig í ætt við e-ð: <LOC FIGtenir retirada amb una cosa, assemblar-se molt a una cosa, compartir punts de semblança amb una cosa
♦ telja sig í ætt við e-n: <LOCésser de bona família
♦ vera kominn af góðum ættum: <LOCconsiderar-se emparentat -ada amb algú
♦ vera í ætt við e-ð: <LOC FIGésser per l'estil d'una cosa (assemblar-se a una cosa, ésser de natura semblant a una cosa, tenir-hi molts de punts en comú)
♦ vera í ætt við e-n: <LOCestar emparentat -ada amb algú
3. (kynþátturraça f (poble, conjunt de descendents d'una mateixa soca)
◊ almáttigr Guð skapaði í upphafi himin ok jǫrð ok alla þá hluti er þeim fylgja, ok síðast menn tvá er ættir eru frá komnar, Adam ok Evu, ok fjǫlgaðisk þeira kynslóð ok dreifðisk um heim allan: en el començament, Déu omnipotent va crear el cel i la terra i totes les coses que els acompanyen, i finalment va crear dos homes, Adam i Eva, dels quals descendeixen totes les races, i llur posteritat es va multiplicar i es va escampar per tot el món
◊ Þá mælti Sölmundur: "Þið bræður skuluð standa í dyrum og horfa út og vætti eg að rýr verður þrælaættin fyrir oss": aleshores en Sölmundur els va dir: "vosaltres dos, germans, quedeu-vos a la porta vigilant el que passi a fora, però dono per fet que aquesta catefa d'esclaus (lit.: raça d'esclaus) no ens donarà problemes (Cf. Baetke 19874, pàg. 803: vætti ek at rýr verðr þræla ættin fyrir oss das Knechtsfolk wird uns nicht gewachsen sein)"
4. (kynslóðgeneració f (baula en un llinatge)
◊ ek em dróttinn guð yðvarr styrkr kappi, vitjandi illsku feðra á sonum ok í ætt ina þriðju ok ina fjórðu þeirra er mik hata ok gerandi miskunn í þúsund þeirra er mik elska ok mín boðorð varðveita: jo sóc Jahvè, el vostre Déu, un Déu fort, que castiga la maldat dels pares en els fills, fins a la tercera i la quarta generació dels qui m'odien i que s'apiada fins a la mil·lèsima [generació] dels qui m'estimen i observen els meus manaments
5. (ættbálkurtribu f (agrupació humana fundada en famílies en què es divideix o dividia un poble)
6. (hópur líkra ættkvíslafamília f (agrupació taxonòmica dels éssers vivents que comprèn diversos gèneres)
♦ → málaætt “família de llengües”
7. (rúnaættllinatge m, família f, òctade f (cadascun dels tres grups en què es dividia l'alfabet rúnic)
◊ í eldra rúnastafrófinu voru 8 rúnir í ætt, en í hinu yngra 6 í hinni fyrstu, en 5 og 5 í hinum. Hver ætt ber nafn af fyrstu rún ættarinnar, þó þannig, að fyrsta ættin er oft kölluð „Freys ætt", hin önnur „Hagals ætt", en hin þriðja „Týs ætt": a l'alfabet rúnic antic hi havia vuit runes en una òctade, però a l'alfabet rúnic norrè n'hi havia sis a la primera òctade, però 5 i 5 a les altres dues. Cada octad porta el nom de la primera runa de l'òctade, encara que de tal manera que la primera òctade sovint s'anomena "òctade d'en Freyr", la segona "òctade d'en Hagall" i la tercera "òctade d'en Týr"
8. <variant arcaica de → átt “direcció”
◊ fóru þeir þá á skóginn um daginn ok skemmtu sér. En um kveldit, er þeir ætluðu heim at ganga, sáu þeir, hvar ein refkeila lítil fór. Hon viðraði í allar ættir ok snuðraði undir hverja eik. Þórir mælti: "Hverr ófagnaðr er þetta, frændi, er hér ferr?": aleshores se'n varen anar al boc i hi passaren el dia i s'hi divertiren, i quan es va fer de vespre, quan ja volien tornar a casa, varen resseguir amb la vista per on anava una rabosa petita. Ensumava en totes direccions i olorava dessota de cada roure. En Þórir va dir: "quina criatura maligna és aquesta, parent, que va per allà?"
◊ eptir þat sá þeir sól ok máttu þá deila ættir. Vinda nú segl ok sigla þetta dœgr, áðr þeir sá land, ok rœddu um með sér, hvat landi þetta mun vera, en Bjarni kvezk hyggja, at þat myndi eigi Grœnland. Þeir spyrja, hvárt hann vill sigla at þessu landi eða eigi. Þeir spyrja hvort hann vill sigla að þessu landi eða eigi. "Það er mitt ráð að sigla í nánd við landið": després d'això véren el sol i aleshores pogueren fixar els punts cardinals. Hissaren llavors la vela i singlaren tota aquella part del dia fins que véren terra i parlaren entre ells sobre quina terra devia ésser aquella i en Bjarni va dir que creia que no devia ésser Grenlàndia. Li varen demanar si volia que posessin rumb cap a aquella terra o no. "La meva decisió és que és que ens acostem més a la costa d'aquesta terra"
◊ Þorsteinn mælti þá: "Það dreymdi mig að eg þóttist heima vera að Borg og úti fyrir karldyrum og sá eg upp á húsin og á mæninum álft eina væna og fagra og þóttist eg eiga og þótti mér allgóð. Þá sá eg fljúga ofan frá fjöllunum örn mikinn. Hann fló hingað og settist hjá álftinni og klakaði við hana blíðlega og hún þótti mér það vel þekkjast. Þá sá eg að örninn var svarteygur og járnklær voru á honum. Vasklegur sýndist mér hann. Því næst sá eg fljúga annan fugl af suðurátt. Sá fló hingað til Borgar og settist á húsin hjá álftinni og vildi þýðast hana. Það var og örn mikill. Brátt þótti mér sá örninn er fyrir var ýfast mjög er hinn kom til og þeir börðust snarplega og lengi og það sá eg að hvorumtveggja blæddi. Og svo lauk þeirra leik að sinn veg hné hvor þeirra af húsmæninum og voru þá báðir dauðir en álftin sat eftir hnipin mjög og dapurleg. Og þá sá eg fljúga fugl úr vestri. Það var valur. Hann settist hjá álftinni og lét blítt við hana og síðan flugu þau í brott bæði samt í sömu átt og þá vaknaði eg. Og er draumur þessi ómerkilegur," segir hann, "og mun vera fyrir veðrum að þau mætast í lofti úr þeim áttum er mér þóttu fuglarnir fljúga": en Þorsteinn li va dir: "he somiat que havia tornat a casa, a Borg i que era davant la porta principal i que mirava cap a la teulada de la casa i a la crestallera hi veia un cigne esvelt i bell. Somiava que em pertanyia i que jo n'estava molt pagat. Tot seguit, he vist una gran àguila que s'acostava volant des de les muntanyes. Ha volat cap aquí i s'ha posat devora el cigne i s'hi ha posat a xerrar amablement. El cigne semblava trobar-s'hi a gust. Aleshores he vist que l'àguila tenia els ulls negres i les arpes de ferro; semblava gallarda. Tot seguit he vist un altre ocell que s'acostava volant del sud. Ha volat cap aquí a Borg i s'ha posat a dalt de la casa al costat del cigne i ha volgut guanyar-se'l. Aquest ocell també era una gran àguila. De seguida l'àguila que hi havia arribat primer s'ha encrespat molt amb la segona que hi ha arribat (lit.: s'ha irritat molt quan la segona ha arribat) i s'han posat a barallar-se i han lluitat l'una amb l'altra aferrissadament i durant força temps, i jo veia que totes dues sagnaven. La cosa ha acabat que totes dues han caigut mortes de la teulada, cadascuna per un vessant diferent, mentre el cigne restava assegut a la crestallada, molt abatut i trist. I aleshores he vist un tercer ocell que venia volant de l'oest. Era un girfalc. S'ha posat al costat del cigne i ha estat amable amb ell i després tots dos s'han envolat i se n'han anat volant plegats en la mateixa direcció. Llavors m'he despertat. Aquest somni no deu tenir gaire importància", va dir, "i [els quatre ocells] deuen voler dir tempestes i que elles es trobaran en el cel, venint de les direccions des de les quals he somiat que venien volant els ocells"
  L'alfabet rúnic norrè està dividit en tres ættir o “famílies” de sis runes la primera (f u þ ą r k), cinc la segona (h n i A s) i cinc la tercera (t b m l R). La documentació islandesa dels segles XVII-XVIII anomena aquestes tres famílies amb denominacions teofòriques: aparentment, cada família és designada amb el nom d'un déu (i dic ‘aparentment’ perquè en les tradicions mitològiques antigues no hi ha cap déu documentat que s'hi digui Hagall) que comença amb el so representat per la primera runa de la família en qüestió: Freys ætt o família del déu Freyr, Hagals ætt o família del déu (?) Hàgall i finalment, Týs ætt o família del déu Týr.

No s'ha trobat fins ara cap equivalent antic a aquestes denominacions i per tant, podem
especular sobre si aquestes designacions són antigues o si són recents, però el que no podem pas fer és afirmar que són antigues com si aquesta afirmació es basés realment en la informació sobre les runes aportada per la documentació antiga disponible, com se sol fer a certs cercles d'internet d'afeccionats a la runologia. Qualsevol afirmació sobre la classificació de les runes que no sigui aquesta es basa, forçosament i fins que no es trobi nova documentació, en l'especulació i aquest fet s'ha d'indicar sempre, si volem ésser honrats.

Únicament podem afirmar que, en una cultura veïna, la de la Irlanda medieval, l'
alfabet ogàmic hi apareix dividit en aicmí (“famílies”, sg. aicme), la qual cosa podria haver originat la divisió de l'alfabet rúnic en ættir -en el marc del contacte cultural entre irlandesos i norrens a partir de l'època viquinga- o, si més no, fornir un paral·lel que doni suport a la idea que la divisió és antiga.

L'Erik Brate va formular el 1888 (cf.
“Runskriftens uppkomst och utveckling i Norden enligt senaste undersökningar”. Dins: Svenska Fornminnesföreningens Tidskrift 7 (1888-1890), pp. 50-61) la hipòtesi que darrere el mot norrè ætt s'hi amaga un antic mot homòfon, però d'ètim diferent, el qual significava òctade, o sigui, grup de vuit. Si donem aquesta hipòtesi per bona, hem d'assumir també que, d'acord amb el terme òctade, la tripartició de l'alfabet rúnic ha d'ésser molt antiga, ja que s'hauria de remuntar per força als temps en què l'alfabet rúnic encara comptava amb vint-i-quatre caràcters (una situació que encara es dóna a les inscripcions rúniques de la bracteata de Vadstena i de la bracteata de Grumpan. Aquesta afirmació, emperò, en principi només és aplicable a la Norrènia com a fet. Però, pel que fa a la resta del món germànic, no posseïm cap prova, ni directa ni indirecta, que fos habitual una partició de l'alfabet rúnic en tres grups de vuit runes cadascun. Personalment, accepto la hipòtesi d'en Brate i l'adopto en els meus treballs, però, i per atractiva que la seva hipòtesi sigui, no oblido que és fruit de l'especulació, la deducció o la suposició, no pas de l'estudi de la documentació antiga pervinguda fins a nosaltres, i així ha de constar sempre.

En aquest mateix sentit cal assenyalar que tampoc no conec res, en la literatura antiga, que justifiqui una identificació del misteriós déu Hàgal -si és que realment va existir- ni amb el déu Tor ni amb el déu Odin, ni amb cap altre déu del panteó norrè; personalment sóc del parer -i em veig obligat a remarcar que creure no és pas saber- que ens trobem davant una creació feta per erudits romàntics alemanys o danesos a partir d'una sobreinterpretació de les dades del segle XVIII a fi i efecte de donar suport a una teoria que pretenia veure en els noms de les runes designacions teofòriques.

En relació amb la hipòtesi de l'Erik Brate, l'Adolf Noreen 1970
5, § 461, pàg. 308, comenta:

Eine anzahl kann bisweilen auch durch subst. fem. auf -d, -t ausgedrückt werden: fimt, sétt, siaund, níund, tylft (selt. tolft § 392,3), þrítøgt usw. vgl. § 460) anzahl von 5, 6, 7, 8, 9, 12, 30 usw.; vgl. noch ǽtt, átt drittel des runenalphabets (also ursprünglich 8 runen, s. Brate, Sv. fornm. tidskr. VII, 55f.), misl. auch oktant des horizonts (s. Hertzberg, s. 679, sp. 2, Bugge, No. I. Indledning, s. 33 f.), tíund zehnt. Auf -ing enden eining einheit, tuen(n)ing (vgl. § 285,2) zweiheit, þren(n)ing ( þrinn-) dreiheit. Isoliert steht tigr, tegr usw. (§ 395 anm. 3) anzahl von zehn.

La font més antiga que conec que ens informi que a la Islàndia del segle XVII-XVIII les runes es disposaven conformant tres grups anomenats famílies i que per anomenar-los s'empraven les denominacions esmentades a dalt, és el tractat de l'erudit Jón Ólafsson de Grunnavík (1705-1779) intitulat Johannis Olavii Runologia, það er Jóns Ólafssonar rúnareiðsla. Remarco, però, que en Jón Ólafsson, en aquest tractat, a la primera família la denomina fés ætt i no pas Freys ætt, i que, per tant, ens presenta un sistema de tres denominacions fetes a partir de la primera runa de cada sèrie: fés ætt o família de la runa fé, hagals ætt o família de la runa hagall i finalment, Týs ætt o família de la runa Týr. En aquest sistema de denominacions, l'únic nom de déu que hi trobem és el del déu Týr, però aquí no som realment davant el nom d'un déu, sinó davant el nom d'una runa. El fet en si es deu doncs a l'atzar: per casualitat, Týr és el nom de la primera runa de la sèrie en qüestió, T.

La
Rúnareiðsla d'en Jón Ólafsson data del 1732. Val a dir, però que ell no és pas l'únic erudit islandès dels segles XVII-XVIII que va escriure sobre les runes; malaraudament, no tinc accés a llurs escrits. En el llibre de Leonid Leonídovitx Korabllov (Леонид Леонидович Кораблёв): Рунология Йоуна Оулафс-сона из Грюнна-Вика - Исландские трактаты XVII векa. 2005 , a banda de la Rúnareiðsla hi trobem traduïdes obres runològiques d'en Jón Guðmundsson lærði (1574-vers el 1658) (Ristingar), d'en Björn Jónsson á Skarðsá (1574-1655) (Samtak um rúnir) i d'en Jón Eggertsson (1643-1689) (Um rúnakonstina), totes elles datades del segle XVII.
 
     

ætta- <en compostos>:
tribal

ættaður, ættuð, ættað <adj.>:
1. (sem er einhvers staðar fráoriginari -ària, oriünd -a (que prové d'un determinat país o de part concreta de país o de ciutat)
♦ hvaðan er hann ættaður?: d'on és?
♦ hann er ættaður úr (o: frá) e-u: és originari de <+ topònim>, és de <+ topònim>, és d'origen <+ adjectiu gentilici> 
♦ hann er ættaður frá Barselónu: és [originari] de Barcelona, és d'origen barceloní
♦ hann er ættaður úr Katalóníu: és [originari] de Catalunya
♦ hún er ættuð úr sveit: és del camp
♦ hún er ættuð austan af landi: és de la part oriental o de llevant del país
♦ hún er ættuð af Suðurlandi: és del Suðurland, és de la part de migjorn d'Islàndia
2. (kynjaður, sem er af ákveðinni ættque descendeix de (que pertany a una determinada família o llinatge)
♦ vera vel ættaður: ésser de bona família

ættar·auður <m. -auðs, no comptable>:
fortuna f familiar

ættar·átök <n.pl -átaka>:
conflictes m.pl entre famílies o clans

ættar·dramb <n. -drambs, no comptable>:
orgull m de família (orgull que se sent per l'antiguitat de la família o per la seva posició i rellevància social)

ættar·einkenni <n. -einkennis, -einkenni>:
tret m de família, tret m familiar (tret distintiu o característica de família)

ættar·fylgja <f. -fylgju, -fylgjur. Gen. pl.: -fylgna>:
1. <MITOLættarfylgja f, esperit tutelar del clan o la família. Al meu entendre, emperò, aquest significat no és atestat enlloc
2. (ættareinkennitret característic d'un clan o família (característica pròpia dels membres d'un mateix clan o família)
maðr hét Eysteinn. Hann varð fyrir meini miklu, ok var því aumligar, at honum var þat ættarfylgja. Hann tók vitfirring svá mikla, at hann varð í bǫndum at hafa. Eptir þat var heitit fyrir honum á inn heilaga Jón byskup, ok tók hann þegar heilsu sína, lofandi Guð ok inn heilaga Jón byskup: hi havia un home que nomia Eysteinn. Va patir un mal greu (=una malaltia greu) i era més que més planyívol per tal com [aquella malaltia] era una característica de la seva família (per tant, es tractava del que ara en diríem una malaltia hereditària). Es va emparar d'ell una alienació [mental] tan forta que l'hagueren de lligar. Després d'això, hom va invocar el sant bisbe Jón per ell i immediatament va recuperar la seva salut, lloant Déu i el sant bisbe Jón (En el mateix passatge de la recensió C de la Jóns saga Hólabyskups ens helga hi apareix emprat, enlloc d'aquest mot, el mot kynfylgja, que deixa clar que el mot es refereix a una característica pròpia dels membres d'un llinatge o família: maðr hét Eysteinn. Hann varð fyrir meini miklu, ok var því aumligar, at þat var honum kynfylgja. Hann varð vitlauss ok œrr, svá at hann varð í bǫndum hafa. Eptir þat var heitit fyrir honum á inn heilaga Jón byskup, ok tók hann þegar heilsu sína ok þakkaði Guði þá miskunn, er honum var veitt, ok inum heilaga Jóni byskupi)
Þórður kvað það fram koma um sinn hag sem lagið yrði "og er ekki mark að mínum ættarfylgjum ef eigi týna nokkurir frændur Orms fyrir mér lífi áður eg lýk nösum. En vel fer þér bóndi og haf þökk fyrir. Mun eg þiggja þína vináttu ef eg þarf til að taka": en Þórður li va dir que, pel que feia a la seva situació (=quant a ell), s'esdevindria el que hagués estat disposat [pel destí] (o: s'esdevindria el que hagués estat disposat quant a ell [pel destí]); — “I les qualitats que han caracteritzat el meu llinatge no tindran cap valor (no valdran res) si, abans de deixar d'alenar, alguns parents de l'Ormur no perden la vida davant meu. Tu, bóndi, emperò, t'has portat bé. Tingues el meu agraïment per haver-ho fet així. Tingues per segur que recorreré a la teva amistat si ho he de menester” (vocabulari: #1. hagur: Cf. en Baetke 19874, pàg. 224: <...> (häufig pl.) Lage, Stellung, (Lebens-)Umstände, (Gesundheits-)Zustand; Verhältnisse; Angelegenheiten: á hǫgum e-s, fyrir hag e-s, um hag, hagi e-s jmd. betreffend, in bezug auf jmds. Person; hvat um hag e-s er wie es um jmd. steht; á mínum hag = á mér; #2. koma fram: Cf. en Baetke 19874, pàg. 335: kom nú fram spásagan hans seine Weissagung erfüllte sich nun; þat mun verða fram at koma sem ætlat er es wird geschehen, so kommen, wie es bestimmt ist; #3. ekki er mark að e-u ~ e-m: Cf. en Baetke 19874, pàg. 407: ekki er mark at draumum Träume haben nichts zu bedeuten; #4. lúka nösum: Cf. en Baetke 19874, pàg. 452: lúka nǫsum aufhören zu atmen, sterben; #5. e-m fer vel: Cf. en Baetke 19874, pàg. 126: e-m ferr (e-t) illa jmd. verhält sich, handelt schlecht (in einer Sache); #6. ættarfylgja: És veritat que en Baetke 19874, pàg. 803, només dóna a aquest mot el significat de: ættar-fylgja f.   Folge-, Schutzgeist eines Geschlechts, però no veig a què treu cap donar-li aquest significat en aquest passatge. Més aviat crec que el mot aquí té el mateix significat que presenta a l'altre text en què apareix i que tradueixo més amunt: peculiariat, tret distintiu d'un llinatge, d'on la meva traducció)

ættar·gras <n. -grass, -grös>:
flor f del['home] penjat (orquídia Aceras anthropophorum syn. Orchis anthropophora)

ættar·gripur <m. -grips, -gripir>:
objecte heretat, objecte m de família

ættar·höfðingi <m. -höfðingja, -höfðingjar>:
cap m de tribu

ættar·land <n. -lands, -lönd>:
variant de ættland ‘pàtria’
Ísland, Ísland, ó ættarland, ǁ þú aldna gyðjumynd; ǁ þars báran kyssir svalan sand, ǁ En sólin hnýtir geisla-band ǁ Um hrími þakinn hamra-tind, ǁ í himins blárri lind. <...> Ísland, Ísland, ó ættarland, ǁ þér öld nú renni fríð; ǁ og meðan úfið eyja-band ǁ inu aldna hverfist þinn um sand, ǁ þig signi auðnan ástarblíð ǁ um alla heimsins tíð

ættar·laukur <m. -lauks, -laukar>:
<FIGorgull m de la família, perla f de la família (persona que representa el bo i millor o el més significant d'una família)

ættar·mót <n. -móts, -mót>:
1. (skyldleikasvipursemblança (o: ressemblança) entre parents (afinitat física entre membres d'una mateixa família)
2. (fundurtrobada (o: reunió) f familiar (trobada entre membres d'una família)

ættar·munagras <n. -munagrass, -munagrös>:
flor f del['home] penjat (orquídia Aceras anthropophorum syn. Orchis anthropophora)

ættar·nafn <n. -nafns, -nöfn>:
cognom m, llinatge m (Bal.

ættar·óðal <n. -óðals, -óðul>:
mas m pairal

ættar·réttur <m. -réttar, no comptable>:
<HIST JURdret heretat (dret que s'hereta en el si d'un llinatge o família o perquè hom és membre d'un llinatge o família, com per exemple, el dret al tron)
en til ríkis eptir Hákon jarl steig Óláfr Tryggvason ok tígnaði sik konungsnafni í Nóregi, er ættarrétt átti af Haraldi hárfagra, þvíat Óláfr hét sunr Haralds, er faðir var Tryggva, er of daga Gunnhildar suna tók konungsnafn ok vald á Raumaríki ok var þar tekinn af lífi á Sótanesi ok er þar heygðr ok kalla menn þar Tryggvahreyr

ættar·saga <f. -sögu, -sögur. Gen. pl.: -sagna>:
1. (með strang-vísindalegu gildihistòria f familiar, història f de nissaga (història d'una família, estudi o representació [estrictament] històrica d'una família)
◊ þetta er ættarsaga Jakobs: aquesta és la història de la família de Jacob
2. (með [sögulegu og] bókmenntalegu gildisaga f familiar, saga f d'una família (història literària i/o literaritzant d'una família)
Vatnsdæla saga er ættarsaga: la Història dels habitants del Vatnsdalur és una saga familiar
3. <MEDantecedents m.pl familiars

ættar·skrá <f. -skrár (o: -skráar), -skrár>:
genealogia f, cens m de membres de família
þetta er ættarskrá Adams
Móse og Aron tóku menn þessa, sem nafngreindir eru, og stefndu saman öllum söfnuðinum á fyrsta degi annars mánaðar og skrifuðu þá á ættarskrárnar eftir kynkvíslum þeirra, eftir ættum þeirra, samkvæmt nafnatölu, frá tvítugs aldri og þaðan af eldri, mann fyrir mann
þessir eru ætthöfðingjar þeirra - og þetta er ættarskrá þeirra - er fóru með mér heim frá Babýlon, þá er Artahsasta konungur sat að völdum
þá blés Guð minn mér því í brjóst að safna saman tignarmönnunum, yfirmönnunum og lýðnum, til þess að láta taka manntal eftir ættum. Og ég fann ættarskrá þeirra, er fyrst höfðu farið heim, og þar fann ég ritað

ættar·skömm <f. -skammar, no comptable>:
vergonya f de la família (l'ovella negra de la família)
♦ þú ert ættarskömmin!: ets la vergonya de la família!

ættar·stafur <m. -stafs, -stafir>:
flor f del['home] penjat (orquídia Aceras anthropophorum syn. Orchis anthropophora)

ættar·svipur <m. -svips, -svipir>:
cara f de família, semblança (o: ressemblança) f de família, aires m.pl de família (trets compartits de la fesomia a causa de la pertinença a una mateixa família)
♦ það er ættarsvipur með þeim: <LOCtenen una retirada de fesomia que han d'ésser parents per la força
konungr mælti eigi kynligt, at mart illt gengi yfir í þeiri ǫld, er slík verk váru gør. — „Ok vera kann þat,“ sagði hann, „at nǫkkvor ættarsvipr væri með okkr Tryggva konungi.“ Lét síðan taka búandann ok neyða til sagna ok gekk hann við loksins en eptir þat lét konungr festa hann upp á gálga ok hreinsaði svá landit en hefndi konungs ok hefir þann mann með sér er í hǫrmunum var: el rei li va dir que no era gens estrany que s'esdevingués mant mal en el segle (=món) en el qual es cometien fets com aquells. — “I pot ésser”, li va dir, “que hi hagi uns aires de família entre el rei Tryggvi i jo (o sigui: ell i jo som família i se'ns veu en la fesomia)“. Va fer agafar tot seguit el bóndi i el va forçar a parlar, i el bóndi, finalment, va confessar. I després d'haver-ho fet, el rei el va fer penjar a una forca, netejant així el país i venjant la mort del rei. I va prendre l'home en pena (=l'home que se sentia afligit) en el seu seguici (al seu servei?)
in yngri dróttning mælti: „Hví segir þú svá, móðir? Mér sýnask lík augu þeira ok mikill ættarsvipr með þeim. Ok þess bið ek guð, at hann unni henni sem systur ok á þann hátt hvárt þeira ǫðru“: la reina més jove va dir: “Per què parles així, mare? A mi llurs ulls em semblen iguals (=a mi em sembla que tenen els mateixos ulls) i també em sembla que la retirada que es tenen és tan forta que han d'ésser parents per força. I prego a Déu que ell l'estimi a ella com si fos la seva germana i que cadascun d'ells dos estimi l'altre d'aquesta manera”

ættar·sögn <f. -sagnar, -sagnir>:
tradició f familiar, relat m familiar que narra l'origen de la família o el llinatge

ættar·tafla <f. -töflu, -töflur. Gen. pl.: -taflna o: -tafla>:
taula genealògica

ættar·tala <f. -tölu, -tölur. Gen. pl.: -talna>:
(ættarskrágenealogia f [familiar] (arbre genealògic)

ættar·tengsl <n.pl -tengsla>:
relació f de parentiu

ættar·tré <n. -trés, -tré. Gen. pl.: -trjáa; dat.pl.: -trjám>:
arbre genealògic

ættar·veldi <n. -veldis, -veldi>:
dinastia f

ætta·samfélag <n. -samfélags, -samfélög>:
societat f tribal o organitzada en clans

ætta·skipulag <n. -skipulags, no comptable>:
organització f tribal

ætta·tengsl <n.pl -tengsla>:
relacions f.pl entre familiars

ættbálka·hyggja <f. -hyggju, no comptable>:
tribalisme m

ættbálka·samfélag <n. -samfélags, -samfélög>:
societat f tribal

ætt·bálkur <m. -bálks, -bálkar>:
1. (í þjóðar- og mannfræði, kynkvísltribu f (en etnologia i antropologia)
síðan leiddi hann þá út með silfri og gulli og enginn af ættbálkum hans (ˈʃēβɛtˁ ~ שֵׁבֶט:   wə-ˈʔēi̯n   bi-ʃəβāˈtˁā-u̯   kōˈʃēl,   וְאֵין בִּשְׁבָטָיו כּוֹשֵׁל) hrasaði: després tragué el seu poble amb [tot el seu] or i argent, i cap de les seves tribus no va ensopegar pas
2. (í náttúrufræðiordre m (en ciències naturals)

Mörgum mönnum gaf Geirmundur stórar eignir bæði í löndum og lausum eyri. Hann gaf Hrólfi Kjallakssyni bústað að Ballará því að hann var vinur hans og var mikill ættbogi af honum. Hans son var Illugi hinn rauði og Sölvi faðir Þórðar, föður Magnúss, föður Sölva, föður Páls prests (SS I, cap. 5)
En frá Sigurði orm í auga er mikill ættbogi kominn. Hans dóttir hét Ragnhildr, móðir Haralds ins hárfagra, er fyrstr réð öllum Noregi einn
Nú siglir Karlsefni í haf og kom skipi sínu fyrir norðan land í Skagafjörð og var þar upp sett skip hans um veturinn. En um vorið keypti hann Glaumbæjarland og gerði bú á og bjó þar meðan hann lifði og var hið mesta göfugmenni og er mart manna frá honum komið og Guðríði konu hans og góður ættbogi

ætt·borg <f. -borgar, -borgir>:
vila f pairal
og er Absalon var að fórnum, sendi hann eftir Akítófel Gílóníta, ráðgjafa Davíðs, til Gíló, ættborgar hans (mē-ʕīˈr-ō   mi-ggiˈlɔh,   מֵעִירוֹ מִגִּלֹה). Og samsærið magnaðist og æ fleiri og fleiri menn gengu í lið með Absalon: i mentre l'Absalom (Avxalom) oferia sacrificis, va fer anar a cercar el guilonita Aħitòfel, conseller d'en David, de la seva vila pairal de Guiló. I la conjura va guanyar en forces i com més anava més i més homes engrossien les tropes de l'Absalom
en þú, Betlehem í Efrata, ein minnsta ættborgin (t͡sāˈʕīr   li-həˈʝōθ   bə-ʔalˈφēi̯   ʝəhūˈδāh,   צָעִיר לִהְיוֹת בְּאַלְפֵי יְהוּדָה) í Júda, frá þér læt ég þann koma er drottna skal í Ísrael. Ævafornt er ætterni hans, frá ómunatíð: però tu, Betlem d'Efrata, una de les viles pairals més petites de Judea, de tu faré sortir el qui ha de regnar a Israel. Antiquíssim, de temps immemorial, és el seu llinatge
hann kom í ættborg (ἡ πατρίς -ίδος, εἰς τὴν πατρίδα αὐτοῦ) sína og tók að kenna þeim í samkundu þeirra. Þeir undruðust stórum og sögðu: "Hvaðan kemur honum þessi speki og kraftaverkin?: va arribar a la seva vila pairal i va començar a ensenyar-los a llur sinagoga. Se n'astoraven granment i deien: «¿D'on li vénen aquesta saviesa i els miracles?
þaðan fór Jesús og kom í ættborg (ἡ πατρίς -ίδος, εἰς τὴν πατρίδα αὐτοῦ) sína og lærisveinar hans fylgdu honum: d’allà se n'anà a la seva vila pairal i els deixebles l'hi acompanyaren
en Jesús sagði við fólkið: „Eflaust munuð þér minna mig á orðtakið: Læknir, lækna sjálfan þig! Vér höfum heyrt um allt sem gerst hefur í Kapernaúm. Ger nú hið sama hér í ættborg (ἡ πατρίς -ίδος, ἐν τῇ πατρίδι σου) þinni“: i Jesús digué a la gent: «Sens dubte que em recordareu el proverbi que fa: «Metge, guareix-te tu mateix». Hem sentit a dir tot el que s'ha fet a Cafarnaüm. Fes ara el mateix aquí, a la teva vila pairal»

nú gefsk maðr í skuld frjáls ok fulltíða ok ættborinn, þá má hann gefask í svá mikla skuld, sem hann vill
Þá er Haraldur konungur var nær sjöræðum gat hann son við konu þeirri er Þóra er nefnd Morsturstöng. Hún var æskuð úr Morstur. Hún átti góða frændur. Hún var í frændsemistölu við Hörða-Kára. Hún var kvinna vænst og hin fríðasta. Hún var kölluð konungsambátt. Voru þá margir þeir konungi lýðskyldir er vel voru ættbornir, bæði karlar og konur. Sá var siður um göfugra manna börn að vanda menn mjög til að ausa vatni eða gefa nafn
Ber þá Egill upp mál sín og krefur Önund skiptis um arf Bjarnar og segir, að dætur Bjarnar væru jafnkomnar til arfs eftir hann að lögum -- "þó að mér þyki," kvað Egill, "sem Ásgerður muni þykja ættborin miklu betur en Gunnhildur, kona þín"
eptir andlát Guthorms konungs hǫfðu Birkibeinar Eyraþing, var þar talat um konungstekju, vildu liðsmenn taka til konungs Hákon jarl, en Þrœndir mæltu í móti, ok vildu taka til konungs Inga Bárðarson Guthormssonar ok Cecilíu konungsdóttur, bróður jarlsins sammœðra, sǫgðu þeir at hann væri eigi firr konungdóminum í móðurætt en jarlinn bróðir hans, en jarl væri þó útlendr at fǫður kyni, en eigi norrœnn, en Ingi væri þar ættborinn í Þrándheimi, ok kominn af hinum beztum ættum, er váru í Noregi; liðsinnaði erkibyskup Þrœndum at þessu máli, kom þar ekki ǫðru við, en þeir skyldu ráða, hvern konung þeir vildi hafa
Símon fekk svá sem sannr vin laganna en úvin saurlífis eiginkonu, hana nefnir sú bók, er heitir Ecclesiastica Historia, Perpetúam. Hún var ættborin af þeiri borg, er Betsaída heitir, ok þaðan af er hún kǫlluð borg Andreę ok Petrí, þvíat þeir hǫfðu þar stundum heimili
hann svarar því, at son Kristínar dóttur Sigurðar konungs jórsalafara, var bezt ættborinn til konungdóms í Nóregi: er þar ok sá maðr til forráða með honum, er skylda berr til at vera forsjámaðr með honum ok ríkinu, er Erlingr er faðir hans, maðr vitr ok harðráðr, ok reyndr mjǫk í orrostum, ok landráðamaðr góðr; mun hann eigi skorta til þessa máls framkvæmd, ef hamingja fylgir

Nú tók fólkið, bæði karlmennirnir og konur þeirra, að kvarta sáran yfir ættbræðrum sínum, Gyðingunum

ætt·drægni <f. -drægni, no comptable>:
nepotisme m

ætt·drægur, -dræg, -drægt <adj.>:
nepòtic -a

ætterni <n. ætternis, no comptable>:
origen m [familiar], llinatge m, família f (estirp, naixença, extracció)
Jósafat hafði hrausta hermenn í Jerúsalem 14 og gegndu þeir þjónustu eftir ætterni
Ævafornt er ætterni hans, frá ómunatíð
Ester fór að fyrirmælum Mordekaí og lét ekkert uppi um þjóð sína eða ætterni en hélt áfram að hlýða ráðum hans eins og áður þegar hún var í fóstri hjá honum
Ekki skýrði Ester frá ætterni sínu því að það hafði Mardokaí bannað henni
Rafael svaraði: „Hvaða gagn gerir þér að vita ætternið?“ Tóbít sagði: „Mig langar að vita með fullri vissu hverra manna þú ert og hvað þú heitir.“
♦ telja ætterni sitt til e-s: remuntar la seva ascendència a algú, dir-se (o: considerar-se) descendent de..., fer-se descendre de...
En hann átti þó ætterni til konungs þess at telja langfeðgum, er Hersir hét. Hann var konungr í Naumudali, hét kona hans Vigða, er enn heitir áin eftir Vigða í Naumudali. En Hersir misti hennar ok vildi týna sér eftir hana, ef dœmi fyndisk til, at þat hefði nekkverr konungr fyrri gǫrt. En dœmi fundusk til, at jarl hefði þat gǫrt, en eigi, at konungr hefði þat gǫrt. Ok hann fór þá á haug nekkvern ok veltisk fyrir ofan ok kvazk þá hafa velzk ór konungs nafni ok hengði sik síðan í jarls nafni, ok vildi hans afspringr síðan ávalt eigi við konungs nafni taka. En sannendi til þessa má heyra í Háleygjatali, er Eyvindr orti, er kallaðr var skáldaspillir
og ætterni hans skal vera frá umliðinni öld, frá fortíðar dögum
♦ hann var suðureyskur að ætterni: era de les Hèbrides
♦ þar er ætterni hans allt: allà hi està tot el seu llinatge (tots els membres del seu llinatges viuen allà)
en ef þú vilt, að hann sé lendur maður, þá fá honum veislur suður í Fjörðum; þar er ætterni hans allt; megið þér þá sjá yfir, að hann gerist eigi of stór: però si voleu que continuï essent un lendur maður (feudatari, feudater, home ligi) [vostre], doneu-li veislur (terres en feu) al sud, a Firðir. Allà hi ha tot el seu llinatge. Llavors podreu parar esment que ell no es faci massa poderós (vocabulari: #1. veizla: Cf. en Baetke 19874, pàg. 710 : 5. vom König verliehener Grundbesitz oder übertragenes Amt mit den Einnahmen daraus: hafa, halda veizlur af konungi)
♦ sem ætterni hans er til: <LOC FIGcom correspon a la seva família, com és propi de la seva família
Ingimundur prestur Einarsson Arasonar, hann bjó á ættleifð sinni á Reykjahólum. Hann var vinsæll maður og þó nokkuð févani og var þó bæði ör af peningum og hið mesta stórmenni í skapi [hér endar skinnbrot úr Reykjarfjarðarbók] sem ætterni hans var til. Hann var skáld gott og að mörgu hinn mesti mætismaður. Hann var enn frændi Þorgils Oddasonar og hann hafði gefið honum Reyknesingagoðorð og var þeirra frændsemi allgóð. Ingimundur var fræðimaður mikill og fór mjög með sögur og skemmti vel sögum (per: kvæðum) og orti. Góð kvæði gerði hann sjálfur og þá laun fyrir utanlands. Hann var og góður viðtakna er vinir hans sendu honum vandræðamenn og sendi jafnan vel sér af hendi (SS I, cap. 10, pàg. 8): el prevere Ingimundur, el fill de l’Einar, el fill de l’Ari vivia al seu patrimoni familiar de Reykjahólar. Era un home estimat de la gent (o: que tenia molts d'amics) encara que no tenia gaire diners i nogensmenys era alhora generós amb els seus diners i el prohom de temperament i comportament més magnànim i munificent [aquí acaba el fragment de pergamí del Còdex del fiord de Reykjafjörður] igual que tots els del seu llinatge. Era un bon escalda i un home de moltíssima de vàlua en molts d'aspectes. A més a més, era parent (més exactament, cosí) d'en Þorgils Oddason a qui havia donat el godonat dels de Reykjanes i llur relació com a parents era molt bona. L'Ingimundur era un gran erudit i tenia la mà trencada amb les sagues i sabia entretenir bé amb elles i en componia. Ell mateix [també] va compondre bons poemes pels quals va obtenir guardons a l'estranger (o sigui, a la cort de Noruega). També era molt hospitalari quan els seus amics li enviaven gent que tenien necessitgat, ell sempre els despatxava ben proveïts (vocabulari: #1. stórmenni í skapi: En Baetke 19874, pàg. 609, només dóna entrada a stór-menni n. <...> Mann von großzügiger Lebens- und Denkungsart, vornehmer, freigebiger Mann, però no pas a stórmenni í skapi. En Fritzner III (1896), pàg. 567ab, porta: stórmenni, n. <...> 3) Menneske, Mennesker, der viser stórlæti 2 eller stórmennska: <...> hann var vinsæll maðr ok þó nökkut févani, en var þó bæði örr af peningum ok it mesta stórmenni í skapi Sturl. I, 8²³. Interpreto i tradueixo aquest sintagma com a: prohom, home important i influent de tarannà i comportament magnànim, munificent; #2. sem ætterni hans var til: En Baetke 19874, pàgs. 717-718 i 804, no dóna entrada a aquesta frase que, tanmateix, podem trobar atestada enjondre. Així, al capítol 16 de la Vatnsdæla saga hi llegim: Jörundur háls er annar maður var mestur sá er út kom með Ingimundi, hann nam sér land að ráði Ingimundar mágs síns fyrir utan Urðarvatn og til Mógilslækjar og bjó á Grund út frá Jörundarfjalli í Vatnsdal og var mikill maður fyrir sér sem ætterni hans var til. Már hét son hans er bjó á Mársstöðum í Vatnsdal, virðulegur maður. Þeir óxu upp samtíðis og Ingimundarsynir. Þá gerðist fjölbyggður dalurinn. En Walther Heinrich Vogt 1921, pàg. 47, la comenta així: 11. mikill fyrir sér, auch c. 33,10; 47,1; „ansehnlich“. Die subjektive bedeutung schafft erst der zusatz von þykkja, vgl. Bjarn. s. s. 38,17 þú ert mikill fyrir þér, enda þykkiz þú svá. 12. var til, „mit sich brachte, bedingte. Significa: com ho era [la gent d]el seu llinatge; #3. mætismaður: Cf. en Baetke 19874, pàg. 434: mætis-maðr <...> würdiger, hervorragender, angesehener Mann; #4. yrkja: En Dietrich Hofmann 1971, pàg. 173: Ingimundr war ‘ein guter Dichter’ ... ein kenntnisreicher Mann und ging viel mit Geschichten um und unterhielt gut mit Gedichten und dichtete. Gute Gedichte machte er selbst und bekam Entgelt dafür im Ausland. Jo, en canvi, esmenaria el passatge en og skemmti vel sögum og orti. Góð kvæði gerði hann sjálfur og. Altrament no veig sentit en orti [kvæði] og gerði góð kvæði, tret que no donem al verb yrkja el seu significat habitual de compondre, sinó un significat com ara versionar, fer versions noves)
Jörundur háls er annar maður var mestur sá er út kom með Ingimundi, hann nam sér land að ráði Ingimundar mágs síns fyrir utan Urðarvatn og til Mógilslækjar og bjó á Grund út frá Jörundarfjalli í Vatnsdal og var mikill maður fyrir sér sem ætterni hans var til. Már hét son hans er bjó á Mársstöðum í Vatnsdal, virðulegur maður. Þeir óxu upp samtíðis og Ingimundarsynir. Þá gerðist fjölbyggður dalurinn. Hvati hét maður er út kom með Ingimundi. Hann nam land frá Mógilslæk til Giljár. Ásmundur nam land út frá Helgavatni og um Þingeyrasveit. Sauðadalur liggur fyrir austan Vatnsdal en þá Svínadalur og er þar í Svínavatn og Beigaðarhóll: en Jörundur ‘Coll’ fou el segon home mé gran que va abandonar Noruega amb l'Ingimundur per establir-se a Islàndia. Seguint el consell del seu parent Ingimundur, va prendre possessió per a ell de les terres situades més enllà del llac d'Urðarvatn i fins al torrent de Mógilslækur, i va viure a Grund al peu del puig de Jörundarfell, a la vall de Vatnsdalur. Fou un home cabdal i distingit com tots els de la seva família. El seu fill, que fou un home honorable, va nòmer Már i va viure a Másstaðir, a la vall de Vatnsdalur. Ell i els fills de l'Ingimundur es varen fer grans al mateix temps. En aquell temps, la vall va arribar a estar densament poblada. Hi hagué un home que es va dir Hvati i que havia abandonat Noruega amb l'Ingimundur. Aquest home va prendre possessió per a si de les terres que anaven des del torrent de Mógilslækur fins al riu de Giljá. L'Ásmundur va prendre possessió per a ell de les terres situades més enllà del llac de Helgavatn i que s'estenien per la contrada de Þingeyrar. La vall de Sauðadalur està situada a llevant de la vall de Vatnsdalur i després ve la vall de Svínadalur, en la qual hi ha el llac de Svínavatn i el pujol de Beigðarhóll (vocabulari: #1. fjölbyggður: Cf. en Baetke 19874, pàg. 142 fjǫl-bygðr adj.   dicht besiedelt, volkreich)

ætternis·stapi <m. -stapa, -stapar>:
<HISTbalç m de la família, cingle, roca alta i de vessant vertical o quasi vertical de dalt de la qual els vells es llançaven al buit per evitar ésser una càrrega per als joves, especialment en temps de fam
hon svaraði: „Ek heiti Snotra. Hefi ek því þat nafn, at ek þótta vísust allra vár. Systr mínar heita Hjǫtra ok Fjǫtra. Hér er sá hamarr við bœ várn, er heitir Gillingshamarr, ok þar í hjá er stapi sá, er vér kǫllum Ætternisstapa. Hann er svá hár ok þat flug fyrir ofan, at þat kvikendi hefir ekki líf, er þar gengr fyrir niðr. Því heitir þat Ætternisstapi, at þar með fækkum vér várt ætterni, þegar oss þykkir stór kynsl við bera, ok deyja þar allir várir forellrar fyrir utan alla sótt ok fara þá til Óðins, ok þurfum vér af øngu váru forellri þyngsl at hafa né þrjózku, þvíat þessi sældarstaðr hefir ǫllum verit jafnfrjáls várum ættmǫnnum, ok þurfum eigi at lifa við fjártjón eða fœzluleysi né engi ǫnnur kynsl eða býsn, þótt hér beri til handa. Nú skaltu þat vita, at fǫður mínum þykkja þetta vera in mestu undr, er þú hefir komit til húsa várra. Væri þat mikil býsn, þótt ótiginn maðr hefði hér mat etit, en þetta eru með ǫllu undr, at konungr, kalinn ok klæðlauss, hefir komit til húsa várra, þvíat til þessa munu engi dœmi finnast, ok því ætlar faðir minn ok móðir á morgin at skipta arfi með oss systkinum, en þau vilja síðan ok þrællinn með þeim ganga fyrir Ætternisstapa ok fara svá til Valhallar. Vill faðir minn eigi tæpiligar launa þrælnum þann góðvilja, at hann ætlaði at reka þik ór dyrum, en nú njóti hann sælu með honum. Þykkist hann ok víst vita, at Óðinn mun eigi ganga í mót þrælnum, nema hann sé í hans fǫruneyti“: ella li va respondre: “Em dic Snotra. Em dic així perquè se'm considera la més llesta de totes nosaltres. Les meves germanes es diuen Hjǫtra i Fjǫtra. Aquí, a prop del nostre mas, hi ha un cingle, alt i escarpat, que es diu Gillingshamarr, el Cingle d'en Gillingr, i, al seu costat, hi ha el fondal (l'espadat) que nosaltres anomenem Ætternisstapi, el fondal de la família. És tan alt i la paret de roca tan tallada a pic, que cap ésser viu (criatura) que hi caigui dalt-a-baix no manté la vida. Aquest fondal es diu Ætternisstapi perquè amb ell disminuïm [en nombre] la nostra família (reduïm el nombre dels membres de la nostra família) quan ens sembla que s'esdevenen grans portents (kynsl — cum inopina aliqua mala acciderint). És aquí on han mort tots els nostres vells (majors) moren, lliures de tota malaltia (sine morbo obeuntes), i van a l'Odin, de manera que de cap d'ells no n'hem de patir càrrega ni obstinacions, perquè aquest indret de benaurança ha estat [i és] accessible per igual a tots els nostres parents i[, gràcies a ell,] nosaltres no ens veiem forçats a viure patint menyscapte dels béns ni escassetat d'aliments ni enmig de cap altres portents o grans meravelles, encara que ens estiguin passant aquí. Ara sàpigues que a mon pare li sembla que és la més gran de les meravelles (=que és estranyíssim) que hagis vingut a casa nostra. Que un home comú (lit.: no noble) hagués menjat aqué, ja hauria estat un gran býsn, un gran fet insòlit, però que hagi vingut a casa nostra un rei enredat de fred i nuu, això ja és de totes totes un fet absolutament extraordinari, perquè d'un fet així de ben segur que no se'n troben d'altres exemples, i per aquest motiu, mon pare i ma mare tenen la intenció de repartir, demà, entre nosaltres, les tres germanes, llur heretat, i, en havent-ho fet, marxar, ells i l'esclau amb ells, a l'Ætternisstapi i anar-se'n així cap al Valhal·la. Mon pare no vol recompensar de cap altra manera més pobra a l'esclau la bona intenció (voluntat) que ha mostrat quan t'ha volgut fer fora de la porta que fent que l'esclau frueixi amb mon pare de la benaurança [del Valhal·la]. Mon pare també sap del cert (lit.: considera que sap del cert) que l'Odin no sortirà pas a rebre l'esclau (=no rebrà pas) llevat que l'esclau hi vagi en companyia de mon pare”
♦ hrapa (o: ganga; o: falla) fyrir ætternisstapa: <LOC FIG#1. (farga sérmatar-se, suïcidar-se; #2. (deyjamorir
♦ koma e-u fyrir ætternisstapa: <LOC FIGdesempallegar-se d'una cosa

ætt·faðir <m. -föður, -feður>:
1. (forfaðirprogenitor m, avantpassat m (persona de qui procedeix algú en línia directa, especialment el pare)
♦ ættfeðurnir: <FIGels avis, els avantpassats
synir Merarí voru Mahelí og Músí. Þetta eru ættir Levíta, taldar frá ættfeðrum (ʔāβ, ʔāˈβōθ ~ אָב ,אָבוֹת:   wə-ˈʔēllɛh   miʃpəˈħōθ   ha-llēˈwī   la-ʔăβōθēi̯-ˈhɛm,   וְאֵלֶּה מִשְׁפְּחוֹת הַלֵּוִי, לַאֲבֹתֵיהֶם) þeirra: els fills d'en Merarí foren en Moholí (Maħlí) i en Musí (Muixí). Aquestes són les famílies (els clans) dels levites, comptades des de llurs avantpassats
2. (forfaðir ættar, patríarkipatriarca m (fundador de llinatge & RELIG)
Guð gaf honum sáttmála umskurnarinnar. Síðan gat Abraham Ísak og umskar hann á áttunda degi og Ísak gat Jakob og Jakob ættfeðurna (ὁ πατριάρχης -άρχου:   καὶ Ἰακὼβ τοὺς δώδεκα πατριάρχας) tólf. Og ættfeðurnir (ὁ πατριάρχης -άρχου:   καὶ οἱ πατριάρχαι ζηλώσαντες τὸν Ἰωσὴφ ἀπέδοντο εἰς Αἴγυπτον) öfunduðu Jósef og seldu hann til Egyptalands. En Guð var með honum: Déu li donà l'aliança de la circumcisió. Després, l'Abraham va engendrar l'Isaac i el va circumcidar quan tenia vuit dies; i l'Isaac va engendrar en Jacob; i en Jacob, els dotze patriarques. I els patriarques envejaven en Josep i el van vendre amb destinació a l'Egipte. Però Déu era amb ell
þeirra eru ættfeðurnir (ὁ πατήρ πατρός:   ὧν οἱ πατέρες) og af þeim er Kristur kominn sem maður, hann sem er yfir öllu, Guð, blessaður að eilífu. Amen: d’ells són els patriarques, i d'ells ha sortit el Crist com a home, ell, que per damunt tot és Déu, beneït per sempre

ættfeðra·fjölskylda <f. -fjölskyldu, -fjölskyldur. Gen. pl.: -fjölskyldna>:
família f patriarcal

ættfeðra·samfélag <n. -samfélags, -samfélög>:
societat f patriarcal

ættfeðra·stjórn <f. -stjórnar, -stjórnir>:
patriarcat m

ættfeðra·veldi <n. -veldis, -veldi>:
patriarcat m

ættflokka·samfélag <n. -samfélags, -samfélög>:
societat f tribal

ætt·flokkur <m. -flokks, -flokkar>:
tribu f
og síðan breiddust ættflokkar (miʃpāˈħāh ~ מִשְׁפָּחָה:   wə-ʔaˈħar   nāˈφɔt͡sū   miʃpəˈħōθ   ha-kkənaʕăˈnī,   וְאַחַר נָפֹצוּ, מִשְׁפְּחוֹת הַכְּנַעֲנִי) Kanverja út: p
þessir menn voru synir Ísmaels og þetta nöfn þeirra eftir landsvæðum þeirra og tjaldbúðum, tólf höfðingjar tólf ættflokka (ʔumˈmāh ~ אֻמָּה:   ʃənēi̯m־ʕāˈɕār   nəɕīˈʔim   lə-ʔummɔˈθ-ām,   שְׁנֵים-עָשָׂר נְשִׂיאִם, לְאֻמֹּתָם)p
takið ykkur stöðu í helgidóminum eftir ættflokkum (pəlugˈgāh ~ פְּלֻגָּה:   wə-ʕiməˈδū   βa-qˈqɔδɛʃ   li-φəlugˈgōθ   bēi̯θ   hā-ʔāˈβōθ   la-ʔăħēi̯-ˈχɛm   bəˈnēi̯   hā-ˈʕām,   וְעִמְדוּ בַקֹּדֶשׁ, לִפְלוּגֹּת בֵּית הָאָבוֹת, לַאֲחֵיכֶם, בְּנֵי הָעָם) fjölskyldna ykkar, leikmannanna, og ein sveit af Levítaættum skal svara til hvers flokks (wa-ħăluqˈqaθ,   וַחֲלֻקַּת)p
og margir ættflokkar (ʕam ~ עַם:   ū-ˈβāʔū   ʕamˈmīm   rabˈbīm   wə-ɣōˈʝim   ʕăt͡sūˈmīm   lə-βaqˈqēʃ   ʔɛθ־ʝəˈhwāh   t͡səβāˈʔōθ   b-īrūʃāˈlāi̯m,   וּבָאוּ עַמִּים רַבִּים וְגוֹיִם עֲצוּמִים, לְבַקֵּשׁ אֶת-יְהוָה צְבָאוֹת בִּירוּשָׁלִָם) og voldugar þjóðir koma til þess að leita Drottins allsherjar í Jerúsalem og blíðka hann: p

ætt·fólk <n. -fólks, no comptable>:
parents m.pl, parentela f

ætt·fróður, -fróð, -frótt <adj.>:
versat -ada en genealogia

ætt·fræði <f. -fræði, no comptable>:
genealogia f

ættfræði·gögn <n.pl -gagna>:
dades genealògiques

ættfræði·legur, -leg, -legt <adj.>:
genealògic -a

ætt·fræðingur <m. -fræðings, -fræðingar>:
genealogista m & f

ætt·færa <-færi ~ -færum | -færði ~ -færðum | -færte-ð ~ e-n til e-s>:
fer remuntar una cosa ~ algú a...
♦ ættfæra sig við e-n: traçar el seu origen fins a algú

ætt·færsla <f. -færslu, -færslur. Gen. pl.: -færslna>:
ascendència f de clan o família, derivació genealògica de clan o família
en í mæli var, epiklesín: Annars staðar hjá Hómer er komizt svo að orði í sambandi viðurnefni, sjá VII 138, XVIII 487, XXII 506. — Brögð sem þessi til að lagfæra ættfærslur eftir pólitískum hentugleikum eða ættardrambi eru algeng alls staðar, þar sem mikið veltur á ætterni. Um leið og kynkvísl vex upp úr „verndartákns- (tótem-) stiginu“, breytir hún venjulega sínu forna „verndartákni“ (tótem) í goðkynjaðan ættföður og tengir hann við ættartölu sína(en referència a Ilíada 16:177: αὐτὰρ ἐπίκλησιν Βώρῳ, Περιήρεος υἷϊ) 177. Però segons el que es deia, [en realitat, al Boros,] ἐπίκλησιν: A d'altres passatges de l'Homer el sobrenom o nom addicional s'expressa així en el mateix context, vulgueu veure VII:138 (δίου Ἀρηιθόου, τὸν ἐπίκλησιν κορυνήτην), XVIII:487 (Ἄρκτόν θ’, ἣν καὶ Ἄμαξαν ἐπίκλησιν καλέουσιν), XXII:506 (Ἀστυάναξ, ὃν Τρῶες ἐπίκλησιν καλέουσιν·). — Recursos com aquest, emprats per a corregir les genealogies segons l'oportunisme polític o l'orgull de família són comunes pertot arreu allà on el clan revesteix molta d'importància. Una tribu, en deixar enrere l'“etapa totèmica”, sol transformar el seu antic “tòtem” en un progenitor de bon llinatge i el juny a la seva genealogia

ættföður·legur, -leg, -legt <adj.>:
patriarcal

ætt·gengi <n. -gengis, no comptable>:
caràcter hereditari, transmissibilitat f per herència, hereditarietat f, heretabilitat f
♦ ættgengi sjúkdómsins: el caràcter hereditari de la malaltia

ætt·gengur, -geng, -gengt <adj.>:
hereditari -ària
♦ ættgengur sjúkdómur: malaltia hereditària

ætt·góður, -góð, -gott <adj.>:
de bona família
maður hét Ísólfur og bjó norður á Tjörnesi. Þingmaður var hann Eyjólfs Guðmundarsonar. Friðgerður hét dóttir hans. Hún var kona væn, ættgóð og sköruleg, sýslumaður mikill. Grímseyingur einn, ungur og frálegur, gerðist til og slóst á tal við hana: hi havia un home que nomia Ísólfur i que vivia en el nord, al cap de Tjörnes. Era þingmaður de l'Eyjólfur Guðmundarson. Tenia una filla que nomia Friðgerður. Era una noia bonica, de bona família, plena d'empenta i molt treballadora. Un jove eixerit de l'illa de Grímsey va començar a escometre-la (a abordar-la) i a entaular conversa amb ella

ætt·göfgi <f. -göfgi, no comptable>:
noblesa f de naixement, alt llinatge, naixença f noble
samlíf við Guð veitir ættgöfgi (ἡ εὐγένεια -ίας:   εὐγένειαν δοξάζει συμβίωσιν θεοῦ ἔχουσα) hennar ljóma og Drottinn alls elskar hana: p
kanna akurinn allan, leita frjósams hluta og sáðu þar eigin sæði í trausti á ættgöfgi (ἡ εὐγένεια -ίας:   ἀναζητήσας παντὸς πεδίου εὔγειον κλῆρον σπεῖρε τὰ ἴδια σπέρματα πεποιθὼς τῇ εὐγενείᾳ σου) þinni: p

ætt·göfugur, -göfug, -göfugt <adj.>:
noble per naixement, d'il·lustre llinatge, de noble llinatge, d'alt llinatge
svo mælti hann, en Aþena varð við þetta enn reiðari í skapi, og átaldi Odysseif með þessum reiðiorðum: „Ekki er nú framar í þér, Odysseifur, sá staðfastur hugmóður, eða það þrek, sem forðum var, þá er þú barðist stöðugt við Trójumenn í samfleytt níu ár sökum hinnar hvítörmuðu, ættgöfugu (ἡ εὐπατέρεια -ίας:   ἀμφ᾽ Ἑλένῃ λευκωλένῳ, εὐπατερείῃ) Helenu: p

ætti:
1ª i 3ª pers. sg. pret. subj. de → eiga “tenir”

ættingi <m. ættingja, ættingjar>:
1. (frændiparent m & f, familiar m & f (persona amb qui hom està emparentat)
♦ fjarskyldur ættingi [e-s]: parent llunyà [d'algú]
♦ náinn ættingi [e-s]: parent proper [d'algú]
♦ nánustu ættingjar [e-s]: els parents més propers [d'algú]
♦ ættingjar drengsins: els parents del noi
2. <ZOOLparent m
nánustu ættingjar slanganna eru sandeðlur: els parents més propers de les serps són els llangardaixos pirinencs

ættirðu:
2ª pers. sg. pret. subj. de → eiga “tenir” (forma contracta de ættir þú)

ættjarðar- <en compostos>: 
patriòtic -a

ættjarðar·ást <f. -ástar, no comptable>:
patriotisme m  (föðurlandsást)

ættjarðar·kvæði <n. -kvæðis, -kvæði>:
poema m [de contingut] patriòtic

ættjarðar·lag <n. -lags, -lög>:
cançó patriòtica, cant patriòtic

ættjarðar·ljóð <n. -ljóðs, -ljóð>:
poema patriòtic
♦ syngja ættjarðarljóð: cantar una cançó patriòtica
Land. Ég segi þér ekkert um landið ǀ ég syng engin ættjarðarljóð ǀ um hellana, fossana, hverina ǀ ærnar og kýrnar ǀ um baráttu fólksins ǀ og barning í válegum veðrum ǀ nei. En stattu við hlið mér ǀ í myrkrinu. Andaðu djúpt ǀ og finndu það streyma ǁ segðu svo. ǀ Hér á ég heima (Ingibjörg Haraldsdóttir: Höfuð konunnar. 1995): País. No et diré res del país. No et cantaré cap poema patriòtic sobre les coves, les cascades, els guèisers, les ovelles i les vaques, sobre la lluita del poble ni sobre la seva remada a contravent en les maltempsades perilloses. No. Però estigues al meu costat en la foscor. Respira fondo i sent-lo fluir. I llavors digues així: És aquí on tinc la meva llar (Ingibjörg Haraldsdóttir: El cap de la dona. 1995)
♦ yrkja ættjarðarljóð: compondre un poema patriòtic

ættjarðar·vinur <m. -vinar, -vinir>:
patriota m & f (föðurlandsvinur)

ætt·jörð <f. -jarðar, -jarðir>:
pàtria f (föðurland)
Og þessi mun friðurinn vera: Brjótist Assýringar inn í land vort og stígi þeir fæti á ættjörð vora, þá munum vér senda í móti þeim sjö hirða og átta þjóðhöfðingja
Þeir, sem slíkt mæla, sýna með því, að þeir eru að leita eigin ættjarðar. Hefðu þeir nú átt við ættjörðina, sem þeir fóru frá, þá hefðu þeir haft tíma til að snúa þangað aftur. En nú þráðu þeir betri ættjörð, það er að segja himneska. Þess vegna blygðast Guð sín ekki fyrir þá, að kallast Guð þeirra, því að borg bjó hann þeim

ætt·kvísl <f. -kvíslar, -kvíslir>:
1. <GENbranca f de llinatge o família
þá er Haraldr Sigurðarson tók konungdóm í Noregi með Magnúsi konungi frænda sínum, var liðit frá því er Haraldr hinn hárfagri hafði andazk hundrað vetra tólfrœtt ok tveir vetr. Á þessi stundu hǫfðu stýrt Noregi þeir hǫfðingjar, er allir váru komnir af ætt Haralds konungs, nema þá er Danakonungar eða Svíakonungar réðu fyrir, ok váru þó þessir hǫfðingjar af ýmsum ættkvíslum þeim, er frá Haraldi konungi váru komnar. En síðan er Haraldr konungr Sigurðarson tók konungóm, þá hefir af hans ætt haldizk konungdómr síðan um allt yfir Noregi, þóat nǫkkut hafi skipzk í kynkvíslir frá hánumquan en Haraldr III Sigurðarson va pujar al tron de Noruega amb el seu parent, el rei Magnús I Óláfsson, havien passat cent vint-i-dos anys des de la mort del rei Haraldr Bells-cabells. En [tot] aquest període, governaren Noruega prínceps tots els quals descendien del llinatge del rei Haraldr, llevat [naturalment] quan varen regnar sobre Noruega reis de Suècia o reis de Dinamarca (=llevat del temps que hi regnaren reis de Dinamarca i reis de Suècia), encara que aquests reis pertanguessin a diverses branques de la família, les quals branques procedien del rei Haraldr. Però, des que el rei Haraldr Sigurðarson va pujar al tron, tot el regne de Noruega ha estat governat exclusivament per reis del seu llinatge, encara que la descendència que prové d'ell s'hagi dividit en vàries branques
2. <RELIGtribu f
þeir sem skildir verða eftir af Júdaættkvísl (bēi̯θ   ʝəhūˈδāh ~ בֵּית יְהוּדָה:   wə-ʝāsəˈφāh   pəlēi̯ˈtˁaθ   bēi̯θ־ʝəhūˈδāh   ha-nniʃʔāˈrāh   ˈʃɔrɛʃ   lə-mātˁˈtˁāh,   וְיָסְפָה פְּלֵיטַת בֵּית-יְהוּדָה, הַנִּשְׁאָרָה--שֹׁרֶשׁ לְמָטָּה) og komast af munu aftur skjóta rótum í jörðu og bera ávöxt hið efra (lə-ˈmāʕəl-āh,   לְמָעְלָה)els qui romanguin de la tribu d'en Judà i tinguin la vida salva, enfonsaran de nou les arrels dins la terra i llevaran fruit a la part de dalt (a la part superior) (BMonts. = la casa de Judà; BInterc. = el llinatge de Judà; BEvang. = la casa de Judà)
hundrað fjörutíu og fjórar þúsundir voru merktar innsigli af öllum ættkvíslum (ἡ φυλή -ῆς:   ἑκατὸν τεσσεράκοντα τέσσαρες χιλιάδες, ἐσφραγισμένοι ἐκ πάσης φυλῆς υἱῶν Ἰσραήλ) Ísraelsmanna. Af Júda ættkvísl (ἡ φυλή -ῆς:   ἐκ φυλῆς Ἰούδα δώδεκα χιλιάδες ἐσφραγισμένοι) voru tólf þúsund merkt innsigli, af Rúbens ættkvísl (=) tólf þúsund, af Gaðs ættkvísl (=) tólf þúsund: cent quaranta-quatre mil foren del conjunt de les tribus d'Israel foren marcats amb el segell: de la tribu d'en Judà en foren marcats dotze mil amb el segell, dotze mil de la tribu d'en Rubèn, dotze mil de la tribu d'en Gad
Þið eruð börn spámannanna og eigið hlut í sáttmálanum sem Guð gerði við forfeður ykkar er hann sagði við Abraham: Af þínu afkvæmi skulu allar ættkvíslir jarðarinnar blessun hljóta
Og höfðingjar alls lýðsins, allar ættkvíslir Ísraels, gengu fram í söfnuði þjóðar Guðs. Voru það fjögur hundruð þúsund menn, fótgangandi og vopnum búnir
Þeir sögðu: „Drottinn, Ísraels Guð. Hví hefur þetta gerst í Ísrael, að nú skuli vanta eina ættkvísl Ísraels?“
♦ tólf ættkvíslir Ísraels: les dotze tribus d'Israel
Og yður fæ ég ríki í hendur, eins og faðir minn hefur fengið mér, að þér megið eta og drekka við borð mitt í ríki mínu, sitja í hásætum og dæma tólf ættkvíslir Ísraels
3. (í náttúruvísindumgènere m (en ciències naturals, grup de classificació taxonòmica, subdivisió de família)

Drottinn, Guð himnanna, tók mig úr húsi föður míns, úr ættlandi mínu (אֶרֶץ-מוֹלֶדֶת), talaði við mig og sór mér svohljóðandi eið: Niðjum þínum mun ég gefa þetta land. Hann mun senda engil sinn á undan þér, að þú megir fá syni mínum konu þaðan
Ég er sá Guð sem birtist þér í Betel þar sem þú smurðir merkistein og vannst mér heit. Leggðu nú af stað, farðu burt úr þessu landi og snúðu aftur til ættlands þíns
Bóas svaraði: „Mér hefur verið sagt allt um það hvernig þér fórst við tengdamóður þína eftir dauða manns þíns, að þú yfirgafst föður þinn og móður og ættland þitt og fórst til þjóðar sem þú hafðir aldrei áður kynnst
hann lét marga hrasa svo að þeir féllu. Þá sögðu þeir hver við annan: Komið, snúum aftur til þjóðar vorrar, til ættlands vors, undan hinu eyðandi sverði
Er Rakel hafði alið Jósef sagði Jakob við Laban: „Leyfðu mér nú að halda heim til ættlands míns
Ester skýrði hvorki frá þjóðerni sínu né ættlandi (ἡ πατρίς -ίδος:   καὶ οὐχ ὑπέδειξεν ᾿Εσθὴρ τὸ γένος αὐτῆς οὐδὲ τὴν πατρίδα) enda hafði Mardokaí sagt henni að láta það ekki uppi: l’Ester no va revelar ni la seva nació ni la seva pàtria, car en Mardoqueu li havia dit que no ho fes (láta uppi = declarés, contés) (en comparació, Ester hebreu fa: Ester hafði hvorki gert uppskátt þjóðerni sitt né ætt því að það hafði Mordekaí bannað henni = לֹא-הִגִּידָה אֶסְתֵּר, אֶת-עַמָּהּ וְאֶת-מוֹלַדְתָּהּ)

ætt·leggur <m. -leggs (o: -leggjar), -leggir. Gen. pl.: -leggja; dat.pl.: -leggjum>:
llinatge m, línia f de parentiu
hvert átta daga sveinbarn skal umskera meðal ykkar, kynslóð eftir kynslóð, þau sem heima eru fædd og líka hin sem keypt eru af útlendingi sem eigi er af þínum ættlegg (ˈzɛraʕ ~ זֶרַע:   ʔăˈʃɛr   lɔʔ mi-zzarʕă-ˈχā   hūʔ,   אֲשֶׁר לֹא מִזַּרְעֲךָ הוּא)quan tindrà vuit dies, el nen ha d'ßsser circumcidat entre vosaltres, generació rere generació, els qui hagin nascut a casa i també els qui hagin estat comprats a un estranger que no sigui del teu llinatge
♦ í beinan ættlegg: en (o: per) línia directa

ætt·leiddur, -leidd, -leitt <adj.>:
adoptat -ada

ætt·leiða <-leiði ~ -leiðum | -leiddi ~ -leiddum | -leitte-ð ~ e-n>:
adoptar una cosa ~ algú
♦ ættleiða barn: adoptar un infant
♦ ættleiða hund: adoptar un gos

ætt·leiðing <f. -leiðingar, -leiðingar>:
adopció f

ætt·leiðingur <m. -leiðings, -leiðingar>:
persona adoptada

ætt·leifð <f. -leifðar, -leifðir. Pl. no hab.>:
patrimoni m [familiar] (i esp., terra rebuda en heretat)
þeir frændr fá sér lið ok skipa. Ok heldr Sigmundr til ættleifðar sinnar ok rekr ór landi þann konung, er þar hafði í sezk eptir Vǫlsung konung. Sigmundr gerisk nú ríkr konungr ok ágætr, vitr ok stórráðr. Hann átti þá konu, er Borghildr hét. Þau áttu tvá sonu. Hét Helgi annarr en annar Hámundr (VS, cap. VIII, pàg. 26): [després d’aquests fets,] pare i fill es procuraren naus i homes. En Sigmundr va posar rumb cap al país que era el seu patrimoni familiar i en va foragitar el rei que s’hi havia instal·lat després de la mort del rei Vǫlsungr. En Sigmundr es va convertir aleshores en un rei poderós i excel·lent, savi i emprenedor. Es va casar amb una dona que es deia Borghildr, amb qui va tenir dos fills. Un es va dir Helgi, i l’altre, Hámundr
Ingimundur prestur Einarsson Arasonar, hann bjó á ættleifð sinni á Reykjahólum. Hann var vinsæll maður og þó nokkuð févani og var þó bæði ör af peningum og hið mesta stórmenni í skapi [hér endar skinnbrot úr Reykjarfjarðarbók] sem ætterni hans var til. Hann var skáld gott og að mörgu hinn mesti mætismaður. Hann var enn frændi Þorgils Oddasonar og hann hafði gefið honum Reyknesingagoðorð og var þeirra frændsemi allgóð. Ingimundur var fræðimaður mikill og fór mjög með sögur og skemmti vel sögum (per: kvæðum) og orti. Góð kvæði gerði hann sjálfur og þá laun fyrir utanlands. Hann var og góður viðtakna er vinir hans sendu honum vandræðamenn og sendi jafnan vel sér af hendi (SS I, cap. 10, pàg. 8): el prevere Ingimundur, el fill de l’Einar, el fill de l’Ari vivia al seu patrimoni familiar de Reykjahólar. Era un home estimat de la gent (o: que tenia molts d'amics) encara que no tenia gaire diners i nogensmenys era alhora generós amb els seus diners i el prohom de temperament i comportament més magnànim i munificent [aquí acaba el fragment de pergamí del Còdex del fiord de Reykjafjörður] igual que tots els del seu llinatge. Era un bon escalda i un home de moltíssima de vàlua en molts d'aspectes. A més a més, era parent (més exactament, cosí) d'en Þorgils Oddason a qui havia donat el godonat dels de Reykjanes i llur relació com a parents era molt bona. L'Ingimundur era un gran erudit i tenia la mà trencada amb les sagues i sabia entretenir bé amb elles i en componia. Ell mateix [també] va compondre bons poemes pels quals va obtenir guardons a l'estranger (o sigui, a la cort de Noruega). També era molt hospitalari quan els seus amics li enviaven gent que tenien necessitgat, ell sempre els despatxava ben proveïts (vocabulari: #1. stórmenni í skapi: En Baetke 19874, pàg. 609, només dóna entrada a stór-menni n. <...> Mann von großzügiger Lebens- und Denkungsart, vornehmer, freigebiger Mann, però no pas a stórmenni í skapi. En Fritzner III (1896), pàg. 567ab, porta: stórmenni, n. <...> 3) Menneske, Mennesker, der viser stórlæti 2 eller stórmennska: <...> hann var vinsæll maðr ok þó nökkut févani, en var þó bæði örr af peningum ok it mesta stórmenni í skapi Sturl. I, 8²³. Interpreto i tradueixo aquest sintagma com a: prohom, home important i influent de tarannà i comportament munificent; #2. sem ætterni hans var til: En Baetke 19874, pàgs. 717-718 i 804, no dóna entrada a aquesta frase que, tanmateix, podem trobar atestada enjondre. Així, al capítol 16 de la Vatnsdæla saga hi llegim: Jörundur háls er annar maður var mestur sá er út kom með Ingimundi, hann nam sér land að ráði Ingimundar mágs síns fyrir utan Urðarvatn og til Mógilslækjar og bjó á Grund út frá Jörundarfjalli í Vatnsdal og var mikill maður fyrir sér sem ætterni hans var til. Már hét son hans er bjó á Mársstöðum í Vatnsdal, virðulegur maður. Þeir óxu upp samtíðis og Ingimundarsynir. Þá gerðist fjölbyggður dalurinn. En Walther Heinrich Vogt 1921, pàg. 47, la comenta així: 11. mikill fyrir sér, auch c. 33,10; 47,1; „ansehnlich“. Die subjektive bedeutung schafft erst der zusatz von þykkja, vgl. Bjarn. s. s. 38,17 þú ert mikill fyrir þér, enda þykkiz þú svá. 12. var til, „mit sich brachte, bedingte. Significa: com ho era [la gent d]el seu llinatge; #3. mætismaður: Cf. en Baetke 19874, pàg. 434: mætis-maðr <...> würdiger, hervorragender, angesehener Mann; #4. yrkja: En Dietrich Hofmann 1971, pàg. 173: Ingimundr war ‘ein guter Dichter’ ... ein kenntnisreicher Mann und ging viel mit Geschichten um und unterhielt gut mit Gedichten und dichtete. Gute Gedichte machte er selbst und bekam Entgelt dafür im Ausland. Jo, en canvi, esmenaria el passatge en og skemmti vel sögum og orti. Góð kvæði gerði hann sjálfur og. Altrament no veig sentit en orti [kvæði] og gerði góð kvæði, tret que no donem al verb yrkja el seu significat habitual de compondre, sinó un significat com ara versionar, fer versions noves)
ábóti svarar: „Betur ynni eg þér Þorgils að njóta Skagafjarðar, ættleifðar vorrar, en þeim sem að nú hafa. En eigi vil eg fýsa þig ferðar því að mér þykir eigi laust fyrir liggja“ (SS II, cap. 442, pàg. 687): l’abat li va respondre: “Þorgils, més m'agradaria que fossis tu el qui tragués profit de Skagafjörður, les nostres terres pairals, que no pas els qui ara les tenen. Tot i així, no vull animar-te a dur-hi una expedició perquè em sembla que no seran gens fàcil d'heure” (vocabulari: #1. liggja laust fyrir: Cf. en Baetke 19874, pàg. 366: liggja laust fyrir leicht erhältlich, leicht in die Hand zu bekommen sein)
44. Hvað skal eg fyrir mig hyrjar ǁ hreggmildr jöfur leggja, ǁ gram fregn að því gegnan, ǁ geirnets, sumar þetta? ǁ Byrjar hafs að herja ǁ hyrsveigir mér eigi, ǁ sárs vinnr jarl, á órar ǁ ættleifðir, svan reifðan (SS I, cap 188. pàgs. 262-263 & HSHs 1818, cap. 59, pàg. 62): 44. Què posaré davant meu aquest estiu, verro generós de la tempesta del foc de la xarxa de llances (=que faré aquest estiu, jarl Skúli?)? T'ho demano a tu, cabdill afable. No em tany (escau) d'assolar les nostres heretats pairals (=les nostres terres pairals, o sigui, Islàndia), vinclador del foc de la mar (=generós iarl). El iarl posarà content [a d'altres contrades] el cigne de la nafra (=el iarl donarà a un altre lloc, no pas a Islàndia, la carn dels guerrers vençuts morts a voltors i corbs) (vocabulari: #1. geirnets hyrjar hregg, hregg hyrjar geirnets = la tempesta del foc de la xarxa de llances = la tempesta del foc de l'escut = la tempesta de les espases = la batalla; #2. mildr jöfur = verro generós = príncep generós. Príncep generós de la tempesta del foc de la xarxa de llances = príncep de la batalla = el iarl; #3. hafs hyrsveigir = vinclador del foc de la mar = vinclador de l'or = príncep generós, generós repartidor d'or = el iarl; #4. vinna reifðan = fer alegre, posar content; #5. sárs svanr, svanr sárs = cigne de la nafra = corb, voltor (qualsevol ocell carronyaire) ; ) (Resolució dels hipèrbatons i explicació de les kenningar segons SS I (2010), pàgs. 262-263: hvað skal eg leggja fyrir mig þetta sumar, geirnets hyrjar hreggmildr (herskár) jöfur (konungur)? Fregn (ég spyr) gegnan gram (konung) að því. Mér byrjar (sæmir) eigi að herja á ættleifðir órar (vorar), hafs hyrsveigir (maður). Jarl vinnr reifðan (gleður, kætir) sárs svan (hræfugl) <...>) (la traducció llatina d'en Birgerus Thorlacius i l'Ericus Christianus Werlauff, del 1818, pàg. 62, fa: In quam, hac aestate, pugnam (gladii procellam) tendam, generose Rex! rem istam consulo cum clemente scuti tutore; bella componit aurum (ignem maris) flectens comes, armis instructus, vulnerum appetens, contra nostros consanguineos) (la traducció alemanya d'en Felix Niedner, del 1928, pàg. 147, fa: Was, Speernetz-Feu’r-Sturmes ǁ Steuerer, den Sommer heu’r ich ǁ Treiben möcht’, Fürst, tücht’ger, ǁ Tu’ kund, bitt’s, dein Mund jetzt: ǁ nicht ziemt hie in die Heimat ǁ Heer’szug ja mir, Meeres-ǁGluts Bieter. Dem Blutschwan ǁ Beut’ schafft der Jarl, freud’ge)

ætt·lerast <-lerast ~ -lerumst | -leraðist ~ -leruðumst | -lerast>:
degenerar (úrkynjast)

ætt·leri <m. -lera, -lerar>:
degenerat m, degenerada f
þá mælti Pyrrhus: „Þessi tíðindi muntu flytla og fara til Peleifssonar föður míns. Mundu að skýra honum þegar frá voðaverki mínu og ættleranum (dēgĕner dēgĕner dēgĕner:   illi mea tristia facta, degeneremque Neoptolemum narrare memento) Neoptólemusi. Nú skalt þú deyja“: p

ætt·liður <m. -liðs (o: -liðar), -liðir>:
generació f
vita skaltu: Drottinn, Guð þinn, hann einn er Guð, hinn trúfasti Guð sem heldur sáttmálann og veitir þeim heill í þúsund ættliði (dōr ~ דּוֹר:   ū-lə-ʃɔmˈrēi̯   mit͡swɔˈθ-ō   lə-ˈʔɛlɛφ   dōr,   וּלְשֹׁמְרֵי מִצְוֹתוֹ, לְאֶלֶף דּוֹר) sem elska hann og halda boðorð hans: sàpigues això: Jahvè, el teu Déu (Elohim), és ell totsol Déu, el Déu més fidel que manté el pacte i atorga el seu favor fins a mil generacions als qui l'estimen i observen els seus manaments (preceptes)
eftir þetta lifði Job í hundrað og fjörutíu ár og sá börn sín og barnabörn í fjóra ættliði (dōr ~ דּוֹר:   wa-i̯ˈʝarʔ   ʔɛθ־bāˈnā-u̯   wə-ʔɛθ־bəˈnēi̯   βāˈnā-u   ʔarbāˈʕāh   dɔˈrōθ,   וַיַּרְא, אֶת-בָּנָיו וְאֶת בְּנֵי בָנָיו--אַרְבָּעָה, דֹּרוֹת)en Job va viure, després d'això, cent quaranta anys i veié els seus fills i els fills dels seus fills, fins a quatre generacions
þannig eru alls fjórtán ættliðir (ἡ γενεά -ᾶς:   αἱ γενεαὶ) frá Abraham til Davíðs, fjórtán ættliðir (ἡ γενεά -ᾶς:   γενεαὶ δεκατέσσαρες) frá Davíð fram að útlegðinni í Babýlon og fjórtán ættliðir (ἡ γενεά -ᾶς:   γενεαὶ δεκατέσσαρες) frá útlegðinni til Krists: així i doncs, en total hi ha catorze generacions des de l'Abraham fins al David, catorze generacions des d'en David fins a la deportació a Babilònia, i catorze generacions des de la deportació a Babilònia fins al Crist

ætt·maður <m. -manns, -menn>:
parent m, persona f del mateix llinatge, de la mateixa família
nú kom maður af flóttanum og sagði Hebreanum Abram tíðindin. Hann bjó þá í eikilundi Amorítans Mamre, ættmanns (ʔāħ ~ אָח:   wə-ˈhū   ʃɔˈχēn   bə-ˌʔēlɔˈnēi̯   mamˈrēʔ   hā-ʔɛ̆mɔˈrī   ʔăˈħī   ʔɛʃˈkɔl   wa-ʔăħī   ʕāˈnēr,   וְהוּא שֹׁכֵן בְּאֵלֹנֵי מַמְרֵא הָאֱמֹרִי, אֲחִי אֶשְׁכֹּל וַאֲחִי עָנֵר) Eskols og Aners, en þeir voru eiðsvarnir bandamenn Abrams: llavors va arribar un dels fugitius i contà la notícia a l'Abram, l'hebreu. Aquest vivia llavors a l'alzinar d'en Mambré (Mamré), l'amorreu, germà de l'Escol (Eixcol) i de l'Aner, i aquests eren aliats jurats de l'Abram

ætt·menni <n. -mennis, -menni>:
parent m, persona f del mateix llinatge, de la mateixa família

ætt·móðir <f. -móður, -mæður>:
matriarca f, fundadora f de llinatge
Ég mun blessa hana og hún skal verða ættmóðir þjóða. Þjóðkonungar munu af henni koma

<LIT ætt·niður <m. -niðar, no comptable>:
descendent m & f

ætt·rækinn, -rækin, -rækið <adj.>:
que estima i sent devoció per la seva família

ætt·rækni <f. -rækni, no comptable>:
devoció f per la família

ætt·smár, -stá, -státt <adj.>:
de baix llinatge, de família humil

ætt·stofn <m. -stofns, -stofnar>:
llinatge m, nissaga f, soca f, estirp f

ætt·stór, -stór, -stórt <adj.>:
d'alt llinatge, de família important
minnist þess, systkin, hvernig þið voruð þegar Guð kallaði ykkur: Mörg ykkar voru ekki vitur að manna dómi (κατὰ σάρκα), ekki voldug eða ættstór (εὐγενής -ής -ές:   ὅτι <...> οὐ πολλοὶ εὐγενεῖς)germans i germanes, recordeu-vos com éreu quan Déu us ha cridat: Molts de vosaltres no éreu pas savis segons el criteri dels homes, ni poderosos o d'alt llinatge

ætt·stuðull <m. -stuðuls, -stuðlar>:
(niðji, ættstafurdescendent m & f

ætt·stöð <f. -stöðvar, -stöðvar>:
1. (heimkynni forfeðracasa f pairal (casa dels ancestres o avantpassats)
2. (fæðingarstaðurterrer m (lloc on hom ha nascut i s'ha criat)

ætur, æt, ætt <adj.>:
comestible, menjable

æva- <prefixoide elatiu>:
-íssim -a, molt[íssim], extraordinàriament

æva·forn, -forn, -fornt <adj.>:
antiquíssim -a, vetust -a

æva·gamall, -gömul, -gamalt <adj.>:
antiquíssim -a, vellíssim -a

æ·varandi, -varandi, -varandi <adj.>:
perpetu -ètua

ævaranleg·leiki <m. -leika, no comptable>:
perpetuïtat f
36. Eining elskunnar og spekinnar er einnig í öllu guðdómlegu verki; þaraf kemur ævaranlegleiki, já eilífð þess. Ef meira væri af guðdómlegri elsku heldur en af guðdómlegri speki, eður ef meira væri af guðdómlegri speki heldur en af guðdómlegri elsku í einhverju sköpuðu verki, þá gæti það ekki staðizt nema að svo miklu leyti sem þær væri að jöfnu hlutfalli í því; það sem framyfir er, hverfur burt

æva·reiður, -reið, -reitt <adj.>:
variant de afar·reiður, -reið, -reitt ‘molt enfurismat -ada, molt furiós -osa’

ævar·reiður, -reið, -reitt <adj.>:
variant originària de æva·reiður, -reið, -reitt ‘molt enfurismat -ada, molt furiós -osa’

æ·verandi, -verandi, -verandi <adj. inv.>:
etern, <LITEReternal (ævarandi)
Eins og rímur (á Íslandi) eru kveðnar, og hafa verið kveðnar alt að þessu, þá eru þær flestallar þjóðinni til minkunar — það er ekki til neins að leyna því — og þar á ofan koma þær töluverðu illu til leiðar: eyða og spilla tilfinningunni á því, sem fagurt er og skáldlegt og sómir sér vel í góðum kveðskap, og taka sér til þjónustu gáfur og krapta margra manna, er hefðu getað gert eitthvað þarfara — ort eitthvað skárra , eða þá að minsta kosti prjónað meinlausan duggarasokk, meðan þeir voru að gullinkamba og fimbulfamba til æveranda [p. 131] spotts og aðhláturs um alla veröldina ... (!)
Així com es reciten (canten) i han estat recitades (cantades) fins al dia d'avui les rímur (a Islàndia), la immensa major part d'elles són per a vergonya del poble islandès —cal admetre-ho (lit.: és inútil dissimular-ho (ocultar-ho))— i, en ultra, duen a terme (causen) un mal considerable: destruir i corrompre el sentiment pel que és bell i poètic i escau bé a la bona poesia, i [alhora] prenen a llur servei els dots i les forces de molts que[, altrament,] haurien pogut quelcom de més útil —[que haurien pogut] compondre quelcom de més que fos una mica millor—, o, si més no, haurien pogut fer, amb fil bast de llana, un inofensiu mitjó en el temps que han passat ‘fent pintes d'or’ i ‘pastant fang’ (pardalejant, dient pardalades) per a etern escarn i riota del món sencer

ævi <f. ævi (o:< ævar), ævir>:
1. (sá tími sem e-r lifirvida f (durada de la vida d'algú)
hún bjó þar nær alla sína ævi: gairebé tota la seva vida va viure allà
Þórir kvað hann svo gera. Eftir það tók Grettir við honum og fann hann það að hann mundi hafa tveggja manna megin til hvers sem hann gekk. Var hann búinn til hvers sem Grettir vildi senda hann. Til einkis þurfti Grettir að víkjast og aldrei hafði honum þótt ævi sín jafngóð síðan hann kom í útlegð en þó var hann svo var um sig að aldrei sá Þórir færi á honum mai abans la seva vida li havia semblat tan agradable
Snorri mælti: "Það að mér þykir þú maður harðlegur og mikilfenglegur en þó get eg að þrotin sé nú þín hin mesta gæfa og skammt get eg eftir þinnar ævi"
Síðan kastaði hann klæðunum og vopnunum og lagðist eftir netunum. Sveipar hann þeim saman og fer að landi og kastar þeim upp á bakkann. Og er hann ætlaði á land að ganga þá greip Þórir saxið og brá skjótt. Hann hljóp þá skjótt á móti Gretti er hann sté upp á bakkann og hjó til hans. Grettir kastaði sér á bak aftur ofan í vatnið og sökk sem steinn. Þórir horfði út á vatnið og ætlaði að verja landið ef hann kæmi upp. Kafaði Grettir nú sem næst bakkanum svo að Þórir mátti ekki sjá hann þar til sem hann kom í víkina að baki honum og gekk þar á land. Við þessu gat Þórir eigi séð. Fann hann eigi fyrr en Grettir tók hann upp yfir höfuð sér og færði niður svo hart að saxið hraut úr hendi honum og fékk Grettir tekið það og hafði ekki orða við hann og hjó þegar höfuð af honum og lauk svo hans ævi
♦ alla ævi: tota la [seva] vida
Hrútur mælti: "Gerum við góða ferð hans. Hann hefir víst mikils misst og mun það vel fyrir mælast og gefum honum gjafar og sé hann vinur okkar alla ævi síðan"
Eftir það hleypur hann innar eftir búðinni þar til er hann kemur fyrir Lýting og höggur með öxi í höfuð honum svo að hún stóð á hamri og kippir að sér öxinni. Lýtingur fellur áfram og var þegar dauður. Ámundi gengur út í búðardyrnar. Og er hann kom í þau hin sömu spor sem augu hans höfðu upp lokist þá lukust nú aftur og var hann alla ævi blindur síðan
Þorvarður Tjörvason frá Ljósavatni fékk sár mikið. Hann var skotinn í handlegg og ætluðu menn að skotið hefði Halldór son Guðmundar hins ríka og hafði hann þetta sár bótalaust alla ævi síðan
♦ alla mína ævi: en tota la meva vida
♦ allt um hans ævi: mentre visqué
Þorvarður Tjörvason frá Ljósavatni fékk sár mikið. Hann var skotinn í handlegg og ætluðu menn að skotið hefði Halldór son Guðmundar hins ríka og hafði hann þetta sár bótalaust alla ævi síðan
♦ aldrei á ævi minni: mai de la [meva] vida
♦ aldrei á ævinni: mai de la [meva] vida
♦ á hans ævi: en els seus temps
♦ kveðja e-n frá ævi: <LOC FIGllevar-li la vida a algú
♦ skömm er óhófs ævi: <LOC FIGcurta és la vida de la immoderació
14. Hrafnkell færði nú bú sitt austur yfir Fljótsdalsheiði og um þveran Fljótsdal fyrir austan Lagarfljót. Við vatnsbotninn stóð einn lítill bær, sem hét að Lokhillu. Þetta land keypti Hrafnkell í skuld, því að eigi var kosturinn meiri en þurfti til búshluta hafa. Á þetta lögðu menn mikla umræðu, hversu hans ofsi hafði niður fallið, og minnist nú margur á fornan orðskvið, að skömm er óhófs ævi. Þetta var skógland mikið og mikið merkjum, vont að húsum, og fyrir það efni keypti hann landið litlu verði. En Hrafnkell sá ekki mjög í kostnað og felldi mörkina, því að hún var stór, og reisti þar reisilegan bæ, þann er síðan hét á Hrafnkelsstöðum. Hefir það síðan verið kallaður jafnan góður bær. Bjó Hrafnkell þar við mikil óhægindi hin fyrstu misseri. Hann hafði mikinn aðdrátt af fiskinum. Hrafnkell gekk mjög að verkum, meðan bær var í smíði. Hrafnkell dró á vetur kálf og kið hin fyrstu misseri, og hann hélt vel, svo að nær lifði hvertvetna það, er til ábyrgðar var. Mátti svo að kveða, að nálega væri tvö höfuð á hverju kvikindi. Á því sama sumri lagðist veiður mikill í Lagarfljót. Af slíku gerðist mönnum búshægindi í héraðinu, og það hélst vel hvert sumar: 14. En Hrafnkell va traslladar llavors la seva hisenda a llevant, per l'altiplà de la Fljótsdalsheiði, i, travessant la vall de Fljótsdalur, a llevant del riu Lagarfljót. A l'extrem superior del llac hi havia un mas petit que es deia Lokhilla. En Hrafnkell va comprar aquesta terra a deute ja que els mitjans [econòmics de què disposava] es reduïen al que havia de menester per al menatge de la llar i el mas. Es comentava molt com el seu urc s'havia vist doblegat i més d'un, en fer-ho, se'n recordava de la vella dita que fa: Curta és la vida de la immoderació. Les terres que en Hrafnkell havia comprat eren vastes pel que fa a llurs límits i hi havia grans extensions de bosc però eren pobres pel que fa a [l'estat dels seus] edificis, i per aquesta raó havia pogut comprar aquelles terres a baix preu. En Hrafnkell, emperò, no va estalviar esforços i va artigar el bosc, ja que era gros, i hi va aixecar un mas magnífic que, de llavors ençà, s'ha dit Hrafnkelsstadir. De llavors ençà aquest lloc no ha deixat de tenir l'anomenada d'ésser un bon mas. En Hrafnkell hi va viure amb grans penúries el primer any. Podia aprovisionar el mas amb una gran quantitat de peixos [que capturava al llac]. Ell mateix va treballar amb afany durant la construcció de les cases del mas. L'hivern del primer any en Hrafnkell hi va criar vedells i cabrits. Els va tenir tant d'esment que va aconseguir que sobrevisqués gairebé tot animal del qual hagués tingut cura. Gairebé es podia dir que cada animal tenia dos caps (el propi i el d'en Hrafnkell que en tenia sol·lícitament cura). Aquell mateix estiu la pesca al riu de Lagarfljót fou abundant. Aquestes captures van ajudar a cobrir les necessitats d'obtenció d'aliments de la gent del districte [del Fljótsdalur], i aquesta abundància de captures es va repetir (mantenir) cada estiu [durant molts d'anys] (vocabulari: #1. vont að húsum: En Baetke 19874, pàgs. 282 i 697, no dóna pas entrada a aquesta locució. Entenc que el mas era dolent en edificis s'ha d'entendre com que el mas no disposava de gaire edificis i els qui hi havia no eren vistosos o es trobaven en males condicions. En Gustav Neckel 1913, pàg. 93, entén el sintagma com que fa referència a l'estat dels edificis: die Häuser [des Hofs Lokhilla waren] baufällig; #2. sjá ekki í kostnað: En Baetke 19874, pàgs. 340 i 538, no dóna pas entrada a aquesta locució. Entenc que no pot referir-se al cost material, ja que s'acaba de dir que en Hrafnkell havia hagut de comprar el mas a deute perquè no disposava de prou cabal. Entenc amb en Gustav Neckel, íd., que : en Hrafnkell no va ometre esforços per a reformar el mas - aber Hrafnkel ließ es sich nicht verdrießen; #3. því ... stór: Sobta molt l'ús d'aquesta preposició causal: va tallar el bosc perquè era gros. Es pot entendre que, implícitament l'autor del text ens diu que va tallar tot el bosc, tan gran com era, perquè amb la fusta podia construir magnífics edificis per al mas. Altrament hauríem de considerar la possibilitat que originàriament el text portés una subordinada concessiva per comptes d'una subordinada causal: va tallar tot el bosc per més gros que fos; #4. draga: Cf. en Baetke 19874, pàg. 88: <...> übertr.: draga kálf ok kið á vetr Jungvieh zur Winterfütterung ansetzen; #5. ábyrgð: Cf. en Baetke 19874, pàg. 3: <...> Fürsorge; )
2. (lífskjörvida f (tipus d'existència que hom té)
♦ eiga illa ævi: <LOC FIGtenir una mala vida, passar-s'ho malament [a la vida]
3. (ævilýsing, ævisagavida f (biografia)
Ari prestur hinn fróði Þorgilsson Gellissonar ritaði fyrstur manna hér á landi að norrænu máli fræði bæði forna og nýja. Ritaði hann mest í upphafi sinnar bókar um Íslandsbyggð og lagasetning, síðan frá lögsögumönnum, hversu lengi hver hafði sagt, og hafði það áratal fyrst til þess er kristni kom á Ísland, en síðan allt til sinna daga. Hann tók þar og við mörg önnur dæmi, bæði konungaævi í Noregi og Danmörk og svo í Englandi eða enn stórtíðindi er gerst höfðu hér í landi og þykir mér hans sögn öll merkilegust. Var hann forvitri og svo gamall að hann var fæddur næsta vetur eftir fall Haralds Sigurðarsonar. Hann ritaði, sem hann sjálfur segir, ævi Noregskonunga eftir sögu Odds Kolssonar Hallssonar af Síðu en Oddur nam að Þorgeiri afráðskoll, þeim manni er vitur var og svo gamall að hann bjó þá undir Nesi er Hákon jarl hinn ríki var drepinn. Í þeim sama stað lét Ólafur konungur Tryggvason efna til kaupvangs þar sem nú er
4. (tímitemps m (ὁ χρόνος en abstracte, imprecís, ‘eternitat atemporal’, ὁ αἰών)
en jarl segir þegar að Knútur konungur hafði boðið honum það erindi að skilnaði þeirra að hann vildi að þeir tækju til konungs yfir Danaveldi Hörða-Knút son Knúts konungs. "Fékk hann fyrir þá sök hann oss í hendur. Hefi eg," segir hann, "og margir aðrir hérlandsmenn og höfðingjar kært oftlega það fyrir Knúti konungi að mönnum þykir það hér í landi vandi mikill að sitja hér konunglaust er hinum fyrrum konungum Dana þótti það fullræði að hafa konungdóm yfir Danaveldi einu saman. En þá er hin fyrri ævi var réðu þessu ríki margir konungar. En þó gerist nú það miklu meira vandmæli en fyrr hefir verið því að vér höfum hér til náð í friði að sitja af útlendum höfðingjum en nú spyrjum vér hitt, að Noregskonungur ætli að herja á hendur oss og er mönnum þó grunur á að Svíakonungur muni og til þeirrar ferðar ráðast. En Knútur konungur er nú á Englandi": l’home irascible provoca baralles, però el qui triga a deixar-se emparar per l'ira, calma les disputes
♦ í hinni fornu ævi: en el temps antic, a l'edat antiga
1. Frá kennimannsskap. Kennimannsskapr hófz í inni fornu æfi síðan Aaron var byskup kallaðr yfir Gyðingum svá sem guð bauð Moysi. Þeir brœðr váru ór kyni Leví sonar Jakobs, Ísaakssonar, Abrahamssonar. Þaðan váru allir yfirbyskupar Gyðinga ór kyni Aaroní hverr eptir annan þar til er kristinn kennimannsskapr hófz. Í inni nýju æfi var fyrstr í byskups veldi Jakob postuli í Jórsalaborg. Byskupa allra er páfi œztr sá er sitr í Rúmaborg í Pétrssæti ok til hans á ǫll kristni at lúta: skal hann um alla dœma en engi um hann. Fjórir erkibyskupar eru patríarki kallaðir. Einn er í Jerusalem ok var þar fyrstr Jakob postuli, annarr er í Antíokkía. Þar hóf fyrst byskupdóm Pétr postuli. Ignacius var þar næstr byskup eptir hann. Þriði var í Alexandría á Egyptalandi. Þann sætti enn Pétr postuli. Markús guðspjallamaðr var þar byskup næst eptir hann. Þaðan er fœrðr stóll patríarki í Fæneyjarborg. Fjórði patríarki í Miklagarði
♦ langa ævi: durant molt de temps
Og að veislunni kvaddi Þorbjörn sér hljóðs og mælti: "Hér hefi eg búið langa ævi. Hefi eg reynt góðvilja manna við mig og ástúð. Kalla eg vel vor skipti farið hafa. En nú tekur fjárhagur minn að óhægjast fyrir lausafjár sakir en hefir kallað verið hingað til heldur virðingarráð. Nú vil eg fyrr búi mínu bregða en sæmd minni týna, fyrr af landi fara en ætt mína svívirða. Ætla eg nú að vitja um mál Eiríks rauða vinar míns er hann hafði þá er við skildum á Breiðafirði. Ætla eg nú að fara til Grænlands í sumar ef svo fer sem eg vildi"
♦ um aldur og ævi: per sempre [més], pels segles dels segles
♦ um langa ævi: durant molt de temps

ævi·atriði <n.pl -atriða>:
dades f.pl personals, dades f.pl sobre [la vida d']algú

ævi·ágrip <n. -ágrips, -ágrip>:
biografia breu (o: curta; o: succinta) 

ævi·ár <n.pl -ár>:
[durada f (o: temps m) de la] vida f, anys m.pl, dies m.pl
♦ síðustu æviár sín: els darrers anys de la seva vida

ævi·braut <f. -brautar, -brautir>:
carrera f (æviskeið; æviferill)

ævi·dagar <m.pl -daga>:
[durada f (o: temps m) de la] vida f, dies m.pl
♦ eyða ævidögum sínum: <LOC FIGpassar la seva vida

ævi·ferill <m. -ferils, -ferlar>:
1. (æviskeiðtrajectòria f vital [i professional] (esp. carrera professional d'algú)
2. (ferilskrácurrículum m vitae (relació de dades personals, acadèmiques i professionals d'algú)

ævi·kvöld <n. -kvölds, -kvöld>:
ocàs m de la vida, darreries (o: acaballes) f.pl de la vida

ævi·langt <adv.>:
a perpetuïtat, [per] tota la vida, perpètuament
hafi nú þrællinn sagt: Mér þykir vænt um húsbónda minn, eiginkonu mína og börn og vil því ekki fá frelsi, skal húsbóndi hans leiða hann fram fyrir Guð og að dyrunum eða dyrastafnum. Síðan skal húsbóndi hans stinga al í gegnum eyra hans og hann verða þræll hans ævilangt (lə-ʕɔˈlām ~ לְעֹלָם:   wa-ʕăβāˈδ-ō   lə-ʕɔˈlām,   וַעֲבָדוֹ לְעֹלָם)però si l'esclau deia: «M'estimo el meu amo, la meva dona i els meus fills, i per això no vull rebre la llibertat», aleshores el seu amo el conduirà davant Déu i el farà acostar a la porta o al seu brancal. Després, el seu amo li foradarà l'orella amb una alena, i ell serà el seu esclau de per vida
varð Sál því enn hræddari við Davíð og gerðist fjandmaður hans ævilangt ( = ~ = :   kɔ̆l־ha-i̯ʝāˈmīm,   כָּל-הַיָּמִים)per això, en Saül (Xaül) tenia encara més por d'en David, i es va fer (es va convertir en) el seu enemic la resta de la seva vida
♦ dæma e-n í fangelsi ævilangt: <JURcondemnar algú a cadena perpètua

ævi·langur, -löng, -langt <adj.>:
que dura tota la vida, perpetu -ètua
♦ ævilangt fangelsi: <JURcadena perpètua

ævi·líkur <f.pl -líka>:
probabilitats (o: expectatives) f.pl de vida
♦ um miðja nítjándu öld voru ævilíkur Íslendinga við fæðingu innan við 50 ár en hafa síðan vaxið jafnt og þétt og eru nú yfir 80 ár: a mitjan segle XIX l'esperança de vida dels islandesos en el moment de néixer era de 50 anys, però de llavors ençà no ha deixat mai d'augmentar i ara ja supera els vuitanta anys

ævi·lok <n.pl -loka>:
fi f de la vida, mort f
Höfðingjaskipti varð í Noregi. Hákon jarl var liðinn undir lok en kominn í staðinn Ólafur Tryggvason. Urðu þau ævilok Hákonar jarls að Karkur þræll skar hann á háls á Rimul í Gaulardal. Það spurðist með tíðindum þessum að siðaskipti var orðið í Noregi. Og höfðu þeir kastað hinum forna átrúnaði en Ólafur konungur hafði kristnað Vesturlönd, Hjaltland og Orkneyjar og Færeyjar
♦ til æviloka: <LITfins a la mort, fins a la fi dels seus dies

ævi·lúinn, -lúin, -lúið <adj.>:
cansat -ada de viure

ævi·minning <f. -minningar, -minningar>:
(minningrargreinnecrologia f (article o discurs breu en elogi d'un mort)

ævi·minningar <f.pl -mininga>:
memòries f.pl (escrit autobiogràfic)
♦ rita æviminningar sínar: escriure les seves memòries

ævin·lega <adv.>:
[per] sempre

ævin·legur, -leg, -legt <adj.>:
perpetu -ètua
♦ ævinleg eign: possessió perpètua
♦ ævinlegur sáttmáli: una aliança perpètua

hann tók þá til máls: "Það er upphaf griðamála vorra að guð sé við oss alla sáttur. «Vér skulum og vera menn sáttir vor í millum og samværir ǁ að öldri og að áti, ǁ á þingi og á þjóðstefnu, ǁ að kirknasókn og í konungshúsi» og hvervetna þar er manna fundir verða. Þá skulum vér svo sáttir sem aldrei hafi fjandskapur vor í millum verið. Vér skulum deila «kníf og kjötstykki ǁ og alla hluti ǁ vor í milli ǁ sem frændur en eigi [sem] fjándur». Ef sakar gerast héðan af á milli vor, þær «skal fé bæta ǁ en eigi flein rjóða». En sá vor «er gengur á gervar sættir ǁ eða vegur á veittar tryggðir» þá skal hann «svo víða vargur, ǁ rækur og rekinn ǁ sem menn víðast ǁ varga reka, ǁ kristnir menn ǁ kirkjur sækja, ǁ heiðnir menn ǁ hof blóta, ǁ eldar upp brenna, ǁ jörð grær, ǁ mögur móður kallar, ǁ skip skríður, ǁ skildir blika, ǁ sólskin ǁ snæ lægir, ǁ Finnur skríður, ǁ fura vex, ǁ valur flýgur ǁ vorlangan dag ǁ standandi honum beinn byr ǁ undir báða vængi, ǁ himinn hverfur, ǁ heimur er byggður, ǁ vindur vex, ǁ veitir vatn til sjóvar ǁ og karlar korni sá». Hann skal firrast «kirkjur og kristna menn, ǁ guðs hús og guma, ǁ heim hvern ǁ nema helvíti». Tekur hver vor tryggðir við annan fyrir sig og sinn erfingja, alinn og óborinn, getinn og ógetinn, nefndan og ónefndan, en hver veitir í mót tryggðir og ævintryggðir, mætar tryggðir og megintryggðir þær er æ skulu haldast «meðan mold er ǁ og menn lifa». Nú erum vér «sáttir og sammála ǁ hvar sem vér finnumst ǁ á landi eða á legi, ǁ skipi eða á skíði, ǁ í hafi eða á hestbaki, ǁ árar að miðla ǁ og austskotu, ǁ þóftu og þilju, ǁ ef þarfar gerast, ǁ jafnsáttur hver við annan ǁ sem sonur við föður ǁ eða faðir við son ǁ í samförum öllum». Höfum nú lófatak að tryggðamálum og höldum vel tryggðir að vilja Krists og að vitni allra manna þeirra er nú heyrðu tryggðamál. «Hafi sá guðs hylli ǁ er heldur tryggðir ǁ en sá gremi guðs ǁ er rýfur réttar tryggðir ǁ en hylli sá er heldur. ǁ Höfum heilir sæst ǁ en guð sé við alla sáttur»": en Þorgils llavors va començar a dir: “Aquest és l'inici de la nostra fórmula de pau. Que Déu sia condescendent amb tots nosaltres. «Que nosaltres també estiguem cabals i conciliats entre nosaltres, tant bevent cervesa com menjant, en el þing i a les assemblees generals, l'anada a les esglésies i al casal del rei, i pertot arreu on els homes s'hagin aplegat. Que llavors estiguem tan conciliats com si mai no hi hagués hagut enemistat entre nosaltres. Compartirem ganivet i tallada de carn i totes les coses com a amics i no pas com a enemics. Si d'avui endavant (=en el futur) es tornen a produir litigis entre nosaltres, se resoldran amb diners i no pas enrogint la llança. I el qui de nosaltres que infringeixi l'acord conclòs o trenqui les fermances jurades, que sigui bandejable i sigui bandejat com el vargur [que serà] de pertot, fins tan lluny on els homes expulsin els vargar de llur comunitat, els cristians vagin a les esglésies, els pagans honorin llurs temples amb ofrenes i sacrificis, el foc faci flamarada, la terra verdegi, un fill cridi sa mare, el vaixell avanci, els escuts lluïn, el raig de sol desfaci la neu, el lapó marxi amb esquís, la conífera creixi, un girfalc voli tot un dia de primavera amb un vent favorable bufant-li sota totes dues ales, el firmament giri, el món estigui habitat, el vent refermi, l'aigua corri cap a la mar i els húskarlar (missatges) sembrin gra. Que romangui [sempre] lluny de les esglésies i dels cristians, de les cases de Déu i de l'home, de qualsevol vila tret de l'infern. Cadascun de nosaltres rep de l'altre fermança per a si i el seu hereu, nat i no nat, engendrat i no engendrat, anomenat i innominat, i, a canvi, cadascun [de nosaltres] presta [als altres] fermança i fermança perpètua, fermança plenament vàlida (irrecusable) i fermança ferma (robusta), que perduraran per sempre mentre duri la terra i hi visquin els homes. Ara estem cabals i conciliats (concordes), sigui on sigui allà on ens trobem, [ja sigui] en terra i a l'aigua, anant amb vaixell o amb esquís, a la mar o a dalt d'un cavall, [cabals i conciliats] per a compartir rems i perol [per a poar l'aigua fora de l'embarcació], banc de remadors i coberta, si se'n dóna la necessitat, Cadascun [ara] està tan conciliat amb l'altre com el fill amb son pare o el pare amb son fill en qualsevol situació en què coincideixin. Ara, donem-nos la mà per a pronunciar la fórmula de fermança i mantinguem bé les fermances jurades segons la voluntat del Crist i amb el testimoniatge de tots els homes que ara hagin sentit pronunciar la fórmula de la fermança. Que tingui el favor de Déu el qui mantindrà les fermances, i l'ira de Déu el qui trenqui la fermança jurada a dreta llei, però el qui la mantingui, que tingui el seu favor. Que ens hàgim conciliat de manera sincera i que Déu sigui condescendent amb tots nosaltres (Grettis saga, cap. 72: Hann sagði fyrir griðum með mikilli röksemd og er þetta upphaf á: "Hér set eg grið," segir hann, "allra manna á millum, einkanlega þeim sama Gest til nefndum er hér situr, og að undir skildum öllum goðorðsmönnum og gildum bændum og allrar alþýðu vígra manna og vopnfærra og allir aðrir héraðsmenn í Hegranessþingi eða hvaðan sem hvorir eru að komnir, nefndra manna eða ónefndra, handsölum grið og fullan frið komumanni hinum ókunna er Gestur nefnist, til gamans, glímu og gleði allrar, til hérvistar og heimferðar hvort er hann þarf að fara á legi eða landi eða flutningi. Skal hann hafa grið í öllum stöðum, nefndum og ónefndum, svo lengi sem hann þarf til heillar heimkomu að höldnum tryggðum. Set eg þessi grið fyrir oss og vora frændur, vini og venslamenn, svo konur sem karla, þýjar og þræla, sveina og sjálfráða menn. Sé sá griðníðingur er griðin rýfur eða tryggðum spillir, rækur og rekinn frá guði og góðum mönnum, úr himinríki og frá öllum helgum mönnum og hvergi hæfur manna í milli, og svo frá öllum út flæmdur sem víðast varga reka eða kristnir menn kirkjur sækja, heiðnir menn hof blóta, eldur brennur, jörð grær, mælt barn móður kallar og móðir mög fæðir, aldir elda kynda, skip skríður, skildir blika, sól skín, snæ leggur, Finnur skríður, fura vex, valur flýgur vorlangan dag og standi honum beinn byr undir báða vængi, himinn hverfur, heimur er byggður og vindur veitir vötn til sjóvar, þrælar korni sá. Hann skal firrast kirkjur og kristna menn, heiðna hölda, hús og hella, heim hvern nema helvíti. Nú skulum vér vera sáttir og sammála hver við annan í huga góðum hvort sem vér finnumst á fjalli eða fjöru, skipi eða skíði, jörðu eða jökli, í hafi eða á hests baki, svo sem vin sinn í vatni finni eða bróður sinn á braut finni, jafnsáttir hver við annan sem sonur við föður eða faðir við son í samförum öllum. Nú leggjum vér hendur saman og allir vér og höldum vel griðin og öll orð töluð í tryggðum þessum að vitni guðs og góðra manna og allra þeirra er orð mín heyra eða nokkurir eru nær staddir" En Hafur vivia a Knappsstaðir. Era un home eloqüent (amb facilitat de paraula). Va pronunciar la fórmula de pau desprenent gran autoritat i aquest en fou el començament: “Aquí concloc aquest acord de pau entre tots els homes”, va dir, “i, en especial, amb el citat Gestur que seu aquí, inclosos tots els godons i bændur conspicus (distingits) i la totalitat dels homes en condicions de combatre i bons amb les armes i tota la resta d'homes del hérað que pertanyen al þing de Hegranes o d'on sigui que hagin vingut, tant si han estat anomenats com si són innominats. Donem pau i plena pau (garantia) a l'estranger desconegut que es diu Gestur (‘Hoste’) durant els jocs, els combats de glíma i l'entreteniment de qualsevol mena que hi hagi, durant la seva estada aquí i quan torni a la seva llar, tant si ho ha de fer per aigua o per terra, amb nau o a cavall. Tindrà pau a tots els indrets, els qui tenen nom i els qui no tenen nom, tot el temps que ho hagi de menester per a tornar sa i estalvi a casa seva havent-se mantingudes aquestes fermances. Concloc aquest acord de pau per a nosaltres i els nostres parents, amics i parents afins, tant si són dones com si són homes, serves i serfs, mossos i homes no dependents de ningú. Que sigui titllat de griðníðingur (violador [infame] de la pau) el qui infringeixi aquest acord de pau o trenqui les fermances. Que mereixi ésser bandejat i sigui bandejat de la comunió de Déu i de tots els bons homes, del regne del cel i de la comunió de tots els sants i que no tingui la possibilitat de viure enlloc entre persones, i que sigui foragitat de la vora de tothom i que ho sigui tan lluny fins on es foragitin els vargar, hi hagi cristians que van a les esglésies, pagans que veneren llurs temples amb ofrenes i sacrificis, el foc cremi, la terra verdegi, un infant que ja sàpiga parlar cridi sa mare i una mare infanti (nodreixi?) un fill, tan lluny fins allà on hi hagi gent que faci foc, un vaixell que avanci lliscant sobre l'aigua, escuts que llambregin, el sol que lluï, la neu que caigui i s'aferri, un lapó que marxi lliscant amb els seus esquís sobre la neu, una conífera cresqui, un girfalc voli tot un dia de primavera amb un vent favorable bufant-li sota totes dues ales, el firmament giri, el món estigui habitat i el vent empenyi els corrents d'aigua cap a la mar i els serfs sembrin gra. Que el qui infringeixi aquest acord de pau romangui lluny d'esglésies i de cristians, de höldar pagans, de cases i de coves així com de qualsevol vila (llar) llevat de l'infern. Ara doncs, que tots nosaltres, cadascun amb cadascun, estigui cabal i concorde en bona amistat (í huga góðum), sigui on sigui que ens trobem, tant si és a les muntanyes com a la vora de la mar, a bord d'una nau o marxant amb esquís, en terra o sobre glaç, a la mar o a dalt d'un cavall igual que quan un hom troba el seu amic en un riu (és a dir, en passar a gual un riu) o el seu germà pel camí. Estarem tan conciliats els uns amb els altres com ho és el fill amb el pare i el pare amb el fill en totes les situacions que ens ajuntem. Ara donem-nos les mans, tots nosaltres, [i jurem que] mantindrem bé aquest acord de pau i complirem totes les paraules contingudes en aquestes fermances, i que en siguin testimonis Déu i els homes prous i tots aquells qui hauran sentit les meves paraules, així com alguns dels qui[, sense sentir el que he dit,] es troben aquí a prop
CXIII. Kapítuli: Tryggðamál. Sakar voru með þeim N. Nsyni og N. Nsyni, en nú eru þær sakir settar, og skal þær fé bæta svo sem góðir menn og göfgir hafa gert með fullum eyri og framkomum, þeim í hönd seldum er hafa skulu. En ef þeirra verða sakir [p. 169] á meðal enn héðan frá, þá skal þær fé bæta en eigi flein rjóða. Sá þeirra er gengur á gerva sátt eða vegur á veittar tryggðir eða ræður um við ráðbana annars, hann skal svo víða vargur heita sem víðast er veröld byggð og vera hvarvetna rækur og rekinn um allan heim hvar sem hann verður staðinn á hverju dægri. Nú liggur fé á bók er „N.“ bætir fyrir sig og fyrir sinn erfingja, borinn og óborinn, og tekur þar í mót aldartryggðir og ævintryggðir, er æ skulu haldast meðan mold er og menn lifa. En nú skulu þeir vera svo sáttir og samværir hvar sem þeir finnast lands eða lagar að samförum öllum og samvistum og að öllum viðurskiptum sem faðir við son eða sonur við föður. Nú leggi þeir hendur sínar saman og haldi vel tryggðir svo sem fyrir er mælt að vilja Krists og að vitni þeirra manna er heyrðu tryggðamál. Sé Guð almáttugur þeim hollur er vel heldur tryggðir en gramur þeim er rýfur, hollur þeim er heldur og hafið heilir sæst" — Titulus CXIII. Formulae fidem et foedus constituendi. Controuersiae N. N. filium et N. N. filium intercedere, quae iam transactae, iuxta proborum et praeclarorum uirorum decisionem componendae sunt, pecuniis probi ualoris ete persolutis, ei in manum datis, qui acciperet. Si inter eos abhinc euenerint lites, [p. II:169] pecuniis illae componendae sunt, ne telum cruore tingatur. Eorum, qui factam transactionem uiolat, uel datam fidem frangit caede, uel consiliis mortem alterius maturare studet, tam late exul nominetur, quam mundus maxime late habitatur; ille ubique per orbem terrarum nocte uel diu deprehensus, pellendus et pulsus uagetur. Libro sancto iam pecuniae impositae iacent, quae N. N. pro se suoque haerede, nato et nascituro, persoluit, recipit contra fidem in aeternum et fidem in aeuum, quae semper seruetur, dum humus durat et homines uiuunt. Iam uero siue mari, siue terra conuenerint, tam consentientes et conciliati sint, in omni cohabitatione et conuictu, commerciisque cuiuscunque generis, ac pater cum filio, uel filius cum patre. Manus iam iungite, et fidem probe, iuxta uerba concepta, seruate, ex uoluntate Christi, et eorum testimonio, qui fidei datae formulas audiuere. Deus omnipotens fidem datam probe seruanti propitius sit, uiolanti seuerus uindex; seruanti (inquam) propitius sit! uobisque reconciliatis gratulor (Oca cendrosa. Staðarhólsbók [Hanc primam fidem dandi formulam B cum suis omittit]. Tryggðamál. Pàgs. II:168-169): Capítol 113: De les fórmules de les fermances. Hi ha hagut un litigi entre l'X, fill de l'Y i l'X, fill de l'Y, però ara aquest litigi s'ha resolt mitjançant el pagament d'una quantitat[, en concepte de compensació], així com ha estat fixada per homes bons i conspicus, i feta a mans, amb la quantitat completa, dels qui l'havien d'haver. I si sorgeixen litigis entre ells a partir d'aquest moment, que aquests litigis es resolguin amb diners però que la llança no s'enrogeixi pas. El qui d'ells infringeixi [les clàusules d'un] acord de conciliació conclòs o que trenqui les fermances jurades, o que parli de matar algú amb l'instigador d'aquesta mort, que sigui tingut per un vargur fins tan lluny on arribi el món habitat i que sigui bandejable pertot arreu i bandejat per tot lo món sigui on sigui que es trobi cada dia. Ara, damunt un llibre (=qualsevol llibre sagrat: un psaltiri, un missal, uns evangelis o un nou testament, una bíblia sencera) hi ha la quantitat de diners amb els quals l'N.Y. salda (satisfà) el litigi per a si mateix i per al seu hereu, nat i no nat, i a canvi del qual rep fermança eterna i fermança perpètua, fermances que perdurin (vulguin perdurar) per sempre mentre hi hagi terra i visqui gent. I ara[, un cop fet això,] N.Y. i N.Y. estaran cabals i conciliats sigui on sigui que es trobin de la terra o de la mar, en totes les situacions en què s'ajuntin (að samförum öllum i que hagin de conviure i en tots els afers com un pare amb son fill o un fill amb son pare. I ara, que N.Y. i N.Y. s'agafin de les mans i observin bé les fermances, tal i com s'ha[n] dit abans, per voluntat del Crist i amb el testimoniatge dels homes que hagin sentit les fermances així com s'hagin pronunciat. Que Déu totpoderós sigui propici amb el qui observi les fermances prestades i irat amb el qui les infringeixi. Que sigui benevolent (propici) amb el qui les observi! [Que vosaltres] us hàgiu reconciliat (=Que d'ara endavant estigueu cabals) de manera plena i sincera (vocabulari: #1. sættast: En Baetke 19874, pàgs. 221, 240 i 635, no dóna pas entrada a la fórmula de comiat hafið heilir sæst!, que el traductor llatí interpreta com a una fórmula d'enhorabona: Vobisque reconciliatis gratulor. La fórmula reapareix a les fermances del capítol 33 de la Heiðarvíga saga (vulgueu veure a dalt). Tenint en compte el context, la fórmula a mi em sembla més aviat de constatació final del fet de la conciliació entre les dues parts, feta davant les parts i davant els testimonis de l'acord de conciliació: Interpreto doncs la fórmula hafa sæzk heilir, hafa heilir sæzk com aestigueu [d'ara endavant] cabals de manera plena i sincera. La traducció de l'adjectiu norrè per un adverbi modal català es fa inevitable, i se'n poden trobar exemples paral·lels al Baetke, op. cit., sub voce heill)

ævintýr <n. ævintýrs, ævintýr>:
variant de ævintýri ‘aventura; rondalla; ventura’
1. <GENaventura f
2. (tíðindi, viðburðuresdeveniment f (fet)
Einar átti þá konu er Bergljót hét. Hún var dóttir Hákonar jarls hins illa, Sigurðarsonar Hlaða jarls. Halldór gekk jafnan til Bergljótar og sagði henni mörg ævintýr, þau sem utanlands höfðu gerst í ferðum þeirra Haralds konungs og gengu menn oft til þeirrar frásagnar
3. (örlögventura f (destí, fortuna)
var þar einn ebreskr þjónustusveinn þess sama riddarahǫfðingja. Réð hann okkra drauma rétt eptir því sem hvárs okkars auðna ok ævintýr gekk síðan, at ek þá aptr mína fyrri þjónustu enn hann var hengdr á gálga

ævintýra·bók <f. -bókar, -bækur>:
llibre m de contes

ævintýra·frí <n. -frís, -frí>:
vacances f.pl aventura

ævintýra·gjarn, -gjörn, -gjarnt <adj.>:
desitjós -osa de viure aventures, aventurer -a

ævintýra·kona <f. -konu, -konur. Gen. pl.: -kvenna>:
aventurera f

ævintýra·land <n. -lands, -lönd>:
país m de conte, país fabulós

ævintýra·legur, -leg, -legt <adj.>:
1. <GEN & FIGple -ena d'aventures
♦ ævintýraleg ferð: un viatge ple d'aventures
♦ lifa mjög ævintýralegu lífi: viure una vida plena d'aventures
♦ ævintýraleg skáldsaga: novel·la d'aventures
2. (sem varðar þjóðsögur og ævintýride conte [de fades] (de faula, fabulós)
3. (áhættusamur, varhugaverðuraventurat -ada (arriscat, ple de perill(s) i/o peripècies)
♦ á ævintýralegan hátt: d'una manera arriscada (o: aventurada) 

ævintýra·leikvöllur <m. -leikvallar, -leikvellir>:
parc m d'aventures

ævintýra·leit <f. -leitar, no comptable>:
recerca f d'aventures
♦ vera í ævintýraleit: <LOC FIGanar en cerca d'aventures

ævintýra·líf <n. -lífs, no comptable>:
vida aventurera, vida f d'aventurer
♦ lifa ævintýralífi: viuure una vida aventurera, viure una vida [plena] d'aventures

ævintýra·löngun <f. -löngunar, -langanir>:
desig m de córrer aventures, afany m d'aventures

ævintýra·maður <m. -manns, -menn>:
aventurer m

ævintýra·mennska <f. -mennsku, no comptable>:
aventurisme m

ævintýra·mynd <f. -myndar, -myndir>:
pel·lícula f d'aventures

ævintýra·prins <m. -prins, -prinsar>:
príncep m de conte

ævintýra·prinsessa <f. -prinsessu, -prinsessur. Gen. pl.: -prinsessa>:
princessa f de conte

ævintýra·skáld <n. -skálds, -skáld>:
contista m & f, rondallaire m & f (escriptor que escriu contes)

ævintýra·þrá <f. -þrár, no comptable>:
afany m  (o: set f) d'aventures

ævintýri <n. ævintýris, ævintýri>:
1. <GENaventura f
♦ lenda í [margvíslegum] ævintýrum: córrer aventures [variades]
♦ ævintýri Tinna og Tobba: les aventures d'en Tintín i en Milú
♦ → ástarævintýri “aventura amorosa”
2. (saga fyrir börnconte m, rondalla f (per a infants)
♦ ævintýri handa börnum: contes m.pl infantils, rondalles f.pl per a infants
♦ úti er ævintýri: i el conte s'ha acabat
♦ þetta er ævintýri líkast: <LOC FIGaixò és com en un conte

ævi·ráðinn, -ráðin, -ráðið <adj.>:
vitalici -ícia, amb contracte de treball vitalici o indefinit, contractat -ada de per vida

ævi·ráðning <f. -ráðningar, -ráðningar>:
contractació vitalícia o indefinida, contractació f de per vida

ævi·saga <f. -sögu, -sögur. Gen. pl.: -sagna>:
1. <GENbiografia f
♦ → sjálfsævisaga “autobiografia”
2. (frásögn af lífi e-shistòria f de vida (relat de la vida d'algú)
Þorkell segir ævisögu sína þeim bræðrum: en Þorkell conta als germans la història de la seva vida

ævi·skeið <n. -skeiðs, -skeið>:
1. (ævivida f (durada de la vida d'algú, temps de la vida d'algú)
2. (ævitímabilfase f de la vida (cadascun dels períodes en què se sol dividir la vida: infantesa, joventut, maduresa, vellesa)
3. (æviferillcarrera f (trajectòria vital i professional d'algú)

ævi·skrá <f. -skrár (o: -skráar), -skrár>:
biografia resumida (de personatge, prohom, persona famosa etc.)

ævi·starf <n. -starfs, -störf>:
1. (heilt starf e-s mannsvida i obra f  (trajectòria professional d'algú al llarg de la seva vida)
◊ ævistörf e-s: els treballs d'algú al llarg de tota la seva vida, la trajectòria vital i professional d'algú
♦ vera heiðraður fyrir ævistörf sín: ésser homenatjat -ada per la seva trajectòria vital i professional
◊ hann var heiðraður fyrir ævistörf sín: fou homenatjat per tota la seva carrera (o: per la seva trajectòria vital i laboral)
2. (lífsstarf, æviverkobra f de tota una vida (obra a la qual hom ha dedicat tota la seva vida o que ha omplert la vida d'algú)

ævi·stund <f. -stundar, -stundir>:
hora f de vida (obra a la qual hom ha de dedicar tota la vida o que ocupa tota la vida d'algú)
♦ efstu ~ síðustu ævistundir e-s: <LOC FIGles postremes ~ darreres hores de vida d'algú, els postrems ~ darrers moments de la vida d'algú

ævisögu·ritari <m. -ritara, -ritarar>:
biògraf m, biògrafa f

ævi·verk <n. -verks, -verk>:
obra f de tota una vida (obra a la qual hom ha de dedicar tota la vida o que ocupa tota la vida d'algú)

æxla <æxla ~ æxlum | æxlaði ~ æxluðum | æxlaðe-ð á e-ð>:
(græða áempeltar una cosa
♦ æxla teinung á tré: <BOTempeltar un lluc a un arbre
♦ æxla e-ð: <BOTformar una planta nova capficant-la, murgonant-la o empeltant-la
♦ æxla jarðarber: murgonar maduixeres, murgonar estolons de maduixera
♦ æxla saman plöntum ~ e-u og e-u: <BOTcreuar plantes entre si, creuar una planta X amb una planta Y
♦ æxla kyn sitt: propagar-se, multiplicar-se

æxlast <æxlast ~ æxlumst | æxlaðist ~ æxluðumst | æxlast>:
multiplicar-se, reproduir-se
Ég vil láta afsprengi æxlast út af Jakob og út af Júda erfingja að fjöllum mínum. Mínir útvöldu skulu erfa þau og þjónar mínir búa þar I faré sortir (lit.: propagar-se, multiplicar-se) de Jacob una descendència, i de Judà, un hereu de les meves muntanyes. Els meus elegits les heretaran, i els meus servents hi habitaran
♦ það æxlaðist svo til: <LOC FIGaixí ho ha disposat el destí, el destí ho ha volgut així

-æxli <en compostos>:
<MED-oma m

æxli <n. æxlis, æxli>:
1. <MEDneoplàsia f, tumor m,f, tumoració f
♦ góðkynja æxli: <MEDtumor benigne
♦ illkynja æxli: <MEDtumor maligne
♦ æxli á heila: tumor m cerebral
♦ hann fór í heilauppskurð í júní vegna æxlis á heila: pel juny el van operar d'un tumor cerebral
2. <BOTesqueix m

æxli·brum <n. -brums, -brum>:
<BOTbulbil m, propàgul m (æxlikorn)

æxli·hnúður <m. -hnúðs, -hnúðar>:
<BOTesporocarp m

æxli·knappur <m. -knapps, -knappar>:
<BOTbulbil m, propàgul m (æxlikorn)

æxli·korn <n. -korns, -korn>:
<BOTpropàgul m

æxli·laukur <m. -lauks, -laukar>:
<BOTbulbil m, gemma f
♦ með æxlilaukum: bulbilífer -a, gemmífer -a

æxlingur <m. æxlings, æxlingar>:
<BOTesqueix m (græðlingur)

æxlis·breyting <f. -breytingar, -breytingar>:
<GENcanvi neoplàstic

æxlis·gen <n. -korns, -korn>:
<GENoncogèn m
♦ forveri æxlisgens: protooncogèn m

æxlis·myndun <f. -myndunar, -myndanir>:
<MEDneoplàsia f

æxlis·veira <f. -veiru, -veirur. Gen. pl.: -veira>:
<MEDoncovirus m, virus oncogènic, virus m tumoral

æxlun <f. æxlunar, æxlanir>:
<MEDreproducció f
♦ kynlaus æxlun: <BIOLreproducció asexual
♦ tilgerð æxlun: <BIOLreproducció assistida

æxlunar- <en compostos>:
<BIOL/MEDreproductor -a, reproductiu -iva

æxlunar·fruma <f. -frumu, -frumur. Gen. pl.: -frumna o: -fruma>:
1. <GENcèl·lula reproductora (kímfruma)
2. <BOTgonidi m

æxlunar·fýsn <f. -fýsnar, no comptable>:
<BIOL/MEDinstint m de reproducció

æxlunar·færi <n.pl -færa>:
<MEDòrgans reproductors, òrgans m.pl de reproducció, tracte reproductor

æxlunar·hvöt <f. -hvatar, no comptable>:
<BIOL/MEDinstint m de reproducció

æxlunar·kirtill <m. -kirtils, -kirtlar>:
<BIOLgònada f (kynkirtill)





El Retorn de les Forsíties. Foto de Vincent Tandard, 1997.



© 1998 Macià Riutort i Riutort mrr@tinet.fut.es



       
   
 
       

Go to Vincles cap a Islàndia



Last Update 27/10/2010