Macià Riutort i Riutort
ÍSLENSK-KATALÓNSK ORÐABÓK
DICCIONARI ISLANDÈS-CATALÀ
VI
© Macià Riutort i Riutort, 1998
|
|
Cada dues o tres generacions, quan la memòria es decandeix i els darrers testimonis de les massacres precedents desapareixen, la raó s'eclipsa i alguns homes tornen a propagar el mal
|
|
|
|
Olivier Guez.
|
|
|
|
|
|
-
vibbi <m. vibba, vibbar>:
-
1. <COL·LO> (= viðbjóður. Viðbjóðslegt fyrirbæri) fàstic m (cosa fastigosa, fàstic de cosa)
-
2. <COL·LO> (viðbjóðslegur maður) fastigós m, fastigosa f (persona fastigosa, fàstic de persona)
-
við <f. viðjar, viðjar. En la llengua moderna, emprat exclusivament en pl.>:
-
trava f
-
◊ [Primam huius tituli legem B cum suis ita exprimit: Eigi skal svín hafa í afrétt; óheilǫg eru [p. 232] þau í annarra manna landi við áverka en þess er á, nema túnsvín sé, þat er hringr eðr knappr eðr við sé í rana]
Ef maðr beitir svínum sínum í land annars manns, ok varðar slíkt sem hann [p. 232] beiti ǫðru fé, enda eru þau óheilǫg við áverkum þess manns, er land á, eða þeirra manna er hann biðr til, nema túnsvín sé, þat er eigi má róta. Ef maðr drepr annars manns svín, ok banar í sínu landi, þá skal hann hræ hylja, svát þar falli eigi á dýr, né fuglar, ok gera orð þeim er svín á, ef hann veit hverr á. Ef hann veit eigi hverr svín á, þá skal hann segja búum sínum fimm til, eða á samkvámu inni næstu ella. Nú gerir hann eigi orð þeim er á, eða svá síðla að svín spillast þaðan frá, er hann vissi hverr átti, þá verðr hann útlagr þremr mǫrkum við þann mann, er svín átti, ok gjalda einum gjǫldum. En ef þau svín spillast af því, at hann sagði eigi til sem mælt var, svát verðr fimm aura skaði, eða meiri, ok varðar fjǫrbaugsgarð, ok skal kveðja til heimilisbúa níu á þingi þess, er sóttr er til fjǫrbaugssakar, en fimm til útlegðar. Ef maðr drepr svín manns í annars landi en sínu, þá er sem hann drepi í þess landi, sem svín á. [p. 233] Nú drepr maðr svín til þess at hann vill sér nýta, þá ræðr sá orði er svín á. Varðar skóggang eða gertœki. Þat eru allt þriggjaþingasakar of svínin, nema gertœki, þat fyrnist eigi. Tólftarkviðr kemr til skóggangssakar þessar —
[Primam huius tituli legem B cum suis ita exprimit: Sues in pascuis communibus ne habeantur, neque in aliorum, quam domini fundo a laesionibus immunitate gaudent, nisi sues sint, in pratis stercoratis quae pascere consuescunt, quorum nempe rostro, uel circulus, uel globulus, uel catena est applicata] Si sues suas in aliena pascua quis egerit, eodem reatu tenetur, acsi alius generis [p.232] pecora egisset, et pascuorum domini et huius mandatarii laesionibus iure inferendis expositae sint, nisi sus fuerit in prato stercorato pascere consuescens, quae humum (uel gramina) eruere nequit. Qui in proprio territorio sues alienas ictu afficit et caedit, cadauer eius teget, ne feris uel auibus laceretur, et suis dominum, si quis sit cognouerit, certiorem de eo faciat. Si, cuius sus sit, nesciuerit, accolis suis quinque uel in proxumo conuento (pagano) hoc indicet. At dominum suis uel omnino non certiorem facit, uel tam sero, ut sues caesae interim, inde a tempore, quo, ad quem pertineant, ei innotuit, in deterius abeant, tum in dominum suis trium marcarum mulcta tenetur, et in pretio in simplum restituat. Quod si sues illae ideo, quod non iuxta praescripta indicauerat, ita corruptae fiant, ut quinque unciarum uel maius eueniat damnum, exilium luat. Nouem in comitiis eius, in quem agitur, domicilii accolae euocentur in causis exilii, quinque uero in causis multaticiis. Cum quis suem alienam in alieno (etiam) fundo occidit, hoc ita habendum est, acsi in eius territorio occidisset ad quem sus pertinet. [p. 233] At suem alienam, quis occidit eo consilio, ut sibi ipsi in utilitatem conuertat, tum suis dominus reatu quanto uoluerit eum insimulet. Vel proscriptionis uel furti minimi poena adhibeatur. Omnes haecce de subus oriundae causae per tria comitia integrae durant, praeter furti minimi causam, quae nunquam praescribitur. Dodecadis ueridici huic proscriptionis causae adhibeantur (Oca Cendrosa. Landabrigðaþáttr. XI Kapítuli: Of svín ok áningar - Titulus XI: De subus et stationibus): [El tenor de la primera llei d'aquest capítol és el següent segons el testimoni B: No es poden pas tenir porcs a una afrétt (terres comunals de muntanya, emprades per a deixar-hi les ovelles pasturant a lloure durant l'estiu). Si es causa cap mal a un porc que estigui pasturant per terres d'altres homes que no siguin el seu propietari, el seu propietari no té dret a cap compensació legal pel mal que hagi sofert el seu porc tret que es tracti d'un túnsvín (un porc que pastura dins la tanca del mas) que tingui al musell una anella o un botó [de fusta] o una við [de manera que estigui impossibilitat per a grufar] (aquí un llaç d'escorxa de salze o de vimenera lligat al voltant del musell? o un bocí de verga de salze o de vimenera clavat al musell?)]. Si un home mena els seus porcs a pasturar dins les terres d'un altre, serà castigat amb la mateixa pena en què incorreria si hi hagués menat a pasturar una altra mena de bestiar, i també, si el propietari d'aquestes terres, o els homes als quals ell demani que ho facin, els fa algun tipus de mal, el propietari dels porcs no té dret a cap mena de compensació legal (lit.: [els porcs] són ‘óheilǫg’, o sigui, que no gaudeixen d'immunitat legal), llevat que es tracti d'un porc (se sobreentén: o de porcs) que sigui un túnsvín (un porc de la tanca del mas), impossibilitat per a grufar. Si un home pega i mata el porc d'un altre dins les seves terres, cal que tapi el cadàver del porc de manera que ni les bèsties salvatges ni els ocells li puguin arribar i que doni notícia del que ha passat al propietari del porc si és que sap qui és. Si no sap pas qui és el propietari del porc, cal que notifiqui el fet a cinc veïns seus o, altrament, que ho faci a la propera samkváma (reunió o assemblea [del comú], in proxumo conuento [pagano]). Posat que no notifiqui la mort del porc al seu propietari o que, després de saber qui és el seu propietari, li ho notifiqui tan tard que el porc ja s'hagi fet malbé, serà castigat amb una multa de tres merkr, pagadores al propietari del porc, i[, a més a més,] pagarà un reemborsament (o restitució, gjǫld) simple [del preu del porc]. Però si [els cossos d]els porcs s'han fet malbé pel fet que no en va notificar la mort tal i com està ordenat (prescrit), de manera que es produeixi un dany de cinc aurar o superior, incorrerà en pena de proscripció menor (‘fjǫrbaugsgarðr’), i cal que[, a tal fi,] es convoquin nou veïns a comparèixer al þing de l'acusat per al qual es demana la pena de proscripció menor i cinc veïns si se li demana una pena pecuniària. Posat que un home mati un porc en terres d'altri, és com si l'hagués mort a les terres del propietari del porc. Posat que un home mati un porc perquè en vol fer ús per a si mateix, el propietari del porc decideix el tipus de pena que se sol·licitarà, i que podrà ésser la pena de plena proscripció o la pena per apropiació indeguda. Les causes relacionades amb porcs són, totes elles, causes de tres þings (o sigui, prescriuen al cap de tres þings), excepte en el cas d'apropiació indeguda que no prescriu mai. En el cas que se sol·liciti la plena proscripció per la mort d'un porc, la imposició d'aquesta pena es farà per un veredicte d'un jurat format per dotze homes
⇨ gertæki eða [ólöglegt] sjálftaka: selvraadig Tilegnelse, mindre Tyveri (Vilhjálmur Finsen: Staðarhólsbók (1883), p. 620). poena furti minimi (J.F.G. Schlegel Grágás (II,1829), p. 223)
⇨ ráða orði: vælge, om man vil anlægge Sag for egentlig Tyveri (þjófskapr 1) eller for selvraadig Tilegnelse, görtœki (Vilhjálmur Finsen: Staðarhólsbók (1883), p. 657). aliquem reatu insimulare quanto uelit
-
♦ brjótast (o: losna) úr viðjum e-s: <LOC FIG> alliberar-se de les cadenes de..., deslliurar-se de les cadenes de...
-
◊ losna úr viðjum eiturlyfja: alliberar-se de les drogues
-
♦ losa sig úr viðjum e-s: <LOC FIG> alliberar-se de les cadenes de...
-
♦ varpa af sér viðjum e-s: <LOC FIG> treure's del damunt el jou de...
-
◊ vér skulum brjóta sundur fjötra þeirra, vér skulum varpa af oss viðjum þeirra: trenquem llurs lligams, traguem-nos llur jou del damunt!
við: nosaltres
acusatiu: okkur
genitiu: okkar
datiu: okkur
við 1. <prep.+ac.>: a, amb, al costat de
við gluggann: a la finestra
við sólaruppkomu: a sol-ixent
2. <prep.+dat>: amb
við lágu verði: a preu baix, per un preu baix, per poc
3. við og við: de tant en tant
4. við það: <adverbi pronominal> amb això, amb allò
-
<†>
viða <f. viðu, viður. Gen. pl.: viða o: viðna>:
-
<NÀUT> pal m, arbre m, antena f
-
◊ illa kurrið þér að róa andróðann, takið nú og reisið viðurnar, dragið síðan seglin og látum ganga norður skipin: només remugueu de mala manera perquè heu de remar contra el vent, agafeu els arbres i dreceu-los i un cop fet això, hisseu-hi les veles i posem rumb amb els vaixells cap al nord
-
viða¹ <viða ~ viðum | viðaði ~ viðuðum | viðað ║ [að sér] e-u>:
-
1. <GEN> fer llenya
-
♦ viða heim viði: (höggva eldivið og flytja heim) fer llenya i portar-la a casa
-
◊ "Eg geri þér skjótan kost," sagði Hrafnkell. "Þú skalt reka heim fimm tigu ásauðar í seli og viða heim öllum sumarviði. Þetta skaltu vinna til tveggja missera vistar. En þó vil eg skilja á við þig einn hlut sem aðra smalamenn mína: Freyfaxi gengur í dalnum fram með liði sínu; honum skaltu umsjá veita vetur og sumar. En varnað býð eg þér á einum hlut: Eg vil, að þú komir aldrei á bak honum, hversu mikil nauðsyn sem þér er á, því að eg hefi hér allmikið um mælt, að þeim manni skyldi eg að bana verða, sem honum riði. Honum fylgja tólf hross. Hvert sem þú vilt af þeim hafa á nótt eða degi, skulu þér til reiðu. Ger nú sem eg mæli, því að það er forn orðskviður, að eigi veldur sá, er varar annan. Nú veistu, hvað eg hefi um mælt": “Et diré ara mateix les condicions”, li va dir en Hrafnkell, “hauràs de menar [i guardar] un ramat de cinquanta ovelles mare a les pastures d'estiu i traginar fins al mas tota la llenya que facis a l'estiu. Això és el que hauràs de fer per l'estatge i la manutenció de tot un any. Ara bé, t'imposo un deure, igual que als meus altres pastors, i que hauràs de complir: En Freyfaxi pastura amb el seu ramat per la vall. Li tindràs molt d'esment tant d'estiu com d'hivern, i t'adverteixo d'una cosa: vull que no el muntis mai per més necessitat que tinguis de fer-ho, perquè he declarat categòricament que mataré aquell que el cavalqui. Al Freyfaxi l'acompanyen dotze egües. Qualsevol d'elles que vulguis tenir, de dia o de nit, estan a la teva disposició. Fés com et dic, perquè, com fa la vella dita, qui avisa no és traïdor. Ara ja saps què disposo”
-
2. (hrúga eldivið, hlaða eldiviði) amuntegar llenya (fer un caramull de llenya)
-
◊ þeir Þorvaldur viðuðu fyrir dyr öll og lögðu eld í og svo víða í þekjuna. Og er menn Hrafns voru komnir í klæði sín þá gengu þeir til dura og spurði Hrafn hver fyrir eldi réði. En honum var svarað að þeir réðu fyrir er kveiktu en Þorvaldur væri höfðingi. Hrafn spurði ef Þorvaldur vildi taka sættum nokkurum af þeim, kvað Þorvald ráða skyldu sjálfan fyrir sættum ef hann vildi gefa mönnum grið þeim er þar voru fyrir. Menn Þorvalds svöruðu, kváðu Hrafn ómaklegan griða og hans menn. Þorvaldur svarar þá engu en menn Þorvalds höfðu mörg heimsleg orð um þetta mál þeirra (SS I, cap. 180, pàg. 242): en Þorvaldur i els seus homes varen amuntegar llenyar davant totes les portes i hi posaren foc, com també arreu de la sostrada. Quan els homes d'en Hrafn s'hagueren vestit, anaren a les portes i en Hrafn va preguntar qui era el responsable del foc. Li respongeren que n'eren responsables els qui l'havien calat i que en Þorvaldur era llur cabdill. En Hrafn els va preguntar si en Þorvaldur estaria disposat a arribar a algun acord i afegí que en Þorvaldur podria decidir ell mateix els termes de l'acord amb la condició que respectés la vida dels homes que hi havia allà amb ell. Els homes d'en Þorvaldur li varen respondre dient-li que ni en Hrafn ni els seus homes no mereixien perdó. En Þorvaldur no li va respondre res i els seus homes varen pronunciar moltes de paraules forassenyades sobre llur cas
-
♦ viða til e-s: arreplegar o amuntegar llenya per a una cosa
-
◊ þá mælti Hallfreður: "Nú munum vér eiga þrenn verk og skaltu Önundur viða heim, þú hefir exi mikla. Auðgísl skal eld gera en eg skal vatn sækja."
Þá mælti Önundur: "Það er þá best að viða ótæpilega til húss því að margir þurfa eldiviðinn þeir er hér koma": aleshores en Hallfreður els va dir: “Ara tenim tres tasques a fer. Tu, Önundur, faràs llenya i la portaràs a casa [ja que] tens una gran destral. L'Auðgísl farà foc i jo aniré a cercar aigua”.
Aleshores l'Önundur els va dir: “Aleshores el millor serà portar llenya a bastament a la casa perquè molts que passin per aquí hauran de menester llenya”
-
◊ síðan fóru þrælarnir með drottningu eins og fyrir þá var lagt, viðuðu til bálsins og kveiktu í því. En þegar þeir ætluðu að taka drottningu og bera hana á bálið kom til þeirra kona; hún gekk á einum fæti og hafði járnlaup á höfði; hún setur af sér laupinn, gengur til þrælanna og spyr hvað þeir hafi fyrir stafni. Þeir segja sem var: tot seguit els esclaus van fer amb la reina tal com els havien manat: van amuntegar llenya per fer-hi una foguera i la varen encendre. Però quan volien agafar la reina i menar-la a la foguera, se'ls acostà una dona. Només tenia una cama i portava una cistella de ferro al cap. Es va llevar la cistella del cap, es va acostar als esclaus i els va preguntar què estaven fent. Ells li van dir el que hi havia
-
♦ viða björn inni: <LOC JUR> tancar un ós dins el seu cau amuntegant llenya davant l'entrada
-
◊ hafi sá bjǫrn er veiddi nema inni sé viðaðr, þá hafi sá er inni viðaði: que l'ós sigui de qui l'hagi caçat, llevat que l'ós s'hagi trobat dins el seu cau perquè algú li n'ha barrat la sortida amb llenya. En aquest cas, l'ós és del qui li ha barrat la sortida del cau amb llenya
-
3. <FIG> reunir (o: aplegar) una cosa (dades o material per a elaborar un llibre, un estudi etc.)
-
♦ viða að sér heimildum: reunir material bibliogràfic (o: documentació bibliogràfica)
-
4. (búa að viðum) fer la fusta d'una cosa (fer l'obra de fusta quan es construeix una casa)
-
♦ viða hús: fer la part de fusta de l'estructura d'una casa que s'està construint
-
viða² <viða ~ viðum | viðaði ~ viðuðum | viðað ║ e-ð ~ e-n>:
-
(tortíma, granda) anorrear algú ~ una cosa
-
♦ viða e-m veiði: <LOC JUR> impossibilitar la pesca a algú
-
◊ hverr maðr má gera veiðivél í sinni á, ok gera þó svá, at fiskar megi fara upp eptir (ɔ: at) á hverri. Ganga skal guðsgjǫf til fjalls sem til fjǫru, ef gengit vill hafa. En ef einhverr girðir, þá skulu þeir, er ána eigu fyrir ofan, gera honum fimmtarstefnu til af þingi, úr at brjóta. En ef hann kveðr nei við, þá skal sá er at telr æsta bœndr liðs til úr at brjóta. Bóndi hverr er synjar honum til at fara er sekr eyri við konung; en þeir er garð gerðu í á at ólǫgum, gjaldi mǫrk hverjum þeira, er fyrir ofan búa, ok [þeim er] þeir viðuðu veiði fyrir — Enhver maa bruge de Raad at veide med, som han kand, dog saa at Fiskene kunde gaae op efter hver Aae, thi Guds Gave skal saavel gaae til Fields som til Fiære, om Gud vil. Gierder nogen derfor, da skulle de som eye Aaen der oven for, giøre ham Femte-Stævne paa Tinge til at afbryde Gierdet. Siger han ney dertil, da skal den som paataler, kræve Hielp af Bønderne for at opbryde det, hver Bonde som undslaaer slig for at fare, betale I Øre til Kongen; og de som giøre Gierde over Aaen imod Loven, betale en Mark til enhver af dem der boe oven for, hvilke de formeente Fiskeriet (Codi Johanneu. Landsleigubálkr, Cap. 56: Um vatnsfǫll ok veiðistǫður bœja í milli, pàg. 166 = Gulaþingslǫg, cap. 85, pàg. 42): qualsevol pot calar el seu art de pesca dins el seu riu sempre que ho faci de tal manera que els peixos puguin pujar per qualsevol riu (? =per qualsevol altra part del riu?). El regal de Déu (=els peixos) ha de poder anar, si vol fer-ho, tant cap a la muntanya com cap a la platja (menys literalment: el regal de Déu ha de poder moure's en totes direccions, tant cap a la muntanya com cap a la mar). Si, emperò, algú barra el riu, els propietaris del riu més amunt de l'indret on aquest hagi estat barrat, li farà emetre pel þing una fimmtarstefna, ço és, una ordre de desmuntar la barrera del riu en un termini de cinc dies. I si hi diu que no, el qui hagi presentat el recurs contra la barrera, s'adreçarà als bœndr [veïns] per obtenir llur ajuda per a desmuntar (trencar) la barrera. Qualsevol bóndi que es negui a acompanyar-l'hi [a desfer la barrera], pagarà un eyrir al rei. I els qui hagin barrat el riu il·lícitament, pagaran una mǫrk a cadascú que visqui més amunt de la barrera i al qual hagin feta impossible (destruït) la pesca part damunt [la barrera] (en comparació, la versió paral·lela dels Gulaþingslǫg, cap. 85, pàg. 42, fa: þá skal hverr gera veiðivél í sinni á, ok gera þó svá, at fiskar megi fara upp at á hverri. Ganga skal Guðsgjafi til fjalls sem til fjǫru, ef gengit vill hafa. En sá maðr, er gerðir fyrir, þá skulu þeir, er fyrir ofan eigu, gera hánum fimmtarstefnu af þingi, at brjóta ór, et at úlǫgum er í gǫrr. En ef hann vill eigi ór brjóta, þá skulu þeir æsta liðs til at brjóta ór. En hverr bóndi er sekr at þremr aurum, er synjar hánum til at fara, en þeim viðar veiði er fyrir ofan búa. Engi skal fara í annars á at veiða, nema hann vili þeim veiða er ána á ok gjalda landnám þeira, er ána á)
-
♦ aldur viðar e-n: <LOC FIG> la vellesa destrueix algú (algú mor de vellesa)
-
◊ 30.
‘Þann hefi ec allra ǀ ættgǫfgastan ǁ
fylki fundit, ǀ oc framarst necqvi; ǁ
hann scaltu eiga, ǀ unz þic aldr viðar, ǁ
verlaus vera, ǀ nema þú vilir þenna’: 30. “He trobat el cabdill de més noble llinatge i, de molt lluny, el més excel·lent. El tindràs per marit fins que la vellesa et destrueixi. Seràs (=et quedaràs) sense marit llevat que vulguis aquest [per marit]” (vocabulari: #1. framarst nekkvi: Cf en Kuhn 1968³, pàg. 153: framarst necqvi weitaus am überlegensten (Gðr. II 30))
-
♦ viða vígskáa (o: hina vígskáu): <LOC POÈT> destruir els deleresos de combat (destruir els guerrers)
-
◊ 5. Soltinn varð Sigurðr ǀ sunnan Rínar, ǁ
hrafn at meiði ǀ hátt kallaði: ǁ
‘Ycr mun Atli ǀ eggiar rióða, ǁ
muno vígscá ǀ of viða eiðar’: 5. En Sigurðr fou occit (o: va morir) al sud del Rin (=en el sud, a la vora del Rin). Un corb, a dalt d'un arbre, va cridar fort: “L'Atli enrogirà en vosaltres dos els talls [de les espases]. Els juraments [trencats] anorrearan els delerosos de combatre (=menaran els guerrers a la mort = us menaran a vosaltres dos, guerrers, a la mort)”
-
viða·mikill, -mikil, -mikið <adj.>:
-
extens -a, vast -a, [molt] ampli àmplia
-
♦ viðamikið efni: una matèria extensa
-
♦ viðamikil skýrsla: un extens informe
-
viðar·alkóhól <n. -alkóhóls, no comptable>:
-
alcohol metílic, metanol m, alcohol m de fusta, alcohol m de cremar (→ tréspíritus; → metanól)
-
viðar·bolur <m. -bols, -bolir>:
-
soca f d'arbre
-
viðar·borð <n. -borðs, -borð>:
-
taula f de fusta
-
viðar·borinn, -borin, -borið <adj.>:
-
<BOT> cauliflor -a
-
viðar·bretti <n. -brettis, -bretti>:
-
post f de fusta
-
viðar·bulungur <m. -bulungs, -bulungar>:
-
pila f de llenya, caramull m de llenya (Mall.)
-
◊ var viðarbulungur mikill á eyrinni og þar á ofan lá forkur einn mikill og var brotið af endanum. Ólafur tók upp forkinn og hafði í hendi sér, stökkur nú fénu fyrir sér. Ganga þeir allir saman. Talar Þorbjörn við Ólaf og var hinn kátasti. Hann fann að þeir vildu jafnan ganga síðar en hann sá við því og fóru jafnan fram allir og allt fram fyrir hólinn. Skildust þar vegirnir: a l’eyri hi havia una gran pila de llenya, i al damunt hi havien deixat una gafa de mariner llarga que tenia un extrem trencat. L'Ólafur va agafar la gafa i, sostenint-la amb la mà, feia avançar davant-davant les ovelles. Tots ells anaven plegats. En Þorbjörn parlava amb l'Ólafur i estava d'un humor immillorable. L'Ólafur, tanmateix, se'n va adonar que en Þorbjörn i en Vakur intentaven contínuament posar-se darrere ell però ell se'n capguardava i tots ells varen continuar fent camí fins davant el pujol. Allà se separaven els camins
-
viðar·bútur <m. -búts, -bútar>:
-
estella f, tió m, tros m de llenya
-
viðar·byrði <f. -byrðar, -byrðar>:
-
càrrega f de llenya, pes m de la llenya
-
viðar·bæs <n. -bæss, no comptable>:
-
tint m per a fusta
-
viðar·edik <n. -ediks, no comptable>:
-
àcid pirolignós, vinagre m de fusta
-
viðar·eldsneyti <n. -eldsneytis, -eldsneyti>:
-
dendrocombustible m (llenya, carbó vegetal,pèl·lets, briquetes etc.)
-
viðar·farmur <m. -farms, -farmar>:
-
carregament m de fusta
-
viðar·fúavörn <f. -fúavarnar, -fúavarnir>:
-
impregnació f de la fusta [amb biocides]
-
viðar·gólf <n. -gólfs, -gólf>:
-
parquet m
-
viðar·grein <f. -greinar, -greinar (o: -greinir)>:
-
branca f d'arbre
-
viðar·grind <f. -grindar, -grindur>:
-
carcassa f de fusta
-
viðar·heiti <n. -heitis, -heiti>:
-
nom m d'arbre, dendrònim m
-
viðar·högg <n. -höggs, -högg>:
-
talla f d'arbres, abatiment m d'arbres
-
viðar·höggsmaður <m. -höggsmanns, -höggsmenn>:
-
llenyataire m & f, llenyater m (Val., Bal.), llenyatera f (Val., Bal.)
-
viðar·ker <n. -kers, -ker. Gen. pl.: -kerja (o: -kera); dat.pl.: -kerjum (o: -kerum)>:
-
recipient m de fusta (de diferents mides)
-
viðar·klæddur, -klædd, -klætt <adj.>:
-
revestit -ida de fusta
-
viðar·klæðning <f. -klæðningar, no comptable>:
-
revestiment m de fusta
-
viðar·kol <n.pl -kola>:
-
carbó m vegetal (o: de llenya)
-
♦ virk viðarkol: carbó actiu (o: activat)
-
viðar·kubbur <m. -kubbs, -kubbar>:
-
cub m de fusta
-
viðar·kurl <n. -kurls, -kurl>:
-
ascla f de fusta
-
viðar·kveif <f. -kveifar, -kveifar>:
-
galerina marginada (bolet Galerina marginata)
-
viðar·kvistur <m. -kvists, -kvistir. Ac. pl.: -kvistu o: -kvisti>:
-
branquilló m [per fer foc] (ʕēt͡s, עֵץ)
-
◊ þá tók hann sig upp og fór til Sarefta. Og er hann kom að borgarhliðinu, var ekkja þar að tína saman viðarkvisti (ʕēˈt͡sīm, עֵצִים). Hann kallaði til hennar og mælti: "Sæk þú mér dálítið af vatni í ílátinu (בַּכְּלִי), að ég megi drekka": aleshores es va aixecar i se'n va anar a Sarepta (Çarefat). I quan va arribar a la porta de la vila, hi havia una vídua que arreplegava branquillons per fer foc. Ell la va cridar i li digué: “Vés-me a cercar una mica d'aigua en en el gerro pequè pugui beure”
-
◊ hún svaraði: "Svo sannarlega sem Drottinn, Guð þinn, lifir, á ég enga köku (מָעוֹג) til, heldur aðeins hnefa mjöls í skjólu (בַּכַּד) og lítið eitt af viðsmjöri í krús (בַּצַּפָּחַת). Og sjá, ég er að tína saman fáeina viðarkvisti (ʃəˈnaʝim ʕēˈt͡sīm, שְׁנַיִם עֵצִים). Síðan ætla ég heim og matbúa þetta handa mér og syni mínum, að við megum eta það og deyja síðan": ella li va respondre: “Tan cert com Jahvè, el teu Déu, viu, no tinc gens de pa (lit.: coca), sinó només un grapat de farina en un pot i una mica d'oli en una gerra. I mira, estic arreplegant branquillons per fer foc i després vull anar a casa i preparar això que t'he dit per a mi i per al meu fill, que ens ho poguem menjar i després, morir”
-
viðar·kvoða <f. -kvoðu, -kvoður. Gen. pl.: -kvoða o: -kvoðna>:
-
reïna (o: resina; o: reina Bal.) f natural
-
viðarkvoðu·göng <n.pl -ganga>:
-
conducte (o: canal) resinífer
-
viðarkvoðu·kenndur, -kennd, -kennt <adj.>:
-
resinós -osa
-
viðar·kynding <f. -kyndingar, -kyndingar>:
-
calefacció f de llenya
-
viðar·köstur <m. -kastar, -kestir>:
-
pila f de llenya
-
◊ en er þeir komu þangað, sem Akkilles vísaði þeim á, lögðu þeir líkið niður, og hlóðu þegar mikinn viðarköst (ἡ ὕλη -ς: αἶψα δέ οἱ μενοεικέα νήεον ὕλην): i quan varen arribar allà on l'Aquil·les els indicava, varen dipositar el cadàver en terra, i tot seguit amuntegaren una gran pila de llenya
-
◊ síðan skaut hann þar í járnóðum eldi, til að vinna upp viðarköstinn (—: ἐν δὲ πυρὸς μένος ἧκε σιδήρεον ὄφρα νέμοιτο): tot seguit hi va encendre un foc furiós de ferro perquè consumís la pila de llenya
-
◊ en Akkilles biður ykkur Norðra og hinn hvínanda Vestra að koma, og lofar ykkur fríðum blótum, til að kveikja í viðarkesti (ἡ πυρή -ῆς: ὄφρα πυρὴν ὄρσητε καήμεναι) þeim, er Patróklus liggur á, sá er allir Akkear harma nú mjög: l’Aquil·les us prega a vosaltres, Bòreas i, a tu, el Zèfir xiulador, que vingueu, i us promet bells sacrificis perquè encengueu la pila de llenya sobre la qual hi ha ajagut en Pàtrocle a qui ara tots els aqueus ploren
-
viðar·köttur <m. -kattar, -kettir>:
-
gat margai m (mamífer Leopardus wiedii)
-
viðar·lífmassi <m. -lífmassa, -lífmassar>:
-
biomassa f forestal, biomassa llenyosa
-
viðar·mjöl <n. -mjöls, no comptable>:
-
farina f de fusta
-
viðar·nýra <n. -nýra, -nýru. Gen. pl.: -nýrna>:
-
<BOT> llúpia f
-
viðar·rót <f. -rótar, -rætur>:
-
arrel f d'arbre
-
◊ hvarf Hreggviðr nú inn í hauginn, en Hrólfr tók gripuna ok varðveitti, fór síðan frá haugnum aptr ina sǫmu leið ok varð nú við engi undr varr. Ok er hann kom ór skóginum, kom Vilhjálmr þá móti honum. Hafði hann skriðit undir viðarrœtr ok legit þar um alla hríðina. Fekk hann varla talat fyrir kulda: en Hreggviðr llavors va desaparèixer dins el seu túmul i en Hrólfr va agafar tots els objectes [que li havia donat en Hreggviðr] i els va guardar. Tot seguit se'n va anar del túmul desfent el mateix camí que havia seguit per anar-hi i no va percebre res d'extraordinari. I quan va sortir del bosc, en Vilhjálmur li va sortir a l'encontre. S'havia arrossegat sota les arrels d'un arbre i s'hi havia quedat ajagut durant tota la tempesta de neu. A penes podia parlar del fred que tenia
-
◊ nú gekk Freysteinn, þó nauðigur færi, til Oddnýjar og tók upp sveininn og gekk út með og til skógar. Hann vafði piltinn í einum dúk og lagði flikkissneið í munninn. Hann gerði skjól undir viðarrótum og lét þar koma í barnið og bjó vel um og gekk svo frá, fór heim síðan og sagði bónda að hann hefði fyrir séð barninu. Bóndi lét vel yfir og var nú kyrrt um hríð: llavors en Freysteinn, encara que ho fes a contracor (forçat), va anar on era l'Oddný i li va agafar el nen i se'n va anar amb ell al bosc. Va embolcallar el noiet en una flassada i li va posar una tallada de cansalada a la boca. Va fer-li un refugi sota les arrels d'un arbre i hi va posar l'infant dedins, el va tapar bé i se'n va anar. Tot seguit se'n va anar a casa i va dir al bóndi que s'havia ocupat del nen. El bóndi va expressar la seva satisfacció i, durant una temporada, no va passar res més
-
viðar·runnur <m. -runns, -runnar>:
-
arbust m, matoll m
-
◊ hann skyggndist (παπταίνων) alla vega (πάντοσε) í kring um sig, sem örn, er menn segja skarpskyggnastan (ὀξύτατον δέρκεσθαι) allra fugla undir himinhvolfinu, því þó hann sé í hálofti, þá sér hann, hvar hinn fótfrái (πόδας ταχὺς) héri lúrir (κατακείμενος) undir allaufguðum viðarrunni (ὁ~ἡ θάμνος -άμνου: πτὼξ ǁ θάμνῳ ὑπ᾽ ἀμφικόμῳ κατακείμενος): mira al seu voltant en totes direccions com una àguila, de la qual els homes diuen que és el qui té la vista més penetrant de tots els ocells sota la volta celeste perquè, encara que estigui volant enlaire pel cel, veu on dormisqueja la llebre de peu lleuger sota un arbust d'espès fullatge
-
viðar·rusl <n. -rusls, no comptable>:
-
restes f.pl de fusta, fusta trinxada
-
viðar·spónn <m. -spónar, -sapónar>:
-
fullola (o: xapa) f de fusta
-
viðar·spæni <n. -spænis, no comptable>:
-
[cares f.pl de] fullola (o: xapa) f de fusta
-
viðar·stoð <f. -stoðar, -stoðir>:
-
tauló (o: pilar) m de fusta, suport m de fusta
-
viðar·stæða <f. -stæðu, -stæður. Gen. pl.: -stæðna>:
-
apilament ordenat de troncs i branques grosses
-
viðar·tegund <f. -tegundar, -tegundir>:
-
tipus (o: mena; o: casta Mall.) f de fusta
-
viðar·teinungur <m. -teinungs, -teinungar>:
-
rebrot (o: plançó) m d'arbre
-
viðar·trefjar <f.pl -trefja>:
-
fibres f.pl de fusta
-
viðar·tunna <f. -tunnu, -tunnur. Gen. pl.: -tunna>:
-
tina f de fusta, cup m de fusta
-
viðar·ull <f. -ullar, no comptable>:
-
1. <GEN> llana f de fusta
-
2. <†> (bómull) cotó m (→ baðmull)
-
viðar·umbúðir <f.pl -umbúða>:
-
[material m d']embalatge m de fusta
-
viðar·úrgangur <m. -úrgangs, no comptable>:
-
residus m.pl de fusta, deixalles f.pl de fusta
-
viðar·val <n. -vals, no comptable>:
-
fusta escollida (o: selecta), fusta f de qualitat
-
viðar·vara <f. -vöru, -vörur. Gen. pl.: -vara>:
-
producte m de fusta
-
viðar·varnarefni <n. -varnarefnis, -varnarefni>:
-
conservant (o: protector) m de [la] fusta
-
viðar·vörn <f. -varnar, -varnir>:
-
protecció f de la fusta, tractament m de la fusta (esp. imprengnant-la amb preservants biocides)
-
viðar·þil <n. -þils, -þil. Gen. pl.: -þilja; dat.pl.: -þiljum>:
-
post f de fusta (esp. per a revestiments de paret: empostisats, plafons, panys de paret etc.)
-
viðar·þilja <f. -þilju, -þiljur. Gen. pl.: -þilja>:
-
post f de fusta (esp. per a revestiments de paret: empostisats, plafons, panys de paret etc.)
-
viðar·þynna <f. -þynnu, -þunnur. Gen. pl.: -þynna>:
-
xapa (o: fullola) f de fusta
-
viðar·æð <f. -æðar, -æðar>:
-
<BOT> xilema m
-
♦ tilfærsla í viðaræðum: <BOT> translocació apoplàstica
-
viðar·öxi <f. -öxar (o: -axar), -axir>:
-
destral f de fer llenya
-
viðauka·blað <n. -blaðs, -blöð>:
-
suplement m
-
viðauka·tillaga <f. -tillögu, -tillögur. Gen. pl.: -tillagna o: -tillaga>:
-
esmena f
-
við·auki <m. -auka, -aukar>:
-
annex m, afegiment m
-
við·bára <f. -báru, -bárur. Gen. pl.: -bára>:
-
[falsa] excusa f, pretext m, subterfugi m
-
♦ viðbárur: excuses
-
við·bein <n. -beins, -bein>:
-
clavícula f
-
viðbeins·brot <n. -brots, -brot>:
-
fractura f de clavícula
-
við·bendi <n. -bendis, -bendi>:
-
heura f (→ bergflétta)
-
við·bit <n. -bits, no comptable>:
-
mantega, margarina o saïm per untar-hi el pa
-
við·bjargandi, -bjargandi, -bjargandi <adj. inv.>:
-
Mot emprat en la locució:
-
♦ e-m er ekki viðbjargandi: <LOC FIG> algú no té remei, algú és incorregible
-
viðbjóðs·lega <adv.>:
-
fastigosament
viðbjóðs·legur, -leg, -legt: fastigós -osa, oiós -osa (Mall.), repel·lent
við·bjóður <m. -bjóðs, -bjóðir>: fàstic m, oi m (Mall.)
hafa viðbjóð á e-u: sentir repulsió per una cosa
vekja viðbjóð hjá einhverjum: fer fàstic / oi (Mall.) a
þetta er alveg viðbjóður: aixó és absolutament repulsiu
-
við·bót <f. -bótar, -bætur>:
-
afegiment m, afegitó m
-
♦ í viðbót við e-ð: a més a més de..., addicionalment a..., en afegiment a...
-
♦ fá e-ð í viðbót til að <+ inf.>: rebre una cosa d'afegitó per a <+ inf.>
-
♦ til viðbótar: a més a més..., ...de més, per afegitó
-
◊ hundrað meyjar voru þar til viðbótar (alius -a -ud: centum aliae [famulae]) og jafnmargir (totidem: totidemque pares aetate ministri) sveinar á sama aldri er hlóðu borðin veisluföngum og báru fram bikara: cent serventes hi havia a més a més i tants d'altres servents de la mateixa edat que carregaven les taules amb els menjars del banquet i servien les copes
-
♦ til viðbótar við e-ð ~ e-u: a més a més de...
-
◊ á nú að vekja stríð gegn okkur til viðbótar því að (—: bellum etiam pro caede boum <...> Laomedontiadae, bellumne inferre paratis...) þið drápuð kýr okkar og tarfa, niðjar Laómedons, búist þið nú til atlögu, að hrekja meinlausar (insontes) Harpýjur frá föðurleifð?: plançons d'en Laomedont! També s'haurà de despertar una guerra contra nosaltres a més a més que ens heu mort les nostres vaques i bous? Per ventura us esteu preparant per a l'atac a fi de foragitar de llur patrimoni pairal les innocents harpies?
-
♦ tveir ~ tvær ~ tvö til viðbótar: dos ~ dues de més
-
viðbótar- <en compostos>:
-
addicional
-
viðbótar·hamingja <f. -hamingju, no comptable>:
-
sort f addicional (o: suplementària)
-
viðbótar·kostnaður <m. -kostnaðar, no comptable>:
-
despeses f.pl addicionals
-
við·bragð <n. -bragðs, -brögð>:
-
1. <GEN> estrebada f, revinclada f
-
♦ taka [snöggt] viðbragð: reaccionar amb un sobresalt, sobresaltar-se, estremir-se
-
2. viðbrögð <n.pl -bragða>: reacció f
-
♦ viðbrögð e-s við e-u: reacció d'algú davant una cosa
-
viðbragðs·aðili¹ <m. -aðilja, -aðiljar>:
-
variant de → viðbragðsaðili² ‘equip de resposta [a grans accidents i catàstrofes]’
-
viðbragðs·aðili² <m. -aðila, -aðilar. Empr. hab. en pl.>:
-
equip m de resposta [a grans accidents i catàstrofes], equip m de resposta immediata en emergècies, ERIE m (policia, personal sanitari, equip(s) de rescat etc.)
-
viðbragðs·áætlun <f. -áætunar, -áætanir>:
-
pla m d'emergència
-
viðbragðs·fljótur, -fljót, -fljótt <adj.>:
-
que reacciona ràpidament, de reacció ràpida, ràpid -a en reaccionar
-
viðbragðs·flýtir <m. -flýtis, no comptable>:
-
capacitat f de reacció
-
viðbragðs·seinn, -sein, -seint <adj.>:
-
de reacció lenta, lent -a en reaccionar, que reacciona amb lentitud
-
viðbragðs·sjóntækni <f. -sjóntækni, no comptable>:
-
<ASTRON> òptica activa
-
viðbragðs·skjótur, -skjót, -skjótt <adj.>:
-
que reacciona ràpidament, de reacció ràpida, ràpid -a en reaccionar
-
viðbragðs·snöggur, -snögg, -snöggt <adj.>:
-
de reacció ràpida, ràpid -a en reaccionar
-
viðbragðs·staða <f. -stöðu, pl. no hab.>:
-
estat m d'alerta
-
♦ setja e-ð ~ e-n í viðbragðsstöðu: posar una cosa ~ algú en [estat d']alerta
-
♦ vera í viðbragðsstöðu: ésser (o: estar) en estat d'alerta
-
viðbragðs·teymi <n. -teymis, -teymi>:
-
equip m de resposta [a grans accidents i catàstrofes], equip m de resposta immediata en emergècies, ERIE m (policia, personal sanitari, equip(s) de rescat etc.)
-
viðbragðs·tími <m. -tíma, no comptable>:
-
temps m de reacció
-
við·brenndur, -brennd, -brennt <adj.>:
-
cremat -ada (o: recremat -ada) (menjar, per no haver-lo remenat o per haver estat massa temps al foc)
-
við·brigði <n.pl -brigða>:
-
[nova] experiència f, [gran] canvi m (en la vida, situació etc. d'un hom)
-
♦ viðbrigði að þurfa að borga alla reikningana: l'experiència d'haver de pagar totes les factures (s'entén: fins ara les pagava sempre algú altre)
-
♦ það voru mikil viðbrigði fyrir mig: ha estat un gran canvi per a mi (s'entén: respecte del que he o havia fet fins ara)
-
við·brunninn, -brunnin, -brunnið <adj.>:
-
cremat -ada (o: recremat -ada) (menjar, per no haver-lo remenat o per haver estat massa temps al foc)
-
við·bundinn, -bundin, -bundið <adj.>:
-
(upptekinn af e-u) ocupat -ada (atrafegat amb alguna cosa)
-
♦ eiga ekki viðbundið: <LOC FIG> no tenir res a fer, gaudir d'uns moments de lleure
-
viðburða·laus, -laus, -laust <adj.>:
-
tranquil -il·la, sense esdeveniments
-
♦ viðburðalaus helgi: un cap de setmana tranquil
-
viðburða·ríkur, -rík, -ríkt <adj.>:
-
1. <GEN> ric -a en esdeveniments
-
♦ eiga viðburðaríka ævi: tenir una vida moguda (o: agitada), una vida rica en esdeveniments
-
2. (dagur) agitat -ada (dia intens, atrafegat, aqueferat)
-
♦ viðburðaríkur dagur: un dia molt agitat
-
3. (um skáldsögu, kvikmynd o.s.fr.) amb molta d'acció, animat -ada (novel·la, pel·lícula etc.)
-
◊ bráðfyndin og viðburðarík gamanmynd fyrir alla fjölskylduna: una comèdia hilarant i molt entretinguda per a tota la família
-
við·burður <m. -burðar, -burðir>:
-
1. <GEN> esdeveniment m, fet m
-
♦ rás viðburðanna: el curs dels esdeveniments
-
◊ Gyðjusonur - víst ferð þú yfir hafið undir handleiðslu æðri máttarvalda, fyrir því eru órækar sönnur, þannig er örlögdómur konungs guðanna, þannig snýr hann hjólinu, þannig hverfist rás viðburðanna. - Ég skýri þér aðeins frá fáu einu af mörgu svo að þú siglir öruggari um gestrisin höf og þér auðnist að lenda við Ásóníuhöfn; því að Skapanornirnar meina Helenusi að vita meira og Júnó, dóttir Satúrnusar, varnar honum máls — Nate deā (nam te maioribus ire per altum ǁ auspiciis manifesta fides: sic fata deum rex ǁ sortitur, uoluitque uices; is uertitur ordo), ǁ pauca tibi et multis, quo tutior hospita lustres ǁ aequora et Ausonio possis considere portu, ǁ expediam dictis: prohibent nam cetera Parcae ǁ scire Helenum, farique uetat Saturnia Iuno: fill de deessa! (certamemnt travesses la mar sota el guiatge d'auspicis més grans (alts): perquè les proves en són incontestables, així és com el rei dels déus ha disposat el [vostre] destí i és com ell gira la roda [de la fortuna], així es descabdella el curs dels esdeveniments): Només t'explicaré poques coses d'entre les moltes que hi ha, a fi que recorris, amb major seguretat, les mars hospitalàries i et sigui donat d'arribar a un port ausoni, car les Parques impedeixen a l'Helen que sàpiga més coses (=la resta de coses) i la Juno, la filla d'en Saturn, li refusa que en parli
-
♦ sögulegir viðburðir: fets (o: esdeveniments) històrics
-
2. (e-ð óvanalegt) fenomen m [extraordinari], esdeveniment rar (quelcom d'excepcional)
-
◊ ég var forviða og í brjósti mér brann undarleg þrá eftir því að ræða við manninn og frétta nánar um svo mikla viðburði — obstupui miroque incensum pectus amore ǁ compellare uirum, et casus cognoscere tantos: vaig quedar astorat i en el meu pit es va encendre un singular desig de parlar amb aquell home i de conèixer, més detalladament, uns esdeveniments tan grans
-
við·búð <f. -búðar, no comptable>:
-
convivència f, relacions f.pl (acte de relacionar-se amb els altres o amb algú altre)
-
♦ viðbúð við aðra: les relacions amb els altres, la convivència amb els altres
-
viðbúinn, -búin, -búið <adj.>:
-
[que està] a punt, preparat -ada, llest -a
-
◊ þá var Evrýtíon ekki seinn á sér, viðbúinn með ör á streng, og hét á bróður sinn, kemur auga á dúfuna sem flýgur glöð með vængjaslætti um bert loftið og hæfir hana undir svörtu skýi — tum rapidus, iamdudum arcu contenta parato ǁ tela tenens, fratrem Eurytion in uota uocauit, ǁ iam uacuo laetam caelo speculatus et alis ǁ plaudentem nigra figit sub nube columbam: aleshores l'Eurició no va ésser lent, a punt amb la fletxa a l'arc, invocà el seu germà, posà l'ull en el colom que travessava joiós l'aire lliure amb batec d'ales i el va endevinar sota un núvol negre
-
♦ vera viðbúinn e-u: estar preparat per a una cosa
-
♦ vera viðbúinn að <+ inf.>: està a punt (o: preparat; o: llest) per a <+ inf.>
-
♦ það er viðbúið: <LOC FIG> és d'esperar (o: és esperable; o: es pot comptar amb això)
-
♦ það er viðbúið að <+ subj.>: és d'esperar que <+ subj.>
-
viðbúnaðar·áætlun <f. -áætlunar, -áætlanir>:
-
pla m de contingència
-
viðbúnaðar·stig <n. -stigs, -stig>:
-
nivell m d'estat d'alerta
-
við·búnaður <m. -búnaðar, no comptable>:
-
1. (lögregla, slökkvilið, heilbrigðisstarfsfólk o.s.fr.: það að vera viðbúinn, til taks) estat m d'alerta (acte de manternir-se preparat per a intervenir, dit esp. de policia, bombers o unitats sanitàries)
-
◊ slökkviliðið með mikinn viðbúnað í Kópavogi vegna elds: els bombers, en estat de màxima alerta a Kópavogur, a causa d'un incendi
-
2. (ráðstafanir til undirbúnings e-u) preparatius m.pl (sèrie de coses que es fan per a preparar una cosa)
-
♦ hafa viðbúnað: #1. haver fet [els] preparatius (per enllestir o fer una cosa); #2. fer els preparatius (per a una cosa)
-
◊ eftirrit af bréfinu skyldi gefið út og birt sem lög í hverju héraði svo að öllum þjóðunum yrði þetta ljóst og til þess að Gyðingar gætu haft viðbúnað (hāˈʝāh ʕāˈθūδ ~ הָיָה עָתוּד: wə-li-ˈhjōθ ha-i̯ʝəhūδīˈʝīm ʕăθūˈδīm la-i̯ˈʝōm ha-zˈzɛh lə-hinnāˈqēm mēʔɔi̯βēi̯-ˈhɛm, וְלִהְיוֹת הַיְּהוּדִיִּים עֲתוּדִים לַיּוֹם הַזֶּה, לְהִנָּקֵם מֵאֹיְבֵיהֶם) þennan dag til að koma fram hefndum á óvinum sínum: una còpia de la carta s'hauria de promulgar (emetre) i publicar com a llei a cada província, a fi que [el seu contingut] quedés clar a totes les nacions i per tal que els jueus estiguessin a punt aquest dia, per venjar-se de llurs enemics
-
◊ hann mun þá sýna ykkur loftsal mikinn, búinn hægindum. Hafið þar viðbúnað (ἑτοιμάζειν: ἐκεῖ ἑτοιμάσατε): aleshores ell us mostrarà a dalt una gran sala, agençada amb [estores i] coixins; feu-hi allà els preparatius
-
♦ það þarf ekki mikinn viðbúnað til að <+ inf.>: no calen pas grans preparatius per a <+ inf.>
-
við·bygging <f. -byggingar, -byggingar>:
-
[edifici m] annex m
-
við·bætir <m. -bætis, -bætar>:
-
annex m (apèndix final a escrit, p.e., a llibre)
-
við·bættur, -bætt, -bætt <adj.>:
-
addicional
-
♦ að viðbættu: addicionalment, a més a més, a sobre
-
við·dvöl <f. -dvalar, -dvalir>:
-
estada f [per un cert temps], sojorn m (residència temporal, per un cert temps, a un lloc, i, esp., parada a un lloc durant un viatge)
-
◊ því næst komu álfarnir úr dalnum fram og heilsuðu þeim og fylgdu þeim yfir ána að húsi Elronds. Þar var þeim tekið tveim höndum og mörg voru forvitnu eyrun til að hlýða á frásagnirnar af ævintýrum þeirra. Bilbó var orðinn þegjandalegur og syfjaður svo að Gandalfur sagði frá. Sjálfur hafði Bilbó lítinn áhuga á að hlusta á það flest, því að hann gjörþekkti það, hafði sjálfur staðið í eldinum og þurfti því ekki að láta segja sér neitt. Enda hafði vitkinn það mestallt frá honum, því að Bilbó hafði rakið það allt fyrir honum á leiðinni eða í viðdvölinni í húsi Bjarnar. En við og við rifaði þó í annað augað á honum og áhuginn vaknaði, ef vitkinn skaut inn einhverjum atvikum sem hann vissi ekki um: tot seguit els elfs de la vall sortiren i els saludaren i els conduïren pel gual cap a la casa de l'Elrond. Allà foren rebuts calorosament i moltes eren les orelles curioses desitjoses d'escoltar[, aquell vespre,] el relat de llurs aventures. En Bilbo no tenia ganes de xerrar (estava taciturn) i tenia son, de manera que fou en Gandalf el qui les va contar. El propi Bilbo tenia poc interès a sentir la major part de la història perquè la coneixia a fons, ell mateix hi havia participat i, per això mateix, no calia que li contessin res. I el mag en tenia la major part d'ell, perquè en Bilbo havia descabdellat tot això davant ell durant el viatge de tornada o durant la parada que havien fet a la casa d'en Beorn. De tant en tant, emperò, obria un ull i el seu interès es desvetllava si el mag exposava alguns fets que ell encara no sabia (l'original fa: then the elves of the valley came out and greeted them and led them across the water to the house of Elrond. There a warm welcome was made them, and there were many eager ears that evening to hear the tale of their adventures. Gandalf it was who spoke, for Bilbo was fallen quiet and drowsy. Most of the tale he knew, for he had been in it, and had himself told much of it to the wizard on their homeward way or in the house of Beorn; but every now and again he would open one eye, and listen, when a part of the story which he did not yet know came in)
-
♦ hafa viðdvöl í <+ Dat.>: romandre (o: restar) a un lloc, fer [una breu] parada (o: estada) a un lloc (esp., abans de prosseguir el viatge)
-
◊ á meðan skipið hafði viðdvöl á Akureyri ver skipulögð ferð fyrir hópinn til Mývatns: durant l'escala del creuer a Akureyri, es va organitzar una excursió per al grup [de passatgers] al llac de Mývatn
-
◊ Menahem jafnaði upphæðinni niður á alla auðmenn í Ísrael og skyldi hver þeirra um sig greiða Assýríukonungi fimmtíu sikla silfurs. Hélt þá Assýríukonungur á brott og hafði ekki lengri viðdvöl í landinu (ʕāˈmaδ ~ עָמַד: wə-lɔʔ־ʕāˈmaδ ʃām bā-ˈʔārɛt͡s, וְלֹא-עָמַד שָׁם בָּאָרֶץ): en Menaħem va saldar aquesta suma repartint-la entre tots els acabalats d'Israel i cadascun d'ells va haver de pagar al rei d'Assíria cinquanta cicles d'argent. El rei d'Assíria se'n tornà i no va restar per més temps en el país
-
◊ eins og þegar Sódóma og Gómorra og nágrannaborgir þeirra höfðu verið eyddar, segir Drottinn, þar mun enginn maður búa (יֵשֵׁב) og enginn hafa viðdvöl (gūr ~ גּוּר: wə-lɔʔ־ʝāˈɣūr bā-ḥ bɛn־ʔāˈδām, וְלֹא-יָגוּר בָּהּ בֶּן-אָדָם): igual com quan Sodoma i Gomorra i llurs ciutats veïnes foren destruïdes, ha dit Jahvè, no hi habitarà cap home ni cap home s'hi estarà
-
◊ en hversu heimfús sem gesturinn er, þá verður hann þó að láta sér lynda að hafa hér viðdvöl (ἐπιμένειν ~ ἐπιμεῖναι) til morguns, þar til eg hefi komið saman öllum gjöfunum; en allir skulu sameiginlega annast flutninginn (πομπὴ), og einkanlega eg, því eg hefi æðstu ráð (κράτος) hér í landi: però, per més desig que l'estranger tingui de partir cap a casa seva, que, nogensmenys, que trobi bé de romandre aquí fins demà, fins que jo hagi reunit tots els obsequis, i tots nosaltres, i especialment jo mateix, tindrem cura del seu transport (de l'escorta) , car jo sóc el qui té la màxima autoritat en aquesta terra (l'original fa: ξεῖνος δὲ τλήτω, μάλα περ νόστοιο χατίζων, ǁ
ἔμπης οὖν ἐπιμεῖναι ἐς αὔριον, εἰς ὅ κε πᾶσαν ǁ
δωτίνην τελέσω)
-
◊ „Far vel! Ó Gandalfur!“ svaraði kóngurinn. „Megir þú ætíð birtast þar sem þín er mest þörf og síst við búist! Og því oftar sem þú hefur viðdvöl í mínum sölum, þeim mun ánægðari verð ég!“: “Adéu-siau, oh Gandalf!”, va respondre el monarca, “que sempre pugueu aparèixer allà on més us necessitin i menys us esperin! Com més sovint feu parada a les meves sales, més content em fareu (lit.: estaré)!” (l'original fa: “Farewell! O Gandalf!” said the king. “May you ever appear where you are most needed and least expected! The oftener you appear in my halls the better shall I be pleased!”)
-
♦ hafa skamma viðdvöl í <+ Dat.>: fer [una breu] parada (o: estada) a un lloc (abans de prosseguir el viatge)
-
við·eigandi, -eigandi, -eigandi <adj.>:
-
adequat -ada, apropiat -ada
-
♦ e-ð er vel viðeigandi: una cosa és absolutament oportuna (o: apropiada)
-
við·fang <n. -fangs, -föng>:
-
1. (viðureign) tracte m (forma de relacionar-se & forma de procedir amb o contra una cosa)
-
◊ það bar til á öndverðum vetri að híðbjörn einn grimmur hljóp úr híði sínu og varð svo grimmur (ólmur) að hann eirði hvorki mönnum né fé. Ætluðu menn að hann mundi vaknað hafa af háreysti því er Björn hafði gert með kumpánum sínum. Gerðist dýrið svo illt viðfangs að það reif niður hjörð fyrir mönnum. Hafði Þorkell af þessu mestan skaða því hann var manna ríkastur í þessu byggðarlagi: a l'inici de l'hivern es va esdevenir que un ós bru ferotge va sortir de la seva ossera i es va posar tan agressiu que no respectava ni persones ni bestiar. La gent creien que es devia haver despertat (de la seva letargia hivernal) a causa del soroll que en Björn havia estat fent amb els seus companys. L'ós es va tornar tan difícil de tractar (dominar) que va esquinçar la cabanya (=el conjunt de bestiar) dels homes (=els ramaders de la zona). En Þorkell va ésser el més perjudicat per aquest atac ja que era el més ric (=el qui tenia més bestiar) d'aquella contrada (vocabulari: #1. rífa hjörð fyrir mönnum: Ni en R. C. Boer 1900, pàg. 83, ni en Baetke 19874, pàg. 257, expliquen aquest fraseologisme. L'entenc com que : va delmar els ramats als pagesos, va matar una gran quantitat de bestiar dels pagesos. El mot hjörð aquí sembla tenir el significat de cabanya, conjunt del bestiar d'un ramader, i no l'habitual de: ramat)
-
◊ en er smalamenn vissu það fóru þeir til bæjar og sögðu að sá dólgur væri kominn í byggðina að þeim þótti ekki dæll viðfangs. Söfnuðust þá bændur saman og höfðu þrjá tigu manna. Leyndust þeir í skóginum svo að Grettir vissi ekki til og létu smalamenn halda njósnum nær færi gæfi á Gretti en þó vissu þeir ógjörla hver maðurinn var: però quan els pastors ho varen saber (=se n'adonaren), se n'anaren al mas i donaren la notícia que havia arribat a la contrada un malapècora d'home amb qui consideraven que seria difícil d'entendre-s'hi bé. Aleshores es varen aplegar els bændur, trenta en total, i s'amagaren al bosc de manera que en Grettir no se n'adonés de res, i varen fer que un pastor el vigilés d'amagat per veure quan hi hauria una ocasió d'actuar contra ell. De tota manera, emperò, encara no sabien amb exactitud qui era aquell home
-
◊ "Nú skalt þú ríða heiman við hinn þriðja mann. Skalt þú hafa voskufl ystan klæða og undir söluvoðarkyrtil mórendan. Þar skalt þú hafa undir hin góðu klæði þín og taparöxi í hendi. Tvo hesta skal hafa hver yðvar, aðra feita en aðra magra. Þú skalt hafa héðan smíði. Þér skuluð ríða þegar á morgun og er þér komið yfir Hvítá vestur þá skalt þú láta slota hatt þinn mjög. Þá mun eftir spurt hver sá sé hinn mikli maður. Förunautar þínir skulu segja að þar sé Kaupa-Héðinn hinn mikli, eyfirskur maður, og fari með smíði. Hann er maður skapillur og margmæltur, þykist einn vita allt. Hann rekur aftur kaup sín oftlega og flýgur á menn þegar er eigi er svo gert sem hann vill. Þú skalt ríða vestur til Borgarfjarðar og láta þá falt hvarvetna smíðið og reka aftur kaupin mjög. Þá mun sá orðrómur á leggjast að Kaupa-Héðinn sé manna verstur viðfangs og síst sé logið frá honum: “Ara te n'aniràs ara d'aquí amb dos homes. Duràs posat un sobretot i, dessota, un kyrtill de burell amb llistes de color bru. Dessota el kyrtill hi duràs posada la teva roba bona. A la mà hi duràs una destral petita de mànec curt. Cadascun de vosaltres tindrà dos cavalls, un de gras i un de magre. Prendràs d'aquí mercaderia de forja. Partireu demà mateix de bon matí. I quan, anant en direcció de ponent, haureu travessat el riu Hvítá, t'abaixaràs molt la caputxa[, de manera que t'amagui la cara]. La gent llavors preguntaran qui és aquest home alt. Els teus acompanyants diran que ets el Gran Kaupa-Héðinn, un home del fiord d'Eyjafjörður, i que viatges amb mercaderia de forja. També diran que en Kaupa-Héðinn és un home de mal caràcter i molt xerrador i que creu que només ell totsol ho sap tot. [Diran que] sovint es retracta dels seus tractes i que es llança contra la gent de seguida que [alguna cosa] no es fa com ell vol. Continuaràs anant cap a ponent, cap al fiord de Borgarfjörður, i pertot arreu oferiràs la teva mercaderia i sovint et retractaràs de le vendes que facis. D'aquesta manera s'anirà escampant el rumor que en Kaupa-Héðinn és el pitjor home amb qui tenir tractes i que el que es diu d'ell és absolutament ver”
-
♦ auðveldur viðfangs: fàcil de tractar
-
♦ erfitt viðfangs: difícil de tractar
-
2. (efni, viðfangsefni) objecte m (d'estudi, de recerca)
-
3. við·föng <n.pl -fanga>: (nauðsynjar, forði) provisions f.pl (avituallament & aprovisionament de mitjans o recursos)
-
◊ "Hönd kom þar út," segir Gissur, "og var á gullhringur og tók ör er lá á þekjunni og mundi eigi út leitað viðfanga ef gnógt væri inni og skulum vér nú sækja að": en Gissur els va dir: “Allà algú ha tret un braç amb un braçalet d'or i ha agafat una fletxa que hi havia a la teulada. No estarien cercant a fora recursos necessaris si dedins n'hi hagués prou, de manera que proposo que els ataquem ara mateix”
-
◊ konungr mælti enn: „Sá er kostr várr, at setjast í borgina, ok er þat øruggt vígi, meðan er oss vinnst vist; en er þat þrýtr, þá mun illt til viðfanga. Annarr er sá kostr, at flytjast á fjǫll upp, ok munu þá Baglar reka oss, ok henda af allt slíkt er þeir vilja; ok fá þeir menn aldri orðstír er í flótta falla. Sá kostr er enn, sem Birkibeinum var fyrr tíðr: veita þeim árás, ok láta skipta odd ok egg; lízt mér enn várr kostr eigi úvænni, þegar er vér stǫndum allir jafnhátt“: el rei va continuar parlant i digué: “Tenim aquestes opcions: la primera és de fer-nos forts dins la ciutadella, que serà una fortificació segura mentre ens durin les provisions, però quan aquestes s'esgotin, serà difícil reavituallar-nos. La segona opció és que partim d'aquí i ens refugiem a dalt de les muntanyes, però llavors els Crosses ens empaitaran i en prendran tants de nosaltres com voldran. Però els qui moren mentre fugen mai no hi guanyen glòria (=però morir fugint és mancat de glòria). Queda encara l'opció que antigament era la que els Cames-de-beç solien triar: atacar els Crosses i fer entrexocar punta i tall (=fer entrexocar les armes = i deixar que les armes decideixin). A mi em sembla que les nostres possibilitats són més prometedores (més esperançades) [que les d'ells] si tots ens trobem[, a l'hora de lliurar la batalla,] a la mateixa altura”
-
viðfangs·efni <n. -efnis, -efni>:
-
1. (verkefni) tasca f (feina & problema que cal resoldre)
-
2. (efni[ssvið] til hliðsjónar) tema m [d'estudi] (matèria, assumpte, argument, objecte sobre el qual es treballa o s'actua)
-
♦ flókin viðfangsefni: temes complexos
-
3. (efni sem einhver rannsakar, hugsar um o.s.fr.) objecte (o: subjecte) m d'estudi (tema d'investigació o estudiat)
-
♦ viðfangsefni doktorsritgerðarinnar er að <+ inf.>: l'objecte de la tesi és [de] <+ inf.>
við·felldinn, -felldin, -felldið: afable
við·felldni <f. -felldni, no comptable>: 1. <GEN> afabilitat f
2. (mannblendni) sociabilitat f
-
við·gangast <-gengst ~ -göngumst | -gekkst ~ -gengumst | gengist>:
-
durar, passar (ocórrer durant un cert temps)
-
◊ 7. Það reynist oft í heimi hér ǁ
hlutfall drottins ástvina, ǁ
hörmungarsverðið sárt þá sker, ǁ
sæld lífsins gleður hina, ǁ
hverjir þó Kristum hæða mest; ǁ
hefur svo löngum viðgengist. ǁ
Lítt vill því angri lina: 7. En aquest món d'aquí la sort dels amics del Senyor sovint resulta ésser aquesta: l'espasa de dolor els fér greument, mentre la felicitat de la vida alegra els qui més es burlen del Crist. Així ha estat freqüentment. Aquesta pena (aquest mal) poc minvarà
-
♦ láta e-ð viðgangast: <LOC FIG> permetre (o: tolerar) una cosa
-
♦ láta [það] viðgangast að <+ subj.>: permetre que <+ subj.>
-
◊ hvílíkt athæfi (τόδε ἔργον) er það, sem hér hefir fram farið í höllinni, að þú skulir hafa látið viðgangast (ἐᾶν (ἐάαν): ὃς τὸν ξεῖνον ἔασας ἀεικισθήμεναι οὕτω), að gesti þessum væri misboðið svo freklega! Heyr þú! vita skaltu það, að ef ókunnur maður verður fyrir svo sárum hrakningi (ῥυστακτύος ἐξ ἀλεγεινῆς) meðan hann er í vorum híbýlum, þá muntu þar af hafa smán og svívirðingu (κ’ αἶσχος λώβη τε) af hverjum manni: quina mena de conducta és aquesta que s'ha dut a terme en aquest palau per la qual has permès (tolerat) que s'hagi maltractat aquest hoste tan greument! Escolta! Has de saber que, si un estrany pateix uns maltractaments tan humiliants (lit.: dolorosos) mentre és als nostres estatges, tu en rebràs de tothom vergonya i menyspreu” (l'original fa: οἷον δὴ τόδε ἔργον ἐνὶ μεγάροισιν ἐτύχθη, ǁ
ὃς τὸν ξεῖνον ἔασας ἀεικισθήμεναι οὕτω. ǁ
πῶς νῦν, εἴ τι ξεῖνος ἐν ἡμετέροισι δόμοισιν ǁ
ἥμενος ὧδε πάθοι ῥυστακτύος ἐξ ἀλεγεινῆς; ǁ
σοί κ' αἶσχος λώβη τε μετ’ ἀνθρώποισι πέλοιτο»)
-
♦ vilja ekki láta það viðgangast að <+ subj.>: no voler permetre que <+ subj.>
-
♦ viðgangast árum saman: passar durant anys
-
♦ það viðgekkst ekki í mínu ungdæmi: això no passava quan era jove
-
við·gangur <m. -gangs, no comptable>:
-
avenç m, progrés m
-
♦ fá vöxt og viðgang: <LOC FIG> créixer i desenvolupar-se, créixer i florir
-
♦ veita e-u vöxt og viðgang: fer que una cosa creixi i es desenvolupi
-
◊ því hjá þeim vex þetta allt ósáið og óplægt, hveiti, bygg og víntré, er bera vín í stórum berjum, og regnskúrir Seifs veita því vöxt og viðgang: perquè a ca ells tot això hi creix sense haver-ho sembrat ni llaurat, el blat, l'ordi i les vinyes, que produeixen vi d'unes grans raïmades, i els ruixats d'en Zeus li concedeixen creixement i floriment (= fan que tot això creixi i es desenvolupi) (l'original fa: [Κυκλώπων δ’ ἐς γαῖαν ὑπερφιάλων ἀθεμίστων ǁ
ἱκόμεθ’, οἵ ῥα θεοῖσι πεποιθότες ἀθανάτοισιν ǁ
οὔτε φυτεύουσιν χερσὶν φυτὸν οὔτ’ ἀρόωσιν, ǁ ]
ἀλλὰ τά γ’ ἄσπαρτα καὶ ἀνήροτα πάντα φύονται, ǁ
πυροὶ καὶ κριθαὶ ἠδ' ἄμπελοι, αἵ τε φέρουσιν ǁ
οἶνον ἐριστάφυλον, καί σφιν Διὸς ὄμβρος ἀέξει)
við·gerð <f.-gerðir>: reparació
-
viðgerðar·kostnaður <m. -kostnaðar, no comptable>:
-
cost m de repació, despeses f.pl de reparació
viðgerðar·maður <m.-menn>: mecànic, reparador
viðgerðar·stöð <f.-stöðvar>: taller de reparacions
-
við·hafa <-hef ~ -höfum | -hafði ~ -höfðum | -haft ║ e-ð>:
-
1. <GEN> practicar una cosa
-
♦ viðhafa einhverja ákveðna helgisiði: practicar certs rituals
-
◊ fjölda manna sinna grafa þeir þar í jörð, en aðra bera þeir til akra í nánd eða senda aftur heim til borgar, en þá sem eftir eru og féllu í valinn í glundroða (confusaeque ingentem caedis aceruum), brenna þeir án þess að hafa á þeim tölu né viðhafa nokkurn útfararsið (nec honore: nec numero nec honore): óteljandi eldar (crebris [ignibus]) loga hver í kapp við annan (certatim) á ökrum sem hafa spillst (uasti [agri]): enterren allà un gran nombre de llurs homes, mentre que d'altres els porten camps de conreu veïns o els reenvien de tornada a la ciutat, i cremaren els [cadàvers] qui encara quedaven i que havien caigut, en una gran confusió, sense comptar-los ni practicar cap cerimònia fúnebre: innombrables focs cremen, competint un amb l'altre, pels camps de conreu devastats (sic) (el traductor islandès va confondre uasti amb uastati) (l'original fa: et corpora partim ǁ multa uirum terrae infodiunt, auectaque partim ǁ finitimos tollunt in agros, urbique remittunt. Cetera, confusaeque ingentem caedis aceruum ǁ
Nec numero nec honore cremant: tunc undique uasti ǁ
certatim crebris collucent ignibus agri)
-
♦ viðhafa nákvæmt ~ reglulegt eftirlit með e-u: practicar un control acurat ~ regular de...
-
♦ viðhafa stranga ritskoðun: practicar una rigorosa censura
-
2. (nota) emprar una cosa (fer anar, usar)
-
◊ far upp til Gíleað og sæk smyrsl, þú mærin, dóttirin Egyptaland! Til einskis munt þú viðhafa (rāˈβāh ~ רָבָה: la-ʃˈʃāu̯ʔ hirbēi̯ˈθī rəφuˈʔōθ, לַשָּׁוְא הִרְבֵּיתִי רְפֻאוֹת) mörg læknislyf, enginn plástur er til handa þér!: puja a Galaad (Guilead) i vés a cercar-hi bàlsam, donzella, filla d'Egipte! Debades usaràs moltes de medecines: cap emplastre no estarà al teu abast!
-
♦ viðhafa ljót orð ~ gróft málfar ~ gróft / ljótt / ósæmilegt orðbragð: fer anar paraules lletges ~ paraulotes ~ un llenguatge bast ~ gruixut ~ inapropiat
-
♦ viðhafa ósannindi: dir mentides
-
◊ þeir sem eftir verða af Ísrael munu hvorki viðhafa rangindi né ósannindi (dāˈβar χāˈzāβ ~ דָּבַר כָזָב: ʃəʔēˈrīθ ʝiɕrāˈʔēl lɔʔ־ʝaʕăˈɕū ʕau̯ˈlāh wə-lɔʔ־ʝəδabbəˈrū χāˈzāβ, שְׁאֵרִית יִשְׂרָאֵל לֹא-יַעֲשׂוּ עַוְלָה, וְלֹא-יְדַבְּרוּ כָזָב). Svikul tunga verður ekki í munni þeirra: els qui quedin d'Israel no faran cap injustícia ni diran mentides. No hi haurà a llur boca una llengua enganyosa
-
viðhafnar- <en compostos>:
-
1. <GEN> de gala
-
2. <GEN> solemne, cerimoniós -osa
-
3. <GEN> de luxe
-
viðhafnar·band <n. -bands, -bönd>:
-
(bókband) relligadura (o: enquadernació) f de luxe (de llibre etc.)
-
♦ viðhafnarband á bók: relligadura (o: enquadernació) f de luxe
-
viðhafnar·biblía <f. -biblíu, -biblíur. Gen. pl.: -biblía>:
-
Bíblia f en edició de luxe
-
viðhafnar·búningur <m. -búnings, -búningar>:
-
(á bók) presentació f [en edició] de luxe (de llibre etc.)
-
viðhafnar·börur <f.pl -bara>:
-
cadafalc mortuori
-
♦ liggja á viðhafnarbörum: estar exposat -ada (el cos d'un mort) en un cadafalc mortuori
-
◊ lík páfa lá á viðhafnarbörum í St. Péturskirkju í fjóra daga fyrir útförina: el cadàver del Papa va quedar exposat durant quatre dies a la Basílica de Sant Pere abans dels funerals
-
viðhafnar·föt <n.pl -fata>:
-
vestit m de gala (d'home & de dona, esp. en casaments)
-
viðhafnar·greftrun <f. -greftrunar, -greftranir>:
-
sepeli m solemne
-
viðhafnar·jarðsetning <f. -jarðsetningar, no comptable>:
-
enterrament m solemne, solemnes exèquies f.pl
-
viðhafnar·laus, -laus, -laust <adj.>:
-
(án skreytingar) sense pompa (sense ostentació[ons], senzill, sense ornaments)
-
♦ einfaldur og viðhafnarlaus: senzill i planer
-
viðhafnar·laust <adv.>:
-
(án skreytingar) sense pompa, de manera senzilla o planera (sense ostentació[ons], senzillament, sense ornaments)
-
♦ þær voru viðhafnarlaust klæddar: anaven vestides planerament
-
viðhafnar·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
cerimoniós -osa, cerimonial
-
viðhafnar·leysi <n. -leysis, no comptable>:
-
manca f d'ostentació, senzillesa f
-
viðhafnar·mikill, -mikil, -mikið <adj.>:
-
amb [gran] pompa (pompós, amb ostentació i magnificència, amb gran esplendidesa)
-
viðhafnar·salur <m. -salar, -salir>:
-
[gran] sala f d'honor, [gran] sala f d'actes
-
viðhafnar·siður <m. -siðar, -siðir>:
-
cerimònia f
-
♦ eftir tíðkaða viðhafnarsiði: sense les cerimònies usuals
-
viðhafnar·útför <f. -farar, -farir>:
-
funeral[s] m[.pl] solemnes
-
viðhafnar·útgáfa <f. -útgáfu, -útgáfur. Gen. pl.: -útgáfna>:
-
edició f de luxe
-
viðhafnar·vagn <m. -vagns, -vagnar>:
-
carrossa f cerimonial (o: de parada; o: de desfilada)
-
við·hald <n. -halds, -höld>:
-
1. (umhirða) manteniment m (conservació de maquinària, edificis, instal·lacions de tota mena etc.)
-
♦ fjarstýrt viðhald: manteniment remot
-
♦ fyrirbyggjandi viðhald: manteniment preventiu
-
♦ reglubundið viðhald: manteniment periòdic (o: regular)
-
♦ sjálfvirkt viðhald: manteniment automàtic
-
♦ viðhald og viðgerðir: manteniment i reparacions
-
2. (lífs) preservació f (de la vida)
-
♦ að matast er nauðsynleg til viðhalds lífinu: menjar és necessari per a preservar la vida
-
3. (elskhugi) amant m & f, xixisbeu m (Mall.), xixisbea f (Mall.) (persona amb qui hom manté relacions sexuals ‘il·lícites’) (→ halda við e-n)
-
♦ fá sér viðhald: <LOC FIG> agafar-se un amant ~ una amant
-
♦ taka sér viðhald: <LOC FIG> agafar-se un amant ~ una amant
-
við·halda <-held ~ -höldum | -hélt ~ -héldum | -haldið ║ e-u>:
-
mantenir una cosa
-
◊ taktu til þín sjö og sjö, karldýr og kvendýr, af öllum hreinum dýrum en tvö og tvö af þeim sem ekki eru hrein, karldýr og kvendýr, og einnig sjö og sjö, karlkyns og kvenkyns, af fuglum himins til þess að viðhalda (ħāˈʝah ~ חָיַה: lə-ħai̯ˈʝōθ ˈzɛraʕ ˌʕal־pəˈnēi̯ χāl־hā-ˈʔārɛt͡s, לְחַיּוֹת זֶרַע, עַל-פְּנֵי כָל-הָאָרֶץ) lífsstofni (זֶרַע) á allri jörðinni: de tots els animals purs, procura-te'n set parelles, cada mascle amb la femella i dels animals que no són purs, dos i dos, el mascle amb la femella. I també set parelles, cada mascle amb la femella, Semblantment, dels ocells del cel per tal de mantenir llur raça per tota la terra
-
◊ enn fremur hef ég keypt Rut hina móabísku [אֵשֶׁת מַחְלוֹן] mér að eiginkonu til þess að viðhalda (qūm ~ קוּם: lə-hāˈqīm ˌʃēm־ha-mˈmēθ ʕal־naħălāˈθ-ō, לְהָקִים שֵׁם-הַמֵּת עַל-נַחֲלָתוֹ) nafni hins látna á arfleifð hans svo að nafn hans verði hvorki afmáð úr ætt hans né úr hliði borgar hans. Þið eruð vitni að þessu hér og nú: igualment, he comprat la Rut, la moabita[, muller d'en Mahalon (Maħlon),] com a esposa meva per mantenir el nom del difunt en el seu heretatge, a fi que el seu nom no sigui esborrat de la seva família ni de la porta de la seva ciutat. Vosaltres, ara i aquí, en sou testimonis
-
◊ ég mun viðhalda (ɕūm ~ שׂוּם: wə-ɕamˈtī lā-ˈʕaδ zarˈʕ-ō wə-χisˈʔ-ō k-īˈmēi̯ ʃāˈmāʝim, וְשַׂמְתִּי לָעַד זַרְעוֹ; וְכִסְאוֹ, כִּימֵי שָׁמָיִם) ætt hans um aldur
og hásæti hans meðan himinninn stendur: mantindré el seu llinatge (la seva dinastia) per sempre i el seu tron mentre hi hagi cel
-
♦ viðhalda lífinu: mantenir (o: preservar) la vida
-
við·haldast <-helst ~ -höldumst | -hélst ~ -héldumst | -haldist>:
-
mantenir-se
-
◊ hann hleypti (ἐφορμήσας) á mig stormum (ἀνέμους), og hamlaði (κατέδησε) með því för (κέλευθον) minni; hann æsti upp (ὤρινεν) óumræðilegan (ἀθέσφατον) ósjó, svo að eg, andvarpandi (στενάχοντα) hástöfum (ἁδινὰ), mátti ei viðhaldast á flotanum (ἐπὶ σχεδίης) fyrir stórsjónum — [ἦ γὰρ μέλλον ἔτι ξυνέσεσθαι ὀιζυῖ ǁ
πολλῇ, τήν μοι ἐπῶρσε Ποσειδάων ἐνοσίχθων,] ǁ
ὅς μοι ἐφορμήσας ἀνέμους κατέδησε κέλευθον, ǁ
ὤρινεν δὲ θάλασσαν ἀθέσφατον, οὐδέ τι κῦμα ǁ
εἴα ἐπὶ σχεδίης ἁδινὰ στενάχοντα φέρεσθαι: ell va llançar contra mi els vents i, fent-ho, em va entravar la meva travessia. Va suscitar una mar alçurada inenarrable, de manera que jo, sospirant fortament, no em vaig poder mantenir al rai per la maregassa
-
viðhalds·framkvæmdir <f.pl -framkvæmda>:
-
treballs m.pl de manteniment, obres f.pl de manteniment
-
viðhalds·kostnaður <m. -kostnaðar, no comptable>:
-
cost m (o:costos m.pl) de manteniment, despeses f.pl de manteniment
-
viðhalds·stöð <f. -stöðvar, -stöðvar>:
-
1. (fyrir bíla) taller m de manteniment (de cotxes)
-
2. (flugvéla og þyrlna) hangar m de manteniment (d'avions i helicòpters)
-
viðhalds·vinna <f. -vinnu, no comptable>:
-
treball[s] m[.pl] de manteniment
-
viðhalds·þjónusta <f. -þjónustu, no comptable>:
-
servei[s] m[.pl] de manteniment
-
viðhalds·þörf <f. -þarfar, -þarfir>:
-
necessitat[s] f.pl de manteniment
-
við·hengdur, -hengd, -hengt <adj.>:
-
<INFORM> adjuntat -ada (a un ímeil)
-
við·hengi <n. -hengis, -hengi. Gen. pl.: -hengja; dat.pl.: -hengjum>:
-
<INFORM> attachment m
-
♦ náms- og starfsferill minn fylgir sem viðhengi: envio el meu currículum per attachment
-
♦ senda [út] viðhengi með tölvupóst: enviar un arxiu per attachment
-
við·hjálp <f. -hjálpar, -hjálpir. En la llengua moderna, el plural és inusual>:
-
(fulltingi) socors m (ajut, suport, auxili)
-
◊ sem Salómon heyrir þvílík andsvǫr, þykkir honum sendiferð eigi ganga greiðliga, vill þó prófa lengr ok hugsar at glaðigar mundi undir gengit, ef fé liggr í skauti. Því talar hann við þann mann, er hét Antilín rauði, hann var við aldr, ok segir til hans meðr þvílíkum orðum: „Þú, Antilín, far ok seg konungi várum, at hann hjálpi oss við“. Antilín svarar meðr stuttu mál: „Hverja viðhjálpir þarftu við at sinni?“ segir hann. Salómon svarar: „Veiztu gørla, góði vin, at engan styrk hǫfum vér í móti ofrefli heiðingja, utan hann komi til fulltings viðr oss; en ef þú gerir minn vilja ok farir, skal ek gefa þér kastala ok alt fylki er liggr umbergis ok fleira en fimm hundruð riddara þér til fylgdar“: quan el rei Salomó va sentir aquestes respostes, va considerar que l'ambaixada no avançava amb la promptitud desitjada. Tanmateix, ho va voler continuar provant i va pensar que es duria a terme (?) més feliçment si hi havia diners pel mig (és a dir, si oferia diners a l'emissari perquè acomplís amb diligència la seva feina). Per això es va adreçar a un home que es deia Antilín el Roig, un home d'avançada edat, i li va parlar dient-li: "Antilín, vés-hi i digues al nostre rei que vingui en socors nostre“ L'Antilín li va respondre amb breus paraules: “Quina ajuda necessites d'ell en aquesta ocasió?", li va dir. En Salomó li va respondre: “Bon amic, saps perfectament que nosaltres no tenim prou força que oposar a l'aclaparadora superioritat de forces dels pagans, fora que vingui en auxili nostre, i si fas el que desitjo i hi vas, jo et donaré un castell i tot el fylki tot al seu voltant i més de cinc-cents cavallers perquè et facin d'escorta (de seguici)" (vocabulari: #1. skaut: Cf. en Fritzner III (1896²), pàg. 297b: þikkir honum sendiferð eigi ganga greiðliga, vill þó prófa lengr ok hugsar, at glaðligar mundi undir gengit, ef fé ligggr í skauti (ɔ: om man faar nogen Godtgjørelse derfor, om noget derved er at vinde) Klm. 170²⁶; )
-
◊ flýðum síðan undan bastvesælir, ok var ek þá enn hrundinn af baki svá hneisuliga, at minn bjarti hjálmr saurgaðist allt upp til nefbjargar, fékk ek ekki annat fangaráð en ek fleygða mér út á ána er nálægt féll, vǫknaða ek þá allr, ok enga viðhjálp fékk ek fyrr en ek kómumst yfir hana viðr allan leik meðr miklu vási: vàrem fugir d'allà miserables com l'escorça d'un bedoll (lit.: miserables com el líber de l'escorça d'un arbre, bastvesælir), i a mi em tornaren a tomar de la gropa del meu cavall tan ignominiosament a terra, que el meu lluent casc es va sollar tot ell fins al nassal i no vaig tenir més remei que llançar-me a dins el riu que passava a prop d'allà, i vaig quedar tot xop, i no vaig aconseguir cap ajut fins que no el vaig haver creuat amb penes i treballs, amb gran esforç (vocabulari: #1. bastvesæll: Hàpax legòmenon. En Baetke 19874, pàg. 41, no li dóna pas entrada. L'Ordbog over det norrøne prosaprog l'interpreta així: aldeles ussel, helt elendig ǁ in a completely miserable condition. Els autors d'aquest diccionari, doncs, adopten la vella interpretació d'aquest mot feta pen Björn Halldórsson al seu Lexicon islandico-latino-danicum, Vol. I (1814), pàg. 64a, en el qual interpreta el mot igualment així: bastvesæll, omnium indigus (=necessitat de tot, mancat de tot) arm, som fattes alt. En Johan Fritzner, al seu Ordbog over det gamle norske Sprog (1867), pàg. 42a, també interpreta el mot com en Björn Halldórsson: bastvesæll, adj. meget ussel og elendig. Klm. 167¹⁵. Es tracta d'un compòsit format per bast ‘líber, part interna de l'escorça d'un arbre, de color blanc’ i l'adjectiu vesæll, doblet de vesall ‘miserable’. El compòsit, realment, és difícil d'interpretar. Amb el substantiu bast es forma la comparació bleikr sem bast que vol dir ‘pàl·lid = blanc com el líber de l'escorça d'un arbre’, una comparació que s'usa per indicar l'extrema pal·lidesa d'algú, sigui quin en sigui el motiu. A la Gǫngu-Hrólfs saga hi trobem la frase: Vilhjálmr setti nú ekki vel augun, er hann sá Hrólf. Var hann stundum rauðr yfirlits, en stundum bleikr sem bast af hræzlu ‘en Vilhjálmr no va fer gens de bona cara quan va veure en Hrólfr. Adés estava vermell, i adés blanc com l'escorça del bedoll de por [que tenia]’. La comparació podria, per tant, també fer referència a l'estat de por en què es troben els combatents derrotats que estan fugint, i traduir-se llavors per presos del pànic; #2. við allan leik: Cf. en Baetke 19874, pàg. 374: <...> 2. Tun, Handeln, Behandlung <...>; komask undan með illan leik mit Mühe und Not entkommen. Interpreto aquest sintagma amb valor adverbial amb el significat de: amb prou feines, amb penes i treballs)
-
við·hlítandi, -hlítandi, -hlítandi <adj. inv.>:
-
1. (viðeigandi) adequat -ada (apropiat)
-
♦ viðhlítandi athygli: l'atenció adequada
-
2. (nægjanlegur) satisfactori -òria (satisfaent, suficient, idoni)
-
♦ eina viðhlítandi skýringin: l'única explicació satisfaent
-
♦ viðhlítandi breytingar: canvis satisfactoris
-
♦ viðhlítandi þekkingar: coneixements satisfactoris (suficients i/o adequats)
-
við·hlæjandi <m. -hlæjanda, -hlæjendur>:
-
llepa m & f, llepaire m & f, pilota m & f (cast., ekki ritm./no lit.) (baix adulador, llagoter, rentacares)
-
við·horf <n. -horfs, -horf>:
-
1. (afstaða) actitud f (posició sobre un tema, un afer etc.)
-
♦ afhverft (o: óhlutstætt) viðhorf: <PSICOL, PEDAG> actitud abstracta
-
♦ hluthverft (o: hlutstætt) viðhorf: <PSICOL, PEDAG> actitud concreta
-
♦ félagslegt viðhorf: <PSICOL/PEDAG> actitud social
-
2. (skoðun) opinió f (parer)
-
3. (sjónarhorn) perspectiva f (punt de vista)
-
viðhorfs·breyting <f. -breytingar, -breytingar>:
-
canvi m d'actitud (canvi en la forma de pensar, en la posició sobre un afer o tema)
-
viðhorfs·könnun <f. -könnunar, -kannanir>:
-
enquesta f d'actitud (enquesta per a constatar l'actitud o posició sobre un afer o tema)
-
viðhorfs·vandamál <n. -vandamáls, -vandamál>:
-
problema m d'actitud
-
viðhorfs·vandi <m. -vanda, no comptable>:
-
problema m d'actitud
-
við·höfn <f. -hafnar, no comptable>:
-
1. (hátíðleiki) pompa f, solemnitat f (cerimonial que fa solemne un acte, p.e., enterraments, noces, coronacions etc.)
-
◊ allir konungar þjóðanna hvíla í viðhöfn (kāˈβōδ ~ כָּבוֹד: kɔ̆l־malˈχēi̯ ɣōˈʝim kulˈl-ām ʃāχəˈβū βə-χāˈβōδ, כָּל-מַלְכֵי גוֹיִם, כֻּלָּם--שָׁכְבוּ בְכָבוֹד), hver í sínu grafhýsi: tots els reis de les nacions reposen amb esplendor, cadascun a la seva tomba
-
♦ með [hátíðlegri ~ mikilli] viðhöfn: amb [solemne ~ gran] pompa (o: ostentació)
-
◊ Jónatan fór með viðhöfn (ἡ δόξα -όξης: καὶ συνήντησεν Ἰωνάθαν τῷ βασιλεῖ εἰς Ἰόππην μετὰ δόξης) til Joppe til fundar við konung. Þeir skiptust á kveðjum og tóku síðan á sig náðir: en Jonatàs va sortir a rebre el rei a Jafa, amb tota la pompa, allà intercanviaren salutacions i després hi dormiren
-
◊ daginn eftir komu Agrippa og Berníke með mikilli viðhöfn (ἡ φαντασία -ίας: τῇ οὖν ἐπαύριον ἐλθόντος τοῦ Ἀγρίππα καὶ τῆς Βερνίκης μετὰ πολλῆς φαντασίας) og gengu ásamt hersveitarforingjum (σύν τε χιλιάρχοις) og æðstu mönnum (καὶ ἀνδράσιν τοῖς κατ’ ἐξοχὴν τῆς πόλεως) borgarinnar inn í málstofuna. Festus bauð þá að leiða Pál inn: l’endemà, doncs, l'Agripa i la Bernica hi anaren amb gran pompa, i entraren a la sala d'audiència amb els tribuns i els personatges més importants de la ciutat. En Festus va manar que li portessin en Pau
-
♦ halda brúðkaup með mikilli viðhöfn: celebrar un casament amb gran pompa
-
◊ Alexander konungur kom þar til móts við hann og gaf Ptólemeus honum Kleópötru dóttur sína og gerði brúðkaup hennar í Ptólemais með mikilli viðhöfn (ἡ δόξα -όξης: καὶ ἐξέδετο αὐτῷ Κλεοπάτραν τὴν θυγατέρα αὐτοῦ καὶ ἐποίησεν τὸν γάμον αὐτῆς ἐν Πτολεμαίδι καθὼς οἱ βασιλεῖς ἐν δόξῃ μεγάλῃ) eins og gerist með konungum: el rei Alexandre li va sortir allà a l'encontre i en Ptolemeu li va donar la seva filla Cleòpatra per muller. El casament es va celebrar a Ptolemaida amb gran pompa (amb gran esplendor), tal i com es feia entre reis
-
♦ jarða ~ jarðsetja e-n með [mikilli] viðhöfn: enterrar algú amb [gran] pompa
-
◊ þannig lauk Tóbít lofsöng sínum. Tóbít hlaut hægt andlát þegar hann var hundrað og tólf ára og var grafinn með viðhöfn (ἐνδόξως: Καὶ ἀπέθανεν ἐν εἰρήνῃ ἐτῶν ἑκατὸν δώδεκα καὶ ἐτάφη ἐνδόξως ἐν Νινευῆ) í Níníve: així en Tobit acabà el seu càntic de lloança. En Tobit va morir en pau quan tenia cent dotze anys, i fou enterrat amb honors a Nínive
-
♦ krýna e-n til konungs með [mikilli] viðhöfn: coronar rei algú amb [gran] pompa
-
♦ vígja brú með viðhöfn: inaugurar un pont solemnement
-
♦ viðhöfn og glæsibragur: pompa i esplendor
-
2. (skraut, skreyting) sumptuositat f (gran magnificència, gran luxe, gran esplendor en la presentació)
-
við·högg <n. -höggs, -högg>:
-
(höggstokkur, viðarbútur til að hafa undir viö högg) piló m (pilona o tallador de fusta)
-
◊ skömmu síðar bjuggu fundarmenn sig einnig til farar, leiddu út hesta sína úr réttinni og riðu burt í hópum. Gvendur hélt áfram að finna sér eitthvað til dundurs og snuðra kringum húsið og gægjast uppí gluggana, hann var meiraðsegja að hugsa um að berja að dyrum bakatil, ob biðja um að lána sér hamar og viðhögg til að tylla undir hjá sér, eða aðeins réttan sopa að dreka: poc després, els electors també es prepararen per a partir, menaren llurs cavalls fora de la tanca i se n'anaren en grups. En Gvendur va continuar trobant-se pretextos per a ocupar-se amb qualsevol cosa i tafanejant al voltant de la casa i mirar-hi a dins furtivament per les finestres, és més, ja estava pensant en tustar a la porta del darrere de la casa i demanar que li deixessin un martell i un piló de fusta per a refixar les ferradures del seu cavall o potser només un glop per beure
-
viðja¹ <f. viðju, viðjur. Gen. pl.: viðja>:
-
variant analògica de → við “traves; cadena”
-
viðja² <f. viðju, viðjur. Gen. pl.: viðja>:
-
(víðigrein, víðitág) branca f de salze i/o de vimenera (vime)
-
viðja³ <f. viðju, viðjur. Gen. pl.: viðja>:
-
salze negre boreal, salze m de Lapònia (arbre Salix myrsinifolia ssp. borealis)
-
viðjar <f.pl viðja>:
-
traves f.pl (→ við)
-
<†>
við·keppandi <m. -keppanda, -keppendur>:
-
variant arcaica de → keppinautur “competidor, competidora”
-
<†>
við·keppni <f. -keppni, -keppnir>:
-
variant arcaica de → samkeppni “competència”
-
við·koma <f. -komu, no comptable>:
-
1. <GEN> parada f, aturada f, alto m en el camí
-
2. (skips, flugvéls) tacte m (curta estada de vaixell o d'avió a port o a aeroport durant la seva travessia o el seu vol)
-
◊ þetta er i 2. skiptið, sem Regina Maris kemur til Íslands á þessu sumri. Regina Maris kemur hingað enn 26. Júlí n.k. og hefur þá bæði viðkomu á Akureyri og í Reykjavík: aquesta és la segona vegada que el Regina Maris ve a Islàndia aquest estiu. El Regina Maris tornarà aquí el proper 26 de juliol i, quan ho faci, farà escala tant a Akureyri com a Reykjavík
-
♦ viðkoma flugvéls á höfn: escala d'una nau a un port
-
♦ viðkoma skips á höfn: escala d'una nau a un port
-
♦ með viðkomu á ~ í (+ Dat.): amb escala a...
-
3. (snerting) tacte m (palpament, tocament)
-
◊ hann gekk þá að henni og kyssti hana. Eigi þótti honum hún svo ill viðkomu sem hún var hrímugleg að sjá. Þá var komið að kveldi. Bjó Geirríður þá sæng og spurði, hvort Grímur vill liggja einn saman eða hjá sér. Grímur kvaðst heldur vilja liggja einn saman. Hún kveðst þá enga stund vilja á leggja að græða hann. Grímur sá, að það mátti honum eigi nægja, og kveðst þá heldur mundu hjá henni liggja, ef sá væri á baugi. Gerði hann þá svo. Batt hún áður öll sár hans, og þóttist hann hvorki kenna sviða né sárinda. Það þótti honum undarlegast, hversu mjúkfingruð hún var, svo ljótar hendur sem honum sýndist hún hafa, því að honum þótti þær gammsklóm líkari en mannshöndum. En þegar er þau komu í sæng, sofnaði Grímur: ell llavors s'acostà a ella i la va besar. [En fer-ho,] ella no li va semblar tan dolenta al tacte com desagradable (lit.: sutjosa) a la vista que li era. S'havia fet de vespre. La Geirríður llavors va preparar un jaç i va preguntar al Grímur si volia jeure tot sol o bé fer-ho amb ella. En Grímur li va dir que s'estimava més jeure totsol. Ella llavors li va dir que ja no passaria ni un minut més cuidant-lo. En Grímur va veure que[, sense les cures d'ella,] no en tindria prou [per sanar de les seves ferides], així que li va dir que s'estimava més jeure amb ella, si no n'hi havia més remei. Així i doncs, és el que va fer. Abans[, emperò,] ella li va embenar totes les seves ferides i a ell li va semblar que ja no sentia ni cremors ni dolors, i el que li va semblar més meravellós de tot fou que els seus dits fossin tan suaus tenint en compte com li semblaven de lletges les seves mans, perquè li pareixien més semblants a arpes de voltor que a mans humanes. I quan es ficaren al llit, en Grímur es va adormir [cop en sec]
-
◊ einn riddari hét Samson. Hann var allra riddara beztr ok vaskastr. Hans hár ok skegg var svart sem bik ok hvárttveggja yfrit sítt. Hann var á allan vǫxt sem risi fyrir utan þat, at hans leggir ok limir váru eigi svá hávir, en digrleiki ok afl sem inn sterkasti risi. Hans andlit var langt ok breitt, harðligt ok grimmligt. Millum hans augna var spannar, ok hans brýnn váru síðar, miklar ok svartar, svá sem tvær krákur sæti yfir hans augum. Hann var døkklitaðr ok þó manna drengiligstr. Hans háls var harðla digr ok herðar harðla breiðar ok þykkvar ok armar digrir ok harðir sem stokkar eðr steinn viðkvámu. Hans hǫnd var fǫgr ok mjúkir fingr ok vel vaxinn, ok með því mikla afli hefir hann fimleik bæði hest at ríða ok alls kyns leika at fremja, eigi síðr um fimleik en afl. Hans atgervi var um fram hvern mann í verǫldinni í þann tíma. Hann var nokkut hǫfugeygðr, blíðr ok lítillátr við alla menn, ríka ok óríka, svá at inum minnsta manni svaraði hann hlæjandi, ok engi var svá fátækr, at hann fyrirliti. Hann var vitr ok djúpsær ok fyrirhyggjumaðr mikill, mildr ok stórgjǫfull, svá at ekki sparir hann við sína vini fé né fullting, þó at allstóra nauðsyn beri til handa eðr mannhættu. Hann er mikill hreystimaðr, at aldri kom hann í svá mikla mannhættu, at hann mun hræðast né einn mann óttast. Hann framdi opt orrostur ok einvígi einn við marga, en aldri kom hann þar til vígs, at eigi hefir hann inn betra hlut. Hans heit váru ǫll fǫst, hvárt er hann hét góðu eðr illu. Hvert ráð, er hann ætlar fyrir sér, þá skal hann aldri af láta, fyrr en þat er fram komit, hvárt sem þat er mikit eðr lítit, eðr fá bana ella. En af þessu ǫllu saman verðr hann frægr, svá at vinir hans ok allir kunnir menn unnu honum, en óvinir hans váru þó hræddir við hann, þótt þeir spyrði at eins af honum. En aldri gerði hann svá mikit stórvirki, at hann mundi því hrósa. En þá er aðrir lofa hans afrek, þá hlýðir hann til, en ekki talar hann til. Hann þjónar vel Roðgeiri jarli, ok af honum hefir hann mikinn metnað, sem ván er: això era un cavaller que nomia Samsó. Era el millor i més valent de tots. Tenia els cabells i la barba negres com la pegunta i tant els cabells com la barba força llargs. Tenia l'estatura d'un gegant, excepte que no tenia les cames i els braços tan alts, però posseïa la grossor del cos i la seva força eren com les del gegant més fort. Tenia la cara llarga i ampla, d'aspecte sever i ferotge. La distància entre els seus ulls era d'un forc i les seves celles eren llargues, poblades i negres, com si hi hagués dues cucales assegudes damunt els seus ulls. Encara que la seva pell era fosca, era el més prous dels homes. El seu coll era molt gruixut i les seves espatlles molt amples i gruixudes, i els seus braços [també] eren gruixuts i al tacte se sentien durs com a socons de fusta o com una pedra. La seva mà era bella, de dits suaus i ben tallada. A la seva gran força s'hi unia una gran agilitat tant cavalcant a cavall com duent a terme tota mena de jocs, tot ho feia amb tanta d'agilitat com força. En gestes sobrepassava qualsevol altre home del món d'aquell temps. Acalava lleugerament els ulls, era afable i humil (condescendent) amb tothom, tant rics com pobres, de manera que responia somrient fins i tot al més inferior dels homes. No hi havia ningú que fos tan pobre que ell menyspreé. Era savi i de pensament profund i molt provident, generós i molt desprès, de manera que no estalviava res amb els seus amics, ni diners ni auxili, ni encara que, com a conseqüència d'aquest tret del seu caràcter, es veiés en gran destret o en perill mortal. Era molt agosarat i mai no es va veure en un perill tan gran per a la seva vida que tingués por ni temés ni un sol enemic. Lliurava sovint batalles i batalles singulars (duels) en què s'enfrontava, ell totsol, contra molts, però, fos quan fos que entrava en un combat, de tots en sortia victoriós. Totes les seves promeses eren fermes, tant si el que prometia era bo o dolent. Fos el que fos el que es proposés, mai no en desistia fins a haver-ho dut a terme, tant si es tractava de quelcom de gran com de quelcom de petit, o s'hauria estimat més morir intentant-ho. Per totes aquestes coses plegades va adquirir tant de renom que els seus amics i tots els seus coneguts l'estimaven, mentre que la por d'ell s'emparava dels seus enemics només de sentir parlar d'ell. Però, per més gran que fos una proesa que hagués fet, mai no se'n vantava, i quan els altres lloaven la seva gesta, ell s'ho escoltava, però ell mateix no hi afegia res. Servia fidelment el iarl Roðgeirr, que el tenia en gran estima i honors, com era d'esperar
-
♦ e-ð er mjúkt ~ hart viðkomu: una cosa és tova ~ dura al tacte
-
4. (fjölgun) nombre m de naixements, fertilitat f (proliferació de població, esp. en demografia i sociologia)
-
við·koma <-kem ~ -komum | -kom ~ -komum | -komið ║ e-u>:
-
tenir a veure amb una cosa, estar relacionat -ada amb una cosa
-
◊ hann safnar öllu sem viðkemur englum: col·leciona tot el que té a veure amb àngels
-
♦ hvað mér viðkemur: pel que fa a mi, quant a mi
-
♦ hvað viðkemur þessu: pel que fa a això
-
♦ að því er mér viðkemur: pel que fa a mi, pel que em concerneix
-
við·komandi <m. -komanda, -komendur>:
-
l'interessat, l'interessada, la persona en qüestió
-
♦ viðkomandi [sjálfur]: el propi interessat, la persona afectada, la mateixa persona en qüestió
-
♦ viðkomandi var ekki heima: l'interessat no era pas a casa
-
við·komandi, -komandi, -komandi <adj.>:
-
en qüestió, pertinent
-
♦ viðkomandi aðili: part implicada
-
♦ í viðkomandi landi: en el país pertinent
-
viðkomu·leyfi <n. -leyfis, -leyfi>:
-
<AERO> permís m d'aterratge
-
viðkomu·staður <m. -staðar, -staðir>:
-
1. <GEN> parada f
-
♦ á fyrsta viðkomustað: a la primera parada
-
2. <MAR> [indret m on es fa] escala f
-
viðkomu·stöð <f. -stöðvar, -stöðvar>:
-
parada f [d'autobús]
-
viðkunnan·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
agradable, plaent
-
♦ viðkunnanleg borg: una ciutat agradable (o: encisadora)
-
♦ viðkunnanleg maður: un home amable (o: maco)
-
viðkunnan·leiki <m. -leika, no comptable>:
-
amabilitat f (afabilitat, agradabilitat, agradositat, simpatia)
-
við·kvæði <n. -kvæðis, -kvæði>:
-
1. <LITER> tornada f, refrany m, retronxa f
-
2. <FIG> cançó f de l'enfadós, repetició rutinària del mateix, la vella història de sempre
-
♦ það er alltaf sama viðkvæðið: <LOC FIG> això és la cançó de l'enfadós, és la mateixa cançó de sempre
-
3. <FIG> (ummæli) mantra m, lletania f (frase repetida per algú contínuament, fins a cansar)
-
við·kvæmni <f. -kvæmni, no comptable>:
-
1. (tilfinninganæmi & það að vera hörundsár) sensibilitat f (qualitat de sensible o sensitiu & delicadesa)
-
♦ viðkvæmni fyrir gagnrýni: sensibilitat (o: susceptibilitat) a les crítiques
-
♦ viðkvæmni gagnvart ljósi: sensibilitat a la llum
-
♦ viðkvæmni gagnvart sýkingum: propensió a les malalties
-
♦ líkamleg viðkvæmni fyrir hita eða fyrir kulda: sensibilitat corporal a la calor o al fred
-
2. (of mikil viðkvæmni & BIOL) irritabilitat f (sensibilitat massa grossa & propietat de reaccionar enfront dels estímuls)
-
við·kvæmur, -kvæm, -kvæmt <adj.>:
-
1. (sár, næmur) delicat -ada (dolorosament sensible o fi)
-
♦ vera með viðkvæmar hendur: tenir les mans delicades (o: sensibles), tenir les mans de pell sensible
-
♦ vera viðkvæmur fyrir sýkingum: ésser propici a les infeccions, ésser de constitució molt delicada
-
♦ vera viðkvæmur og þola ekki sterkt sólarljós: tenir la pell molt fina i no poder aguantar el sol [fort]
-
2. (hörundsár) sensible (al fred)
-
♦ vera viðkvæmur fyrir kulda: ésser sensible al fred
-
3. (tilfinningalegur) susceptible (molt sensible, picallós, puntós, repelós)
-
♦ vera viðkvæmur fyrir gagnrýni: ésser susceptible a les crítiques
-
4. (blíður) tendre -a (delicat)
-
◊ þegar ég var sonur í föðurhúsum, viðkvæmt (raχ, רַךְ) einkabarn móður minnar: quan vaig ser un fill a les cases pairals, tendre fill únic de ma mare
-
◊ stíg niður og sestu í duftið, mærin Babeldóttir. Sestu á jörðina, ekki í hásæti, Kaldeadóttir, því að þú ert ekki lengur talin viðkvæm (rakˈkāh, רַכָּה) og dekruð (wa-ʕănugˈgāh, וַעֲנֻגָּה): davalla i asseu-te a la pols, verge filla de Babilònia! asseu-te en terra, no pas a un tron, filla dels caldeus, car ja no et diran mai més tendra i aviciada
-
◊ hvar er nú vandlæti þitt og máttarverk þín? Þín viðkvæma (hăˈmōn mēˈʕɛi̯-χā, הֲמוֹן מֵעֶיךָ) elska og miskunnsemi við mig hefir dregið sig í hlé!: on és ara el teu zel i les obres del teu poder? El teu amor delicat i la teva misericòrdia envers mi s'han retirat
-
◊ viðkvæmar (raħămānii̯ˈʝōθ, רַחֲמָנִיּוֹת) konur suðu með eigin höndum börnin sín, þau voru þeim til næringar, þá er dóttir þjóðar minnar var eydd: les tendres dones han bullit amb les seves pròpies mans llurs infants, els han servit d'aliment, quan la filla del meu poble ha estat devastada
-
5. <FIG> delicat -ada
-
♦ viðkvæmt mál: un afer (o: assumpte) delicat
-
♦ á viðkvækvæma staði: en un lloc delicat
-
♦ það er viðkvæmt mál: és un assumpte delicat
-
6. (of næmur, of viðkvæmur & BIOL) irritable (massa sensible o susceptible & que reacciona fàcilment enfront dels estímuls)
-
við·kynni <n.pl -kynna>:
-
[primera] coneixença f (fet d'esdevenir conegut d'algú altre)
-
♦ fyrstu viðkynni eru oft misvísandi: la primera impressió sovint pot ésser enganyosa
-
♦ fyrstu viðkynni af Reykjavík voru frekar undarleg: les primeres impressions de Reykjavík foren singulars
-
við·kynning <f. -kynningar, no comptable>:
-
1. (það að kynnast) [primera] coneixença f (fet d'esdevenir conegut d'algú altre)
-
♦ fyrsta viðkynning e-s og e-s: primera trobada entre en XY i en ZA
-
♦ vera <+ Adj.> í [allri] viðkynningu: ésser de tracte <+ Adj.>
-
♦ vera einstaklega ~ ákaflega skemmtilegur í viðkynningu: ésser de tracte especialment amè (o: agradable), tenir un tracte especialment amè (o: agradable)
-
2. (samvera) trobada f (reunió, temps que uns amics, coneguts, familiars passen plegatgs)
-
♦ takk ~ með þakklæti fyrir góða ~ indæla viðkynningu: gràcies ~ amb agraïment pels bons moments que hem passat plegats
-
við·köstur <m. -kastar, -kestir>:
-
pila f de llenya o de fusta
-
◊ þeir voru fylgdarmenn Snorra Valgarður Styrmisson og Herburt. Hann var Suðurmaður og kunni allra manna best við buklara. Þeir gengu með nokkura menn til búðar Magnúss og hjuggu kylfur úr viðkesti sem þá var títt að bera til dóma. En sá hét Erlendur bakrauf, Hjaltur einn, hann var þar heitumaður og geymdi viðarins. Hann hljóp til og vildi eigi að viðurinn væri dreginn (SS I, cap. 184, pàg. 252): en Valgarður Styrmisson i en Herburt eren fylgdarmenn de l'Snorri. En Herburt era un hanseàtic (Suðurmaður) i era el millor fent anar un broquer. Aquests dos homes es dirigiren, acompanyats d'alguns homes, a la barraca d'en Magnús i s'hi tallaren kylfur (garrots) d'una pila de llenya com les que se solien portar als judicis [del þing]. Però hi havia un home que nomia Erlendur Trau-del-cul, un shetlandès, era cerveser i guardava la llenya. Va anar corrents cap a ells i no va voler pas que se'n duguessin els garrots
-
við·lag <n. -lags, -lög>:
-
<LITER> (viðkvæði) tornada f, refrany m, retronxa f (recoble)
-
við·laga <f. -lögu, -lögur. Gen. pl.: -lagna o: -laga. En la llengua moderna, emprat exclusivament en pl.>:
-
reserva f
-
♦ í viðlögu: en reserva, com a reserva
-
♦ í viðlögum: en [un] cas de necessitat
-
♦ hjálp í viðlögum: ajuda en cas d'urgència (primers socors, socors immediat)
-
♦ það má nota þetta í viðlögum: això es pot usar en [un] cas de necessitat
-
viðlaga·sjóður <m. -sjóðs, -sjóðir>:
-
fons m de reserva (o: d'assistència) (fons personals reservats a cobrir imprevistos en un cas de necessitat com ara un accident de cotxe etc.)
-
viðlaga·trygging <f. -tryggingar, -tryggingar>:
-
assegurança f contra danys causats per catàstrofes naturals com ara les erupcions volcàniques, els terratrèmols, les allaus i esllavissades i les inundacions
-
við·lagður, -lögð, -lagt <adj.>:
-
imposat -ada (→ leggja refsingu við e-u)
-
♦ að lífláti viðlögðu: sota pena de mort
-
♦ að viðlagðri refsingu: sota amenaça d'imposició d'una pena
-
♦ að viðlagðri aðför að lögum ~ að viðlagðri lagaaðför: sota les penes previstes per la llei
-
♦ að viðlögðum sektum: sota amenaça d'imposició de multa
-
við·látinn, -látin, -látið <adj.>:
-
1. (undirbúinn undir, tilbúinn til) preparat per a (a punt per a)
-
♦ vera viðlátinn: tenir el temps i l'ocasió
-
♦ vera ekki viðlátinn: estar ocupat -ada, no tenir temps
-
2. (viðstaddur, nærstaddur) present (que hi és, que es troba a prop)
-
♦ vera viðlátinn: ésser-hi
-
við·lega <f. -legu, -legur. Gen. pl.: -legna o: -lega>:
-
1. <NÀUT> amarratge m, el fet d'estar amarrat -ada
-
♦ vera í viðlegu: estar amarrat [al moll]
-
2. (útilega) acampada f (estada a l'aire lliure, normalment en una tenda) (→ útilega)
-
3. <HIST> acampada f en una tenda durant les feines de tardor al mas
-
viðlegu·borð <n. -borðs, no comptable>:
-
<NÀUT> sobrevent m
-
viðlegu·búnaður <m. -búnaðar, no comptable>:
-
equip m d'acampada i/o càmping
-
viðlegu·kantur <m. -kants, -kantar>:
-
<NÀUT> [costat m de] moll m
-
viðlegu·pláss <n. -pláss, -pláss>:
-
<NÀUT> amarrador m, lloc m d'amarratge
-
við·leitni <f. -leitni, no comptable>:
-
esforços m.pl
-
◊ viðleitni (ἡ φροντίς -ίδος: ἀρχὴ γὰρ αὐτῆς ἡ ἀληθεστάτη παιδείας ἐπιθυμία, φροντὶς δὲ παιδείας ἀγάπη) til að fræðast er að elska hana. Að elska hana er að halda boð hennar. Að halda boð hennar tryggir ódauðleika: l’esforç per instruir-se és estimar-la (la = la saviesa). Estimar-la és observar els seus manaments. Observar els seus manaments assegura la immortalitat
-
♦ sýna viðleitni: <LOC FIG> esforçar-se, fer [tots] els seus possibles
-
♦ viðleitni til breytinga: esforços per canviar
-
við·liður <m. -liðs (o: -liðar), -liðir>:
-
<GRAM> constituent determinat. En un mot compost, normalment el segon constituent del compost. Així, en un mot com ara næturgali ‘rossinyol’, un compost que vol dir ‘cantor de nit’, -gali n'és el viðliður o constituent determinat, mentre que nætur- n'és el forliður o constituent determinant
-
við·lit <n. -lits, no comptable>:
-
1. (augnatillit) esguard m (mirada)
-
♦ virða e-n ~ e-ð viðlits: dignar-se a mirar algú ~ una cosa
-
◊ þá féll hún fram á ásjónu sína, laut til jarðar og sagði við hann:
„Hvers vegna sýnir þú mér þá góðvild að virða mig, útlendinginn, viðlits (nāˈχar ~ נָכַר: madˈdūaʕ māˈt͡sāʔθī ħēn bə-ʕēi̯ˈnɛi̯-χā lə-hakkīˈr-ēnī wə-ʔānɔˈχī nāχərīˈʝāh (nɔ̆χrīˈʝāh), מַדּוּעַ מָצָאתִי חֵן בְּעֵינֶיךָ לְהַכִּירֵנִי--וְאָנֹכִי, נָכְרִיָּה)?“: ella, llavors, es va prosternar de cara a terra i li va dir: “Com és que em mostres la benvolença de dignar-te a mirar-me, a mi, que sóc una estrangera?”
-
♦ virða e-n ~ e-s ekki viðlits: no dignar-se ni a mirar algú ~ una cosa
-
◊ væri það ekki vegna Jósafats Júdakonungs, þá skyldi ég ekki renna til þín auga né virða þig viðlits (rāˈʔāh ~ רָאָה: ʔăˈnī nɔˈɕēʔ ʔim־ʔabˈbītˁ ʔēˈlɛi̯-χā wə-ʔim־ʔɛrˈʔ-ɛkkā, אֲנִי נֹשֵׂא--אִם-אַבִּיט אֵלֶיךָ, וְאִם-אֶרְאֶךָּ): si no fos per respecte a Josafat, rei Judà, ni faria gens de cas de tu ni em dignaria pas a mirar-te
-
◊ aldrei hefur ambátt þín neytt neins við borð Hamans og ekki hef ég heldur virt drykkjuveislur konungs viðlits (δοξάζειν: καὶ οὐκ ἐδόξασα συμπόσιον βασιλέως) og ekki drukkið fórnarvín: la vostra serventa mai no ha menjat res de la taula de l'Aman, i jo tampoc no he honorat pas els banquets del rei, ni he begut pas el vi de les libacions
-
♦ í fyrsta viðliti: a primera vista
-
2. (möguleiki) possibilitat f (allò que és possible de fer)
-
♦ það er ekki viðlit: no n'hi ha la possibilitat, resulta impossible, està [totalment] exclòs, no es pot pas fer
-
♦ og ekki þótti viðlit, að sú leið væri farandi nema í vel björtu: i semblava que no era possible de transitar per aquell camí si no era a la plena claror del dia
-
við·líka <adv.>:
-
semblantment
-
♦ viðlíka og...: <Correlació> igual que..., així també...
-
◊ þá gat skýsafnarinn Seifur að líta hana; og jafnskjótt er hann leit hana, þá breiddi (ἀμφεκάλυψεν) ástin sig yfir hans vizkufulla hugskot (πυκινὰς φρένας), viðlíka og (οἷον) þá þau áttu saman hina fyrstu ástafundi og samrekktu á laun við foreldra sína: llavors en Zeus Nefelegèreta (‘aplegador de núvols’) la va poder veure. I tan bon punt la va veure, l'amor es va estendre sobre el seu cor prudent, com quan tingueren llur primer encontre amorós i compartiren un mateix llit d'amagat de llurs pares (l'original fa: ἴδε δὲ νεφεληγερέτα Ζεύς. ǁ
ὡς δ᾽ ἴδεν, ὥς μιν ἔρως πυκινὰς φρένας ἀμφεκάλυψεν, ǁ
οἷον ὅτε πρῶτόν περ ἐμισγέσθην φιλότητι ǁ
εἰς εὐνὴν φοιτῶντε, φίλους λήθοντε τοκῆας)
-
♦ viðlíka og... eins...: <Correlació> igual que..., així també...
-
◊ það var viðlíka og (ὥς... ὥς...) þegar járnsmiður (ἀνὴρ χαλκεὺς) herðir stóra bolöxi (πέλεκυν μέγαν) eða handöxi (σκέπαρνον), og bregður henni í kalt vatn, svo hún suðar (ἰάχοντα) hátt við, því það er það, sem gefur járninu hörkuna aftur: eins sauð (σίζε) í auganu, þegar viðsmjörsviðarstaurinn (ἐλαϊνέῳ περὶ μοχλῷ) stóð í gegnum það: era com quan un ferrer trempa una destral grossa o un destraló i la submergeix de cop en aigua freda, de manera que brunzeix fortament perquè això és el que torna al ferro la seva duresa, talment així va borbollejar (va bullir) en el seu ull quan l'estaca d'olivera el va travessar (l'original fa: ὡς δ᾽ ὅτ’ ἀνὴρ χαλκεὺς πέλεκυν μέγαν ἠὲ σκέπαρνον ǁ
εἰν ὕδατι ψυχρῷ βάπτῃ μεγάλα ἰάχοντα ǁ
φαρμάσσων· τὸ γὰρ αὖτε σιδήρου γε κράτος ἐστίν· ǁ
ὣς τοῦ σίζ᾽ ὀφθαλμὸς ἐλαϊνέῳ περὶ μοχλῷ)
-
við·líking <f. -líkingar, -líkingar>:
-
<LITER> símil m, comparació f (→ samlíking)
-
við·loða <adj. inv.>:
-
que resideix o viu habitualment a un lloc
-
við·loðandi, -loðandi, -loðandi <adj.>:
-
1. <GEN> adherent
-
◊ fyrst við erum umkringd slíkum fjölda votta léttum þá af okkur allri byrði og viðloðandi (εὐπερίστατος -ίστατον: καὶ τὴν εὐπερίστατον ἁμαρτίαν) synd og þreytum þolgóð (δι’ ὑπομονῆς) það skeið sem við eigum fram undan: puix que estem envoltats d'una tan gran quantitat de testimonis, alleugerim-nos de tota càrrega i el pecat que se'ns adhereix i fem, amb endurança, la cursa que tenim al davant
-
2. (sem er til staðar) sempre present (d'aparició freqüent) (→ viðloða)
-
♦ vera e-s staðar viðloðandi: romandre molt de temps a un indret
-
3. (viðriðinn) associat -ada a (lligat a, involucrat amb, implicat en)
-
♦ vera viðloðandi [+ Ac.]: estar lligat a una cosa
-
◊ hún er viðloðandi kvikmyndagerð frá barnæsku: està lligada al món del cinema des de la seva infantesa
-
◊ hann var viðloðandi fyrstu kvikmyndasýningarnar hérlendis: va estar lligat a les primeres projeccions cinematogràfiques que es van fer en el nostre país
-
við·loðun <f. -loðunar, no comptable>:
-
adherència f, adhesió f
-
viðloðunar·flaga <f. -flöu, -flögur. Gen. pl.: -flagna o: -flaga>:
-
placa f d'adhesió, adhesió f focal
-
viðloðunar·hæfni <f. -hæfni, no comptable>:
-
[capacitat f d']adherència f
-
viðloðunar·kraftur <m. -krafts (o: -kraftar), -kraftar>:
-
força f (o: poder m) d'adherència
-
viðloðunar·sameind <f. -sameindar, -sameindir>:
-
molècula f d'adhesió (o: d'adherència)
-
viðloðunar·tengi <n. -tengis, -tengi. Gen. pl.: -tengja; dat.pl.: -tengjum>:
-
<MED> adhesió (o: adherència) f juncional
-
við·lögur <f.pl -lagna (o: -laga)>:
-
reserva f (→ viðlaga)
-
við·merking <f. -merkingar, -merkingar>:
-
<GRAM> significat associatiu
-
við·mið <n. -miðs, -mið>:
-
norma f, pauta f, estàndard m
-
♦ ströngustu viðmið: la pauta més estricta, el criteri més rigorós
-
♦ ef fylgt væri ströngustu viðmiðum: si s'haguessin seguit els criteris més estrictes, si s'hagués seguit la pauta més estricta
-
♦ nota ströng viðmið við e-ð: aplicar un plantejament (o: criteri) rigorós amb una cosa
-
við·miðun <f. -miðunar, -miðanir>:
-
referència f
-
viðmiðunar- <en compostos>:
-
referencial, de referència
-
viðmiðunar·gengi <n. -gengis, no comptable>:
-
tipus (o: preu; o: curs) m de referència
-
viðmiðunar·hópur <m. -hóps, -hópar>:
-
grup m de referència
-
viðmiðunar·punktur <m. -punkts, -punktar>:
-
punt m de referència
-
viðmiðunar·rammi <m. -ramma, -rammar>:
-
marc m referencial, marc m de referència
-
viðmiðunar·regla <f. -reglu, -reglur. Gen. pl.: -reglna o: -regla. Emprat hab. en pl.>:
-
norma f referencial, directriu f, pauta f referencial
-
♦ viðmiðunarreglur um e-ð: normes referencials sobre..., directrius sobre...
-
viðmiðunar·staðall <m. -staðals, -staðlar>:
-
estàndard m de referència
-
viðmiðunar·tekjur <f.pl -tekna>:
-
ingressos m.pl de referència
-
viðmiðunar·vara <f. -vöru, -vörur. Gen. pl.: -vara>:
-
producte m de referència
-
viðmiðunar·verð <n. -verðs, no comptable>:
-
preu m de referència, preu orientatiu (o: indicatiu)
-
við·mót <n. -móts, no comptable>:
-
1. (framkoma) formes f.pl, maneres f.pl (manera de fer i estar en societat, manera de comportar-se amb els altres, disposició de caràcter en el tracte social)
-
♦ hann hefur þægilegt viðmót: té unes maneres molt agradables
-
♦ í viðmóti: en les seves maneres
-
♦ hann er þægilegur í viðmóti: té una forma de fer molt agradable, té unes maneres molt agradables
-
2. (meðhöndlun, umgengni) tracte m (manera de relacionar-se amb altri)
-
♦ ég hafði þar gott viðmót: m'hi van tractar bé
-
♦ viðmót viðskiptavinanna: el tracte dels clients
-
við·móta <adv.>:
-
si fa no fa, poc més poc menys (→ álíka)
-
viðmóts·blíða <f. -blíðu, no comptable>:
-
afabilitat f
-
viðmóts·góður, -góð, -gott <adj.>:
-
afable, de tracte amable
-
viðmóts·þýður, -þýð, -þýtt <adj.>:
-
afable, de tracte amable
-
við·mælandi <m. -mælanda, -mælendur>:
-
1. <GEN> interlocutor m, interlocutora f
-
2. (í viðtali) entrevistat m, entrevistada f (interlocutor en una entrevista)
-
við·mælandi, -mælandi, -mælandi <adj. inv.>:
-
amb qui s'hi pot parlar (dit de persona accessible)
-
við·nám <n. -náms, no comptable>:
-
<FÍS & ELECTR & MILIT> resistència f
-
♦ veita viðnám: resistir-se, oferir resistència
-
♦ veita e-m viðnám: resistir-se a algú, oferir resistència a algú
-
◊ Drottinn veitti þeim frið allt umhverfis eins og hann hafði heitið feðrum þeirra. Enginn fjandmanna þeirra gat veitt þeim viðnám (— ~ —: wə-lɔʔ־ʕāˈmaδ ʔīʃ bi-φənēi̯-ˈhɛm mi-kkɔ̆l־ʔɔʝəβēi̯-ˈhɛm, וְלֹא-עָמַד אִישׁ בִּפְנֵיהֶם, מִכָּל-אֹיְבֵיהֶם) því að Drottinn seldi alla óvini þeim í hendur: Jahvè va concedir-los la pau a tot el voltant així com ho havia promès a llurs pares. Cap de llurs enemics no va poder resistir-los car Jahvè els va posar tots els enemics a llurs mans
-
◊ lausingjar (ʔănāˈʃīm rēˈqīm, אֲנָשִׁים רֵקִים) og hrakmenni (bəˈnēi̯ βəlīʝaˈʕal, בְּנֵי בְלִיַּעַל) söfnuðust að honum og þeir urðu Rehabeam, syni Salómons, öflugri. Rehabeam var ungur og óharðnaður og gat ekki veitt þeim viðnám (ħāˈzaq ~ חָזַק: wə-ˈlɔʔ hiθħazˈzaq li-φənēi̯-ˈhɛm, וְלֹא הִתְחַזַּק, לִפְנֵיהֶם): al seu voltant es varen agrupar dissoluts i miserables que es varen fer més poderosos que en Roboam, fill d'en Salomó, perquè en Roboam era jove i tendre, i no va poder resistir-los
-
♦ kraftrænt viðnám: resistència mecànica
-
viðnáms·hæfur, -hæf, -hæft <adj.>:
-
resistent, capaç de resistir
-
viðnáms·mæling <f. -mælingar, -mælingar>:
-
<FÍS & ELECTR> mesurament m de la resistència (o: de la resistivitat)
-
viðnáms·mælir <m. -mælis, -mælar>:
-
<FÍS & ELECTR> òhmmetre m (→ ohmmælir)
-
viðnáms·tæki <n. -tækis, -tæki. Gen. pl.: -tækja; dat.pl.: -tækjum>:
-
<ELECTR> resistència elèctrica, resistor m (component elèctric)
-
viðnáms·þrek <n. -þreks, no comptable>:
-
capacitat (o: força) f de resistència, resistivitat f
-
viðnáms·þróttur <m. -þróttar, no comptable>:
-
1. <GEN> capacitat f de resistència
-
2. (þrautseigja, seigla) resiliència f (capacitat de resistència i recuperació davant crisi, malaltia, infortuni de qualsevol mena, etc.)
-
♦ viðnámsþróttur fjármálafyrirtækja: <ECON> la resiliència de les entitats financeres
-
♦ viðnámsþróttur samfélagsins: la resiliència de la societat
-
við·næra <-næri ~ -nærum | -nærði ~ -nærðum | -nært ║ e-ð>:
-
reanimar una cosa
-
◊ 11. Rjúkandi trúarhörinn hér ǁ
helgur andi svo viðnærir, ǁ
ljómandi þar af ljósið skín. ǁ
Lífgar hann allt með krafti sín: 11. L'Esperit Sant aquí reanima el ble vacil·lant de la fe de manera que emani d'ell la llum brillant. Ell ho revifa tot amb la seva força (vocabulari: #1. rjúkandi hör: Fa referència al rjúkandi hörkveikur de Mateu 12:20 i Isaïes 42:3 i 43:17. El poeta compara una fe vacil·lant a un ble que crema amb flama fumejant, sutjosa i la fe renovada a un ble que crema amb flama neta que irradia una claror brillant)
-
viðra <viðra ~ viðrum | viðraði ~ viðruðum | viðrað>:
-
I. <personal>:
-
1. [sortir a] prendre l'aire, orejar-se (Mall.) (→ viðra sig)
-
◊ svá tók hann við þeim ok lét í eitt jarðhús, ok váru þar optast á nætr, en á daginn viðruðu þeir út um skógarrunna karls, því at eyin var hálf skógi vaxin, ok skiljast þeir svá við Regin. Reginn átti miklar eignir í Danmǫrk, bǫrn ok konu, ok sá Reginn sér eigi annat sýnna en ganga til handa Fróða konungi ok sverja honum trúnaðareiða. Lagði Fróði konungr nú allt Danmerkr ríki undir sik með skǫttum ok skyldum. Gengu þar flestir nauðugir til, því at Fróði konungr var allra manna óvinsælastr, ok svá líka skattgildi hann Sævil jarl: així que els rebé a ca seva i els allotjà a un jarðhús, una casa semisoterrània, on hi passaven la majoria de les nits mentre que de dia s'orejaven pels arbustos del bosc del vell, car l'illa estava mig coberta de bosc; i així es van separar d'en Reginn. En Reginn posseïa grans propietats a Dinamarca i també hi tenia la dona i els infants, així que no va tenir més remei que sotmetre's al rei Fróði i jurar-li fidelitat. El rei Fróði va sotmetre llavors tota Dinamarca a tribut i obligacions rendals. La major part [dels danesos] s'hi avingueren per la força de manera que el rei Fróði es va convertir en la persona més odiosa [de tot el país] (óvinsæll). També va fer tributari seu el iarl Sævill (vocabulari: #1. því at: És la conjunció causal per excel·lència. El context, emperò, sembla exigir aquí més aviat una interpretació com a conjunció consecutiva: de manera que el rei Fróði es va convertir en la persona més odiosa del país; adopto aquesta interpretació en la meva traducció. Altrament no veig sentit a la frase)
-
2. <e-ð>: airejar una cosa, orejar una cosa (Mall.), ventejar una cosa
-
♦ viðra stofu: orejar una saleta, ventilar una saleta
-
♦ viðra rúmföt: orejar la roba de llit, airejar la roba de llit
-
♦ viðra hugmynd sína: presentar la seva idea
-
♦ viðra tillögu: presentar una proposició de llei, llançar una proposició de llei
-
♦ viðra e-ð fram af sér: <FIG> no fer gens de cas d'una cosa
-
♦ viðra fram af sér að <+ inf.>: no prendre's la pena de <+ inf.>, no molestar-se ni a <+ inf.>
-
II. <reflexiu>:
-
1. <viðra sig>: [sortir a] prendre l'aire, orejar-se
-
◊ það viðrar vel svo við skulum viðra okkur aðeins!: fa molt bon temps, val més que sortim a fora a prendre l'aire
-
2. <viðra sig upp við e-n>: <LOC FIG> [intentar] ensabonar algú, intentar guanyar-se algú amb mangarrufes, fent-li la pilota
-
III. <impersonal>:
-
1. <það viðrar vel ~ illa>: fa bon ~ mal temps
-
◊ fjöld um viðrir á fimm dögum en meira á mánuði: en cinc dies, el temps canvia molt i molt més encara ho fa en un mes
-
♦ eftir því hvernig viðrar: segons el temps que farà (o: faci)
-
♦ þegar vel viðrar: quan farà (o: faci) bon temps
-
viðráðan·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
1. <GEN> assequible, que s'hi pot fer front
-
♦ á viðráðanlegu verði: a un preu assequible
-
♦ viðráðanlegur kostnaður: despeses afrontables (o: assumibles)
-
2. (um fólk) tractable (manejable, dòcil, governable)
-
við·reisn¹ <f. -reisnar, no comptable>:
-
ressorgiment m
-
◊ er hún steig upp úr vatninu bað hún Drottin, Guð Ísraels, að greiða götu sína til þess að veita börnum þjóðar hans viðreisn (τὸ ἀνάστημα -ήματος: ἐδέετο τοῦ κυρίου θεοῦ Ἰσραὴλ κατευθῦναι τὴν ὁδὸν αὐτῆς εἰς ἀνάστημα τῶν υἱῶν τοῦ λαοῦ αὐτοῦ): en sortir de l'aigua [del bany] pregava al Déu d'Israel que desembrollés la seva via per tal de possibilitar el seu ressorgiment als fill del seu poble
-
◊ en Símeon blessaði þau og sagði við Maríu móður hans: „Þessi sveinn er settur til falls og til viðreisnar (ἡ ἀνάστασις -άσεως: ἰδοὺ οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῷ Ἰσραὴλ) mörgum í Ísrael. Hann verður tákn sem menn munu rísa gegn: i en Simeó els beneí i digué a la Maria, la mare de l'infant: «Aquest infant és destinat a ésser la caiguda i el ressorgiment de molts a Israel. Serà un senyal contra el qual hom s'aixecarà
-
♦ eiga sér ekki viðreisnar von: <LOC FIG> no haver-hi esperances de redreçament de la situació
-
◊ Latíum skal haldast, albverskir konungar séu við völd um aldir, ítölsk hreysti skal efla hinn rómverska stofn: Trója er liðin undir lok og nafn hennar jafnframt, og skal aldrei eiga sér viðreisnar von (— ~ —): que el Laci es mantingui, que els reis albans mantinguin llur poder pels segles, que el valor dels ítals enforteixi la raça romana: Troia va perir i amb ella alhora el seu nom i no hi ha esperances que ressorgeixi mai més”
(l'original fa: [...ne uetus idigenas nomen mutare Latinos, ǁ
neu Troas fieri iubeas, Teucrosque uocari, ǁ
aut uocem mutare uiros, aut uertere uestes. ǁ ]
Sit Latium, sint Albani per saecula reges; ǁ
sit Romana potens Itala uirtute propago: ǁ
Occidit, occideritque sinas cum nomine Troia»)
-
Við·reisn² <f. -reisnar, no comptable>:
-
<POLÍT> Redreçament m, Ressorgiment m, nom d'un partit polític islandès de centre-dreta, fundat el 2014 (fundació formalitzada el 2016)
-
Viðreisnar·stjórnin <f. -stjórnarinnar, no comptable>:
-
<HIST> Govern m de Redreçament [Nacional], designació del govern islandès entre 1959 (1960) i 1971, després d'un període d'inestabilitat política, format per una coalició del Sjálfstæðisflokkur o Partit de la Independència i l'Alþýðuflokkur o Partit Popular islandès, aquest darrer de caràcter socialdemòcrata
-
-viðri <n. -viðris, -viðri>:
-
Sufixoide emprat en la formació de termes meteorològics relacionats amb el temps que fa. Exemples:
-
♦ → fárviðri “huracà”
-
♦ → hvassviðri “temporal”
-
♦ → illviðri “maltempsada, borrasca”
-
♦ → ofviðri “gran temporal”
-
♦ → sterkviðri “tempesta violenta”
-
♦ → stormviðri “temps tempestuós”
-
♦ → stórviðri “tempesta forta”
-
Etc.
-
við·riðinn, -riðin, -riðið <adj.>:
-
involucrat -ada, implicat -ada
-
♦ vera viðriðinn [+ Ac.]: estar involucrat (o: ficat) en...,tenir a veure amb...
-
♦ vera viðriðinn fjögur innbrot: estar involucrat en quatre robatoris
-
viðr·ini <n. -inis, -ini>:
-
1. (tvíkynja skepna & persóna) hermafrodita m & f (animal & ésser humà que presenta alhora característiques de tots dos sexes)
-
2. (vesaldarlegur, lítilfjörlegur maður, sem er hvorki fugl né fiskur) persona que no és [ni] carn ni peix (persona insignificant, aturada, pusil·lànime, curta d'iniciativa, sense caràcter, acoquinada etc.)
-
3. (afkáralegur maður, sérvitringur, furðufugl) persona [molt] estranyota, bitxo raro (cast., ekki ritm./no lit.) (tipus rar)
-
viðrinis·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
1. (tvíkynja) hermafrodita (intersexual)
-
♦ e-ð er viðrinislegt: <LOC FIG> una cosa no és ni carn ni peix
-
2. (afkáralegur) rar -a (estranyot, estrafolari, estrambòtic)
-
við·ræða <f. -ræðu, -ræður. Gen. pl.: -ræðna o: -ræða. En la llengua moderna, emprat habitualment en pl.>:
-
1. <GEN> conversa f, xerrada f, diàleg m (→ samræða)
-
◊ gerðu þér eigi dælt við valdamann (= ὁ δυνάστης -άστου), treystu ekki heldur skrafi (ὁ λόγος -όγου: καὶ μὴ πίστευε τοῖς πλείοσιν λόγοις αὐτοῦ) hans. Í löngum viðræðum (ἡ λαλιά -ᾶς: ἐκ πολλῆς γὰρ λαλιᾶς πειράσει σε) er hann að reyna þig og rannsakar þig á meðan hann brosir við þér: no et facis (intimis) amb el poderós, tampoc no confiïs en els seus enraonaments. En llargues converses t'estarà posant a prova i t'estarà examinant mentre et somriu
-
◊ varð Demetríus reiður við og jafnskjótt og honum bárust þessi tíðindi bjó hann sig til farar og hélt til Ptólemais. Skrifaði hann Jónatan, bauð honum að létta umsátrinu og koma sem skjótast til Ptólemais til fundar við sig og viðræðna (συμμίσγειν τινί: καὶ τοῦ ἀπαντῆσαι αὐτὸν αὐτῷ συμμίσγειν εἰς Πτολεμαίδα τὴν ταχίστην): en Demetri, tan bon punt com li varen portar aquesta notícia, es va enfurismar i es va preparar per a partir i va fer cap a Ptolemaida. Va escriure al Jonatàs manant-li que aixequés el setge i que, tan ràpidament com pogués, fes cap a Ptolemaida a trobar-lo i parlar amb ell
-
♦ eiga viðræður: mantenir converses ~ una conversa
-
◊ og er þeir finnast, takast þeir í hendur og setjast niður í miðjum húsunum, njóta þess að eiga viðræður ([licito] sermone frui: congressi iungunt dextras, mediisque residunt ǁ aedibus, et licito tandem sermone fruuntur. Rex prior haec <...>) í næði. Konungur tekur til máls <...>: i quan es troben, es prenen de les mans i s'asseuen al bell mig de les cases [del palau reial], i frueixen de mantenir una conversa en pau i tranquil·litat. El rei pren la paraula <...>
-
2. við·ræður <f.pl -ræðna (o: -ræða)>: (samningaviðræður) converses f.pl (negociacions)
-
viðræðu·góður, -góð, -gott <adj.>:
-
bon interlocutor -a, de conversa fàcil
-
viðræðu·grundvöllur <m. -grundvallar, no comptable>:
-
bases f.pl per a una negociació
-
við·semjandi <m. -semjanda, -semjendur>:
-
interlocutor m en unes negociacions, interlocutora f en unes negociacions, negociador m, negociadora f
-
◊ viðsemjendur þeirra eru tilbúnir að bjóða þeim 2% launahækkunar: llurs interlocutors en les negociacions estan disposats a oferir-los un augment del sou del 2%
-
við·sjáll, -sjál, -sjált <adj.>:
-
[persona ~ cosa] en qui no es pot confiar, que no és de fiar, poc fiable (garneu, pèrfid, traïdor etc. L'adjectiu significa, literalment: amb qui o amb el que cal mirar-s'hi, cal anar amb compte)
-
◊ Átolýkus var allra manna slægvitrastur og viðsjálastur (— ~ —) í eiðum; hafði guðinn Hermes sjálfur veitt honum það lén, því Átolýkus hafði oftlega fært honum þægilegar brennifórnir, bæði sauðalæri og hafralæri, og því veitti Hermes honum fulltingi sitt miskunnsamlega: l’Autòlic era el més garneu i el menys fiable de tots els homes en els juraments. El déu Hermes mateix li havia concedit aquest do perquè l'Autòlic sovint li havia oferit holocaustos plaents (agradables), tant cuixes de xai com de boc, i per això l'Hermes li concedia el seu ajut misericordement (l'original fa: Παρνησόνδ’ ἐλθόντα μετ’ Αὐτόλυκόν τε καὶ υἷας ǁ
μητρὸς ἑῆς πατέρ’ ἐσθλόν,
ὃς ἀνθρώπους ἐκέκαστο ǁ
κλεπτοσύνῃ θ’ ὅρκῳ τε · θεὸς δέ οἱ αὐτὸς ἔδωκεν ǁ
Ἑρμείας)
-
◊ Guðirnir lögðu á okkur það mótlæti, að þeir unntu okkur ekki að njóta samvista á bezta aldri okkar, og ná svo ellidögum. Reiðst mér eigi nú, og lát þér eigi fyrir þykja, þó eg tækja þér ekki í fyrstunni, þá eg sá þig, eins blíðlega, og nú geri eg. Því eg hefi ávallt borið kvíðboga fyrir því innanbrjósts, að einhverr, sem hingað kæmi, mundi gabba mig með frásögum sínum; því margur er maðurinn viðsjáll (— ~ —): els déus ens han imposat l'adversitat de no concedir-nos de fruir d'una vida plegats en els nostres millors anys (lit.: en la nostra millor edat) i atènyer, així, els dies de vellesa. No t'enfurismis, ara, amb mi, ni et prenguis a pit que jo no et rebés d'antuvi, quan et vaig veure, tan dolçament com faig ara. Car sempre portava en el meu cor l'ànsia que algú que vingués aquí, m'enredés amb els seus relats, molts són els homes garneus (l'original fa: θεοὶ δ᾽ ὤπαζον ὀιζύν, ǁ
οἳ νῶιν ἀγάσαντο παρ᾽ ἀλλήλοισι μένοντε ǁ
ἥβης ταρπῆναι καὶ γήραος οὐδὸν ἱκέσθαι. ǁ
αὐτὰρ μὴ νῦν μοι τόδε χώεο μηδὲ νεμέσσα, ǁ
οὕνεκά σ’ οὐ τὸ πρῶτον, ἐπεὶ ἴδον, ὧδ᾽ ἀγάπησα. ǁ
αἰεὶ γάρ μοι θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι φίλοισιν ǁ
ἐῤῥίγει, μή τίς με βροτῶν ἀπάφοιτ᾽ ἐπέεσσιν ǁ
ἐλθών· πολλοὶ γὰρ κακὰ κέρδεα βουλεύουσιν)
-
◊ þegar Salmaneser dó og Sanheríb sonur hans hafði tekið við völdum urðu vegir Medíu viðsjálir (ἀφεστήξειν: καὶ αἱ ὁδοὶ τῆς Μηδίας ἀπέστησαν) og ég gat ekki lengur farið þangað: quan en Salmanàsar va morir i el va succeir el seu fill Sennaquerib, els camins de la Mèdia es feren perillosos i ja no vaig poder continuar anant-hi
-
við·sjálni <f. -sjálni, no comptable>:
-
manca f de fiabilitat
-
♦ viðsjálni í eiðum: poca fiabilitat en els juraments
-
viðsjáls·gripur <m. -grips, -gripir>:
-
1. (varasamur, varhugaverður maður) persona garneva, de qui un no es pot pas refiar (maula, pèrfid, sorneguer)
-
2. (varasamt dýr) animal m imprevisible (maliciós, perillós pel seu possible comportament)
-
við·sjár <f.pl -sjáa>:
-
tibantors f.pl, relacions tenses (o: conflictives), recels m.pl, conflictes m.pl
-
◊ Páll reið til þings því að hann átti Reykhyltingagoðorð og voru viðsjár og varðhöld með flokkum. Hann reið til búðar sinnar (SS I, cap. 77, pàg. 97): en Páll va anar al þing perquè detenia el godonat dels de Reykjaholt i hi havia tibantors i recels (lit.: vetllar-se amb desconfiança) entre els diferents grups (partits). [Un cop allà, en Páll] es va dirigir a la seva barraca
-
◊ síðan skildu þeir talið og voru miklar viðsjár of þingið. Sturla var oftast í búð sinni og gekk óvíða og lét skemmta sér heima í búð (SS I, cap. 77, pàg. 97): després, varen deixar aquesta conversa i hi hagué grans tibantors durant el þing. L'Sturla es va estar la major part del temps dins la seva barraca i no se n'allunyava gaire i es feia entretenir dins la seva barraca (no participava en els entreteniments públics, com ara bregues de cavalls etc.)
-
◊ um þingið voru miklar viðsjár með mönnum því að Kolbeini forþokkaðist það mjög er Snorri hafði tekið við þeim Jóni Markússyni. Magnús biskup bannaði öllum mönnum að bera vopn til dóma. Gengu menn þá vopnlausir til dóma þar er þá skyldi mál fram flytja (SS I, cap. 250, pàg. 360): durant el þing hi hagué grans tibantors entre els homes, perquè al Kolbeinn li havia desplagut molt que l'Snorri hagués rebut en Jón Markússon i el seu fill. El bisbe Magnús va prohibir a tots els homes que portessin armes als judicis. Així i doncs, els homes varen anar desarmats als judicis quan s'hi havien de fer les vistes
-
◊ Breiðvíkingar komu til skips um daginn og gengu hvorir með sínum flokki. Voru þá miklar dylgjur og viðsjár með þeim en hvorigir leituðu á aðra. Voru Breiðvíkingar fjölmennari í kaupstefnunni: els breidaviquesos varen arriba al vaixell durant el dia i cadascun d'ells dos se'n va anar amb els del seu grup (partit). Entre els dos grups hi havia grans recels (gran desconfiança) i tibantors però cap dels dos grups no va atacar l'altre. Els breidaviquesos eren més nombrosos en aquesta kaupstefna (trobada per a mercadejar, mercat)
-
viðsjár·verður, -verð, -vert <adj.>:
-
perillós -osa, que exigeix precaució, que cal anar-hi amb compte
-
◊ "Það vil eg," segir Njáll, "að Lýtingur gjaldi tvö hundruð silfurs fyrir víg Höskulds en búi á Sámsstöðum og þykir mér þó ráðlegra að hann selji land sitt og ráðist í braut. En eigi fyrir því, ekki mun eg rjúfa tryggðir á honum né synir mínir. En þó þykir mér vera mega að nokkur rísi sá upp í sveit að honum sé viðsjávert (= viðsjárvert). En ef svo þykir sem eg geri hann héraðssekan þá leyfi eg að hann sé hér í sveit en hann ábyrgist mestu til": “Vull”, els va dir en Njáll, “que en Lýtingur pagui ‘dos-cents d'argent’ per la mort d'en Höskuldur, però que[, fora d'això,] continuï vivint a Sámsstaðir, encara que em sembla més aconsellable que vengui les seves terres i se'n va a viure a un altre lloc. Però no pas per això trencaré les tryggðir (‘fermances’ = l'acord de pau) contretes amb ell i els meus fills tampoc no ho faran pas. Tanmateix considero que podria ésser que algú de la comarca s'aixequi que li resulti perillós. I per si fa la impressió que jo el faig héraðssekr (= que el bandejo de la comarca) [vull deixar ben clar que] permeto que romangui aquí a la contrada, però tota la responsabilitat [pel que pugui passar] és d'ell” (vocabulari: #1. viðsjáverður ~ viðsjárverður: Cf. en Baetke 19874, pàg. 734: nǫkkur sá, at honum sé viðsjávert einer, vor dem er sich in acht nehme müßte; També en Finnur Jónsson 1908, pàg. 230: 17. at — viðsjávert, „vor dem sich zu hüten für ihn von wichtigkeit wäre)
-
viðskeyta·mál <n. -máls, -mál>:
-
<GRAM> llengua m aglutinant
-
við·skeyti <n. -skeytis, -skeyti>:
-
<GRAM> sufix m
-
við·skeyttur, -skeytt, -skeytt <adj.>:
-
1. (með viðskeyti) sufixat -ada (amb un sufix adjuntat)
-
2. (sem er skeyttur aftan við) aglutinat -ada (mot afegit a un altre mot)
-
♦ viðskeyttur boðháttur: <GRAM> imperatiu aglutinat. Es diu de les formes d'imperatiu amb el pronom personal aglutinat. Verbi gràcia: komdu! ‘vine!’ = kom + þú, komiði! ~ komiðið ‘veniu!’= komið + þið
-
♦ viðskeyttur greinir: <GRAM> article [determinat] aglutinat. Verbi gràcia: maðurinn ‘l'home’ = maður + (h)inn, konan ‘la dona’= kona + (h)in, barnið ‘l'infant’= barn + (h)ið
-
♦ viðskeytt orð: <GRAM> mot aglutinat. Paraula enclítica que s'aglutina al mot precedent per constituir-ne un de nou
-
við·skila <adj. inv.>:
-
(aðskilinn frá) separat -ada de (allunyat o distanciat d'antics amics, parents etc.)
-
♦ gera e-n viðskila við e-ð ~ e-n: separar algú d'una cosa ~ d'algú
-
♦ verða viðskila við e-ð ~ e-n: distanciar-se (o: allunyar-se) d'algú (en sentit propi = perdre [de vista] & en sentit figurat)
-
við·skilnaður <m. -skilnaðar, no comptable>:
-
1. (skilnaður) separació f (allunyament, distanciament)
-
2. (brottför) partida f (partença)
-
3. (fráfall) traspàs m (mort, decés)
-
4. (það hvernig e-r skilst við e-ð eða fer frá e-u) punt m final (estat o manera com una persona deixa una cosa que ha estat fent)
-
◊ í fyrsta lagi að hætta öllu fylliríi og í öðru lagi að reyna að bæta að einhverju leyti þann viðskilnað sem ég hafði hér síðast: en primer lloc, que deixaria totalment la beguda i, en segon lloc, que intentaria, fins on pogués, de reparar les coses així com les vaig deixar aquí en anar-me'n
-
viðskipta- <en compostos>:
-
comercial, de comerç
-
viðskipta·afgangur <m. -afgangs, no comptable>:
-
excedent m comercial
-
viðskipta·afsláttur <m. -afsláttar, no comptable>:
-
descompte m comercial
-
viðskipta·banki <m. -banka, -bankar>:
-
banc m de comerç, banc m comercial
-
viðskipta·bann <n. -banns, -bönn>:
-
boicot m
-
viðskipta·bók <f. -bókar, -bækur>:
-
llibre m major (o: mestre)
-
viðskipta·bréf <n. -bréfs, -bréf>:
-
1. (sendibréf) carta f comercial (o: mercantil; o: de negocis)
-
2. (verðbréf) títol-valor m (valor mobiliari)
-
viðskipta·böggull <m. -bögguls, -bögglar>:
-
paquet m comercial
-
viðskipta·deild <f. -deildar, -deildir>:
-
facultat f de ciències empresarials
-
♦ rekstrar- og viðskiptadeild: facultat de ciències empresarials i direcció d'empreses
-
viðskipta·eining <f. -einingar, -einingar>:
-
unitat f de negoci
-
viðskipta·erindi <n.pl -erinda>:
-
negocis m.pl
-
♦ vera staddur ~ stödd ~ statt í [+ Dat.] í viðskiptaerindum ~ vera í viðskiptaerindum í [+ Dat.]: ésser a un lloc per negocis
-
◊ ég er hér í viðskiptaerindum: sóc aquí per negocis
-
viðskipta·ferð <f. -ferðar, -ferðir>:
-
viatge m de negocis
-
viðskipta·félagi <m. -félaga, -félagar>:
-
soci m de negocis, sòcia f de negocis, soci m comercial, sòcia f comercial
-
viðskipta·frelsi <n. -frelsis, no comptable>:
-
llibertat f de comerç, llibertat f comercial, lliure comerç m
-
viðskipta·fræði <f. -fræði, no comptable>:
-
gestió f empresarial, administració f [i direcció] d'empreses (estudis universitaris)
-
♦ BS nám í viðskiptafræði: grau en gestió empresarial
-
viðskiptafræði·deild <f. -deildar, -deildir>:
-
facultat f de ciències empresarials
-
♦ viðskipta- og hagfræðideild: facultat de ciències econòmiques i empresarials
-
viðskiptafræði·grein <f. -greinar, -greinar (o: -greinir)>:
-
assignatura f de ciències empresarials
-
viðskiptafræði·nám <n. -náms, no comptable>:
-
1. (háskólanám) estudis m.pl d'administració f [i direcció] d'empreses (a universitat)
-
2. (við iðnskóla) economia i organització f d'empreses (formació professional)
-
viðskipta·fræðingur <m. -fræðings, -fræðiar>:
-
graduat m en administració f [i direcció] d'empreses (o: en ciències empresarials), graduada f en administració f [i direcció] d'empreses (o: en ciències empresarials)
-
viðskiptafræði·skor <f. -skorar, -skorir>:
-
departament m de ciències empresarials
-
viðskipta·grein <f. -greinar, -greinar (o: -greinir)>:
-
1. economia i organització d'empreses (assignatura de batxillerat LOGSE)
-
2. comerç internacional (assignatura de batxillerat experimental)
-
3. gestió comercial i màrqueting (assignatura de batxillerat experimental)
-
viðskipta·hagnaður <m. -hagnaðar, no comptable>:
-
superàvit (o: excedent) m comercial
-
♦ iðnaðar- og viðskiptahagnaður: <ECON> superàvit comercial i industrial
-
viðskipta·hagsmunir <m.pl -hagsmuna>:
-
interessos m.pl comercials
-
viðskipta·halli <m. -halla, no comptable>:
-
dèficit m comercial
-
viðskipta·hindranir <f.pl -hindrana>:
-
barreres f.pl comercials
-
viðskipta·horfur <f.pl -horfa>:
-
perspectives f.pl comercials
-
viðskipta·hverfi <n. -hverfis, -hverfi>:
-
districte m de negocis
-
viðskipta·hættir <m.pl -hátta>:
-
pràctiques f.pl comercials
-
♦ eðlilegir viðskiptahættir: <ECON> pràctiques comercials raonables
-
♦ góðir viðskiptahættir: <ECON> bones pràctiques comercials, BPC
-
♦ nýir viðskiptahættir: <ECON> noves pràctiques comercials
-
♦ ólögmætir viðskiptahættir: <ECON> pràctiques comercials il·lícites
-
♦ óréttmætir viðskiptahættir: <ECON> pràctiques comercials injustes
-
♦ villandi viðskiptahættir: <ECON> pràctiques [comercials] enganyoses
-
viðskipta·höft <n.pl -hafta>:
-
restriccions f.pl comercials, traves f.pl comercials
-
viðskipta·hömlur <f.pl -hamla>:
-
restriccions f.pl comercials, traves f.pl comercials
-
viðskipta·jöfnuður <m. -jafnaðar (o: -jöfnuðar), no comptable>:
-
balança f comercial
-
♦ jákvæður viðskiptajöfnuður: <ECON> balança comercial activa
-
♦ neikvæður viðskiptajöfnuður: <ECON> balança comercial passiva
-
viðskipta·jöfur <m. -jöfurs, -jöfrar>:
-
baró m dels negocis (gran empresari, magnat dels negocis)
-
♦ vera útnefndur ~ valinn Viðskiptajöfur Árssins: ésser nomenat ~ elegit ‘Baró dels Negocis’ (Empresari) de l'any
-
viðskipta·kjör <n.pl -kjara>:
-
condicions f.pl comercials
-
viðskipta·krafa <f. -kröfu, -kröfur. Gen. pl.: -krafna o: -krafa. Emprat sovint en pl.>:
-
deute actiu, deutor m comercial (diners deguts per empresa o particular -els ‘deutors comercials’- al seu soci comercial i que són reclamats o reclamables per aquest)
-
viðskipta·kreppa <f. -kreppu (o: -jöfnuðar), no comptable>:
-
crisi f comercial
-
viðskipta·land <n. -lands, -lönd>:
-
soci m comercial (estat que comercia amb un altre)
-
viðskipta·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
comercial
-
viðskipta·leynd <f. -leyndar, -leyndir>:
-
secret m comercial
-
viðskipta·leyndarmál <n. -leyndarmáls, -leyndarmál>:
-
secret m comercial
-
viðskipta·líf <n. -lífs, no comptable>:
-
vida f comercial
-
viðskipta·maður <m. -manns, -menn>:
-
client m, clienta f
-
♦ númer viðskiptamanns: número m de client
-
viðskiptamanna·númer <n. -númers, -númer>:
-
número m de client
-
viðskipta·mál <n. -máls, -mál>:
-
(samskiptamál) lingua franca (llengua vehicular emprada per parlants de diverses llengües per entendre's)
-
♦ viðskipta- og samskiptamál: lingua franca
-
viðskipta·nefnd <f. -nefndar, -nefndir>:
-
comitè m de comerç
-
viðskipta·númer <n. -númers, -númer>:
-
<ECON> número m de client
-
viðskipta·orðabók <f. -orðabókar, -orðabækur>:
-
diccionari m comercial
-
viðskipta·ráðherra <m. -ráðherra, -ráðherrar>:
-
ministre m de comerç, ministra f de comerç
-
viðskipta·ráðuneyti <n. -ráðuneytis, -ráðuneyti>:
-
ministeri m de comerç
-
viðskipta·reikningur <m. -reiknings, -reikningar>:
-
compte m corrent
-
viðskipta·samband <n. -sambands, -sambönd. Emprat hab. en pl.>:
-
relació[ons] f[.pl] comercial[s]
-
viðskipta·samkeppni <f. -samkeppni, -samkeppnir>:
-
competència f comercial
-
viðskipta·samningur <m. -samnings, -samningar>:
-
tractat (o: acord; o: conveni) m comercial
-
viðskipta·siðferði <n. -siðferðis, no comptable>:
-
ètica f comercial
-
viðskipta·skattur <m. -skatts, -skattar>:
-
impost m comercial, impost m sobre les activitats econòmiques
-
viðskipta·skilmáli <m. -skilmála, -skilmálar. Emprat hab. en pl.>:
-
condició[ons] f[.pl] comercial[s]
-
viðskipta·skuldir <f.pl -skulda>:
-
passiu estricte, compte m a pagar
-
viðskipta·spjöll <n.pl -spjalla>:
-
dany[s] m[.pl] de segon nivell, desavantatge indirecte sofert per un distribuïdor / minorista menys afavorit
-
viðskipta·stefna <f. -stefnu, no comptable>:
-
política f comercial, polítiques f.pl comercials
-
viðskipta·stríð <n. -stríðs, -stríð>:
-
guerra f comercial
-
viðskipta·tálmar <m.pl -tálma>:
-
barreres f.pl comercials
-
viðskipta·tengsl <n.pl -tengsla>:
-
relacions f.pl comercials
-
viðskipta·traust <n. -trausts, no comptable>:
-
confiança f comercial (o: empresarial) (confiança que un negoci és segur o que és segur fer negocis amb algú)
-
viðskipta·umhverfi <n. -umhverfis, no comptable>:
-
entorn m comercial
-
viðskipta·vaki <m. -vaka, -vakar>:
-
creador m de mercat, proveïdor m de liquiditat, creadora f de mercat, proveïdora f de liquiditat
-
viðskipta·veldi <n. -veldis, -veldi>:
-
imperi m empresarial
-
viðskipta·velta <f. -veltu, no comptable>:
-
volum m de negocis
-
viðskipta·venja <f. -venju, -venjur. Gen. pl.: -venja>:
-
ús (o: costum) m comercial
-
viðskipta·vild <f. -vildar, no comptable>:
-
fons m de comerç
-
viðskipta·vinur <m. -vinar, -vinir>:
-
client m, clienta f
-
♦ ágæti viðskiptavinur!: distingit client!
-
♦ viðskiptavinir: els clients, la clientela
-
♦ ná í nýja viðskiptavini: captar nous clients
-
♦ svíkja viðskiptavini sína: enganyar els seus clients
-
♦ viðhalda góðu sambandi við viðskiptavini sína: mantenir una bona relació amb els seus clients
-
♦ viðskiptavinir til margra ára: clients de molts d'anys
-
viðskipta·þvingun <f. -þvingunar, -þvinganir. Emprat hab. en pl.>:
-
<ECON> sanció f comercial, boicot m comercial (mesures coercitives a nivell comercial)
-
♦ aflétta viðskiptaþvinganirnar: aixecar les sancions comercials
-
♦ fyrirskipa viðskiptaþvinganir á e-n: ordenar sancions comercials contra algú
-
við·skipti <n. -skiptis, -skipti>:
-
1. <GEN> relacions f.pl
-
♦ illur viðskiptis: estar intractable, estar de [molt] mal humor
-
◊ hann var illur viðskiptis, er allt var óbúið það, er hún skyldi annast hafa: estava de molt mal humor per culpa de tot el que ella hauria d'haver fet i no havia fet
-
◊ reið þá Vigfús frá og heim. Sturla stóð í durum úti og nokkurir menn hjá honum. Hann heilsaði Vigfúsi og gekk til stofu fyrir og spurði hann tíðinda en hann sagði slík sem voru og festi upp vopn sín. Síðan var Vigfús læstur í stofu og konur hjá honum og Þjóstar austmaður en þeir tóku vopn hans. Og er hann vissi hvað um var þá þoldi hann illa og var illur viðskiptis. Sturlu varð óvært er þeir riðu fyrir neðan bæinn en þá voru menn engir komnir (SS I, cap. 234, pàg. 336): en Vigfús llavors es va separar d'ells per tornar a casa. L'Sturla era defora, a la porta, i devora ell hi havia alguns homes. Va saludar en Vigfús i va entrar davant en Vigfús a l'stofa i li va preguntar quines noves hi havia i ell li va contar el que hi havia hagut i va penjar les seves armes. Després, en Vigfús fou tanca dins l'stofa i amb ell les dones i en Þjóstar el noruec, però li varen agafar les seves armes. I quan va saber què estava passant, s'ho va prendre malament i es va emmurriar. L'Sturla estava molt nerviós mentre ell i els seus homes cavalcaven per sota del mas, però no hi havia arribat ningú
-
♦ vera illur viðskiptis við e-n: ésser dolentes les relacions d'algú amb algú
-
◊ Sörli var um veturinn með Ormi og þótti þeim Grímari allillt félátið. Fór Grímar um vorið í Odda og þeir eigi allfáir Austmennirnir og létu alltortrygglega. Höfðu menn það fyrir satt að þeir hefðu ætlað að ráða á Sæmund ef þeir þættust afla til hafa en þar var margt manna fyrir. Illir voru þeir viðskiptis við landsmenn (SS I, cap. 185, pàg. 255): en Sörli va estar-te tot l'hivern a ca l'Ormur i tant ell com en Grímar estaven molt descontents per la pèrdua de diners [que havien sofert]. En Grímar, en arribar la primavera, va anar a Oddi i l'hi acompanyaren no pas pocs noruecs i a Oddi s'hi van comportar d'una manera que provocava molts recels. La gent considerava cosa vera que haurien volgut atacar en Sæmundur si haguessin considerat que tenien prou força com per fer-ho, però a Oddi hi havia molts d'homes [com per poder-ho fer]. Llur relació amb la gent de l'indret era dolenta
-
♦ vera alltaf vingjarnlegur og þægilegur viðskiptis: ésser sempre amable i tractable
-
2. (samfarir & ástarsamband) relació f (amorosa & intercanvi sexual)
-
◊ á einum degi, sem drottning sat í sínum skrúða, kvam henni í hug, at engi lifandi maðr vissi viðskipti sín ok Tristrams nema Bringvet ein, fylgismey hennar. Ok íhugaði hon þá ok grunaði (ɔ: grundaði), at hon mundi ekki vilja vera sér trú í þessu leyndarmáli ok at hon mundi vilja rjúfa þat ok segja konunginum, ok illvili mundi koma henni til þetta upp at segja. Ok ef svá berr til, at hon sýnir með nǫkkurum atburð ást þeira, þá veit hon sik hrópaða, en Tristram hataðan [ok hrópaðan]. Íhugaði hon þá, ef Bringvet væri deydd, at þá þyrfti hún øngvan mann at hræðast, at upp kvæmi: un dia que la reina estava asseguda, abillada amb les seves millors gales, li va venir a la ment que cap ànima vivent no coneixia la seva relació amb en Tristany, llevat de la Bringvet, la seva donzella de companyia. Va meditar-hi /reflexionar-hi i va pensar (ɔ: sospitar) que la Bringvet podria no voler romandre lleial en aquest afer secret, i que podria violar la seva lleialtat i contar-ho tot al rei perquè la mala voluntat podria empènyer-la a revelar-l'hi. I si realment s'esdevenia que la Bringvet revelava llur amor en alguna ocasió, sabia que ella es veuria bescantada i en Tristram odiat i bescantat. Aleshores va pensar que si la Bringvet fos morta, ella ja no hauria tenir por que ningú ho revelés
-
◊ ok gekk hann þá inn í grasgarðinn ok fann einsetumanninn í kapellu sinni ok mælti til hans: „Herra,“ kvað hann, „ek vil til skripta ganga ok taka lausn synda minna.“ Einsetumaðrinn játtaði bœn hans ok laut honum, ok gekk hann þegar til skripta ok sagði honum syndir sínar ok viðskipti sitt ok unnustu sinnar, hversu hann kom hǫndum á hana í fyrstu ok gaf einsetumaðrinn honum hjálp heilagrar kristni ok heilræði lagði fyrir hann. Sem hann hafði signat sik ok beðit fyrir sér, þá gekk hann aptr til hests síns ok leit hann á fingr sína ok á hǫnd ok sá þá eigi fingrgullit ok óx þá harmr hans, því at hann fann a týnzk hafði fingrgullit: i llavors va entrar dins l'hort [de l'ermita] i va trobar l'ermità dins la seva capella i li digué: “Senyor”, li digué, “vull anar a confessió i prendre absolució dels meus pecats”. L'ermità va accedir al seu prec i es va inclinar cap a ell i ell immediatament començà la seva confessió i li digué els seus pecats i la relació d'ell i la seva estimada, [i] com fou que la va conèixer per primera vegada i l'ermità li donà l'ajut del sant cristianisme i li donà bons consells. Quan ell s'hagué senyat i hagué pregada la penitència, se'n tornà al seu cavall i va esguardar la seva mà i els seus dits i llavors no hi va veure l'anell i llavors el seu dolor va créixer perquè se'n va adonar que havia perdut l'anell (l'original fa: Tout seus ainsi com je vos di, ǁ
Sor l'ermitage s'embati, ǁ
Ou li saint hermite manoit ǁ
Qui le chevalier connoissoit; ǁ
D'une chose se porpensa, ǁ
Qu'a ce saint homme parlera. ǁ
Ne set quant il li vendra més; ǁ
Si se fera a lui confés; ǁ
La porte ovri, dedenz entra, ǁ
En sa chapele le trouva. ǁ
“Sire,” fet il, “ci sui venuz, ǁ
Confés voil estre et asoluz. ǁ
Li hermites li otroia, ǁ
Et il s'asist, si l'enclina; ǁ
Ses pechiez li a descoverz ǁ
Dont il estoit seürs et cerz. ǁ
De s'amie li regehi (= contà, digué / confessà) ǁ
Comme ele vint primes a li; ǁ
Li hermites le conseilla, ǁ
Sa penitance li donna. ǁ
Quant fu asoluz et saigniez, ǁ
A son cheval est repairiez (= repairà, tornà), ǁ
Par l'estrief monte et prent le frain; ǁ
Ses doiz esgarde et puis sa main, ǁ
N'i vit mie (= mica ǁ ne... mie = no...pas...) de son anel; ǁ
Sachiez que pas ne li fu bel. ǁ
Bien s'aperçut qu'il ot perdu, ǁ
Onques mes (= onques mes... ne... = mai més.. no...) si dolenz ne fu) (vocabulari: #1. koma hǫndum á e-n: En Baetke 19874, pàgs. 298 i 333-334, no dón a pas entrada a aquest fraseologisme. L'Ordbog over det norrøne prosasprog li dóna el significat de komme i kontakt/berøring med (ngn). Em decanto per entendre el fraseologisme en un sentit figurat (entrar en contacte amb algú) i no físic (tocar algú amb les mans) i tradueixo en conseqüència)
-
◊ „Desiret,“ kvað hon, „mjǫk ertu nú farinn, fœltr ok spilltr. Hví viltu deyða þik sjálfr? Þat er engu nyt. Kosta viðr at réttask. Nú hefi ek lengi hatat þik ok þó hefir þú valdit: þú gekk til skripta ok sagðir upp syndir okkrar. Nú fær þú aldri síðan fingrgullit, sem þú fyrr hafðir. Þótti þér svá þungt láss í ást minni? Ei var viðskipti okkat hǫfuðsynd, því at aldri var ek manni púsat, ok aldri gaf ek manni trú mína hjúskapshandsǫlum. Þú átt ok enga spúsu, ok aldri festir þú þér konu. Nú með því,” kvað hon, „at þú leitaðir þér skriptagangs at þarfleysu, þá ertu varla fróðr maðr, því at ekki tjóar skriptagangr, þeim er eigi vilja afláta syndum sínum. Svá íhugar þú, at ek vilja gera þér galdra með údáð, en ei em ek þesskonar illskuvættr. Þá er þú gengr til kirkju at biðja fyrir þér, þá skaltu mik sjá standa í hjá þér ok taka vígt brauð með þér. En þú hefir mikit misgǫrt við mik (Molt avez vers moi méserré), en ek hefi of mjǫk elskat þik. Nú skal ek svá opt vitja þín, at hverju sinni skaltu sjá mik ok leika þér við mik (ver me porrez chescun jor, ǁ Ensemble od mei rire e juer ǁ Veoir me porrez chascun jor ǁ Ensemble o vos rire et joer). Hætt nú ok aflát hǫrmum þínum, aldri fær þú mein af mér, sá er leitar skriptagangs ok upp segir syndir okkrar”: “Desiret”, li va dir, “ara estàs molt malmès, afollat i menyscabat. Per què vols matar-te? Fer-ho no serveix de res. Intenta retornar (redreçar-te). Ja t'odio des de fa molt de temps, i tanmateix, ets tu mateix qui ho ha causat: has anat a confessar-te i has donat a conèixer els nostres pecats. Doncs ara ja no recuperaràs mai més l'anell que tenies abans. Per ventura tan feixugues et semblaven les cadenes del meu amor? La nostra relació no ha estat un pecat capital perquè mai no he estat desposada amb cap home ni mai no he donat la meva promesa de matrimoni a cap home. Tu tampoc no tens esposa i mai no has estat promès amb cap dona. Ara”, va prosseguir, “com que vares anar a confessar-te innecessàriament, a penes ets un savi (= no ets cap savi), perquè la confessió no serveix al qui no vol renunciar als seus pecats. T'imagines igualment que et vull llançar un encanteri criminal (?) (amb perfídia?), però jo no sóc aquesta mena de criatura malvada. Quan vagis a l'església a pregar per tu, m'hi veuràs dreta al teu costat i prenent amb tu el pa consagrat. Has abusat molt de mi (m'has fet molt de mal), però jo, en canvi, t'he estimat massa a tu[, i per això et vull donar una altra oportunitat]: [A partir d']Ara et visitaré tan sovint, que, cada vegada que ho faci, em veuràs i jugaràs amb mi. Deixa estar i renuncia a les teves penes (al teu dolor), mai no sofriràs cap mal de mi tu, el qui va a confessar-se i revela els nostres pecats” (vocabulari: #1. farinn: Cf. en Baetke 19874, pàg. 128: <...> 3. erschöpft, mitgenommen, von Kräften verloren; umgekommen, vernichtet, zerstört: farinn ertu nú með ǫllu mit dir ist es ganz aus; aldri farinn bejahrt, alt, durch Alter hinfällig. Aquest adjectiu verbal, doncs, s'ha de veure com una bona traducció del verb original francès, maubaillir ~ maubailliz; #2. fœla: Cf. en Fritzner 1886², pàg. 528a: fœla v. (ld & lt) bedaare, forføre, vildlede. Str. 31²². 43¹¹. l'original fa: Désirez, tu es mal bailliz, ǁ tut afolez e tut périz (Michel 1836, pàg. 20) o Biau sire, tu es maubailliz ǁ touz afolez, et touz periz (Grimes 1976², pàg. 61). En la creença que el verb fœla s'ha de veure com un gal·licisme, com una adaptació al norrè del francès afoler, el tradueixo amb el nostre afollar. En Baetke 19874, pàg. 177, no dóna pas entrada ni al verb ni al seu participi de passat; #3. réttask við: Cf. en Baetke 19874, pàg. 497: rétta við, réttask við (wieder) zu sich kommen, aus einer Ohnmacht erwachen; #4. sá er — syndir okkrar: El traductor no sembla haver comprès el text francès que fa: Lessiez votre dolor ester! ǁ Mes ja certes plus n'i aurez, ǁ Ne confession n'i querrez ‘Deixeu estar el vostre dolor! ǁ Però certament ja més no en tindreu de mi, ǁ ni mai no cercareu confessió’))
-
3. (fjandsamleg átök, bardagi & þræta, sundurþykkja) topada f hostil (lluita, contesa & relació hostil, diferències, desavinences)
-
◊ en er þeir komu suður fundu þeir Hákon konung. Tók [p. 577] hann þeim vel. Konungur hafði frétt af að um veturinn hafi verið með Brynjólfi íslenskur maður einn af Sturlungaætt er orð fór af. Hafði þar það sannast sem mælt er að mörg eru konungs eyru. Hafði hann frétt af þeim viðskiptum sem orðið höfðu millum þeirra Brynjólfs og Íslendinga um veturinn. (SS II, cap. 379, pàg. 576-577): quan arribaren al sud, tingueren una audiència amb el rei Hákon. Aquest els va rebre bé. El rei havia tingut notícia que, durant l'hivern, s'havia estat a cal Brynjólfur un islandès, del llinatge dels Sturlungar, de qui es parlava molt. Amb això s'havia adverat el que es diu que moltes són les orelles del rei. El rei havia tingut notícia de les relacions hostils que hi havia hagut entre en Brynjólfur i els islandesos durant aquell hivern
-
◊ Hákon svarar: Slíkan vildi eg helst liðsmuninn því að nú má allt ganga sem auðið verður um vor viðskipti (SS I, cap. 108, pàg. 148): en Hákon li va respondre: “Una diferència de forces (d'homes) com aquesta és el que més voldria (=ja em va bé la diferència en homes que hi ha entre ells i nosaltres) perquè ara[, sigui com sigui,] tot, pel que fa a la nostra contesa, podrà anar segons com estigui diposat [pel destí] que vagi”
-
við·skipti <n.pl -skipta>:
-
1. <GEN> comerç m
-
◊ þú vanhelgaðir helgidóma þína með þinni miklu sekt og óheiðarlegum viðskiptum (rəχulˈlāh ~ רְכֻלָּה: mē-ˈrɔβ ʕăwɔˈnɛi̯-χā bə-ˈʕɛwɛl rəχullāθəˈ-χā ħilˈlaltā miqdāˈʃɛi̯-χā, מֵרֹב עֲוֹנֶיךָ, בְּעֶוֶל רְכֻלָּתְךָ, חִלַּלְתָּ, מִקְדָּשֶׁיךָ). Ég lét því eld brjótast út í þér sem eyddi þér. Ég gerði þig að ösku á jörðinni fyrir augum allra sem horfðu á þig: has profanat els teus santuaris amb la teva gran culpa i el teu comerç deshonrós. Per això he fet sortir dins teu un foc que t'ha devorat. T'he reduït a cendra sobre la terra davant els ulls de tots els qui et miraven
-
◊ [Eigi skalt þú blygðast þín <...>] fyrir nákvæmni um reislu og vog
eða hagnað, stóran og smáan,
ekki fyrir gróða af viðskiptum (— ~ —: περὶ διαφόρου πράσεως ἐμπόρων) eða fyrir að beita börn þín miklum aga
og húðstrýkja illan þræl: [No t'avergonyeixis <...>] de l'exactitud de la romana i la balança o del profit, gran o petit, ni del benefici del comerç, ni de corregir molt els teus fills o d'assotar el mal esclau
-
2. (vöruviðskipti & verslun með fólk) tràfic m (comerç de mercaderies & amb persones)
-
♦ eiga viðskipti við e-n með e-ð: traficar amb algú amb una cosa
-
◊ Dedan átti viðskipti ([li-ˈhjōθ] rɔˈχēl, rɔˈχɛlɛθ ~ לִהְיוֹת רֹכֵל ,רֹכֶלֶת: dəˈδān rɔχalˈt-ēχ βə-βiɣδēi̯־ˈħɔφɛʃ lə-riχˈbāh, דְּדָן, רֹכַלְתֵּךְ, בְּבִגְדֵי-חֹפֶשׁ, לְרִכְבָּה) við þig með söðuláklæði: la Dedan traficava amb tu en gualdrapes de cavall
-
♦ hafa í viðskiptum með vopn í gegnum Marbella skrifstofu: estar ficat -ada en el tràfic d'armes a través d'unes oficines de Marbella
-
♦ viðskipti með fólk: tràfic amb persones
-
♦ viðskipti með konur: (með tilliti til vændis) tràfic de blanques
-
♦ viðskipti með yfirgefin börn: tràfic d'infants [abandonats]
-
♦ → fíkniefnaviðskipti “tràfic de drogues”
-
♦ → smyglviðskipti “tràfic de contraban”
-
♦ → vopnaviðskipti “tràfic d'armes”
-
3. (verslunarmál, verslunarviðskipti) negocis m.pl (intercanvis comercials, relacions o transaccions comercials)
-
♦ vera séður í viðskiptum: ésser hàbil amb els negocis, ésser un bon home de negocis
-
4. (kaup) transacció f comercial, compra f (acte específic de comerç)
-
♦ þökkum viðskiptin!: gràcies per la compra!
-
♦ með þökk fyrir viðskiptin!: gràcies per la compra!
-
viðskm.:
-
abrev. de viðskiptamaður “client, clienta”
-
viðskota·illur, -ill, -illt <adj.>:
-
malcarat -ada (bròfec, esquerp, murri, desagradable en el tracte amb els altres & irascible, colèric, irritable)
-
◊ sumar leið af og frétti Þórhallur ekki til sauðamanns og engi kunni skyn á honum en að ánefndum tíma kom hann á Þórhallsstaði. Tekur bóndi við honum vel en öllum öðrum gast ekki að honum en húsfreyju þó minnst. Hann tók við fjárvarðveislu og varð honum lítið fyrir því. Hann var hljóðmikill og dimmraddaður og fé stökk allt saman þegar hann hóaði. Kirkja var á Þórhallsstöðum. Ekki vildi Glámur til hennar koma. Hann var ósöngvinn og trúlaus, stirfinn og viðskotaillur. Öllum var hann hvimleiður: l’estiu va passar i en Þórhallur no tenia noves del seu pastor. Ningú no en sabia res, però, al temps convingut, va comparèixer a Þórhallsstaðir. El pagès el va rebre amicalment, però a la resta de la gent del mas els va caure malament i a la qui més de tots, a la mestressa del mas. Es va fer càrrec de guardar les ovelles, la qual cosa no li costava gaire esforç perquè tenia una veu fonda i retrunyent, i les ovelles corrien a agrupar-se quan ell les cridava. A Þórhallsstaðir hi havia una església però en Glámur no hi anava pas: no anava de misses i era un descregut, però era caparrut i de tracte adust (irritable, murri). Tothom el trobava detestable (vocabulari: #1. viðskotaillur: Cf. en Baetke 19874, pàg. 734: nicht umgänglich, unfreundlich. Cf. en R.C.Boer 1900, pàg. 124: 8.9. viðskotaillr, „unfreundlich“)
-
<† eða ritm.>
við·smjör <n. -smjörs, no comptable>:
-
oli m d'oliva
-
◊ hún svaraði: "Svo sannarlega sem Drottinn, Guð þinn, lifir, á ég enga köku til, heldur aðeins hnefa mjöls í skjólu og lítið eitt af viðsmjöri (ˈʃɛmɛn ~ שֶׁמֶן: ū-məˈʕatˁ־ˈʃɛmɛn ba-sˁsˁapˈpāħaθ, וּמְעַט-שֶׁמֶן בַּצַּפָּחַת) í krús. Og sjá, ég er að tína saman fáeina viðarkvisti. Síðan ætla ég heim og matbúa þetta handa mér og syni mínum, að við megum eta það og deyja síðan": ella li respongué: «Tan ver com que Jahvè, el teu Déu, viu, no tinc gens de pa, sinó només un grapat de farina en un pot i una mica d'oli en una gerra. I mira, estic arreplegant uns quants branquillons. Despré vull anar a casa i preparar-ho per a mi i per al meu fill, de manera que poguem menjar-nos-ho, i després, morir»
-
◊ Samverji nokkur gekk til hans, batt um sár hans og hellti í þau viðsmjöri (τὸ ἔλαιον ἐλαίου: ἐπιχέων ἔλαιον καὶ οἶνον) og víni: un samarità s'hi acostà, li va posar oli d'oliva i vi a les ferides i les hi va embenar
-
◊ ‘hve mikið skuldar þú húsbónda mínum?' Hann svaraði: ,Hundrað kvartil viðsmjörs (τὸ ἔλαιον ἐλαίου: ἑκατὸν βάτους ἐλαίου): «Quant deus al meu amo?». Ell va respondre: «cent barralons d'oli d'oliva»
-
◊ frá Ágústusi (ms. = Augustus) keisara. En er Ágústus (ms. = Augustus) hafði eignast auð þann, er Antoníus hafði saman dregit, þá lét hann brenna ǫll skuldabréf Rómverja, þvíat hann vildi at allir hans menn væri frjálsir ok engin ætti ǫðrum skuld at lúka: Hann galt af sínu fé hverjum manni sína skuld. Hann bœtti mjǫk Rómam — fyrst í því er hann lét mǫrg herbergi ok hallir gera. Hann lét ok ǫll stræti vel (ms. = val) búa. Hann efldi hana ok at veggjum ok vígskǫrðum umkringis. [p. 251] Hann talaði svá fyrir vinum sínum einn tíma: „Leirborg vartu, Róma, er ek tók þik, en nú ertu af marmara, nær sem vit (ms. = mit) skiljum.“ Á hans dǫgum var hallæri svá mikit at mart fólk dó af sulti. En Ágústus var svá ástsamr við fólkit, at hann lýsti því, at hann skyldi drekka eitr innan þriggja nátta, heldr en hann sæi svá mikla vesǫld fólksins. En innan þess tíma spratt upp brunnr með viðsmjǫr ór bergi einu svá nógliga, at hverr mátti upp ausa slíkt sem vildi (ɔ: en á hans dǫgum varð sá atburðr at í borginni spratt upp viðsmjǫrsbrunnr ór bjargi einu einn dag (tota die) svá gnógliga, at hverr maðr mátti upp ausa svá sem vildi). Ok virðu Rómverjar svá at þat væri af miskunn keisarans. En betr skyldu menn virða, at þar væri af Guðs miskunn þeiri, er varð á hans dǫgum, þvíat Jesus Christus var þá borinn í þenna heim: De l'emperador August. Quan l'August va haver entrat en possessió de les riqueses que l'Antoni havia acumulat, va fer cremar tots els títols de deute dels romans perquè volia que tots els seus homes (aquí = súbdits?) fossin lliures i que cap d'ells no hagués de pagar i quitar un deute a un altre: va pagar dels seus propis diners a qualsevol els seus deutes. Va amillorar molt Roma: en primer lloc, fent construir moltes de cases i palaus. També va fer construir bé tots els carrers de Roma. També la va fortificar amb murades i bastions (?) tot al seu voltant. Una vegada va dir això davant els seus amics: “Roma! Eres una ciutat d'argila quan et vaig prendre i ara que ens separarem ets de marbre”. Durant els seus dies hi va haver una carestia i una fam tan grans que molta de gent moria de fam. Però l'August sentia tant d'afecte pel seu poble que va declarar que beuria verí al cap de tres dies abans de continuar veient aquella misèria tan gran del seu poble. I durant aquest espai de temps, va brollar una font d'oli d'oliva d'una penya, tan abundosament, que tothom en va poder agafar (poar) tant com en volgués. I els romans jutjaren (consideraren) que aquest portent es devia a la misericòrdia de l'emperador, però més haurien d'haver cregut que era el resultat de la misericòrdia de Déu que es va produir (va esdevenir) en aquells dies, perquè fou llavors que Jesucrist va néixer en aquest món
-
<† eða ritm.>
viðsmjörs·skortur <m. -skorts, no comptable>:
-
manca (o: escassesa) f d'oliva
-
◊ kné mín skjögra af föstu,
og hold mitt tærist af viðsmjörsskorti (min + ˈʃɛmɛn ~ מִן + שֶׁמֶן: ū-βə-ɕāˈr-ī kāˈħaʃ mi-ʃˈʃāmɛn, וּבְשָׂרִי, כָּחַשׁ מִשָּׁמֶן): els genolls em flaquegen de tant de dejunar, i la meva carn es consumeix per la manca d'oli
-
<† eða ritm.>
viðsmjörs·tré <n. -trés, -tré. Gen. pl.: -trjáa; dat.pl.: -trjám>:
-
olivera f (arbre Olea europaea)
-
<† eða ritm.>
viðsmjörsviðar·feiti <f. -feiti, no comptable>:
-
greix oliós (lit.: greix d'oli d'oliva). El mot sembla que és una encunyació de l'Sveinbjörn Egilsson per a traduir a l'islandès la combinació grega λίπ᾽ ἐλαίῳ. La seva traducció va aparèixer el 1855. Aparentment, doncs, l'Sveinbjörn va interpretar λίπ᾽ no com a λίπα sinó com a λίπει (λίπεϊ) i ἐλαίῳ com si fos una variant de ἐλαΐνῳ, o sigui, com si ens trobéssim davant el sintagma *τὸ ἐλαΐνεον ~ ἐλάϊνον λίπος o *τὸ λίπος ἐλαίας ~ ἐλαίης. Atès, emperò, que l'Sveinbjörn era un magnífic traductor del grec, m'inclino a pensar que, senzillament, ens trobem davant la seva solució a la traducció del grup λίπ᾽ ἐλαίῳ)
-
◊ en er sjávarbylgjan hafið afskolað hinn mikla svita af hörundi þeirra, og þeir höfðu svalað hjarta sínu, þá stigu þeir niður í vel skafin laugarker og lauguðu sig. En er þeir höfðu laugað sig og smurt með viðsmjörsviðarfeiti (τὸ ἔλαιον ἐλαίου: καὶ ἀλειψαμένω λίπ᾽ ἐλαίῳ), þá settust þeir að náttverði, jusu ljúffengt vín af hinu fulla skaftkeri, og dreyptu Aþenu til dýrðar: però quan l'ona de la mar hagué netejat de llur pell la gran suor i que hagueren refrescat llur cor, varen entrar dins les banyeres ben polides i s'hi varen rentar. I quan s'hagueren rentat i ungit (untat, fregat) amb greix oliós, s'assegueren a sopar. I poaren un vi deliciós del cràter ple i el vessaren a [major] glòria de l'Atena (el vessaren en libacions) (l'original fa: αὐτὰρ ἐπεί σφιν κῦμα θαλάσσης ἱδρῶ πολλὸν ǁ
νίψεν ἀπὸ χρωτὸς καὶ ἀνέψυχθεν φίλον ἦτορ, ǁ
ἔς ῥ᾽ ἀσαμίνθους βάντες ἐυξέστας λούσαντο. ǁ
τὼ δὲ λοεσσαμένω
καὶ ἀλειψαμένω λίπ᾽ ἐλαίῳ ǁ
δείπνῳ ἐφιζανέτην, ἀπὸ δὲ κρητῆρος Ἀθήνῃ ǁ
πλείου ἀφυσσόμενοι λεῖβον μελιηδέα οἶνον)
-
◊ fyrst þó hún öll óhreinindi
af sínu unaðsfulla hörundi með ódáinsvökva, smurði sig
síðan með ódauðlegri, þægilegri, ilmsætri viðsmjörsviðarfeiti (τὸ ἔλαιον ἐλαίου: ἀλείψατο δὲ λίπ᾽ ἐλαίῳ ǁ ἀμβροσίῳ ἑδανῷ, τό ῥά οἱ τεθυωμένον ἦεν),
sem hún átti; þó ekki kæmi nema einhver hreyfing á þetta
viðsmjör í hinni eirföstu höll Seifs, þá lagði þó ilminn af því
til jarðar jafnt og himins. En er hún hafði smurt hið fríða
hörund sitt með þessu viðsmjöri og greitt hár sitt, fléttaði hún
með höndum sínum hina ljómandi, fögru, ódauðlegu hárlokka
á hinu ódauðlega höfði sínu: primer de tot es va rentar totar la brutor de la seva pell delitosa amb ambrosia i després es va untar [el cos] amb un greix oliós, diví, agradable, perfumada que ella tenia. I encara que només pervingués a aquest oli una lleugeura remoguda en el palau d'aram de Zeus, la seva flaire arribava tant fins a la terra com fins al cel. I quan ella s'hagué untat la seva bella pell amb aquest oli i pentinat els seus cabells, amb les seves mans va trenar-se al seu cap immortal uns tirabuixons lluents, bells, immortals (l'original fa: ἀμβροσίῃ μὲν πρῶτον ἀπὸ χροὸς ἱμερόεντος ǁ
λύματα πάντα κάθηρεν, ἀλείψατο δὲ
λίπ᾽ ἐλαίῳ ǁ
ἀμβροσίῳ ἑδανῷ, τό ῥά οἱ τεθυωμένον ἦεν· ǁ
τοῦ καὶ κινυμένοιο Διὸς κατὰ χαλκοβατὲς δῶ ǁ
ἔμπης ἐς γαῖάν τε καὶ οὐρανὸν ἵκετ᾽ ἀϋτμή. ǁ Τῷ ῥ᾽ ἥ γε χρόα καλὸν ἀλειψαμένη ἰδὲ χαίτας ǁ
πεξαμένη χερσὶ πλοκάμους ἔπλεξε φαεινοὺς ǁ
καλοὺς ἀμβροσίους ἐκ κράατος ἀθανάτοιο
)
-
◊ en er vatnið sauð í hinum fagra eirkatli, þvoðu þeir líkið, og smurðu með viðsmjörsviðarfeiti, fylltu sárin með níu ára gömlum smyrslum, lögðu svo líkið á börur og breiddu mjúkt lín yfir frá höfði til fóta, og þar yfir hvítan dúk: i quan l'aigua va bullir dins el calderó de bell aram, varen rentar el seu cos i l'untaren amb greix oliós, ompliren les seves ferides amb un ungüent de nou anys, i després col·locaren el cadàver a una civera i el cobriren amb una tela lleugera de cap a peus, i al damunt, hi estengueren un drap blanc
(l'original fa: αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ ζέσσεν ὕδωρ ἐνὶ ἤνοπι χαλκῷ ǁ
καὶ τότε δὴ λοῦσάν τε καὶ
ἤλειψαν λίπ᾽ ἐλαίῳ, ǁ
ἐν δ᾽ ὠτειλὰς πλῆσαν ἀλείφατος ἐννεώροιο· ǁ
ἐν λεχέεσσι δὲ θέντες ἑανῷ λιτὶ κάλυψαν ǁ
ἐς πόδας ἐκ κεφαλῆς, καθύπερθε δὲ φάρει λευκῷ)
-
<† eða ritm.>
viðsmjörsviðar·hrísla <f. -hríslu, -hríslur. Gen. pl.: -hríslna>:
-
arbust (o: reboll) m d'olivera
-
◊ þegar hann hugsaði um þetta, leizt honum eitt ráðlegast: hann gekk á stað til skógarins, og fann hann nálægt vatninu, þar sem við blasti. Þar kraup hann inn undir tvær samgrónar viðsmjörsviðarhríslur (ὁ ~ ἡ θάμνος [ἐλαίης] : δοιοὺς δ᾽ ἄρ᾽ ὑπήλυθε θάμνους ǁ ἐξ ὁμόθεν πεφυῶτας), var annað villiviður (φυλίης), en annað frjóviður (ἐλαίης): mentre ho rumiava, una cosa li va semblar al més aconsellable: marxar en aquell lloc cap al bosc que es trobava a prop de l'aigua, a un indret que es veia de pertot. Allà es va arrossegar sota dos arbustos d'olivera que havien crescut plegats, un era un ullastre i l'altre una olivera
-
<† eða ritm.>
viðsmjörsviðar·kvistur <m. -kvists, -kvistir (o: -kvistar)>:
-
verdanc m d'olivera
-
◊ svo sem vöxtulegur viðsmjörsviðarkvistur (τὸ ἔρνος ἐλαίης: οἷον δὲ τρέφει ἔρνος ἀνὴρ ἐριθηλὲς ἐλαίης ǁ χώρῳ ἐν οἰοπόλῳ) sá er maður klekur upp (τρέφει) á afviknum stað, þar sem gnógt vatn vellur upp (ἀναβέβροχεν), verður fagur og blómlegur, því vindar úr öllum áttum blása um (δονέουσι) hann, svo hann verður prúðbúinn (βρύει) af hvítu blómi; en þá kemur voveiflega stormur (ἄνεμος) með miklu hreti (σὺν λαίλαπι πολλῇ), sviptir honum upp úr holunni og slær flötum á jörðina: svo var hinn spjótfimi Evforbus Panþóusson, sá er Menelás Atreifsson drap og vildi síðan fletta (ἐσύλα) vopnum: així com el verdanc (aquí = tany) d'olivera ufanós que un home fa créixer a un indret retirat en el qual l'aigua brolla abundantment, es fa bell i florent, car els vents de totes les diferents direccions bufen al seu voltant, de manera que s'engalana amb una blanca florida, però de sobte arriba una tempesta acompanyada de fred i pluja i l'arranca del seu sot i la deixa estesa per terra, talment així fou l'Euforb, hàbil en el maneig de la llança, fill d'en Pantos, que en Menelau Atrida va matar i tot seguit el despullà de les seves armes (l'original fa: οἷον δὲ τρέφει ἔρνος ἀνὴρ ἐριθηλὲς ἐλαίης ǁ
χώρῳ ἐν οἰοπόλῳ, ὅθ᾽ ἅλις ἀναβέβροχεν ὕδωρ, ǁ
καλὸν τηλεθάον· τὸ δέ τε πνοιαὶ δονέουσι ǁ
παντοίων ἀνέμων, καί τε βρύει ἄνθει λευκῷ· ǁ
ἐλθὼν δ᾽ ἐξαπίνης ἄνεμος σὺν λαίλαπι πολλῇ ǁ
βόθρου τ᾽ ἐξέστρεψε καὶ ἐξετάνυσσ᾽ ἐπὶ γαίῃ· ǁ
τοῖον Πάνθου υἱὸν ἐϋμμελίην Εὔφορβον ǁ
Ἀτρείδης Μενέλαος ἐπεὶ κτάνε τεύχε᾽ ἐσύλα)
-
<† eða ritm.>
viðsmjörsviðar·skaft <n. -skafts, -sköft>:
-
mànec f [de fusta] d'olivera
-
◊ en Atreifsson brá hinu silfurneglda sverði sínu, og stökk á móti Písander; þá tók Písander undan skildi sínum eirslegna öxi á löngu, vel sköfnu viðsmjörsviðarskafti (τὸ ἐλάϊνον πέλεκκον: ἐλαΐνῳ ἀμφὶ πελέκκῳ μακρῷ ἐϋξέστῳ), og komu þeir báðir senn höggi hvorr á annan: però l'Atrida va desembeinar la seva espasa tatxonada d'argent i va saltar contra en Pisandre. Aleshores en Pisadre va treure de sota el seu escut una destral d'aram proveïda d'un m&/#224;nec de fusta d'olivera, llarg i ben polit, i tots dos descarregaren el cop alhora, un contra l'altre (l'original fa: ὃ δ᾽ ὑπ᾽ ἀσπίδος εἵλετο καλὴν ǁ
ἀξίνην εὔχαλκον ἐλαΐνῳ ἀμφὶ πελέκκῳ ǁ
μακρῷ ἐϋξέστῳ· ἅμα δ᾽ ἀλλήλων ἐφίκοντο)
-
<† eða ritm.>
viðsmjörsviðar·staur <m. -staurs, -staurar>:
-
estaca f [de fusta] d'olivera
-
◊ þá tók eg staurinn (τὸν μοχλὸν), rak hann í eymyrju, og hélt
honum þar, unz hann varð brennheitur (θερμαίνοιτο); hughreysti eg með
orðum alla lagsmenn (ἑταίρους) mína, svo enginn skyldi verða ragur (ὑποδδείσας) og
renna (ἀναδύη). En er viðsmjörsviðarstaurinn (ὁ μοχλὸς ἐλάϊνος), enn þótt hann væri glænýr (χλωρός περ ἐών), var orðinn næsta hvítglóandi, og við sjálft lá, að í honum mundi kvikna, þá tók eg hann úr glóðinni, og bar hann þar að, sem risinn lá; en lagsmenn mínir stóðu umhverfis, og blés
guð (δαίμων) nú miklu áræði (θάρσος) í brjóst oss: þeir tóku viðsmjörsviðarstaurinn (μοχλὸν ἐλάϊνον), og hleyptu oddmjóa endanum inn í augað, en eg vó mig upp (ἐρεισθεὶς) á efra endann (ἐφύπερθεν) og hringsneri (δίνεον) staurnum (—): llavors vaig agafar l'estaca, la vaig ficar dins les brases i l'hi vaig tenir fins que va ésser tota brusent; vaig encoratjar amb les meves paraules tots els meus camarades a fi que cap d'ells no s'emporuguís i s'apartés. Però quan l'estaca, per bé que encara fos verda, s'hagué posat gairebé incandescent de manera que ja era a punt d'encendre's, la vaig treure de dins els calius i la vaig portar allà on dormia el gegant. I els meus camarades s'estaven drets al meu voltant, i un déu ara ens infongué una gran ardidesa al cor: varen agafar l'estaca d'olivera i en clavaren l'extrem, acabat en punxa, a l'ull mentre jo, fent força pel seu extrem superior, feia girar l'estaca (l'original fa: καὶ τότ᾽ ἐγὼ τὸν μοχλὸν ὑπὸ σποδοῦ ἤλασα πολλῆς, ǁ
εἷος θερμαίνοιτο· ἔπεσσι δὲ πάντας ἑταίρους ǁ
θάρσυνον, μή τίς μοι ὑποδδείσας ἀναδύη. ǁ
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τάχ᾽ ὁ μοχλὸς ἐλάϊνος ἐν πυρὶ μέλλεν ǁ
ἅψασθαι, χλωρός περ ἐών, διεφαίνετο δ᾽ αἰνῶς, ǁ
καὶ τότ᾽ ἐγὼν ἆσσον φέρον ἐκ πυρός, ἀμφὶ δ᾽ ἑταῖροι ǁ
ἵσταντ᾽· αὐτὰρ θάρσος ἐνέπνευσεν μέγα δαίμων. ǁ
οἱ μὲν μοχλὸν ἑλόντες ἐλάϊνον, ὀξὺν ἐπ᾽ ἄκρῳ, ǁ
ὀφθαλμῷ ἐνέρεισαν· ἐγὼ δ᾽ ἐφύπερθεν ἐρεισθεὶς ǁ
δίνεον)
-
<† eða ritm.>
viðsmjörsviðar·tré <n. -trés, -tré. Gen. pl.: -trjáa; dat.pl.: -trjám>:
-
olivera f (arbre Olea europaea)
-
◊ við víkurmynnið er viðsmjörsviðartré (ἡ ἐλαίη -ίης ~ [ἡ ἐλαία -ίας]: αὐτὰρ ἐπὶ κρατὸς λιμένος τανύφυλλος ἐλαίη) með löngu laufi, og nálægt trénu er yndislegur hellir, dimmur, helgaður Landvættum þeim, er Vatnadísir nefnast: a l'embocadura de l'ancó hi ha una olivera de llarg fullatge i a prop d'aquest arbre hi ha una cova delitosa, ombrívola, consagrada a les nimfes que s'anomenen nàiades
-
◊ síðan tóku þeir upp úr skipinu fjármuni þá, er hinir ágætu Feakar höfðu gefið honum að skilnaði fyrir tilstilli hinnar hugstóru Aþenu, og lögðu féð í eina hrúgu við rót viðsmjörsviðartrésins (ἡ ἐλαίη -ίης ~ [ἡ ἐλαία -ίας]: παρὰ πυθμέν᾽ ἐλαίης), langt frá alfaravegi, svo ferðamenn, er að kynni bera, rændu ei fénu, meðan Odysseifur svæfi: després descarregaren del vaixell les riqueses que els magnífics feacis li havien donat, en prendre comiat, en consideració a la magnànima Atena, i col·locaren aquells béns en un caramull al peu de l'olivera, lluny del camí ral, a fi que els viatgers que poguessin aparèixer no robessin aquelles riqueses mentre l'Ulisses dormia (l'original fa: καὶ τὰ μὲν οὖν
παρὰ πυθμέν᾽ ἐλαίης ἁθρόα θῆκαν ǁ
ἐκτὸς ὁδοῦ, μή πώ τις ὁδιτάων ἀνθρώπων, ǁ
πρὶν Ὀδυσῆ᾽ ἐγρέσθαι, ἐπελθὼν δηλήσαιτο)
-
◊ eg hefi sjálfur smíðað það, og engi maður annar. Inni í hallargarðinum (ἕρκεος ἐντός) vóx langlaufgað viðsmjörsviðartré (ἡ ἐλαίη -ίης ~ [ἡ ἐλαία -ίας]: θάμνος ἔφυ τανύφυλλος ἐλαίης ἕρκεος ἐντός, ǁ ἀκμηνὸς θαλέθων), það tré var fullvaxið og stóð í blóma, og digurt, sem máttsúla. Kringum þetta tré lagða eg grundvöll til svefnherbergis, og hlóð það upp af steinalögum, þar til er fullgert var, þakta svo yfir vandlega, lét þar síðan fyrir (κολλητὰς δ᾽ ἐπέθηκα θύρας) samskeyttar hurðir (κολλητὰς δ᾽ ἐπέθηκα θύρας), sem vel voru samanfelldar (πυκινῶς ἀραρυίας): jo mateix el vaig fer i no cap altre. Dins el jardí del palau havia sortit una olivera de llargues fulles. Aquest arbre s'havia fet gros i estava en la flor de la seva vida, i era gruixut com un pilar de suport. Vaig traçar al seu voltant els fonaments del dormitori i el vaig construir amb capes de pedres fins a haver-lo acabat i el vaig cobrir curosament amb un sostre i després li vaig posar portes ben ajustades, sòlidament ajustades
-
<† eða ritm.>
viðsmjörs·viður <m. -viðar, -viðir. Ac. pl.: -viði o: <†> -viðu>:
-
olivera f (arbre Olea europaea)
-
◊ fyrir utan forgarðinn, nálægt innganginum, var stór garður,
fjögur plóglönd á vídd, og gerði hlaðið umhverfis; þar uxu
stór, blómleg tré, perutré, kjarneplatré og apaldrar með fögru
aldini, sæt fíkjutré og blómlegur viðsmjörsviður (ἡ ἐλαίη -ίης ~ [ἡ ἐλαία -ίας]: καὶ ἐλαῖαι τηλεθόωσαι); þverr aldrei
ávöxtur þeirra né bregðst ár í gegn, hvorki vetur né sumar: a l'exterior del pati, a prop de l'entrada, hi havia un gran hort que feia quatre jovades d'amplària, i una tanca s'estenia al voltant. Allà hi creixien grans arbres florents, pereres, magraners i pomeres de bells fruits, dolces figueres i oliveres florents. Llurs fruits no decreixen mai ni es perden durant tot l'any, ni en hivern ni en estiu (l'original fa: ἔκτοσθεν δ᾽ αὐλῆς μέγας ὄρχατος ἄγχι θυράων ǁ
τετράγυος· περὶ δ᾽ ἕρκος ἐλήλαται ἀμφοτέρωθεν. ǁ
ἔνθα δὲ δένδρεα μακρὰ πεφύκασι τηλεθάοντα, ǁ
ὄγχναι καὶ ῥοιαὶ καὶ μηλέαι ἀγλαόκαρποι ǁ
συκέαι τε γλυκεραὶ καὶ ἐλαῖαι τηλεθόωσαι. ǁ
Τάων οὔ ποτε καρπὸς ἀπόλλυται οὐδ᾽ ἀπολείπει ǁ
χείματος οὐδὲ θέρευς, ἐπετήσιος)
-
◊ kom mér þá eitt ráð til hugar, sem mér þótti vænlegast. Hjá einni krónni lá stór kylfa, sem risinn átti, hún var úr viðsmjörsviði og grasgræn; hafði hann höggvið hana upp, og ætlaði að þurrka (αὐανθέν), til að (ὄφρα) hafa í hendi sér (φοροίη): aleshores em va venir a la pensa una decisió que em va semblar la més prometedora: Arran d'un estable hi havia una enorme clava que el gegant posseïa, era d'olivera i verda com l'herba. [El cíclop] l'havia tallada i pensava assecar-la per a usar-la (l'original fa: ἥδε δέ μοι κατὰ θυμὸν ἀρίστη φαίνετο βουλή· ǁ
Κύκλωπος γὰρ ἔκειτο μέγα ῥόπαλον παρὰ σηκῷ, ǁ
χλωρὸν ἐλαΐνεον· τὸ μὲν ἔκταμεν, ὄφρα φοροίη ǁ
αὐανθέν)
-
◊ »Ég var suður í Afríku, móðir sæl«,sagði hann. »Ég fór á ljónaveiðar í Kaffalandinu með Hottentottunum. Þar mátti sjá graslendið! grænt eins og viðsmjörsvið (oliven = oliventræ: hvilket græs der gror på sletten, grønt som en oliven!). Þar dansaði gnúdýrið, og strúturinn þreytti við mig kapphlaup, en ég varð drjúgari að lokum. Ég sá eyðimörkina gulu; hún lítur út eins og hafsbotninn; þar mætti ég úlfaldalest. Þeir voru að gera til (de slagtede deres sidste kamel) seinasta úlfaldann, til þess að ná sér í svaladrykk, en fengu lítið. Sólin steikti þá að ofan, en sandurinn að neðan. Eyðiflæmið var endalaust. Þá velti ég mér um hrygg í sandinum og þyrlaði honum upp í himinháa stróka. Þá var dansað. Úlfaldinn hengdi höfuðið, en kaupmaðurinn vafði möttli sínum um andlitið og varpaði sér fyrir fætur mér, eins og fram fyrir Alla, guð sinn. Nú eru þeir heygðir undir heljarháu sandfelli; þegar ég síðar meir blæs því um koll, skal sólin bleikja kjúkur þeirra; geta þá ferðamenn séð, að þar hafi menn fyr komið; ella tryðu þeir því varla; því svo langt er það inni í öræfunum«: “He estat, al sud, a l'Àfrica, ma mare estimada”, li digué, “Hi he anat a caçar lleons al país dels cafres amb els hotentots. Quines pastures que s'hi poden veure! Verdes com una olivera (com les oliveres), en els quals ballava el nyu, i l'estruç va fer una cursa amb mi, però jo el vaig acabar derrotant. He vist el desert groc. Sembla el fons de la mar. Hi vaig trobar una caravana de camells. Els de la caravana estaven escorxant llur darrer camell per procurar-se una begunda que els refresqueés, però no fou gaire la que hi trobaren. El sol els torrava per dalt i la sorra els abrusava per sota. Aquella gran extensió deserta no tenia fi. Aleshores em vaig ficar per entre la sorra i la vaig arremolinar enlaire en columnes altes com el cel. Quin ball aquell! El camell va abaixar el seu cap i el mercader es va tapar la cara amb el seu caftà i es va llançar als meus peus com si ho fes davant l'Al·là, el seu déu. Ara estan tots enterrats sota una muntanya de sorra altíssima. Si més endavant l'esbufo, el sol emblanquirà llurs ossos. Llavors els viatgers podran veure que uns altres ja han passat per allà abans d'ells, altrament, a penes ho creurien de tan vast que és l'interior del desert”
-
við·spyrna <f. -spyrnu, -spyrnur>:
-
1. (það að spyrna fótum í e-ð) picament m [de peus] (puntada de peu, guitza & calcigada, trepitjada)
-
2. (til að spyrna í) punt m de suport (sobre el qual fer força o pitjar amb els peus)
-
♦ ná góðri viðspyrnu: aconseguir un bon punt de suport (sobre el qual fer força o pitjar fort amb els peus)
-
3. (viðnám) resistència f (oposició)
-
♦ sýna viðspyrnu: mostrar resistència
-
♦ veita e-u viðspyrnu: oposar resistència a algú
-
við·staddur, -stödd, -statt <adj.>:
-
present, assistent
-
◊ 2. Var þar og viðstatt með ǁ
að vísu margt kvenfólkið, ǁ
sár Jesú fengu séð, ǁ
sorgandi báru geð: 2. També hi eren presents, ben certament, moltes de dones: Veieren les ferides de Jesús, portaven el cor afligit
-
♦ að viðstöddum fólksfjölda: davant una multitud congregada
-
♦ vera e-ð viðstaddur: assistir a una cosa
-
við·staða <f. -stöðu, no comptable>:
-
parada f (alto en el camí) (→ viðdvöl)
-
viðstöðu·laus, -laus, -laust <adj.>:
-
ininterromput -uda, incessant, continu -ínua
-
♦ viðstöðulaust flug: vol m sense escales, vol directe
-
viðstöðu·laust <adv.>:
-
ininterrompudament, sense cessar, contínuament
-
♦ hún talaði viðstöðulaust í heilan klukkutíma: ha parlat ininterrompudament una hora sencera
-
við·taka <f. -töku, -tökur. Gen. pl.: -taka o: -takna>:
-
acollida f
-
♦ hljóta (o: fá) mjög góðar viðtökur: tenir molt bona acollida, tenir una acollida molt bona (novetat editorial, musical o cinematogràfica)
-
♦ veita e-u viðtöku: dispensar una acollida a una cosa, acollir una cosa
-
við·takandi <m. -takanda, -takendur>:
-
1. <GEN> receptor m, receptora f
-
2. (bréfs) destinatari m, destinatària f (de tramesa postal)
-
við·tal <n. -tals, -töl>:
-
1. <GEN> entrevista f
-
♦ fara í viðtal [við e-n]: anar a una entrevista [de treball]
-
♦ gefa viðtal: concedir (o: donar) una entrevista
-
♦ hafa (o: taka) viðtal við e-n: entrevistar algú
-
♦ í viðtali við e-n...: en una entrevista amb...
-
♦ → starfsviðtal “entrevista de treball”
-
2. (við lækni, lögfræðing o.s.fr.) consulta f (visita a metge, advocat, especialista etc.)
-
♦ panta viðtal við e-n: demanar hora (o: una cita) a...
-
3. (samtal) xerrada f (conversa)
-
♦ eiga ~ hafa viðtal við e-n: tenir una xerrada amb algú
-
4. (áheyrn) audiència f (rebuda i conversa amb persona de gran autoritat, categoria o càrrec)
-
♦ fá viðtal við e-n: obtenir una audiència davant algú
-
♦ veita e-m viðtal (o: áheyrn): concedir [una] audiència a algú
-
5. (símtal, langlínusamtal) conferència f (conversa telefònica a llarga distància)
-
viðtals·bil <n. -bils, -bil>:
-
durada f d'un pas de conferècia [interurbana]
-
viðtals·bók <f. -bókar, -bækur>:
-
llibre m d'entrevistes
-
viðtals·herbergi <n. -herbergis, -herbergi. Gen. pl.: -herbergja; dat.pl.: -herbergjum>:
-
1. <GEN> sala f d'entrevistes
-
♦ viðtalsherbergi á geðsjúkrahúsinu: consulta f (o: consultori m) a l'hospital psiquiàtric (habitació on un metge rep a consulta)
-
2. (í fangelsi & klaustri) locutori m (a presó, monestir, convent)
-
3. (sálfræðings) consulta f (de psicòleg o psicòloga & de psiquiatra)
-
viðtals·tími <m. -tíma, -tímar>:
-
hora f de consulta
-
við·tekinn, -tekin, -tekið <adj.>:
-
tradicional
-
♦ viðtekin skoðun: una opinió comuna
-
♦ viðtekin venja: costum m tradicional, costum m que ve d'antic
-
við·tekt <f. -tektar, -tektir>:
-
variant de → viðtaka ‘rebuda, acollida’
-
◊ 1.
Til Hannas húsa herrann Krist ǁ
harðráðir Júðar leiddu fyrst. ǁ
Beisk frá ég bönd hann særi. ǁ
Honum strax þaðan vísað var, ǁ
viðtekt fékk ei né hvíldir þar, ǁ
mjög svo þó mæddur væri: 1. Els despietats jueus dugueren el senyor Jesús primer a ca l'Annàs. He sabut que amargs lligaments el ferien. D'allà ben aviat fou expedit, no hi va trobar pas ni [bona] acollida ni repòs, tot i que estigués molt fatigat
-
viðtengingar·háttur <m. -háttar, -hættir>:
-
<GRAM> [mode m] subjuntiu m
-
♦ viðtengingarháttur nútíðar: present de subjuntiu
-
♦ viðtengingarháttur þátíðar: pretèrit de subjuntiu
-
við·tæki <n. -tækis, -tæki. Gen. pl.: -tækja; dat.pl.: -tækjum>:
-
[aparell receptor de] ràdio f
-
viðu¹:
-
ac. pl. arcaic de → viður “bosc; arbre; fusta; llenya”
-
viðu²:
-
casos oblics del sg. de → viða “pal, arbre, antena (de vaixell a la vela)”
-
við·unandi, -unandi, -unandi <adj.>:
-
satisfactori -òria (o: satisfaent) (acceptable, raonable, que deixa satisfet)
-
♦ viðunandi svar: una resposta satisfactòria
-
viðunan·lega <adv.>:
-
satisfactòriament
-
viðunan·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
satisfactori -oòria
-
við·undur <n. -undurs, -undur>:
-
1. (undraverður hlutur) monstre m [de la natura] (freak, cosa anormal, prodigi anormal de la natura, p.e., una serp amb dos caps, un gos amb dues cues etc.)
-
2. (bjáni, glópur) tòtil m, tòtila f (estaquirot, carallot)
-
♦ gera sig að viðundri: <LOC FIG> quedar com un carallot, fer el ridícul (o: quedar en ridícul), quedar com un -a beneit -a
-
viður <m. viðar, viðir. Ac. pl.: viði o: <†> viðu>:
-
1. <†> (skógur) bosc m (forest, arbreda espessa)
-
◊ í þann tíð var Ísland viði vaxit á milli fjalls ok fjǫru. Þá váru hér menn kristnir, þeir er Norðmenn kalla Papa, en þeir fóru síðan á braut, af því at þeir vildu eigi vera hér við heiðna menn, ok létu eftir bœkr írskar ok bjǫllur ok bagla. Af því mátti skilja, at þeir váru menn írskir.
En þá varð fǫr manna mikil mjǫk út hingat ór Norvegi, til þess unz konungrinn Haraldr bannaði, af því at honum þótti landauðn nema. Þá sættust þeir á þat, at hverr maðr skyldi gjalda konungi fimm aura, sá er eigi væri frá því skiliðr ok þaðan fœri hingat. En svá er sagt, at Haraldr væri sjau tigi vetra konungr ok yrði áttrœðr. Þau hafa upphǫf verit at gjaldi því, er nú er kallat landaurar, en þar galzt stundum meira, en stundum minna, unz Óláfr inn digri gerði skýrt, at hverr maðr skyldi gjalda konungi hálfa mǫrk, sá er fœri á milli Norvegs ok Íslands, nema konur eða þeir menn, er hann næmi frá. Svá sagði Þorkell oss Gellissonr: En aquell temps, Islàndia estava coberta de bosc entre les muntanyes i la mar. Llavors, aquí hi vivien cristians que els noruecs (Norðmenn) anomenen papar, però se n'anaren després [de l'inici de l'establiment de l'illa] perquè no volia estar aquí amb pagans, i[, en anar-se'n,] deixaren enrere llibres irlandesos i campanes i crosses [abacials]. D'això se'n pot inferir que eren irlandesos.
I llavors va començar una emigració molt gran de gent de Noruega cap aquí fins que el rei Haraldr ho va prohibir per tal com considerava que, altrament, el país quedaria desert. Llavors s'acordà que tot home (que volgués abandonar Noruega per traslladar-se a Islàndia i que no n'estigués exempt, pagaria al rei cinc aurar i només després d'haver-ho fet vindria cap aquí. I es diu que en Haraldr fou rei [de Noruega] per espai de setanta anys i que va arribar als vuitanta-anys. Aquests foren els orígens del tribut que ara s'anomena landaurar i que adés era més alt, adés més baix, fins que el rei Olau el Gras va proclamar que tothom que viatgés entre Noruega i Islàndia havia de pagar al rei mitja marca (= quatre aurar), quedant exemptes d'aquest pagament les dones i els homes que ell n'eximís. Així ens ho va contar en Þorkell Gellisson
-
◊ XCIV. Um bjarnveiðar. Bjǫrn ok úlfr skal hvervetna útlagr vera. Þeirra verk vill engi maðr varða, nema þar at eins, ef bjǫrn er horfinn í híði, lýsi því í fjǫlda manna, at þat er hans [p. 46] hvarf. Nú veiða aðrir menn, þá veiða þeir þeim er hvarf átti. Nú fara menn á bjarnveiðar, ok ganga til híðrs fyrir ofan viðu ok hleypa út birni, þá skulu þeir gjalða aptr, ef hann bítr fyrir mǫnnum, er út hleypa. En ef hann hleypr í viðum út, þá skulu þeir ekki gjalda (Gulaþingslǫg. XCIV: Um bjarnveiðar): XCIV: De la caça de l'ós. L'ós i el llop seran útlagir pertot arreu. Ningú no és responsable de llurs obres (és a dir, del mal que pugui ocasionar un llop o un ós), excepte únicament en el cas que l'ós s'hagi refugiat a l'interior del seu cau [per eixivernar-hi (?)] i es declari, davant un nombrós grup d'homes, que aquest [cau] és encerclament d'un (o sigui, excepte si un declara, davant un grup o trobada de molts d'homes, que el cau en el qual s'ha ficat l'ós està ‘encerclat’ pel qui fa aquesta declaració). Si llavors uns altres cacen l'ós, el cacen per al qui en tingui el hvarf (l'encerclament del cau de l'ós). Posat el cas que uns homes vagin a caçar l'ós i vagin al cau [on hi ha l'ós ‘encerclat’] per damunt els boscos (?) i fan sortir l'ós de dins el cau, els qui hauran fet sortir l'ós pagaran pels danys que l'ós causi si l'ós mossega res davant els homes que l'han fet sortir del seu cau (o sigui, mentre sigui empaitat per ells). Però si surt del cau i corre cap als boscos, [els homes que l'hagin fet sortir del cau] no pagaran res (vocabulari: #1. hvarf: En Baetke 19874, pàg. 284, dóna entrada a aquest mot, però no hi ha cap accepció que escaigui al nostre passatge. En canvi l'Ordbog over det norrøne prosasprog sí que ho fa: 3) (om bjørnehule) omringning, indestængning; #2. í fjǫlda manna: La traducció llatina d'un sintagma semblant, í fjǫlda fundi manns de les Leges Gulathingenses novae, del rei Magnús Hákonarson, fa: in publico conventu numeroso (cap. LVII “Quomodo ursum et lupum venari oportet”, p. 444. Copenhaguen, 1817); #3. fyrir ofan viðu: Cf. en Baetke 19874, pàg. 732: fyrir ofan viðu oberhalb des Waldes (en realitat, dels boscos, ja que viðu és un acusatiu plural). Tradueixo seguint en Baetke, però aquest plural viðir també es podria entendre amb el significat de ...vagin al cau on hi ha l'ós eixivernant o amagat i ho fan passant per damunt els troncs o arbres [disposats de tal manera que enclerclen l'entrada del cau per impedir que lós pugui fugir. La traducció danesa d'en Hans Paus, del 1752, pàg. 109, concorda amb la interpretació d'en Baetke i fa: Om Biørne-Veide. Biørne og Ulve skulle allevegne være Fredløse; det som giøres paa dem maa ikke paatales af nogen, undtagen Biørn ligger i Vinterleie, og Eiermanden lyser det i Folke-Forsamling, at den hører ham til. Veider da nogen den siden, da veide de for Eiermanden. Nu fare Mænd paa Biørne-Veide, og gaae til Biørne Leiet for oven i Skoven, og løber Biørnen ud, da skulle de betala Skaden, om den dræber nogen Mands Qvæg; men løber den ud i Skoven, da skule de ikke betale; #4. bíta fyrir e-m: En Baetke 19874, pàg. 53, no dóna pas entrada a aquest verb. Tampoc no ho fa l'Ordbog over det norrøne prosasprog. En la meva interpretació/traducció, el text no especifica la natura dels danys causats per l'ós que fuig dels caçadors, mentre que en Hans Paus (vulgueu veure a dalt) i en Frederik Brandt I (1880), pp. 395-396, especifiquen els danys. Tots dos especifiquen que es tracta del bestiar d'altri. En Frederik Brandt fa: Aldeles fri, også med Hund, var Jagten efter Ulv og Bjørn, hvilke Dyr, som Lover siger, er fredløse overalt (<...>) — med mindre en Bjørn allerede af Nogen var indringet i sit Hide og dette var blevet offentlig lyst; thi i dette Tilfælde tilhørte Bjørnen den, som havde indringet den, om også en Anden fældede den (<...>).
Gulatingsloven bestemte derhos, at, hvis Jægeren gik til Hidet fra Bagsiden og således jog Bjørnen ud i Marken, var han pligtig at erstatte den Skade, som den siden gjorde på Andres Kvæg; hvis han derimod drev Bjørnen ind i Skoven, havde han intet Ansvar for den. Men denne [p.396] Bestemmelse gjenfindes ikke i de øvrige Love; )
-
♦ sól[in] rennur á viðu, sól[in] gengur til viðar: <LOC FIG> el sol surt
-
◊ Um langafǫstu. Langafǫstu eigum vér at halda. Vér skulum halda hana sjau vikur. Dróttinsdag þann skulum vér í fǫstu ganga, sem upp er sagt á þingi ok á leiðum. Þá er maðr gengr í fǫstu, þá skal hann etit hafa kjǫt fyrir miðja nótt en þá skal eigi kjǫt eta á þeim sjau vikum fyrr en sól rennr á viðu páskadag inn fyrsta. Annan dag viku inn fyrsta í langa fǫstu ok inn þriðja er rétt at hafa tvímælt ok eigi kjǫt, en þaðan frá einmælt alla daga til páska nema dróttinsdaga. Sextán eru nætr þær, er lǫgskyldar eru at fasta í langafǫstu: Fǫstunætr sjau ok miðvikunætr sjau, þváttnátt í imbrudǫgum ok þváttnótt fyrir páska: De la quaresma. Hem d'observar la quaresma. L'hem d'observar durant set setmanes. Hem de començar a fer dejuni el diumenge que s'anunciï al þing o a les leiðir. Quan hom hagi de començar a fer dejuni, podrà menjar carn abans de mitja nit però [després de mitja nit] ja no tornarà a menjar carn durant les set setmanes de la quaresma fins que el sol no hagi sortit sobre els boscos el primer dia de Pasqua. El primer dilluns i el primer dimarts de quaresma és a dreta llei fer dues menjades al dia sempre que no s'hi mengi carn, però a partir del primer dimecres de quaresma només es farà una menjada cada dia fins a Pasqua, llevat dels diumenges. Setze són els dies en què és preceptiu fer dejuni durant la quaresma: els set divendres i els set dimecres de quaresma, el dissabte de les témpores i el dissabte de Pasqua
-
♦ sólin gengur til viðar: <LOC FIG> el sol es pon
-
◊ og þar kom, að sól rann upp og, þó að hún gerði það nauðug. Og skammt hafði hún farið, áður hún vill aftur snúa og setjast, að hún sæi eigi þau tíðindi, er örlögin vilja, að fram komi, áður en hún gangi til viðar; þó gengur sólin um síðir eftir sinni venju: i llavors va arribar el moment en què el sol va sortir, encara que el sol ho va fer a contracor (forçat). I encara no havia recorregut gaire [camí pel cel] que ja volia tornar enrere i pondre's per no veure els fets que el destí volia que succeïssin [aquell dia] abans que el sol no es pongués. Malgrat tot això, el sol, finalment, va recórrer [el firmament] segons el seu costum
-
2. <†> (siglutré, mastur) mast m, màstil m (cast., ekki ritm./no lit.), pal m, arbre m, antena f (peça de fusta vertical de vaixell destinada a sostenir la vela o les veles)
-
◊ hvernig skal kenna manninn? Mann skal kenna við verk sín, þat er hann veitir eða þiggr eða gerir. Hann má ok kenna til eignar sinnar, þeirar er hann á, ok svá ef hann gaf, svá ok við ættir þær, er hann kom af, svá þær, er frá honum kómu. Hvernig skal hann kenna við þessa hluti? Svá, at kalla hann vinnanda eða fremjanda fara sinna eða athafnar, víga eða sæfara eða veiða eða vápna eða skipa. Ok fyrir því at hann er reynir vápnanna ok viðr víganna, allt eitt ok vinnandi. Viðr heitir tré. Reynir heitir ok tré. Af þessum heitum hafa skáldin kallat manninn ask eða hlyn, lund eða ǫðrum viðarheitum karlkenndum ok kennt til víga eða skipa eða fjár. Mann er ok rétt at kenna til allra ásaheita. Kennt er ok við jǫtnaheiti, ok er þat flest háð eða lastmæli. Vel þykkir kennt til álfa: com s'ha de perifrasar l'home? L'home s'ha de perifrasar per mitjà de la seva obra, del que regala o rep o fa. També se'l pot perifrasar per mitjà de les seves possessions, les que encara té i també les que hagi donat. També se l'ha de perifrasar amb els seus llinatges, els llinatges dels quals descendeix i els llinatges que descendeixen d'ell. Com se l'ha de perifrasar a través d'aquestes coses? Doncs anomenant-lo emprenedor o realitzador dels seus viatges o accions (=empreses), de les seves batalles o de les seves travessies per mar o de les seves caceres (captures pescant?) o de les seves armes o dels seus vaixells. I per tal com és provador de les seves armes i màstil (arbre) de les seves batalles. [viðr és] exactament el mateix que obrador [de les seves batalles]. [Però] viðr també significa arbre. [El mot] reynir també és un arbre (=el besurt o server de caçadors). Per raó d'aquestes designacions (heiti) els escaldes han anomenat l'home freixe o erable, bosquinyol o amb d'altres noms d'arbres de gènere masculí, als quals han afegit batalles o vaixells o cabal. També és correcte perifrasar l'home amb els noms de tots els déus. També se'l perifrasa amb els noms d'ètuns, però [quan es fa] és amb finalitat de befa o de blasme. [També] es considera bé perifrasar-lo amb [els noms d']albs (vocabulari: #1. viðr — vinnandi: L'Snorri associa, en el marc d'una de les seves etimologitzacions, el mot viðr ‘arbre (planta & mast de vaixell)’, amb el verb vinna ‘treballar’, com si existís un homòfon viðr ‘treballador’ = *vinnr del viðr ‘arbre (planta & mast de vaixell)’, per això especifica que viðr no només significa arbre, sinó que també és sinònim de vinnandi ‘treballador’. La realitat, emperò, és que un substantiu viðr, vinnr ‘treballador; faedor’ no està atestat enlloc i s'ha de considerar el fruit d'un joc etimologitzador més de l'Snorri; )
-
3. (tré) arbre m (planta de tronc llenyós i elevat)
-
4. (timbur) fusta f (matèria emprada per a construir-hi)
-
♦ fella við: <LOC> fer fusta (o: i/o llenya) a un bosc
-
◊ síðan fór Hallfreður austur á fjallið og varð eigi greiðfært því að hann kunni illa leiðir. Og að kveldi eins dags heyrði hann viðarhögg fram á skóginn fyrir sig. Reið hann þangað eftir. Því næst fann hann rjóður í skóginum og var þar maður fyrir og felldi við. Þessi maður var mikill og þreklegur, rauðskeggjaður, skolbrúnn og heldur illmannlegur. Sá heilsaði honum og spurði hver hann væri. Hallfreður sagði til sín og spurði í móti hver hann væri: després d'això, en Hallfreður es va dirigir cap a llevant a través de les muntanyes i no li resultava fàcil avançar perquè no coneixia els camins. I un dia, al vespre, va sentir soroll de llenyadors en el bosc, al seu davant. Va seguir el soroll i de seguida va trobar una clariana en el bosc en la qual hi havia un home que tallava fusta o feia llenya. Aquest home era alt i fort, barba-roig, tenia les celles negres i molt poblades i el seu aspecte feia força feredat. Aquest home el va saludar i li va preguntar qui era. En Hallfreður li ho va dir i, al seu torn, li va preguntar qui era
-
♦ eitt hundrað viðar: un cent de fusta, fusta per valor de cent alnes de vaðmál
-
◊ skip hafði staðið uppi í Hrútafirði um veturinn og hafði Þorgils keypta marga viðu til skálagerðar og heim flutta nema eitt hundrað viðar hafði eftir orðið og það eitt fékk Hafliði af sektarfjám Þorgils (SS I, cap. 26, pàg.33): aquell hivern al fiord de Hrútafjörður hi havia un vaixell [posat] en sec i en Þorgils hi va comprar molta de fusta (o molts de taulons, que, hem d'entendre, era el carregament d'aquella nau) per fer-se un skáli i la var fer portar a casa, llevat d'un cent de fusta (= llevat de fusta per valor de cent alnes de vaðmál) que va deixar [a la nau] i això fou tot el que en Hafliði va rebre dels sektarfé (els béns i diners d'un proscrit, en aquest cas, en Þorgils, que podia quedar-se el qui havia fet que el proscrivissin, en aquest cas, en Hafliði) d'en Þorgils
-
♦ → efniviður “material”
-
5. (eldiviður) llenya f (matèria emprada per a fer-hi foc)
-
◊ en er þeir voru út farnir kvöddu þeir Þórðarsynir húskarla sína með sér og kváðust vilja fara í skóg til viðar. Maður hét Gissur og var Halldórsson , mikill og sterkur, annar Bergur, þriðji Sölvi og var Þóroddsson. Síðan gengu þeir upp til dals á brekku þá er síðan er kölluð Ögmundarbrekka og varð ekki af viðarverki (SS I, cap. 106, pàg. 141): i quan [l'Ögmundur i en Þorsteinn] hagueren deixat enrere la tanca de Laufás, els fills d'en Þórður varen cridar llurs missatges i els digueren que volien anar al bosc a fer-hi llenya [i que els hi acompanyessin]. [Els missatges eren tres.] Un d'ells es deia Gissur i era fill d'en Halldór, i era un home alt i fort, el segon es deia Bergur i el tercer era en Sölvi, que era fill d'en Þóroddur. Tot seguit, varen van pujar cap a la vall pel pendent que, de llavors ençà s'ha dit Ögmundarbrekka o pendent de l'Ögmundur i va resultar que de fer llenya, no se'n va fer res
-
◊ Þorgils Hálmuson og Grímur sonur hans fóru til valsins um kveldið er myrkt var orðið. Þeir tóku upp lík Ólafs konungs og báru brott þar til er var húskytja nokkur lítil og auð annan veg frá bænum, höfðu ljós með sér og vatn, tóku þá klæði af líkinu og þógu líkið og sveiptu síðan með líndúkum og lögðu þar niður í húsinu og huldu með viðum svo að engi mátti sjá þótt menn kæmu í húsið. Gengu þeir síðan í brott og heim til bæjarins: en Þorgils Hálmuson i el seu fill en Grímur, quan es va haver fet fosc, varen anar al camp de la batalla. Varen aixecar el cos del rei Olau i se l'emportaren a un indret on hi havia una petita cabana desocupada, a l'altra banda del mas. Portaven un llum i aigua. Varen despullar el cos del rei i rentaren el seu cadàver i després l'embolicaren amb mortalles de lli i el varen posar en terra dins la cabana i l'amagaren amb llenya, de manera que ningú, si entraven dins la cabana, no el pogués veure. Després, se n'anaren i tornaren al mas
-
6. (skipsfjalir) tauló m (cadascuna de les peces de fusta que van de proa a popa de vaixell)
-
♦ verpa sér meðal viðanna: saltar d'una borda a l'altra del vaixell
-
◊ "Eg fann þá," segir Kári, "í Skotlandsfjörðum og börðust þeir við sonu Moldans úr Dungalsbæ og vörðust þeir svo vel að þeir urpu sér jafnan meðal viðanna og voru þar jafnan sem mest var raunin. Og vil eg nú biðja þeim hirðvistar með yður herra": "Em vaig topar amb ells", li va dir en Kári, "en els fiords escocesos i[, en fer-ho,] estaven lluitant amb els fills d'en Moldan de Dungalsbær (l'actual Duncansbay) i es defensaven molt bé, saltant contínuament d'una borda del vaixell a l'altra i estant sempre allà on més calia. I ara, senyor, et vull demanar per a ells que els acceptis en el teu seguici" (vocabulari: #1. viðir: Cf. en Finnur Jónsson 1908, pàg. 185: 9. 10. urpu — viðanna, „sich hin- und herwarfen zwischen den seiten des schiffes”)
-
viður·eign <f. -eignar, -eignir>:
-
1. (samskipti, tengsl) relacions f.pl (tracte amb algú o a nivell social)
-
♦ vera illur (o: erfiður) viðureignar: ésser de tracte difícil
-
2. (átök, það að fást við) conflicte m (topada hostil, confrontació)
-
◊ ...sem reynist Agli betri en enginn í viðureigninni við þau konungshjón: ...qui resulta ésser millor amic que cap altre de n'Egill en el conflicte d'aquest amb el matrimoni reial
-
3. (bardagi, barátta) enfrontament m (combat, lluita)
-
◊ í fornenska kvæðinu Maldon er sagt frá viðureign sem átti sér stað árið 991 milli landvarnarsveitar Engilsaxa og innrásarliðs víkinga: en el poema La Batalla de Maldon, escrit en anglès antic, es conta el combat que va tenir lloc l'any 991 entre una host anglo-saxona de defensa territorial i una tropa invasora viquinga
-
4. (umræða, deila) controvèrsia f, polèmica f (discussió, debat)
-
viður·gerningur <m. -gernings, -gerningar>:
-
menjar m [i beure], manutenció f
-
♦ gisting og viðurgerningur: allotjament i manutenció
-
viðurhluta·mikill, -mikil, -mikið <adj.>:
-
molt vast -a, molt ampli àmplia (molt extens, molt gran, de gran amplitud)
-
viður·kenna <-kenni ~ -kennum | -kenndi ~ -kenndum | -kennt ║ e-ð>:
-
(gangast við & játa) reconèixer una cosa (admetre, acceptar & confessar-ne l'autoria & homologar)
-
◊ eftir að hafa viðurkennt að eiga sök á dauða hins 52 ára gamla F. K. fyrir sex árum...: després d'haver reconegut de tenir la culpa de la mort d'en F. K., de 52 anys, ocorreguda sis anys enrere...
-
viður·kenndur, -kennd, -kennt <adj.>:
-
reconegut -uda (admès, acceptat & confessat)
-
♦ fá e-ð viðurkennt: aconseguir el reconeixement d'una cosa
-
♦ fá viðurkennt að <+ subj.>: aconseguir que es reconeixi que <+ ind.>
-
♦ viðurkennd (o: lögheimiluð) útgáfa: edició autoritzada
-
♦ viðurkennd (o: lögheimiluð) þýðing: traducció autoritzada
-
♦ viðurkennt (o: nothæft) heiti: terme reconegut
-
♦ viðurkenndur fræðimaður: un erudit reconegut
-
viður·kenning <f. -kenningar, -kenningar>:
-
1. (mat) reconeixement m (aprovació del que hom fa o ha fet & guardó lliurat com a senyal de reconeixement & homologació)
-
♦ gagnkvæm viðurkennd hæfis: reconeixement mutu de qualificacions
-
♦ hljóta fjölda viðurkenninga fyrir bækur sínar: rebre nombrosos guardons pels seus llibres
-
♦ veita e-m viðurkenningu fyrir e-ð: concedir a algú un guardó en reconeixement de...
-
♦ viðurkenning ríkis að fullu: ple reconeixement d'un estat
-
2. (játning) admissió f (confessió, esp. de falta)
-
viðurkenningar·kerfi <n. -kerfis, -kerfi>:
-
sistema m de reconeixement
-
♦ evrópska viðurkenningarkerfið fyrir námseiningar: sistema europeu de transferència de crèdits, ECTS
-
viðurkenningar·orð <n. -orðs, -orð. Emprat hab. en pl.>:
-
paraula f d'aprovació (o: de reconeixement), paraula aprovatòria (Emprat hab. en pl.)
-
viðurkenningar·setning <f. -setningar, -setningar>:
-
<GRAM> oració concessiva
-
viðurkenningar·tenging <f. -tengingar, -tengingar>:
-
<GRAM> conjunció concessiva
-
viðurkvæmi·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
(sæmilegur) escaient, adient (apropiat, adequat)
-
viður·lag <n. -lags, -lög>:
-
<GRAM> aposició f
-
viður·lög <n.pl -laga>:
-
<JUR> sanció f (pena imposada o imposable per una infracció)
-
viður·nefni <n. -nefnis, -nefni>:
-
1. (uppnefni) sobrenom m, malnom m
-
2. (kenningarnafn) epítet m
-
viður·styggð <f. -styggðar, -styggðir. Empr. hab. en sg.>:
-
abominació f
-
◊ og á enni hennar var ritað nafn, sem er leyndardómur: Babýlon hin mikla, móðir hórkvenna og viðurstyggða (τὸ βδέλυγμα -ύγματος: Βαβυλὼν ἡ μεγάλη, ἡ μήτηρ τῶν πορνῶν καὶ τῶν βδελυγμάτων τῆς γῆς) jarðarinnar: i al seu front hi havia escrit un nom que és un misteri: Babilònia la gran, mare de les prostitutes i de les abominacions de la terra
-
♦ þetta er alger viðurstyggð: és tot un fàstic
-
viðurstyggi·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
abominable
-
♦ viðurstyggilegur blótskapur: <BIBL> idolatria execrable
-
viðurtæki·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
susceptible
-
viður·vist <f. -vistar, no comptable>:
-
presència f. Aquest mot apareix emprat sobretot en la locució:
-
♦ í viðurvist e-s: en presència de... davant...
-
♦ í votta viðurvist: en presència dels testimonis
-
♦ í viðurvist barnanna: en presència dels infants, davant els infants
-
♦ í viðurvist umsækjenda er þess óska: en presència dels sol·licitants que ho desitgin
-
♦ í ykkar viðurvist: en presència vostra
-
viður·væri <n. -væris, no comptable>:
-
1. (lífsviðurværi) manutenció f (o: manteniment m), vitualles f.pl ([mitjans m de] subsistència f, provisions de boca, allò que serveix perquè algú es mantingui)
-
◊ enn fremur hafði hann gríðarlegan fjölda burðardýra, úlfalda, asna og múldýr og auk þess fleiri sauðkindur, naut og geitur en tölu yrði á komið (ὧν οὐκ ἦν ἀριθμός) hernum til viðurværis (ἡ παρασκευή -ῆς: εἰς τὴν παρασκευὴν αὐτῶν): en ultra tenia un nombre immensíssim de bèsties de càrrega, camells, ases i mules i a més a més d'aquests, més ovelles, vaques i cabres de les que es podien comptar, per a l'avituallament (proveïment) de l'exèrcit
-
♦ afla sér viðurværis: guanyar-se les garrofes, guanyar-se el pa de cada dia
-
♦ hafa viðurværi sitt af e-u: viure d'una cosa, guanyar-se la vida amb una cosa
-
♦ leita sér viðurværis: cercar-se la subsistència, cercar-se les garrofes
-
2. (næring) alimentació f (nodridura)
-
◊ barnadauði í Evrópu fór nú minnkandi vegna betra viðurværis og vaxandi hreinlætis: la mortalitat infantil a Europa va començar a decréixer a causa d'una millor alimentació i d'una creixent higiene
-
við·utan <adv.>:
-
1. (utan við sig) absort -a [en si mateix -a], amb la ment absent (inatent o aliè al que es desenvolupa al seu entorn, absent de ment, als llimbs, a la lluna, abstret)
-
♦ Viggó viðutan: <LITER> en Sergi Grapes, famós personatge del dibuixant André Franquin, en francès, Gaston Lagaffe
-
2. (út undan, utangarðs (?)) entotsolat -ada (persona solitària, que no s'integra socialment, sinó que es manté al marge (?))
-
♦ Vilmundar saga viðutan: <LITER> Història d'en Vilmundr l'Entotsolat. En Jürg Glauser, a: Vilmundar saga viðutan. Dins: Medieval Scandinavia - An Encyclopedia, pp. 702-703, explica que el malnom de l'heroi tant es pot interpretar en un sentit local “de fora, from outside”, com en un sentit figurat “absort, absent-minded”, però si mirem com explica la història l'origen del seu malnom, constatem que el malnom tant es pot pot interpretar com a abstret com que es manté apartat, al marge dels altres, i per això considero que una equivalència ideal fóra entotsolat, ja que és una equivalència que reuneix idealment els dos significats de abstret i que es manté apartat, al marge dels altres
-
◊ En á meðan hann var nýkominn, var hann lítt í siðblendi við aðra menn, því jafnan er menn gengu til borða eðr frá, þá varð at kalla á Vilmund, ok því var hann jafnan einn ok blandaðist lítt við aðra menn: því var hann kallaðr Vilmundr viðútan: però a la primeria després d'arribar, es feia poc amb els altres, car sempre que la gent anava a taula o ja se n'anava de la taula, calia cridar el seu nom i per això estava sempre totsol i no es feia gaire amb els altres. Per aquest motiu li deien Vilmundr l'entotsolat
-
við·vani <m. -vana, -vanar>:
-
habituació f
-
viðvanings·bragur <m. -brags (o: -bragar), no comptable>:
-
caràcter m diletant, diletantisme m
-
♦ vera viðvaningsbragur á e-u: una cosa fa la impressió d'ésser l'obra d'un afeccionat
-
viðvanings·lega <adv.>:
-
diletantment, afeccionadament, de manera diletant
-
viðvanings·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
diletant, afeccionat -ada
-
við·vaningur <m. -vanings, -vaningar>:
-
afeccionat m, afeccionada f
-
við·vart <adj. nt.>:
-
♦ gera e-m viðvart: avisar algú, advertir algú
-
◊ nágranninn gerði lögreglunni viðvart: el veí va avisar la policia
-
við·vera <f. -veru, no comptable>:
-
assistència f
-
♦ viðvera stúdenta í kennslustundum: l'assistència dels estudiants a les classes, l'assistència a classe dels estudiants
-
við·vik <n. -viks, -vik>:
-
(handarvik) petit favor (feina de poca importància o petit servei que hom enllesteix per a algú)
-
við·vindill <m. -vindils, -vindlar>:
-
1. (bergflétta, vafningsviður) heura f (planta Hedera helix)
-
2. (geitalauf) lligabosc m (planta del gènere Lonicera)
-
við·vist <f. -vistar, no comptable>:
-
presencialitat f
-
viðvistar·skrá <f. -skrár (o: -skráar), -skrár>:
-
llista f d'assistència
-
viðvistar·tími <m. -tíma, -tímar>:
-
horari m de presencialitat (de funcionari o empleat de l'estat en el seu lloc de treball)
-
við·víkja <-víkur | -vék | -vikið ║ Verb impersonal>:
-
concernir algú ~ una cosa
-
♦ hvað e-u ~ e-m viðvíkur: pel que fa a..., quant a...
-
við·víkjandi, -víkjandi, -víkjandi <adj.>:
-
relacionat -ada, que té a veure amb...
-
♦ viðvíkjandi e-u ~ e-m: pel que fa a una cosa ~ a algú, quant a una cosa ~ a algú, en relació a una cosa ~ a algú
-
♦ hvað á ég að gjöra viðvíkjandi syni mínum?: què he de fer en relació al meu fill?
-
við·vær, -vær, -vært <adj.>:
-
suportable
-
♦ honum var þar ekki [lengur] viðvært ~ honum var ekki [lengur] viðvært í húsinu: ja no es podia suportar continuar allà ~ a la casa
-
viðværi·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
agradós -osa, plaent
-
við·vörun <f. -vörunar, -varanir>:
-
advertència f, advertiment m, avís m
-
◊ 27. Gef mér, Jesú, að gá að því, ǁ
glaskeri ber ég minn fésjóð í. ǁ
Viðvörun þína virði eg mest, ǁ
veikleika holdsins sér þú best: 27. Concedeix-me, Jesús, que vagi [sempre] amb compte: Porto el meu tresor en un vas de vidre. Aprecio la teva admonició (advertiment) per sobre de qualsevol altra cosa. Tu veus millor que ningú la feblesa de la carn
-
◊ án viðvörunar: sense previ avís
-
◊ ‘Almenn viðvörun’ Karls mikla keisara: ‘Admonició General’ de l'emperador Carlemany
-
♦ e-m til viðvörunar: per a advertència d'algú
-
♦ gefa út viðvörun (o: viðvaranir) vegna þess að <+ inf.>: advertir (o: avisar) de la possibilitat que <+ subj.>
-
♦ gular ~ appelsínugular ~ rauðar viðvaranir vegna hvassviðris og úrhellisrigningar: [avís m d']alerta groga ~ taronja ~ vermella (o: roja, Val.) per temporal i aiguat
-
♦ hlýða ekki viðvörun: fer cas omís dels advertiments
-
viðvörunar·kerfi <n. -kerfis, -kerfi>:
-
sistema m automàtic anticol·lisió, TCAS m (→ árekstrarvari)
-
♦ sjálfvirka viðvörunarkerfið var ekki virkt: el TCAS no estava engegat
-
♦ slökkt var á sjálfvirku viðvörunarkerfi í Svíss: [els controladors aeris suïssos] tenien apagat el sistema d'alerta de col·lisió aèria
-
viðvörunar·ljós <n. -ljóss, -ljós>:
-
[llum m] pilot m d'alarma (llum que indica el funcionament d'un aparell)
-
♦ rautt viðvörunarljós kviknaði í mælaborði bílsins: un pilot vermell es va encendre al quadre de comandament (‘davantal’) del cotxe
-
viðvörunar·merki <n. -merkis, -merki. Gen. pl.: -merkja; dat.pl.: -merkjum>:
-
(umferðarskilti) senyal m d'advertiment [de perill] (senyal de trànsit)
-
viðvörunar·skilti <n. -skiltis, -skilti>:
-
1. <GEN> rètol m d'advertència (o: d'avís)
-
2. (umferðarskilti) senyal m d'advertiment [de perill] (senyal de trànsit)
-
viðvörunar·skot <n. -skots, -skot>:
-
tret m en l'aire (tret d'advertiment, p.e., disparat per la policia)
-
viðvörunar·þríhyrningur <m. -þríhyrnings, -þríhyrningar>:
-
(umferðarskilti) triangle m de presenyalització de perill (part de l'equipament obligatori que cal portar al cotxe)
-
við·þol <n. -þols, no comptable>:
-
aguant m, [capacitat f de] resistència f, <LIT> endurança f
-
♦ hafa ekki viðþol fyrir e-u: no poder suportar (o: aguantar) una cosa
-
♦ hafa ekki (o: ekkert) viðþol fyrir tannpínu: no poder aguantar-ho de mal de queixal que un té, no poder aguantar el mal de queixal
-
viðþols·laus, -laus, -laust <adj.>:
-
que pateix uns dolors insuportables
-
♦ vera viðþolslaus af e-u: no poder suportar (o: aguantar) una cosa
-
♦ vera viðþolslaus af kvölum: no poder aguantar el suplici del dolor que pateix, patir uns dolors insuportables, estar fora de si de dolor
-
♦ hann var viðþolslaus af forvitni: <FIG> la curiositat el turmentava (o: matava)
-
vifta¹ <f. viftu, viftur. Gen. pl.: vifta>:
-
ventilador m
-
vifta² <f. viftu, viftur. Gen. pl.: vifta>:
-
(veftur, ívaf) trama f (fils que s'encreuen i enllacen amb els de l'ordim)
-
◊ föstudagsmorgun (ɔ: föstudaginn langa) varð sá atburður á Katanesi að maður sá er Dörruður hét gekk út. Hann sá að menn riðu tólf saman til dyngju einnar og hurfu þar allir. Hann gekk til dyngjunnar. Hann sá inn í glugg einn er á var og sá að þar voru konur inni og höfðu færðan upp vef. Mannahöfuð voru fyrir kljána en þarmar úr mönnum fyrir viftu og garn, sverð var fyrir skeið en ör fyrir hræl: al matí d'aquell divendres [sant] es va esdevenir a Katanes que un home, que nomia Dörruður va sortir a fora de casa. Va veure que dotze figures humanes es dirigien a cavall cap a una dyngja, un semisoterrani destinat a ús exclusiu de les dones, i tots elles hi desapareixien dedins. [Mogut per la curiosistat] es va acostar fins a aquella dyngja i hi va guaitar dedins per un finestró que hi havia i va veure que dedins hi havia [dotze] dones i que havien parat un teler [amb l'ordim i la trama]: Per pesos de teler hi havia caps de persona, i budells humans els feien de fils de trama i d'ordim, una espasa els feia de llançadora i una fletxa, de pinte de teler (vocabulari: #1. vefur: Cf. en Baetke 19874, pàg. 177: fœra vef upp einen Webstuhl aufstellen und beziehen. Cf. en Finnur Jónsson 1908, pàg. 412: 20. vef, vefr ist der ganze apparat mit allem was dazu gehört; vgl. Grundr.² III, 478—79)
-
viftu·reim <f. -reimar, -reimar>:
-
corretja f de ventilador
-
<†>
viga:
-
variant arcaica, a l'Edat mitjana sobretot noruega, de → vega “matar”
-
◊ 196. Orð eru þau, er fullréttisorð heita: Þat er eitt, ef maðr kveðr at karlmanni ǫðrom, at hann hafi barn borit. Þat er annat, ef maðr kveðr hann vera sannsorðinn. Þat er hit þriðja, ef hann jafnar hánum við meri, eða kallar hann grey eða portkonu, eða jafnar hánum við berendi eitthvert: Þá skal hann bœta hánum fullum rétti fyrir. Þar má hann ok viga um, at útlǫgum þeim manni, í gegn þeim orðum, er nú hefi ek talt, ef hann skírskotar undir vátta. Iðrask megu menn orða sinna ok aptr taka, ef vilja. Kveðask eigi vita verra hánum á hendr en góðum manni. Þat er ok fullréttisorð, ef maðr þrælar karlmann friálsan eða kallar hann trǫll eða fordæðu. Þat er ok fullréttisorð konu, ef maðr vœner hana hóri ok kallar hana hóru, þar er hon veldr eigi: 196. Hi ha paraules que s'anomenen paraules que donen dret a exigir processalment una plena compensació (fullréttisorð): Les primeres són quan un home diu a un altre home que ha parit un infant. Les segones són quan un home li diu a un altre que ha estat palesament sodomitzat per un altre home (que tothom sap que li ho han fet pel cul). Les terceres són quan un home compara un altre home a una egua o li diu gossa o puta, o el compara amb qualsevol animal femella: Per totes aquestes paraules l'home compensarà (indemnitzarà) l'altre amb la plena compensació. Però l'home que hagi estat insultat amb les paraules enumerades adés, també pot matar l'altre, com si fos un proscrit, si pren testimonis del fet (és a dir, que l'altre realment l'ha insultat d'aquesta manera). Hom pot penedir-se de les seves paraules i retirar-les, si ho desitja, tot proclamant que no sap res de l'altre que sigui pitjor que el que sap de qualsevol home probe. També són paraules que donen dret a exigir processalment una plena compensació si un home li diu a un home lliure que és un esclau o l'anomena un trol o una bruixa. També són fullréttisorð dites a una dona, si un home acusa una dona de hór (adulteri) o l'anomena hóra (adúltera), quan la dona no dóna motiu perquè l'hi diguin (més lliurement: si ella no ho és)
-
Vig·dís <f. -dísar, pl. no hab.>:
-
Vigdís m (ginecònim)
-
Vig·fús <m. -fúsar, pl. no hab.>:
-
Vigfús m (andrònim)
-
Viggó <m. Viggós, pl. no hab.>:
-
Viggó m (andrònim)
-
viggur <m. viggjar, viggjar>:
-
1. <GEN> (hestur) cavall m (bístia)
-
◊ 8. Sjá sigtívar ǀ syrgja Nǫnnu ǁ viggjar at véum. ǀ Vargsbelg seldu, ǁ lét í fœraz, ǀ lyndi breytti, ǁ lék at lævísi, ǀ litum skipti: 8. Els déus combatents varen veure la Nanna (aquí, ókennt heiti per = l’Iðunn) tenint gran dol als terrers del cavall de la Nanna (aquí, ókennt heiti per = de la Nótt). Li feren a mans una pell de llop. Ella se la posà. El seu temperament va canviar. Es va fer artera, i va canviar de forma (vocabulari:
#1. sigtívar: Cf. en Finnur Jónsson 1931², pàg. 495a: — pl. sigtívar, ‘kamp-guder’, guderne för Ragnarök, rǫk rǫmm sigtýva Vsp 44 c.s.v., sigtýva synir, guderne, Grí 45, Lok 1.2 <...>. En Hans Kuhn 1968³, pàg. 184, li dóna un altre significat: sig-tívar m.pl. sieggötter <...>. Tots dos significats són possibles;
#2. syrgja: Cf. Baetke 19874, pàg. 632: syrgja (gð) trauern, klagen; syrgja e-n dauðan jmds. Tod trauern, jmd. betrauern. Igualment en Finnur Jónsson 1931², pàg. 556b: syrgja, (-ða, -ðr) sörge, Mv II 6 <...>. Es tracta d'un verb que expressa l'acció de plànyer o plorar la mort d'algú. Per això, l'ús d'aquest verb aquí fa pensar que es deu a atracció de la Nanna, la dona i vídua d'en Baldr, que tant va plorar la seva mort, que va morir de dolor;
#3. Nanna: Tradicionalment, hom parteix del fet que aquí ens trobem davant un ókennt heiti, un sinònim flotant, condicionat per l'al·literació, que designa l'Iðunn. Accepto aquesta interpretació tradicional, però la completo, indicant que ens trobem davant l'ús de Nanna en un ἓν διὰ δυοῖν, amb un doble significat: amb un significat = Iðunn com a complement directe de sjá, i amb un significat = Nótt com a determinant del subsntatiu viggr en la kenning per al cavall Hrímfaxi Nǫnnu viggr. Remeto a l'Snorri, qui, als seus Skáldskaparmál, escriu: kona er ok kennd við allar ásynjur eða valkyrjur eða nornir eða dísir, i, igualment, a les þulur, als kvennaheiti ókennd, on hi posa : þessi’s skal kenna ǀ kellu heiti: ǁ Sága, Sigyn, ǀ Sif, Þrúðr, Iðunn, ǁ Figg og Bestla, ǀ Fulla ok Nanna, ǁ Gefjun ok Hǫrn, ǀ Gerðr ok Laufey <...>;
#4. vé: Cf. en Hans Kuhn 1968³, pàg. 216: vé (as. wīh) n. heiligtum, in der Edda anscheinend aber nur von den wohnsitzen der götter gebraucht (Vm. 51, Grm. 13, Ls. 51, Hdl. 1 samt Vsp. 62 app.) <...>. Interpreto, doncs, aquests vé com els estatges de la Nótt, on es troba l'Iðunn;
#5. Viggr: El mot, que apareix al costat d'un doble de gènere neutre (viggr / vigg) significa cavall. Si identifiquem la Nanna del vers 2 amb l'Iðunn, aleshores, aquests vé viggjar només poden ésser els estatges de la Nótt. Això implica que, amb viggr ens trobem davant una metonímia (el cavall pel genet) per a designar la Nótt, la geneta que recorre el firmament cavalcant el seu cavall Hrímfaxi, com si, per referir-nos als estatges de l'Alexandre diguéssim els estatges d'en Bucèfal. Per tal que aquesta metonímia funcioni bé, hem d'assumir, emperò, que ens trobem davant un Nǫnnu viggjar vé ‘els estatges del cavall de la Nanna’, entenent que Nanna formaria part llavors d'un ἓν διὰ δυοῖν, amb un significat = Iðunn com a complement directe de sjá, i amb un significat = Nótt com a determinant de viggr, com he escrit a la nota anterior. El que crec poc versemblant és que at véum viggjar = at véum drasils [Yggjar] = a la vora del santuari o del terrer de l'Yggdrasill = a la vora de l'Yggdrasill. Crec més versemblant, atès tot el context, que el nostre viggr / cavall és una referència al cavall Hrímfaxi de la Nótt i no pas una referència a l'Yggdrasill. En aquest mateix sentit, una especulació si no ens trobem davant una variant del teònim Yggur, no ens mena més enllà, ja que el resultat d'una tal especulació tornaria a menar-nos a un significat el temple / els estatges de l'Odin = la forca = el freixe Yggdrasill, mentre que la lògica del context reclama un significat els estatges del cavall de la Nótt, o sigui, els estatges de la Nótt;
#6. leika at e-u: Cf. en Baetke 19874, pàg. 373: leika at e-m jmd. mitspielen, sein Spiel treiben mit jmd.. Aquí simplement vol dir tornar arter -a)
-
2. <LIT> (skip) nau f (vaixell)
-
Viggur <m. Viggs (o: Viggjar), no comptable>:
-
<MITOL> Viggur m, nom d'un nan esmentat a la Vǫluspá, estrofa 12. El nom alterna amb el doblet Veigur
-
vigra·selur <m. -sels, -selir>:
-
foca grisa (mamífer Halichoerus grypus) (→ útselur)
-
vigt <f. vigtar, vigtir>:
-
1. (vog) bàscula (o: balança) f (aparell de pesar, esp. la balança de cuina o la clínica)
-
♦ leggja e-ð á vigtina: posar una cosa a la bàscula (o: a la balança) (per a pesar-la)
-
2. (þyngd & FIG) pes m (feixugor d'un objecte & FIG)
-
vigta <vigta ~ vigtum | vigtaði ~ vigtuðum | vigtað ║ e-ð ~ e-n>:
-
pesar una cosa ~ algú (a una bàscula)
-
♦ vigta sig: pesar-se
-
♦ vigta sig á hverjum degi ~ morgni: pesar-se cada dia ~ matí
-
♦ vigta sig einu sinni í viku: pesar-se un cop a la setmana
-
vigtun <f. vigtunar, vigtanir>:
-
pesatge m
-
♦ vigtun á fiski: pesatge de [les captures] de peix
-
vigur <m. vigurs, vigrar>:
-
<MAT> vector m
-
♦ bundinn vigur: <MAT> vector fix
-
♦ frjáls vigur: <MAT> vector lliure
-
♦ → skriðvigur “vector lliscant”
-
vigur·algebra <f. -algebru, no comptable>:
-
<MAT> àlgebra f vectorial
-
vigur·greining <f. -greiningar, -greiningar>:
-
<MAT> anàlisi f vectorial
-
vigur·margfeldi <n. -margfeldis, -margfeldi>:
-
producte m vectorial
-
vigur·mynd <f. -myndar, -myndir>:
-
gràfic m (o: imatge f) vectorial
-
vigur·reikningur <m. -reiknings, -reikningar>:
-
<MAT> càlcul m vectorial
-
vigur·rúm <n. -rúms, -rúm>:
-
<MAT> espai m vectorial
-
vik <n. viks, vik>:
-
1. (smávinna) petit encàrrec (feineta, treballet) (→ viðvik)
-
♦ fá e-ð fyrir vikið: <LOC FIG = fá makleg málagjöld> rebre la seva merescuda paga per una cosa
-
♦ fyrir vikið: <LOC FIG = þess vegna> per aquesta raó, com a resultat (o: conseqüència) d'això (per aquest motiu, per això)
-
2. (smáhreyfing) moviment m [lleu] (bellugueig, sacsejament suau)
-
♦ gera sér hægt um vik: <LOC FIG> fer una cosa sense embuts ni ambages (o: no anar amb ambages), anar directament al gra
-
♦ ég á ekki hægt um vik: <LOC FIG> ho tinc difícil, no és gens fàcil per a mi
-
♦ fyrir vikið: <LOC FIG = þess vegna> per aquesta raó, com a resultat (o: conseqüència) d'això (per aquest motiu, per això)
-
♦ verða of seinn fyrir vikið: fer [massa] tard per aquest motiu
-
3. (kriki, skarð) congost m (frau, gorja)
-
vika¹ <f. viku, vikur. Gen. pl.: vikna>:
-
setmana f
-
◊ í mánuði eru vikur vel svo fjórar, í viku dagar sjö: en un mes hi ha una mica més de quatre setmanes, en una setmana, set dies
-
◊ að liðnum hvíldardegi (τὸ σάββατον -άτου, ὀψὲ δὲ σαββάτων), þegar lýsti af fyrsta degi vikunnar (τὸ σάββατον -άτου ~ τὰ σάββατα -άτων: τῇ ἐπιφωσκούσῃ εἰς μίαν σαββάτων), komu þær María Magdalena og María hin til að líta á gröfina: passat el dia de descans (xabbat), quan clarejava el primer dia de la setmana, la Maria Magdalena i l'altra Maria anaren a veure la tomba
-
◊ og mjög árla hinn fyrsta dag vikunnar (τὸ σάββατον -άτου ~ τὰ σάββατα -άτων: καὶ λίαν πρωῒ τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων), um sólarupprás, koma þær að gröfinni: i el primer dia de la setmana, molt prest, a la sortida del sol, anaren fins a la tomba
-
◊ fyrsta dag vikunnar (τὸ σάββατον -άτου ~ τὰ σάββατα -άτων: ἐν δὲ τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων), er við vorum saman komin til að brjóta brauðið, talaði Páll til þeirra. Hann var á förum daginn eftir. Entist ræða hans allt til miðnættis: el primer dia de la setmana, quan ens havíem reunit per a partir el pa, en Pau els va parlar. L'endemà partiría de viatge. El seu parlament va durar fins a mitjanit
-
◊ á þeim dögum var ég, Daníel, harmandi þriggja vikna (ʃəlɔˈʃāh ʃāβuˈʕīm ʝāˈmīm, שְׁלֹשָׁה שָׁבֻעִים יָמִים) tíma. Ég neytti engrar dýrindisfæðu, kjöt og vín kom ekki inn fyrir varir mínar, og ég smurði mig ekki fyrr en þrjár vikur (ʃəˈlɔʃɛθ ʃāβuˈʕīm ʝāˈmīm, שְׁלֹשֶׁת שָׁבֻעִים יָמִים) voru liðnar: aquells dies jo, Daniel, vaig fer el dol per espai de tres setmanes. No vaig menjar cap menja delicada, ni carn ni vi no van entrar pels meus llavis, i no no em vaig ungir fins que foren passades les tres setmanes
-
♦ að viku liðinni: passada una setmana, al cap de vuit dies, al cap d'una setmana
-
◊ að viku liðinni (καὶ μεθ’ ἡμέρας ὀκτὼ πάλιν ἦσαν ἔσω οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ) voru lærisveinar hans aftur saman inni og Tómas með þeim. Dyrnar voru læstar. Þá kemur Jesús, stendur mitt á meðal þeirra og segir: "Friður sé með yður!": al cap de vuit dies, els seus deixebles eren una altra vegada dintre, i en Tomàs amb ells. Les portes eren tancades. Llavors Jesús s'hi presenta, es posa al bell mig d'ells i diu: «La pau sia amb vosaltres!»
-
♦ á einni viku: en una setmana (durant l'espai de temps d'una setmana)
-
♦ eftir viku: al cap d'una setmana, d'aquí a una setmana, d'aquí a vuit dies
-
♦ einna vika [fyrirfram]: [tota] una setmana [per endavant]
-
♦ ég verð eina viku ~ tvær vikur ~ þrjár vikur ~ fjórar vikur: em quedaré una setmana ~ dues setmanes ~ tres setmanes ~ quatre setmanes
-
♦ einu sinni ~ tvisvar ~ þrisvar á (o: í) viku: una ~ dues ~ tres vegades per setmana
-
♦ í [eina] viku: durant una setmana (per espai d'una setmana)
-
◊ hann mun gera traustan sáttmála við marga í eina viku (ʃāˈβūaʕ ʔɛˈħāδ, שָׁבוּעַ אֶחָד), frá miðri viku (wa-ħăˈsˤī ha-ʃʃāˈβūaʕ, וַחֲצִי הַשָּׁבוּעַ) mun hann afnema sláturfórn og matfórn. Við horn altarisins verður viðurstyggð eyðingarinnar uns hin fyrirhugaða tortíming steypist yfir viðurstyggðina: farà una sòlida aliança amb molts per una setmana, [i] a partir de mitjan setmana abolirà els sacrificis i les oblacions. A un racó de l'altar hi haurà l'abominació de la devastació, fins que la destrucció projectada s'aboqui sobre l'abominació
-
♦ farmiðinn gildir í viku: el bitllet té una validesa d'una setmana
-
♦ í hverri viku: cada setmana
-
♦ í lok vikunnar: al cap de setmana
-
♦ í næstu viku: la setmana que ve, la setmana qui ve (Bal.)
-
♦ í síðustu viku: la setmana passada
-
♦ í viku sem kemur: la setmana que ve, la setmana qui ve (Bal.)
-
♦ í vikunni: #1. (á einhverjum degi vikunnar nema á laugar- og sunnudegi) aquesta setmana (al llarg d'aquesta setmana); #2. (vikuna sem leið) la setmana passada (la setmana anterior, ja acabada)
-
♦ í þessari viku: aquesta setmana
-
♦ rúm vika: una setmana bona, una mica més d'una setmana
-
♦ viku síðar: una setmana després, una setmana més tard
-
♦ vikum saman: durant setmanes
-
♦ vikuna sem leið: la setmana passada
-
♦ þessar fáu vikur <= Ac.>: [durant] aquestes poques setmanes
-
vika² <f. viku, vikur. Gen. pl.: vikna>:
-
<NÀUT> milla nàutica
-
♦ vika sjávar: milla nàutica
-
◊ frá Reykjanesi til Flateyjar, það eru þrjár vikur sjóvar: de Reykjanes a Flatey hi ha tres milles nàutiques
-
Quan es tracta de grans distàncies, comptades en tylft “dotzena”, el genitiu plural vikna se sol elidir:
-
◊ fjórtán tylftir: catorze dotzenes [de milles nàutiques]
-
vika·drengur <m. -drengs, -drengir. Gen. pl.: -drengja; dat.pl.: -drengjum>:
-
noi (o: mosso) m dels encàrrecs
-
vika·piltur <m. -pilts, -piltar>:
-
noi (o: mosso) m dels encàrrecs
-
viki:
-
1ª & 3ª pers. sg. pret. subj. de → víkja “cedir; anar”
-
vikið:
-
supí de → víkja “cedir; anar”
-
viki·vaki <m. -vaka, -vakar>:
-
<FOLCL> vikivaki m, ball en cercle que recorda llunyanament la sardana i que es balla acompanyat d'una cançó coneguda amb el nom de vikivakakvæði o vikivaki
-
vikjum:
-
1ª pers. pl. pret. subj. de → víkja “cedir; anar”
-
vik·mörk <n.pl -marka>:
-
<ESTAD> interval m de confiança
-
vikna <vikna ~ viknum | viknaði ~ viknuðum | viknað>:
-
1. (meyrna) començar a tornar tou (glaç, quelcom que ha estat congelat, cera)
-
◊ vax bráðlega ǁ
vikna mundi, ǁ
af handa knúð ǁ
krapti miklum, ǁ
ok vísis geisla ǁ
velgt af skini, ǁ
Helíuss, sonar ǁ
Hýperíons. ǁ
Fór ek síðan, ǁ
ok félögum öllum, ǁ
einum at öðrum, ǁ
því í eyru drap: ràpidament la cera, masegada per la gran força de les meves mans i escalfada per l'esclat dels raigs del rei Hèlios, fill de l'Hiperion, es reblaní. I tot seguit, vaig anar i a tots els meus companys, un darrere l'altre, els hi vaig ficar a les orelles (L'original fa: αἶψα δ’ ἰαίνετο κηρός, ἐπεὶ κέλετο μεγάλη ἲς ǁ Ἠελίου τ’ αὐγὴ Ὑπεριονίδαο ἄνακτος· ǁ ἑξείης δ’ ἑτάροισιν ἐπ’ οὔατα πᾶσιν ἄλειψα; la traducció d'en Carles Riba fa: I ben aviat la cera va estovar-se, obligada ǁ per l'urc i l'esclat del Sol Hiperiònida príncep. ǁ I jo per ordre en tapí les orelles de tots els meus homes)
-
♦ svellið viknar: el gel (p.e., del carrer, l'aigua, etc.) ja comença a tornar tou [i desfer-se]
-
2. (svigna) flaquejar, doblegar-se (vinclar-se)
-
3. (gefa eftir, kikna) cedir (retrocedir, recular & fer figa, fer falla & renunciar)
-
◊ jörðin (ˈʔɛrɛsˤ ~ אֶרֶץ: hā-ˈʔārɛsˤ, הָאָרֶץ) viknar (ʔāˈβal ~ אָבַל : ʔāβəˈlāh, אָבְלָה) og kiknar (nāˈβēl ~ נָבֵל: nāβəˈlāh, נָבְלָה), heimur bliknar og kiknar, tignarmenni lýðsins á jörðu blikna: la terra fa figa i es doblega (o: es vincla i doblega), el món empal·lideix i es doblega, els dignataris del poble sobre la terra empal·lideixen
-
♦ <†> vikna fyrir e-m ~ e-u: cedir davant algú ~ una cosa (p.e., els rengs en formació de batalla & en sentit figurat)
-
◊ gekk Ljótur svo fast fram að þeir viknuðu fyrir Skotarnir: en Ljótur va avançar amb tant d’ardor que els escocesos van cedir al seu davant
-
◊ þá mælti Sverrir konungr til sinna manna: „Hafið þat orðtak ok eggjan milli yðar, sem þér heyrið þá hafa Jamtrna, ok heimtizt þegar er þér meguð ór her þeirra ok út í eyna; en veitum þeim fyrst harða árás ok freistum ef þeir vikni fyrir“: aleshores el rei Sverrir va dir als seus homes: “Feu anar entre vosaltres la manera de parlar i les paraules d'esperonament que sentiu que facin anar els iamtalandesos i, de seguida que pogueu, separeu-vos de llur exèrcit i torneu a l'illa. Abans, emperò, ataquem-los amb duresa i provem si [llurs rengs] no cedeixen pas [a la nostra envestida]”
-
♦ <†> vikna við: cedir davant algú (p.e., els rengs en formació de batalla)
-
◊ konungr talaði þá fyrir liðinu ok mælti: „enn væntir mik at fundr várr Bagla verði; gǫngum nú upp í brekkuna, ok veitum þeim þaðan áhlaup sem harðast, ok vænti ek at þeir vikni við“: el rei va parlar aleshores davant la seva tropa tot dient-los: “Espero que lliurem batalla una vegada més contra els Crosses. Pugem el pendís i ataquem-los d'allà [dalt] estant tan violentament com puguem bo i esperant que ells cediran [sota el nostre atac]”
-
◊ eptir þetta skiljaz þeir ok ríðaz at annan tíma, eigi jafnbúnir, þvíat Rémundr hafði øngva burtstǫng. Konungssyni þykkir sér nú vænt horfa, hugsandi, at hann skyldi nú eigi af spara, leggr nú í skjǫld Rémundar með svá miklu afli, treystandi fullkomit vel sínum reiðskap ok hamingju. Var þetta lag ok veitt mjǫk sterkliga, svá at skaptit þoldi eigi ok brast í sundr í tvá hluti. En Rémundr sat svá fast, at engi sá hann vikna við þetta lag, heldr tekr hann sinni hœgri hendi um hjálm konungssonar, sem hestarnir renna á víxl með frábærum sterkleika, lyptanti honum burt ór sǫðlinum, ok eptir lítinn tíma kastaði hann honum háðuliga niðr á vǫllinn: després d'això se separaren per tornar-se a envestir de nou amb llurs cavalls, no pas en igualtat d'armament, car en Rémundr no tenia llança de bornar. El fill del rei va considerar que tenia [totes les] possibilitats de vèncer, i concloent que no havia d'estalviar forces, envestí l'escut d'en Rémundr amb molta gran força, confiant totalment en la seva perícia [com a combatent] i en la seva sort. Aquest cop [de llança] fou tan fort que l'asta de la llança no el va pas suportar i es va trencar en dos bocins. Però en Rémundr estava assegut tan fermament a la seva sella que ningú no el veié cedir gens ni mica [sobre la seva sella] sota aquella llançada, sinó que, quan els dos cavalls es varen creuar, ell va agafar amb la seva mà dreta, amb força remarcable, l'elm del príncep, sollevant-lo de la seva sella i, del cap de poc temps, tirant-lo vergonyosament a terra
-
♦ <†> vikna í knésbótum: caure de genolls (→ kikna í hnjánum)
-
4. (komast við) emocionar-se fins a plorar o fins a cuidar plorar (escomoure's fins a les llàgrimes)
-
◊ þau viknuðu svo þeim lá við gráti: es van emocionar tant que cuidaren plorar
-
◊ glumdi salr allr ǁ
vid gjöllum harmi, ǁ
svo at vikna nam ǁ
vegleg gyðja. ǁ
Aumkaði oss, ǁ
ok at mér gekk ǁ
máttug megin-dís (δῖα θεάων) ǁ
ok mæla gerði: tota la sala ressonava de pena estrident de manera que [fins i tot] l'honorable deessa es commovia, es compadia de nosaltres. I la poderosa dea es va acostar a mi i [llavors] va parlar tot dient... (L'original fa: ἀμφὶ δὲ δῶμα ǁ σμερδαλέον κονάβιζε· θεὰ δ’ ἐλέαιρε καὶ αὐτή. ǁ ἡ δέ μευ ἄγχι στᾶσα προσηύδα δῖα θεάων)
-
♦ <†> vikna við: commoure's
-
◊ hversu miklu meirr ǁ mun hans eyra, ǁ er við áköllum, ǁ nú opna sik, ǁ ok hjartat vikna við ǁ til vorkunnar? ǁ mun hann mótvarnar ǁ meðöl síðan ǁ ígegn illviðrum ǁ okkr læra (Paradísarmissir, llibre X, versos 1060-1063, pàg. 337): per ventura no s'obrirà més que més la seva orella, si l'invoquem, i el seu cor no es commourà a la misericòrdia? i després ens ensenyarà els mitjans per defensar-nos contra les maltempsades (L'original fa: How much more, if we pray him, will his ear ǁ Be open, and his heart to pity incline, ǁ And teach us further by what means to shun ǁ Th’ inclement seasons, rain, ice, hail, and snow!)
-
◊ síðan, er hann sá ǁ þeirra sigghjörtu ǁ ekkert vikna við ǁ vegna þrjózku, ǁ lét hann af lengr ǁ at lýja sik, ǁ ok fást forgefins ǁ við fráleitt sinni, ǁ svipti burt í svip ǁ sínum tjöldum, ǁ ok fór lánga leið ǁ frá liði því (Paradíssarmissir, llibre XI, versos 726-727, pàg. 372): després, quan va veure que llurs cors empedreïts no es commovien gens a causa de llur obstinació, deixà de cansar-se intentant-ho i d'ocupar-se de bades d'aquella vergonyosa ajuda, va desmuntar en un instant les seves tendes i s'allunyà d'aquella gent una llarga tirada de camí (L'original fa: but all in vain; which when he saw, he ceas’d ǁ Contending, and remov’d his tents far off)
-
vikna·hátíð <f. -hátíðar, -hátíðir>:
-
<RELIG JUD> [ħag m] xavuot m.pl, festa f de les setmanes, festa f de les primícies, festa f de la resurrecció (חַג שָׁבֻעוֹת) (→ hvítasunna 2.)
-
◊ á hátíð hinna ósýrðu brauða, á viknahátíðinni og á laufskálahátíðinni: per la festa dels Pans àzims, per la festa de les Setmanes i per la festa dels Tabernacles (בְּחַג הַמַּצּוֹת וּבְחַג הַשָּׁבֻעוֹת, וּבְחַג הַסֻּכּוֹת)
-
◊ þú skalt halda viknahátíðina, hátíð frumgróða hveitiuppskerunnar, og uppskeruhátíðina við árslokin: celebraràs la festa de les setmanes, que és la de les primícies de la sega del blat, i la festa de la collita a la fi de l'any (וְחַג שָׁבֻעֹת תַּעֲשֶׂה לְךָ, בִּכּוּרֵי קְצִיר חִטִּים; וְחַג, הָאָסִיף--תְּקוּפַת, הַשָּׁנָה.)
-
◊ frumgróðadaginn, þegar þér færið Drottni nýja matfórn, á viknahátíð yðar, skuluð þér halda helga samkomu. Eigi skuluð þér þá vinna neina stritvinnu: D'igual manera, el dia de les primícies, quan, en la vostra festa de les setmanes, fareu ofrena a Jahvè dels novells cereals, tindreu una assemblea al santuari. Aquest dia no fareu pas cap treball servil (וּבְיוֹם הַבִּכּוּרִים, בְּהַקְרִיבְכֶם מִנְחָה חֲדָשָׁה לַיהוָה--בְּשָׁבֻעֹתֵיכֶם: מִקְרָא-קֹדֶשׁ יִהְיֶה לָכֶם, כָּל-מְלֶאכֶת עֲבֹדָה לֹא תַעֲשׂוּ.)
-
viknun <f. viknunar, no comptable>:
-
emoció f (acció i fet de commoure's, d'emocionar-se)
-
vikóttur, vikótt, vikótt <adj.>:
-
que té entrades (que ha perdut els cabells a banda i banda del front, a les temples)
-
◊ sveinninn mælti: "Þar sat maður í steindum söðli og í blárri kápu. Sá var mikill og drengilegur, vikóttur og nokkuð tannber": el regatxo li va dir: “N'hi havia un, que duia una capa blava i seia a una sella pintada. Era gros i d'aspecte baronívol, amb entrades i tenia les dents una mica prominents”
-
◊ Þorgrímur Kjallaksson bjó í Bjarnarhöfn, sem fyrr var sagt, og áttu þau Þórhildur þrjá sonu. Brandur var elstur. Hann bjó í Krossnesi við Brimlárhöfða. Annar var Arngrímur. Hann var mikill maður og sterkur, nefmikill, stórbeinóttur í andliti, rauðbleikur á hár og vikóttur snemma, skolbrúnn, eygður mjög og vel. Hann var ofstopamaður mikill og fullur ójafnaðar og fyrir því var hann Styr kallaður. Vermundur hét hinn yngsti sonur Þorgríms Kjallakssonar. Hann var hár maður, mjór og fríður sýnum. Hann var kallaður Vermundur hinn mjóvi: en Þorgrímur Kjallaksson vivia a Bjarnarhöfn, com ja s'ha contat. Va tenir tres fills amb la seva dona Þórhildur. El més gran es deia Brandur. Vivia a Krossnes, al cap de Brimlárhöfði. El segon es deia Arngrímur. Era un home gros i fort, tenia el nas gros i la cara ossuda, els cabells entre roigs i rossos. Li varen sortir precoçment entrades prominents. Tenia les celles de color negre i els ulls grossos i bonics. Era molt arrogant [i fatxenda], i ple d'agressivitat i per aquest motiu li deien Styr (‘Bregues, Avalot’). El tercer fill d'en Þorgrímur Kjallaksson es deia Vermundur. Era un home espigat, prim i de bon veure. Li deien en Vermundur [el] Prim
-
vikra <vikra ~ vikrum | vikraði ~ vikruðum | vikrað ║ e-ð>:
-
fregar una cosa amb pedra tosca
-
Viktor <m. Viktors, no comptable>:
-
Víctor m (andrònim)
-
♦ Húgó frá Viktorsklaustri[nu í París]: <HIST> Hug de sant Víctor
-
Viktoría <f. Viktoríu, no comptable>:
-
Victòria f (ginecònim)
-
viktoríanskur, viktoríönsk, viktoríanskt <adj.>:
-
victorià -ana
-
Viktoríu·tímabil <n. -tímabils, no comptable>:
-
època victoriana
-
Viktoríu·tími <m. -tíma, no comptable>:
-
època victoriana
-
Viktoríu·vatn <n. -vatns, no comptable>:
-
Llac m Victòria
-
viku·blað <n. -blaðs, -blöð>:
-
setmanari m, hebdomadari m
-
viku·dagur <m. -dags, -dagar>:
-
dia m de la setmana
-
viku·frestur <m. -frests, no comptable>:
-
termini n d'una setmana
-
♦ á vikufresti: en el termini d'una setmana
-
viku·gamall, -gömul, -gamalt <adj.>:
-
que té una setmana [d'edat] (que va néixer fa una setmana)
-
viku·kaup <n.pl -kaupa>:
-
setmanada f, salari m setmanal (salari pagat setmanalment)
-
viku·laun <n.pl -launa>:
-
setmanada f, salari m setmanal (paga setmanal, salari pagat setmanalment)
-
viku·lega <adj.>:
-
setmanalment, cada setmana, totes les setmanes
-
viku·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
setmanal
-
vikum:
-
1ª pers. pl. pret. ind. de → víkja “cedir; anar”
-
vikur <m. vikurs, no comptable>:
-
pedra tosca, turo m
-
<†>
vikur <f. vikrar, no comptable>:
-
pedra tosca, turo m
-
<†>
vikur <n. vikurs, no comptable>:
-
pedra tosca, turo m
-
vikur·aska <f. -ösku, no comptable>:
-
cendra volcànica
-
viku·rit <n. -rits, -rit>:
-
setmanari m, hebdomadari m
-
vikur·kol <n. -kols, -kol>:
-
pedra tosca
-
viku·skammtur <m. -skammts, -skammtar>:
-
dosi f setmanal
-
viku·skipting <f. -skiptingar, -skiptingar>:
-
distribució (o: divisió) f en setmanes
-
viku·tími <m. -tíma, no comptable>:
-
espai m d'una setmana
-
♦ eftir vikutíma: al cap d'una setmana
-
♦ fyrr en eftir vikutíma: abans d'una setmana, fins d'aquí a una setmana, fins passada una setmana
-
♦ um vikutíma: [per espai d']una setmana
-
vil <n. vils, no comptable>:
-
avantatge m, benefici m
-
♦ e-m í vil: a favor d'algú, en benefici d'algú
-
◊ fyrir sakir nafns míns sefa ég reiði mína og vegna lofs míns hefti ég hana þér í vil (lā-χ ~ לָךְ: ū-θəhillāˈθ-ī ʔɛħɛ̆tˁām־ˈlā-χ, וּתְהִלָּתִי אֶחֱטָם-לָךְ), svo að ég uppræti þig eigi: per mor del meu nom, apago la meva còlera, per mor de la meva lloança (=glòria), la contenc (refreno) envers tu (lit.: a favor teu, en benefici teu), per no exterminar-te pas
-
◊ en þetta hef ég yðar vegna, bræður, heimfært til (μετεσχημάτισα) sjálfs mín og Apollóss, til þess að þér af okkar dæmi mættuð læra regluna: "Farið ekki lengra en ritað er," - og til þess að enginn yðar hroki sér upp einum í vil (ὑπὲρ τοῦ ἑνὸς: ἵνα μὴ εἷς ὑπὲρ τοῦ ἑνὸς φυσιοῦσθε κατὰ τοῦ ἑτέρου), öðrum til niðrunar: però això, germans, ho he dit per vosaltres, referint-me a mi mateix i a l'Apol·lo, a fi que pugueu aprendre, a partir del nostre exemple, la regla [que fa]: “No aneu més enllà del que està escrit”, i per tal que ningú no es posi vanitosament a favor d'un per a menyspreu d'un altre
-
◊ og er konungur hafði svo talað, þá kemur hlaupandi njósnarmaður einn með þeim tíðindum, að Alexander hafi snúið á flótta og þorað eigi að bíða þess, er Daríus kæmi með her sinn, segir hann hafa hlaupið á fjöll og skóga og stefnt svo út til hafs hið beinsta. Konungur trúir því, er þessi skræfa segir í vil honum, og verður harla glaður við, eggjar nú, að eftir skuli halda sem harðast. Og herinn allur stefnir þegar yfir ána, er fell skammt frá herbúðunum, sem fyrr var sagt. Vanda þeir nú lítt leiðina, dreifist liðið mjög, því að hver stefnir það, er gegnst þótti, að sem fyrst mætti komast fyrir þá Grikkina og snúa þeim aftur: i quan el rei hagué parlat d'aquesta manera, va arribar corrents un espia amb la notícia que l'Alexandre havia emprès la fuita i que no havia gosat esperar que en Darius arribés amb el seu exèrcit. Va afegir que l'Alexandre s'havia precipitat, en la seva fuita, per muntanyes i selves per dirigir-se, així, pel camí més recte, cap a la mar. El rei va creure el que aquest skræfa li deia per a complaure'l i es va posar molt content. Llavors va urgir (instar, esperonar) a empaitar l'Alexandre de la manera més aferrissada que fos possible. I tot l'exèrcit va travessar immediatament el riu que, com ja s'ha dit a dalt, passava a prop del campament. Posen poca cura en triar el camí, les tropes es dispersen molt per tal com cadascú es dirigeix per allà on considera que hi ha el camí més dret per a poder arribar davant els grecs i batre'ls (fer-los tornar enrere)
-
◊ margan háska læzk hann þolat hafa bæði af illvirkjum (periculis latronum) ok vatnagangi (periculis fluminum) í sínum ferðum, stundum af sínum ættmǫnnum (periculis ex genere), en stundum af heiðnum mǫnnum (periculis ex gentibus), á eyðimǫrkum (periculis in solitudine), borgum ok bœjum (periculis in ciuitate), ok af falsbrœðrum. Hér er umrœða, hverja hann kallar falsbrœðr, þar sem hann hafði áðr talt upp Gyðinga ok svá heiðnar þjóðir. En þeir eru kallaðir falsbrœðr í helgum bókum eða falsarar, er skírðir eru, en kenna síðan rangt ok eru með siðlætisyfirbragði, mæla þeim í vil, sem þá eru við: conta que, durant els seus viatges, va haver de patir molts de perills, tant pels malfactors com a causa de les revingudes dels rius, de vegades a mans dels seus compatriotes, i de vegades a mans dels pagans, als deserts, a les ciutats i viles, i [també] a mans dels falsos germans. Aquí cal debatre a qui anomena falsos germans ja que adés ha esmentat els jueus i també els pagans: Però [els falsos germans no són aquests, sinó que la realitat és que] en els llibres sagrats s'anomenen falsos germans o falsaris els qui, havent estat batejats, prediquen ensenyaments erronis duent posada la màscara de la conducta (moralitat) cristiana i parlant a gust dels qui són a prop d'ells (segons el que volen sentir els qui...) (vocabulari: #1. Margan — falsbrœðrum: L'autor fa una perífrasi de: 2Cor. 11:[24-]25: in itineribus saepe, periculis fluminum, periculis latronum, periculis ex genere, periculis ex gentibus, periculis in ciuitate, periculis in solitudine, periculis in mari, periculis in falsis fratribus — ὁδοιπορίαις πολλάκις, κινδύνοις ποταμῶν, κινδύνοις λῃστῶν, κινδύνοις ἐκ γένους, κινδύνοις ἐξ ἐθνῶν, κινδύνοις ἐν πόλει, κινδύνοις ἐν ἐρημίᾳ, κινδύνοις ἐν θαλάσσῃ, κινδύνοις ἐν ψευδαδέλφοις; #2. falsbrœðr = falsi fratres ⇐ 2Co. 11:26: periculis in falsis fratribus — κινδύνοις ἐν ψευδαδέλφοις. El mot també apareix a Ga 2:4: propter subintroductos falsos fratres — διὰ δὲ τοὺς παρεισάκτους ψευδαδέλφους; #3. umrœða = alemany besprechen. En Baetke 19874, pàg. 676, no dóna pas entrada a aquest verb)
-
◊ Guðrún mælti: "Dreymt hefir mig margt í vetur en fjórir eru þeir draumar er mér afla mikillar áhyggju en engi maður hefir þá svo ráðið að mér líki og bið eg þó eigi þess að þeir séu í vil (= mér í vil) ráðnir": la Guðrún li va dir: “Aquest hivern he tingut molts de somnis, però n'hi ha quatre que em causen un gran desfici (una gran inquietud) i no hi ha ningú que els hagi interpretat de tal manera que m'agradi, i això que no demano que me'ls interpretin a conveniència meva”
-
♦ gera e-m e-ð í vil: fer una cosa a favor d'algú, en benefici d'algú
-
♦ það er honum í vil: és en benefici seu
-
Vil·borg <f. -borgar, pl. no hab.>:
-
Vilborg f (ginecònim)
-
vild <f. vildar, pl. no hab.>:
-
grat m, gust m
-
♦ að (o: eftir) vild: a discreció, a voluntat, ad líbitum
-
♦ að eigin vild: a discreció
-
♦ pipar að vild: pebre a discreció
-
♦ skjótið að vild!: foc a discreció!
-
♦ → góðvild “benvolença”
-
♦ → velvild “favor”
-
vildar·boð <n. -boðs, -boð>:
-
oferta f ideal (o: favorable)
-
vildar·fall <n. -falls, -föll>:
-
<MAT> funció f afí (→ línufall)
-
vildar·farrými <n. -farrýmis, -farrými>:
-
classe f preferent (categoria de viatge, esp. amb avió)
-
vildarkjara·ákvæði <n. -ákvæðis, -ákvæði>:
-
clàusula f d'opció de compra
-
vildar·kjör <n.pl -kjara>:
-
condicions f.pl ideals, millors condicions f.pl, termes m.pl més favorables, termes m.pl preferencials (de contracte)
-
<†>
vildar·klæði <n.pl -klæða>:
-
abillaments m.pl, vestits sumptuosos, millor roba f
-
vildar·lán <n. -láns, -lán>:
-
crèdit m preferencial
-
vildar·kona <f. -konu, -konur. Gen. pl.: -kvenna>:
-
favorita f
-
◊ konungsdætur eru meðal vildarkvenna (ʝāˈqār, ʝəqāˈrāh ~ יָקָר, יְרָרָה: bəˈnōθ məlāˈχīm bə-ʝiqqərōˈθɛi̯-χā (b-īqqərōˈθɛi̯-χā), בְּנוֹת מְלָכִים, בְּיִקְּרוֹתֶיךָ) þinna,
þér á hægri hönd er drottningin búin Ófírgulli: les princeses són entre les teves favorites, a la teva dreta hi ha la reina, vestida amb or d'Ofir
-
<†>
vildar·lið <n. -liðs, no comptable>:
-
millors tropes, tropes escollides
-
vildar·lína <f. -línu, -línur. Gen. pl.: -lína>:
-
<MAT> línia f afí
-
vildar·maður <m. -manns, -menn>:
-
1. (uppáhald) favorit m, favorita f (persona que gaudeix de la predilecció d'un príncep, d'un gran personatge etc.)
-
2. (kær, handgenginn vinur) home m de gran confiança (amic molt estret d'algú, persona molt vinculada per amistat amb una altra)
-
<†>
3. (fyrirmaður) prohom m (persona distingida, home de distinció, d'alt rang)
-
◊ Pippín konungr af Frakklandi ok hans ríkismenn koma at ákveðinni stundu á hertogans garð, er þar er í ferð jungfrúin Olíf. Ríðr nú hertoginn út í móti þeim með sínum vildarmǫnnum, heilsar hann Pippín konungi harðla heiðarliga ok þeirri ágætu jungfrú Olíf, er þar var þá komin. Glǫddust allir góðir menn, er hennar andlit sá með blíðu yfirliti, heilsaði hon ǫllum fagrliga ok blíðliga meðr kurteisligum orðum, ok því lǫgðu allir menn guðs blezan á hana: el rei Peppí de França va arribar, amb els seus homes del regne (els grans del regne), a la cort (ciutadella) del duc a l'hora convinguda; amb ells hi anava la donzella Oliva. Llavors el duc va sortir a llur encontre acompanyat dels seus prohoms. Va saludar el rei Peppí molt honoríficament, així com l'xcel·lent donzella Oliva, que havia arribat allà. Tots els bons (prous) barons s'alegraren quan veieren la seva cara amb el seu gentil esguard (posat). Ella els va saludar tots, bellament i dolçament (gentilment), amb paraules corteses, i per això, tothom invocà la benedició de Déu sobre ella
-
◊ settist Karlamagnús í sæti ok allir hans vildarmenn. Herra páfinn meðr lærðum mǫnnum sat hjá keisaranum í þessu landtjaldi, lofandi guð eptir þann sigr er hann hafði veitt sínum þjónum: en Carlemany s'assegué al seu seient (sitial) i [així ho feren també] tots els seus prohoms. El senyor Papa, amb els seus lletrats, seia a prop de l'emperador dins aquesta tenda, lloant Déu per la victòria que havia concedit als seus servents
-
◊ nú segir konungrinn ok allir vildarmenn ok spekingar, at þeir vilja hans ráð hafa ok heyra, ok þat staðfesta þeir allir: llavors el rei i tots els prohoms i savis digueren que volien tenir i sentir el seu consell i tots ells ho confirmaren (ratificaren)
-
vildar·mótun <f. -mótunar, -mótanir>:
-
<MAT> projecció f afí (→ vildarvörpun)
-
vildar·rúm <n. -rúms, -rúm>:
-
<MAT> espai m afí
-
vildar·rúmfræði <f. -rúmfræði, no comptable>:
-
<MAT> geometria f afí
-
vildar·viðskiptavinur <m. -viðskiptavinar, -viðskiptavinir>:
-
client m prefent (o: preferencial), clienta f preferent (o: preferencial)
-
vildar·vinur <m. -vinar, -vinir>:
-
1. <GEN> amic íntim, amiga íntima
-
2. <FIG> molt bon amic, molt bona amiga
-
vildar·vörpun <f. -vörpunar, -varpanir>:
-
<MAT> projecció f afí (→ vildarmótun)
-
Vil·dís <f. -dísar, pl. no hab.>:
-
Vildís f (ginecònim)
-
Vil·fríður <f. -fríðar, pl. no hab.>:
-
Vilfríður f (ginecònim)
-
Vil·gerður <f. -gerðar, pl. no hab.>:
-
Vilgerður f (ginecònim)
-
vil·hallur, -höll, -hallt <adj.>:
-
que ha pres partit per algú, parcial, tendenciós -osa ([profundament] hostil envers algú -en l'actitud-, no objectiu, cenyint-se als fets)
-
◊ kona sú fór þar um hérað er Oddbjörg hét, gleðimaður, fróð og framsýn. Þótti mikið undir að húsfreyjur fögnuðu henni vel um héraðið, sagði nokkuð vilhallt sem henni var beini veittur. Hún kom til Uppsala og tók Saldís vel við henni og bað hana spá nokkuð um þá sveinana og spá vel: hi havia una dona, que es deia Oddbjörg, que anava per la comarca, era una dona alegre, posseïdora de grans coneixements i que preveia el futur. Les mestresses de la contrada eren molt sol·lícites a rebre-la bé, i ella els vaticinava alguna cosa d'una manera força interessada, segons com fos la hospitalitat que se li oferia. Va arribar a Uppsalir i la Saldís li va fer una bona acollida i li va dir que fes algun vaticini als vailets i que el que els vaticinés fossin bones coses
-
◊ Eymundr mælti: „Þat byrjar, herra, yðvarri tign at vita um jafngǫfgan bróður yðvarn, hvar leg hans er, en hitt grunar mik, at liðsmenn yðrir muni vilhallt sagt hafa ok eigi væri enn sannindi vituð þessa máls“ (FB II (1945), pàg. 206): l’Eymundr li digué: “Senyor, tany a la vostra dignitat [reial] saber, pel que fa al vostre igual d'il·lustre germà, l'indret on es troba la seva tomba, i tinc la sospita que els vostres guerrers (soldats) [us] han donat notícia [de la seva mort] amb parcialitat (interessadament), de manera que encara no se sap tota la veritat d'aquest afer”
-
◊ þá svaraði drottning: „Trú eigi þú orðum riddara þíns, enn ríki konungr Saxa! Still gleði þinni, ok úgerla veiztu hvat síðast kann verða í viðrskiptum yðrum Karlamagnús konungs, því at liðsmenn segja opt vilhallt ok segja þat er þeir vildu at væri, en vitu eigi þat er verða mun, en hvatki er þeir segja, þá er Rollant heill ok páfinn ok erkibyskup ok margir aðrir góðir drengir ok frœknir hǫfðingjar“: i llavors la reina li respongué: “No et creguis pas les paraules dels teus cavallers, gran rei dels saxons! Tempera (Modera) la teva alegria, perquè tu realment no saps què pot passar al final en les teves relacions (?) amb el rei Carlemany, car els guerrers (soldats) sovint informen amb parcialitat i diuen el que desitgen que sigui quan en realitat no saben del cert què passarà, i, diguin el que diguin, en Rutllan està sa i estalvi i el Papa i l'arquebisbe i molts d'altres prous barons i ardits prínceps”
-
♦ vera vilhallur e-m: afavorir algú (mostrar favoritisme envers ell)
-
Vilhelmína <f. Vilhelmínu, pl. no hab.>:
-
Vilhelmína f, Guillemeta f, Guillemona f (ginecònim)
-
Vil·hjálmur <m. -hjálms, pl. no hab.>:
-
Vilhjálmur m, Guillem m (andrònim)
-
vil·hylli <f. -hylli, no comptable>:
-
1. <GEN> parcialitat f, favoritisme m, presa f de partit
-
♦ sýna e-m vilhylli: mostrar favoritisme envers algú
-
2. (vilhylli fyrirfram) prejudici m (prevenció)
-
♦ persónulegir fordómar eða vilhylli: prevencions o prejudicis personals
vilja <vil ~ viljum | vildi ~ vildum | viljað ║ e-ð>: voler una cosa
-
vilja·beiting <f. -beitingar, no comptable>:
-
1. <GEN = viljatjáning> volició f
-
2. <PSICOL> conació f
-
vilja·brestur <m. -brests, -brestir>:
-
mancança f (o: defecte m) de voluntat
-
vilja·doði <m. -doða, no comptable>:
-
abúlia f
-
viljað:
-
supí de → vilja “voler”
-
viljaður, viljuð, viljað <adj.>:
-
volent
-
♦ → ill·viljaður, -viljuð, -viljað “malvolent, que vol mal, malintencionat -ada”
-
♦ → vel·viljaður, -viljuð, -viljað “benvolent, que vol bé, ben intencionat -ada”
-
vilja·fastur, -föst, -fast <adj.>:
-
de voluntat ferma
-
vilja·festa <f. -festu, no comptable>:
-
fermesa f de voluntat
-
vilja·glöp <n.pl -glapa>:
-
parabúlia f
-
vilja·laus, -laus, -laust <adj.>:
-
sense voluntat
-
vilja·leysi <n. -leysis, no comptable>:
-
manca f de voluntat
-
vilja·lítill, -lítil, -lítið <adj.>:
-
de voluntat dèbil, dèbil de voluntat, de poca força de voluntat
-
vilja·magn <n. -magns, no comptable>:
-
força f de voluntat
-
♦ stálhart viljamagn: una força de voluntat fèrria
-
vilja·missir <m. -missis, no comptable>:
-
disbúlia f
-
viljandi, viljandi, viljandi <adj. inv.>:
-
volent, intencionat -ada, premeditat -ada
-
♦ gera e-ð viljandi: fer una cosa a dretcient (o: expressament; o: a posta)
-
vilja·skortur <m. -skorts, no comptable>:
-
hipobúlia f
-
vilja·sterkur, -sterk, -sterkt <adj.>:
-
de voluntat ferma
-
vilja·stol <n. -stols, no comptable>:
-
abúlia f
-
vilja·styrkur <m. -styrks, -styrkir. Gen. pl.: -styrkja; dat.pl.: -styrkjum>:
-
força f de voluntat
-
♦ sýna mikinn viljastyrk: mostrar una gran força de voluntat
-
vilja·stýrður, -stýrð, -stýrt <adj.>:
-
<PSICOL> voluntari -ària
-
♦ viljastýrðir vöðvar: músculs voluntaris
-
vilja·yfirlýsing <F. -yfirlýsingar, -yfirlýsingar>:
-
declaració f de compromís
-
vilja·þrek <n. -þreks, no comptable>:
-
força f de fermesa
-
vilji <m. vilja, no comptable>:
-
voluntat f
-
◊ verði þinn vilji (τὸ θέλημα θελήματος: γενηθήτω τὸ θέλημά σου), svo á jörðu sem á himni: es faci la teva voluntat així en el cel com a la terra
-
♦ af frjálsum vilja: motu proprio, voluntàriament, per pròpia iniciativa
-
♦ e-r er allur af vilja gerður: tot ell és ple de voluntat i bones intencions, és ple de les millors intencions
-
♦ gegn vilja e-s: contra la voluntat d'algú
-
♦ góður vilji: bona voluntat
-
♦ hafa sterkan vilja: tenir una gran voluntat, tenir una gran força de voluntat
-
♦ koma fram vilja sínum: imposar la seva voluntat, anar només a la seva, fer el que més li convé i interessa
-
♦ taka viljann fyrir verkið: acontentar-se amb el que hi hagi fet [fins al moment]
-
♦ veikur vilji: una voluntat feble
-
♦ vilji er allt sem þarf: la voluntat és l'únic que ens cal
-
♦ það var eindreginn vilji hans: ha estat la seva expressa voluntat
-
viljugur, viljug, viljugt <adj.>:
-
de bona gana
-
♦ e-m er e-ð viljugt: una cosa li ve de gust a algú
-
♦ vera viljugur að <+ inf.>: trobar gust a <+ inf.>, <+ verb> una cosa de grat (o: de bona gana)
-
♦ → sjálf·viljugur, -viljug, -viljugt “voluntari -ària”
-
villa¹ [ˈvɪtl̥a] <f. villu, villur. Gen. pl.: villna>:
-
1. (það að villast) extraviament m (fet de perdre el camí o l'orientació, de perdre's)
-
♦ ganga í villu: <LOC GEN & FIG> anar perdut -uda, anar esgarriat -ada (trobar-se extraviat & desorientat, sense nord, sense rumb)
-
♦ lenda í villu: perdre's, extraviar-se
-
◊ lenda í villu í þokunni: perdre's en la boira
-
◊ þeir hafa farið af rétta veginum og lent í villu. Þeir fara sömu leið og Bíleam, sonur Bósors, sem elskaði ranglætislaun. En hann fékk ádrepu fyrir glæp sinn. Mállaus eykurinn talaði mannamál og aftraði fásinnu spámannsins: s'han desviat del camí recte i s'han esgarriat. Caminen pel mateix camí que en Balaam, el fill d'en Bosor, que va voler una paga d'iniquitat i fou reprès pel seu crim: una somera muda li va parlar amb veu humana, impedint-li així al profeta la seva follia
-
2. (röng hugmynd & vitleysa & brot) error m,f (falta & fallada & idea errònia & esgarriament)
-
◊ vei þeim, því að þeir hafa gengið á vegi Kains og hrapað í villu Bíleams fyrir ávinnings sakir og tortímst í þverúð (ἀντιλογία, τῇ ἀντιλογίᾳ) Kóra: ai d'ells!, car han seguit el camí d'en Caín i s'han llançat a l'esgarriament d'en Balaam per profit i s'han anorreat en la revolta d'en Corè (ˈqoraħ, קֹרַח ǁ Κόρε)
-
◊ með því að þér vitið þetta fyrirfram, þér elskaðir, þá hafið gát á yður, að þér látið eigi dragast með af villu þverbrotinna manna og fallið frá staðfestu yðar: vosaltres, doncs, estimats, sabent això per endavant, pareu esment a no deixar-vos endur per l'error dels qui infringeixen la llei (ἄθεσμος -ον, τῇ τῶν ἀθέσμων πλάνῃ) ni decaigueu de la vostra fermesa
-
◊ ... sem þýðir að hægt er að gera þrjár villur í hverri spurningu: ...la qual cosa ol dir que és possible de cometre tres errors a cada pregunta
-
♦ finnið fimm villur: trobeu els cinc errors (passatemps consistent en dos dibuixos idèntics amb petites divergències que cal trobar)
-
♦ ganga í villu: <LOC FIG> viure en l'error
-
◊ þeir láta klingja drembileg hégómaorð og tæla með holdlegum girndum og svívirðilegum lifnaði þá, sem fyrir skömmu hafa sloppið frá þeim, sem ganga í villu: fan sonar altisonants discursos inflats de vanitat i sedueixen amb les passions de la carn i una vida disbauxada els qui no fa gaire s'han apartat dels qui viuen en l'error
-
♦ leiða e-n í villu: induir algú a error (o: engany), seduir algú, induir algú a foraviament, foraviar algú, enganyar algú
-
◊ hinum réttláta vegnar betur en öðrum, en vegur óguðlegra leiðir þá í villu: el just prospera millor que d'altres, però el camí dels impius els esgarria
-
◊ hjá honum er máttur og viska, á valdi hans er sá er villist, og sá er í villu leiðir: d'ell són la força i la saviesa, i seus són tant el qui erra com el qui el fa errar
-
◊ fyrir þá sök og vegna þess að þeir hafa leitt lýð minn í villu með því að segja: ,Heill!' þar sem engin heill var, og þegar þeir hlóðu vegg, riðu þeir kalki á hann, þá seg þú kölkurunum, - því hann skal hrynja: Sjá, ég mun láta koma steypiregn, sem skolar honum burt, haglsteinar skulu niður falla og stormbylur á skella: per aquest motiu i a causa del fet que han esgarriat el meu poble tot dient: Pau! quan no n'hi havia pas de pau, i mentre el meu poble bastia una muralla, ells la revestien de calç - digues als qui la revesteixen de calç, ja que s'esbucarà: “Guaita, faré venir una pluja torrencial que l'arregussarà, i les pedres de calabruix cauran damunt ella i la tempesta esclatarà contra ella
-
◊ því að margir eru þverbrotnir og fara með hégómamál og leiða í villu, allra helst eru það þeir sem halda fram umskurn, og verður að þagga niður í þeim: car, molts d'ells són rebels (ἀνυπότακτος -ον, ἀνυπότακτοι) i van amb discursos inflats de vanitat (ματαιολόγος -ον, ματαιολόγοι) i esgarrien la gent i de manera especial n'hi ha entre els qui s'abstenen de la circumcisió. A aquests cal reduir-los al silenci
-
◊ Jesús svaraði þeim: "Varist að láta nokkurn leiða yður í villu. Margir munu koma í mínu nafni og segja: ,Ég er Kristur!' og marga munu þeir leiða í villu. Þér munuð spyrja hernað og ófriðartíðindi. Gætið þess, að skelfast ekki. Þetta á að verða, en endirinn er ekki þar með kominn. Þjóð mun rísa gegn þjóð og ríki gegn ríki, þá verður hungur og landskjálftar á ýmsum stöðum. Allt þetta er upphaf fæðingarhríðanna. Þá munu menn framselja yður til pyndinga og taka af lífi, og allar þjóðir munu hata yður vegna nafns míns. Margir munu þá falla frá og framselja hver annan og hata. Fram munu koma margir falsspámenn og leiða marga í villu: Jesús els va respondre: «Mireu que ningú no us porti a error. Car molts vindran [presentant-se] en nom meu i diran: «Jo sóc el Messies», i seduiran molta de gent. Començareu a sentir parlar de guerres i rumors de guerres; mireu, no us alarmeu: això ha de passar, però encara no serà la fi. Un poble s'alçarà contra un altre, i un regne, contra un altre regne, hi haurà a diversos llocs fams i terratrèmols; però totes aquestes coses no són sinó el començament dels dolors del part. Aleshores els homes us lliuraran perquè patiu turments i us donin mort, i tots els pobles us odiaran per causa del meu nom. Llavors molts apostataran i es trairan els uns als altres i s'odiaran els uns als altres. Sorgiran molts de falsos profetes i seduiran molta de gent
-
♦ snúa e-u í villu: <LOC FIG> refutar una cosa com a error, rebatre una cosa com a error
-
◊ Steinunn kom í mót honum, móðir Skáld-Refs. Hún boðaði Þangbrandi heiðni og taldi lengi fyrir honum. Þangbrandur þagði meðan hún talaði en talaði lengi eftir og sneri því öllu er hún hafði mælt í villu: la Steinunn, la mare d'en Skáld-Refur, va anar al seu encontre. Va predicar durant molt de temps el paganisme al Þangbrandur. Aquest va romandre callat tot el temps que ella li va estar parlant. Després, però, ell li va parlar també força temps i va refutar com a error tot el que ella li havia dit
-
♦ vaða í villu (o: reyk) og svíma (o: svima): <LOC FIG> anar totalment errat -ada (anar ben errat, anar ben equivocat)
-
♦ → innsláttarvilla “falta de tecleig”
-
♦ → málvilla “error de llengua, solecisme”
-
♦ → málfræðivilla “error gramatical”
-
♦ → stafsetningavilla “falta d'ortografia”
-
♦ → ritvilla “falta d'ortografia”
-
♦ → tæknivilla “falta tècnica”
-
3. (trúvilla, villutrú) heretgia f (doctrina herètica)
-
♦ fara með villu: <LOC RELIG> haver abraçat (o: adoptat) una doctrina herètica
-
◊ en þegar biskup hafði séð hvaða bók þetta var, reiddist hann enn meir, spurði prest með þjósti hvort hann færi með villu Lúthers, fleygði bókinni norður í traðir og hélt við svo búið inn í kirkju: i quan el bisbe va haver vist de quin llibre es tractava, encara es va enfurismar més i va preguntar al prevere amb brusquedat si havia adoptat l'heretgia d'en Luter i va llençar el llibre al caminoi que donava cap al nord, i, havent-ho fet, es va dirigir cap a dins l'església
-
◊ kappræðum þessum lauk á þá leið, að borgarráðið lýsti yfir því, að þar hefði ekki sannast, að Zwingli færi með villu og því bæri honum og öðrum prédikurum, hér eftir eins og hingað til, að boða heilagt evangelíum og rétta guðlega ritningu samkvæmt anda guðs. Katólskir menn reyndu nú með valdi að kæfa siðbótarhreyfinguna, en með litlum árangri: aquestes [dues] disputacions varen acabar d'aquesta manera: el consell de la ciutat va declarar al respecte que no s'havia demostrat que en Zwingli hagués abraçat una heretgia i que, en virtut d'aquest fet, a partir d'aquell moment i fins a nou avís, a ell i d'altres predicadors els corresponia de predicar el sant evangeli i interpretar les divines escriptures segons l'esperit de Déu. Els catòlics aleshores varen intentar de sufocar per la força el moviment reformista, encara que amb poc èxit
-
4. (með tilvísun til heiðni) falsa creença (referit al paganisme)
-
◊ berja frá ek stǫngum stórum ǁ stillis rekka ljótrar villu ǁ milda ambátt mána foldar ǁ mildings frægs ok vǫndum gildum: he sentit a dir que els homes del rei, de lleig esgarriament (aquí el mot s'aplica al paganisme), pegaren a la generosa serva del cèlebre príncep de la plana de la lluna (la planúria de la lluna = el cel) amb grans garrots i gruixudes vergues
-
5. <†> (sturlun) trastocament m (trastorn)
-
villa² [ˈvɪlːa] <f. villu, villur. Gen. pl.: villa>:
-
vil·la f (ARQ & ARQUIT & torre, xalet)
-
♦ rómversk villa: <ARQ & ARQUIT> una vil·la romana
-
villa <villi ~ villum | villti ~ villtum | villt>:
-
1. <e-n>: (leiða e-n af leið) fer perdre el camí a algú (en sentit propi & figurat = desencaminar algú, esgarriar algú)
-
◊ „Nótt hefir mik villt vesala,“ segir hon, „leynandiz um eyðimǫrkina. Lofaðu mér at hvílaz í hyrningu þíns herbergis, at eigi beri svá til, at ek verða bráð náttligum dýrum“ — «Nox enim me infelicem,» inquit, «in eremo latitantem comprehendit; iube me requiescere in angulo cellulae tuae, ne forte efficiar nocturnis bestiis praeda»: “La nit m'ha fet perdre el camí, mísera de mi”, li va dir, “errant per l'ermàs. Permet-me de descansar a un racó de la teva cel·la per tal que no s'esdevingui que sigui presa de les bèsties [salvatges] nocturnes”
-
♦ vera villtur: haver-se perdut
-
♦ ég er villtur: m'he perdut
-
2. <e-n>: (sturla) trastocar algú (trastornar-lo mentalment)
-
◊ ef þú ferr þann veg, er vándar vættir byggja, ver varr um þik! Tak þér ekki herbergi nær gǫtu, þótt þik nátti, þvíat opt búa þar illar vættir, þær menn villa (VS, ed. Uwe Ebel (1997), cap. XX, pàg. 56): si has d’anar per un camí a la vora del qual viuen criatures malignes (=demoníaques), vés-hi amb molt de compte. No cerquis aixopluc per passar la nit a prop d'un camí, no ho facis ni encara que ja s’estigui fent fosc, perquè espesses vegades s’esdevé que és precisament allà on viuen les criatures malignes que indueixen els homes a error (interpretable com a que trastornen, trastoquen o porten a la perdició els homes) (vocabulari: #1. nær gǫtu: Si assumim que aquesta gata és idèntica amb el vegr esmentat una mica més amunt, la traducció fóra llavors: ...a prop d'aquest camí; #2. villa: Cf. en Baetke 19874, pàg. 740: <...> irreführen, verwirren (e-n): þar búa illar vættir, þær er menn villa welche die Menschen in die Irre führen)
-
3. <e-n>: (blekkja) entabanar algú (enganyar)
-
4. <e-ð>: (falsa) falsificar una cosa (mistificar, falsejar, esp. amb fins fraudulents)
-
♦ villa heimildir: haver-se perdut
-
♦ villa heimildir á fé: falsificar les marques del bestiar
-
♦ villa á sér heimildir: donar indicacions errònies de si mateix (esp. fer creure que un és algú altre, assumir una falsa identitat)
-
♦ villa leitina fyrir e-m: posar algú sobre una pista falsa
-
♦ villa rúnir: estrafer les runes (escriure-les malament esp. per atènyer fins maliciosos)
-
♦ rista [rúnir] villt: entallar (o: gravar) runes estrafetes (escriure malament un text rúnic)
-
◊ ok er þau vǫknuðu, mælti hon til Hǫgna: “Heiman ætlar þú, ok er þat úráðligt. Far heldr í annat sinn! Ok eigi muntu vera gløggrýnn, ef þér þykkir, sem hon hafi í þetta sinn boðit þér, systir þín. Ek réð rúnarnar, ok undrumk ek um svá vitra konu, er hon hefir villt ristit. En svá er undir, sem bani yðarr liggi á, en þar var [p. 89] annathvárt, at henni varð vant stafs, eða elligar hafa aðrir villt. Ok nú skaltu heyra draum minn (Vǫlsunga saga. Ed. Uwe Ebel (1997), pàgs. 88-89): quan es van despertar, li va dir a en Hǫgni: “Tens la intenció de marxar d'aquí, però no és aconsellable que ho facis. Val més que ho facis en una altra ocasió. Si creus que aquest cop t’ha convidat ella, ta germana, és que no saps llegir gaire les runes. Jo les vaig llegir [ahir] i em va sorprendre que una dona tan sàvia com és ella, s’equivoqués en gravar-les. Sota la inscripció n’hi ha una altra que sembla parlar de la vostra mort, de manera que una de dues: o bé ella no se’n va recordar de posar-hi una runa o bé algú altre ha canviat el que ella hi havia gravat (fent que el text digui el contrari del que deia originàriament). I ara, escolta el meu somni
-
♦ villtar rúnir: runes estrafetes (i per això mateix, amb poders danyosos)
-
♦ villa skírslu: falsejar el resultat d'una ordalia
-
5. <villa um fyrir e-m>: #1. (blekkja) enganyar algú (engalipar, ensarronar); #2. (ringla) desconcertar algú (atorrollar, confondre, desorientar)
-
♦ villa fyrir e-m: informar malament algú, malinformar algú
-
♦ villa [fyrir] e-m sýn (o: sjónir) [með e-u]: entabanar algú [amb una cosa], encegar algú [amb una cosa]; proporcionar a algú una impressió errònia o equivocada
-
villandi, villandi, villandi <adj.inv.>:
-
enganyós -osa
-
◊ en vondir menn og svikarar munu magnast í vonskunni, villandi (πλανῶν -ῶσα -ῶν ~ πλανᾶν: πλανῶντες καὶ πλανώμενοι) aðra og villuráfandi sjálfir: però els dolents i els impostors s'acreixeran en llur maldat, esgarriant (enganyant) els altres i esgarriats (enganyant-se) ells mateixos
-
◊ gætið þess að láta engan hertaka ykkur með marklausu, villandi spekitali (— ~ —: διὰ τῆς φιλοσοφίας καὶ κενῆς ἀπάτης) sem byggist á mannasetningum (κατὰ τὴν παράδοσιν τῶν ἀνθρώπων) og er komið frá heimsvættunum (κατὰ τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου) en ekki frá Kristi: pareu esment de no deixar-vos capturar amb sofismes (lit.: converses filosòfiques) enganyosos i fútils que es basen en tradicions humanes, i procedeixen dels esperits elementals del món (genis del món?) però no pas del Crist
-
villast <villist ~ villumst | villtist ~ villtumst | villst>:
-
1. (fara af réttri leið) perdre's (extraviar-se, no trobar el camí & esgarriar-se)
-
◊ en hann tók hana með miskunnaryfirbragði inn í hellinn ok frétti eptir, hver sǫk hana heldi til at villaz um eyðimǫrkina — At ille primo miserationis obtentu recepit eam intra speluncam, requirens quae ei causa errandi per eremum fuerit?: i ell la va acollir, amb el pretext de la compassió, dins la cova i li demanà (inquirí) quina causa l'havia empesa a errar per l'ermàs
-
◊ nú er þat frá Signýju at segja, at hon ferr til jarðhúss bróður síns ok biðr hann veita sér herbergi um nóttina, “þvíat ek hefi villzk á skóginum úti. Ok veit ek eigi, hvar ek fer” (VS, ed. Uwe Ebel (1997), cap. VII, pàg. 20): pel que fa a la Signý, cal que ara contem que se n’anà a la casa semisubterrània del seu germà i li va demanar que li donés cobiti per aquella nit, “perquè m’he perdut al bosc i ja no sé per on vaig”
-
◊ Villist vættir, ǀ verði ódœmi, ǁ
hristist hamrar, ǀ heimr sturlist, ǁ
versni veðrátta, ǀ verði ódœmi, ǁ
nema þú, Hringr konungr, ǀ Herrauð friðir ǁ
ok honum Bósa ǀ bjargir veitir: Que els esperits [protectors del teu regne] es perdin! Que que passin fets espantosos! Que els espadats tremolin (amb terratrèmols)! Que el món s'avaloti! Que el temps empitjori! Que passin fets espantosos! Llevat que tu, rei Hringr, facis la pau amb en Herrauðr i donis protecció al Bósi
-
♦ villast af (o: á) leið: perdre's [pel camí], perdre el camí (perdre l'orientació en el camí)
-
◊ hann hafði villst á leiðinni: s’havia perdut
-
♦ villast af vegi (o: leið ~ villast vegar[ins]): perdre's (perdre l'orientació en el camí, extraviar-se, errar el camí & perdre el rumb , esgarriar-se, desorientar-se)
-
◊ svo gerði hann, finnur dyrnar þegar opnar, stekkur út jafnskjótt og brott í skóginn. Þegar þeir urðu varir þessa þá slógu þeir hundum sínum og fóru eftir sem snúðulegast en hann liggur og leynist og sér gerla, vesall karl, hvar þeir fara eftir honum. Nú villast hundar þegar farsins er þeir liðu að honum en þeim öllum villtist sýnin svo að engi maður mátti finna hann og lá hann þar fyrir fótum þeim. Ventu þeir þá heim aftur þaðan og veinuðu mjög og hörmuðu er þeir máttu eigi fá staðið hann: així ho va fer: va trobar obertes les portes [del càrcer] i va fugir immediatament d'allà, corrent a refugiar-se dins el bosc. Tan bon punt [els guardians] se n'adonaren, varen amollar llurs gossos i començaren a empaitar-lo tan ràpidament com els era possible. Ell, emperò, el pobre home, es va ajeure i amagar [dins el bosc], veient clarament com els altres l'anaven empaitant. Però aleshores els gossos varen perdre la seva pista (el seu rastre) sobtadament, de manera que el passaren de llarg, i a tots els homes els ulls els varen enganyar, de manera que cap d'ells no fou capaç de trobar el presoner escapat i això que el tenien ajagut ben davant ells. Llavors se'n tornaren a casa, amb grans planys i laments que no l'havien pogut trobar
-
♦ villast á e-u ~ e-m: equivocar-se de cosa ~ persona (confondre's de persona o de cosa, creure que algú o una cosa és algú altre o una altra cosa)
-
♦ villast á fólki: confondre persones (prendre una persona per una altra)
-
♦ villast inn á götur borgarinnar: perdre's pels carrers de la ciutat
-
♦ það er ekki um að villast: <LOC FIG> no hi ha volta de full (o: és més clar que l'aigua)
-
2. (fara af réttri trú) caure en l'error (apartar-se de la fe veritable, incaure en heretgia & apostatar)
-
villi- <en compostos>:
-
1. <GEN> salvatge
-
2. (planta, jurt) silvestre (planta)
-
villi·asni <m. -asna, -asnar>:
-
onagre m (mamífer Equus hemionus)
-
villi·blaðlaukur <m. -blaðlauks, -blaðlaukar>:
-
porradell m, all porrer, all porret, all porrit, all m porro (Val.), all m de serp (Mall.) (planta Allium ampeloprasum) (→ perlulaukur; → risageirlaukur; → risahvítlaukur)
-
villi·blóm <n. -blóms, -blóm>:
-
flor f silvestre
-
villi·bráð <f. -bráðar, -bráðir. Pl. no hab.>:
-
(veiðidýrakjöt) carn f de caça
-
villi·dómur <m. -dóms, -dómar>:
-
salvatgeria f, barbàrie f (→ villimennska)
-
villi·dýr <n. -dýrs, -dýr>:
-
animal m (o: bèstia f) salvatge
-
villidýra·fána <f. -fánu, no comptable>:
-
fauna f salvatge
-
villidýrs·æði <n. -æðis, no comptable>:
-
salvatgia (o: ferotgia) f
-
villi·einkornhveiti <n. -einkornhveitis, no comptable>:
-
espelta f silvestre (planta Triticum aegilopoides syn. Triticum monococcum subsp. aegilopoides)
-
villiepla·tré <n. -trés, -tré. Gen. pl.: -trjáa; dat.pl.: -trjám>:
-
pomera borda (o: silvestre; o: salvatge) , pomera f de bosc (arbre Malus sylvestris)
-
villi·epli <n. -eplis, -epli>:
-
poma f de bosc, poma boscana (o: borda) (fruit de l'arbre Malus sylvestris) (→ skógarepli)
-
villi·gata <f. -götu, -götur. Gen. pl.: -gatna>:
-
mala via, mal camí, camí esgarriat (o: equivocat)
-
♦ gera veginn að villigötum: <LOC FIG> convertir un camí en una mala via (o: un camí foraviat)
-
◊ þjóð mín. Smábörn þjaka hana
og konur ríkja yfir henni.
Þjóð mín. Leiðtogar þínir leiða þig afvega,
gera veginn sem þú gengur að villigötum ( ~ : ʕamˈm-ī məʔaʃʃəˈrɛi̯-χā maθˈʕīm wə-ˈδɛrɛχ ʔɔrəħɔˈθɛi̯-χā bilˈlēʕū, עַמִּי מְאַשְּׁרֶיךָ מַתְעִים, וְדֶרֶךְ אֹרְחֹתֶיךָ בִּלֵּעוּ): poble meu! Els infants petits l'afligeixen i les dones el governen. Poble meu! Els teus conductors (guies) t'esgarrien, converteixen el camí per on vas en camins d'error (camins foraviats, esgarriats)
-
♦ vera kominn á villigötur: <LOC FIG> esgarriar-se, haver acabat pel camí esgarriat, haver-se perdut -uda
-
◊ þeir voru komnir á slíkar villigötur (αἱ πλάνης ὁδοί: καὶ γὰρ τῶν πλάνης ὁδῶν μακρότερον ἐπλανήθησαν) að þeir töldu, eins og fávís börn, guði vera kvikindi sem jafnvel önnur dýr hefðu andstyggð á: s’havien esgarriat per uns camins tals de l'error que, com a infants ignorants, prenien per déus bèsties que fins i tot farien fàstic als altres animals
-
♦ leiða e-n á villigötur: <LOC FIG> menar algú pel mal camí, desencaminar algú
-
♦ lenda á villigötum: <LOC FIG> acabar pel mal camí, apartar-se del bon camí
-
♦ vera á villigötum: <LOC FIG> anar pel mal camí
-
villi·geit <f. -geitar, -geitur>:
-
cabra f salvatge (mamífer Capra aegagrus syn. Capra hircus)
-
villi·gylta <f. -gyltu, -gyltur. Gen. pl.: -gyltna o: -gylta>:
-
[porc m] senglar m (truja)
-
villi·gæs <f. -gæsar, -gæsir>:
-
oca f salvatge (ocell Anser anser) (→ grágæs)
-
villi·göltur <m. -galtar, -geltir>:
-
[porc m] senglar m (verro)
-
villi·hunang <n. -hunangs, no comptable>:
-
mel f silvestre (o: boscana)
-
◊ Jóhannes bar klæði úr úlfaldahári og leðurbelti um lendar sér og hafði til matar engisprettur og villihunang (τὸ ἄγριον μέλι -ίου -έλιτος ~ [mel siluestre]: ἡ δὲ τροφὴ ἦν αὐτοῦ ἀκρίδες καὶ μέλι ἄγριον): ell, en Joan, duia un vestit fet de pèl de camell i una corretja de cuiro al voltant de la cintura i s'alimentava de llagosts i mel silvestre (BMonts. = llagostes i mel silvestre; BInterc. = llagostes i mel boscana; BEvang. = llagostes i mel boscana)
-
villi·hveiti <n. -hveitis, no comptable>:
-
1. agropir m (qualsevol planta del gènere Agropyron)
-
2. (melgresi, blaðka) agropir (o: èlim) m d'areny, sègol m de mar (planta Elymus arenarius, Leymus arenarius)
-
villi·jarðarber <n. -jarðarbers, -jarðarber. Gen. pl.: -jarðarberja; dat.pl.: -jarðarberjum>:
-
maduixa f de bosc, maduixa f silvestre
-
villi·kanína <f. -kanínu, -kanínur. Gen. pl.: -kanína>:
-
conill m de camp
-
villi·köttur <m. -kattar, -kettir>:
-
gat fer, gat m salvatge (mamífer Felis silvestris)
-
villi·laukur <m. -lauks, -laukar>:
-
all banyut, all oleraci, all m [de] col (planta Allium oleraceum)
-
villi·lín <n. -líns, no comptable>:
-
llinet m purgant (planta Linum catharticum)
-
villi·ljós <n. -ljóss, -ljós>:
-
foc follet, foc fatu (→ mýraljós)
-
villi·maður <m. -manns, -menn>:
-
1. (villtur maður & vansiðaður maður, ruddi) salvatge m & f (membre de poble incivilitzat & toixarrut, mancat d'urbanitat)
-
2. (barbari, rusti, siðleysingi) bàrbar m, bàrbara f (persona feréstega, brutal, ruda, inculta, grollera)
|
Sempre que es pugui traçar una línia delimitatòria entre salvatge i bàrbar, és clar. |
|
|
|
|
-
villi·malva <f. -mölvu, -mölvur. Gen. pl.: -malva>:
-
malva f [de cementiri], malva f major, vauma f (Mall.) (planta Malva sylvestris ssp. sylvestris)
-
villi·mannlegur, -mannleg, -mannlegt <adj.>:
-
bàrbar -a (barbàric, salvatge, cruel)
-
◊ en konungurinn var kominn með þeim villimannlega (βαρβαροῦσθαι ~ βεβαρβαρωμένος -ένη -ένον: τοῖς δὲ φρονήμασιν ὁ βασιλεὺς βεβαρβαρωμένος ἤρχετο) ásetningi að láta Gyðinga líða enn meira en þeir höfðu liðið í stjórnartíð föður hans: però el rei havia arribat amb el bàrbar propòsit de fer patir als jueus encara més del que havien patit durant el regnat de son pare
-
villi·mennska <f. -mennsku, no comptable>:
-
barbàrie f
-
♦ með grimmd og villimennsku: amb crueltat i barbàrie
-
◊ en þeir Gyðingar sem neyddir höfðu verið til að ganga í lið með honum sögðu: „Deyddu þá fyrir alla muni ekki með slíkri grimmd og villimennsku (βαρβάρως: μηδαμῶς οὕτως ἀγρίως καὶ βαρβάρως ἀπολέσῃς) heldur skalt þú hafa þann dag í heiðri sem Hinn alskyggni hefur heiðrað og gert helgari öllum öðrum dögum“: però els jueus que havien estat forçats a unir-se a les seves tropes, li deien: “No els matis pas (de cap manera) amb tal crueltat i barbàrie, ans tribuna honor al dia que El qui tot ho veu va honorar i fer més sant que tots els altres dies”
-
villi·naut <n. -nauts, -naut>:
-
brau (o: toro; o: bou) m salvatge
-
◊ bjarga mér úr gini ljónsins
og frá hornum villinautanna (rēm ~ רֵם: hōʃīˈʕ-ēnī <...> ū-mi-qqarˈnēi̯ rēˈmīm ʕănīˈθ-ānī, הוֹשִׁיעֵנִי <...> וּמִקַּרְנֵי רֵמִים עֲנִיתָנִי). Þú hefur bænheyrt mig: salva'm de la gola del lleó i de les banyes dels braus salvatges. M'has escoltat
-
◊ hann lætur Líbanon hoppa eins og kálf, Sirjonfjall eins og villinaut (rəˈʔēm ~ רְאֵם: wə-ɕiˈrjɔn kəˈmō βɛn־rəʔēˈmīm, לְבָנוֹן וְשִׂרְיֹן, כְּמוֹ בֶן-רְאֵמִים): fa botar el Líban com un vedell i el Sarion (Sirion) com un brau salvatge
-
◊ vill villinautið (rēi̯m ~ רֵים: hă-ˈʝɔʔβɛh rrēi̯m ʕāβəˈδɛ-χā, הֲיֹאבֶה רֵּים עָבְדֶךָ) þræla fyrir þig, stendur það næturlangt við jötu þína? Geturðu bundið villinautið (rēi̯m ~ רֵים: hă-θiqˌʃār־ˈrēi̯m bə-ˈθɛlɛm ʕăβɔˈθ-ō, הֲתִקְשָׁר-רֵים, בְּתֶלֶם עֲבֹתוֹ) í plógfarinu með reipum, plægir það dalgrundirnar á eftir þér?: que s'escarrassarà el bou salvatge per tu, que s'estarà tota la nit a la vora de la teva grípia? Que podràs lligar el bou salvatge al solc amb cordes? Que llaurarà les valls darrere teu?
-
villings·svín <n. -svíns, -svín>:
-
porc m feral (porc domèstic ensalvatgit)
-
villingur <m. villings, villingar>:
-
1. (ótemja) cavall (o: poltre) feréstec (esquerp, indòmit, intractable & salvatge, no aregat)
-
2. (ótamin, villt skepna & mjög stygg sauðkind) animal feréstec (animal salvatge, no domesticat i/o ensalvatgit, que ha tornat salvatge & ovella [molt rebeca])
-
3. (óstýrilátt, hemjulaust barn) dimoni m de nen, estrúmbol m (nen molt entremaliat i revoltós)
-
4. (óstýrilátur, hemjulaus unglingur) brivall m, revolter m, bergant m [de jove] (Mall.) (noi (jove) molt entremaliat i revoltós
)
-
villi·olíuviður <m. -olíuviðar, -olíuviðir>:
-
ullastre m (arbre oleaster, Olea europaea var. silvestris) (→ villtur olíuviður)
-
◊ en þótt nokkrar af greinunum hafi verið brotnar af og hafir þú sem ert villiolíuviður (ἡ ἀγριέλαιος -ίου, ἡ ἀγριελαία -ίας: σὺ δὲ ἀγριέλαιος ὢν ἐνεκεντρίσθης ἐν αὐτοῖς) verið græddur inn í þeirra stað og fáir með öðrum greinum að njóta rótarsafa olíuviðarins, skaltu ekki stæra þig (κατακαυχῶ) gegn hinum: però encara que algunes de les branques hagin estat trencades i que tu, que ets un ullastre, hagis estat empeltat en llur lloc i treguis profit, amb les altres branques, de la saba de l'arrel de l'olivera, no et gloriegis (vantis) pas a costa d'elles
-
villi·rós <f. -rósar, -rósir>:
-
roser m de bardissa, roser m silvestre, gavarrera f, englantiner m (qualsevol roser silvestre i, especialment, la Rosa canina)
-
villi·steinselja <f. -steinselju, no comptable>:
-
julivert bord, etusa f, julivertassa f, julivert m de muntanya (planta Aethusa cynapium)
-
villi·stígur <m. -stígs, -stígir (o: -stígar)>:
-
camí equivocat (?), camí solitari, feréstec, poc fressat (?)
-
◊ um qveldit óro heitstrengingar. Var fram leiddr sonargǫltr,
lǫgðo menn þar á hendr sínar, oc strengðo menn
þá heit at bragarfulli. Heðinn strengði heit til Svávo,
Eylima dóttur, unnusto Helga, bróður síns, oc iðraðiz
svá mioc, at hann gecc á braut villistígo suðr á lǫnd oc
fann Helga, bróður sinn. al vespre es feren els juraments. Varen portar el sonargǫltr, el verro sacrificial (o potser: verro de la reconciliació), els assistents hi posaven llurs mans a sobre i llavors feien llur jurament mentre feien el bragarfull (bevien de la banya a la memòria dels morts i proferien llur jurament). En Heðinn va fer el jurament que posseiria la Sváva, la filla de l'Eylimi, l'estimada d'en Helgi, son germà i [tot seguit després d'haver fet aquest jurament] se'n va empenedir tant d'haver-lo fet que immediatament va partir d'allà i es va dirigir cap a les terres del sud, per camins poc fressats (menys literal.: però es va equivocar de camí) i es va trobar amb en Helgi, el seu germà (vocabulari: #1. bragarfull: Cf. en Kuhn 1968³, pàg. 31: bragar-full n. schwurbecher (HHv. 30 pr u. 32). El moment, durant la celebració dels iol en què hom feia les libacions rituals (als déus i als morts) i de juraments als vius. #2. villistígur: Cf. en Kuhn 1968³, pàg. 227: villi-stígr m. wilder (unbegangener, einsamer) pfad, od.: irrweg (HHv. 30 pr))
-
villi·sveppur <m. -svepps, -sveppir (o: -sveppar)>:
-
bolet m silvestre (o: de bosc) (bolet no cultivat)
-
villi·svín <n. -svíns, -svín>:
-
[porc m] senglar m
-
villi·uxi <m. -uxa, -uxar>:
-
bou m salvatge
-
villi·þjóð <f. -þjóðar, -þjóðir>:
-
poble m salvatge
-
villi·önd <f. -andar, -endur (o: <†> -andir)>:
-
oca f salvatge
-
villtur, villt, villt <adj.>:
-
1. (ótaminn & frumstæður & sem vex villt) salvatge (no domesticat & no civilitzat & agrest, que creix espontàniament)
-
◊ Kentárar voru ósiðaður og villtir: els centaures eren incivilitzats i salvatges
-
◊ Gígantar eru í Odysseifskviðu þjóðflokkur villtra risa, sem ásamt Kýklópum búa í Hyperíu eða „Upplandinu“. Sagan um tortímingu þeirra er ekki kunn: els gegants són, a l'Odissea una tribu de gegants salvatges que, ensems amb els ciclops viuen a Hipèria o “Terra Alta” (Od. VI:4). Es desconeix la història de llur destrucció
-
♦ villt dýr: animal m (o: bèstia f) salvatge
-
♦ fána villtra dýra: fauna salvatge
-
♦ villt jurt: una planta salvatge
-
♦ villt náttúran: la natura salvatge
-
♦ lífið í villtri náttúrunni: la vida en la natura salvatge
-
♦ villt veiðidýr: animal de caça major
-
♦ villtar dúfur: coloms salvatges
-
♦ villtir hálfasnar: onagres salvatges
-
◊ hinn loðhjartaði Pýlemon var fyrir Paflagónum; hann var frá Enetalandi; þaðan er komið kyn enna villtu (ἀγρότερος, -έρα, -ότερον: ὅθεν ἡμιόνων γένος ἀγροτεράων) hálfasna: en Pilemen de cor hirsut comandava els paflagonis; ell era del país dels ènets, d'allà prové la raça dels onagres salvatges (l'original fa: Παφλαγόνων δ’ ἡγεῖτο Πυλαιμένεος λάσιον κῆρ ǁ ἐξ Ἐνετῶν, ὅθεν ἡμιόνων γένος ἀγροτεράων)
-
♦ villtur olíuviður: ullastre m (arbre oleaster, Olea europaea var. silvestris) (→ villiolíuviður)
-
◊ þegar þeir heyrðu þetta létu þeir kunngjöra það og kalla út í öllum borgum sínum og í Jerúsalem: „Farið upp í fjalllendið og sækið greinar af ræktuðum (עֲלֵי-זַיִת) og villtum olíuviði (ʕēt͡s ˈʃɛmɛn ~ עֵץ שֶׁמֶן: wə-hāˈβīʔū ʕălēi̯־ˈzaʝiθ wa-ʕălēi̯־ˈʕēt͡s ˈʃɛmɛn, וְהָבִיאוּ <...> וַעֲלֵי-עֵץ שֶׁמֶן), myrtu, pálmum og öðrum lauftrjám til að gera laufskála (סֻכֹּת), eins og skráð er“: quan varen sentir això, feren anunciar i proclamar el següent a totes llurs poblacions i a Jerusalem: “Pugeu a la muntanya i aneu a cercar-hi rams d'olivera i d'ullastre, de murtra, de palmeres i d'altres arbres frondosos per fer cabanelles, tal i com està escrit”
-
♦ villtur þjóðflokkur: una tribu salvatge
-
2. (villings-, orðinn villtur) feral (ensalvatgit, que ha passat a l'estat salvatge després d'haver estat domesticat o conrat)
-
♦ verða villtur: ensalvatgir-se
-
♦ villt svín: porcs ensalvatgits (o: ferals)
-
3. (falsaður) espuri -úria, falsificat -ada (falsejat, no autèntic, mistificat)
-
◊ ok er menn hǫfðu drukkit, sem líkaði, þá fóru þeir at sofa. Tekr Kostbera at líta á rúnarnar ok innti stafina ok sá, at annat var á ristit, en undir var, ok villtar váru rúnarnar. Hon fekk þó skilit af vizku sinni. Eptir þat ferr hon til rekkju hjá bónda sínum.
Ok er þau vǫknuðu, mælti hon til Hǫgna: “Heiman ætlar þú, ok er þat úráðligt. Far heldr í annat sinn! Ok eigi muntu vera gløggrýnn, ef þér þykkir, sem hon hafi í þetta sinn boðit þér, systir þín. Ek réð rúnarnar, ok undrumk ek um svá vitra konu, er hon hefir villt ristit. En svá er undir, sem bani yðarr liggi á, en þar var [p. 89] annathvárt, at henni varð vant stafs, eða elligar hafa aðrir villt (Vǫlsunga saga. Ed. Uwe Ebel (1997), cap. XXXV, pàgs. 88-89): i quan els homes hagueren begut tant com els va venir en gana, se’n varen anar a jeure. Llavors, la Kostbera es va posar a examinar les runes i les va llegir, i i se’n va adonar que algú hi havia inscrit una cosa diferent del que hi posava [la inscripció que hi havia] al seu dessota, i que les runes [originals] havien estat falsejades, però gràcies a la seva intel·ligència va aconseguir de llegir el que deien les runes originals. Després, se’n va anar al llit, amb el seu marit. I quan es van despertar, li va dir a en Hǫgni: “Tens la intenció de marxar d'aquí, però no és aconsellable que ho facis. Val més que ho facis en una altra ocasió. Si creus que aquest cop t’ha convidat ella, ta germana, és que no saps llegir gaire les runes. Jo les vaig llegir [ahir] i em va sorprendre que una dona tan sàvia com és ella, s’equivoqués en gravar-les. Sota la inscripció n’hi ha una altra que sembla parlar de la vostra mort, de manera que una de dues: o bé ella no se’n va recordar de posar-hi una runa o bé algú altre ha canviat el que ella hi havia gravat (fent que el text digui el contrari del que deia originàriament). I ara, escolta el meu somni (El concepte de villtar rúnar va de la mà del de óvilltar rúnar, que trobem a la mateixa obra, pàg. 55: 19. Þat eru bókrúnar ǁ
ok bjargrúnar ǁ
ok allar ǫlrúnar, ǁ
ok mærar ok meginrúnar, ǁ
hverjum, er þær kná úvilltar, ǁ
of villtar (ɔ: ok úspilltar)³⁷ ǁ
sér at heillum hafa. ǁ
Njóttu, ef þú namt, ǁ
unz rjúfa regin!
³⁷ ‘of villtar’ Hs., Fas; zu ‘ok úspilltar’ bessern nach dem Codex regius der Edda B, R, Ol, F.)
-
4. (sturlaður, geggjaður) trastornat -ada, trastocat -ada (que ha tornat boig, que té l'enteniment esguerrat)
-
◊ jólaaptan, er Haraldr sat at mat, þá kom Svási fyrir dyrr ok sendi konungi boð, at hann skyldi út ganga til hans, en konungr brásk reiðr við þeim sendiboðum, ok bar inn sami reiði hans út, er boð hans hafði borit inn, en hinn bað hann þá eigi fyrir því at síðr í annat sinni ok gaf honum bjórskinn eitt til ok kvað sik vera þann Finninn, er hann hafði ját at setja gamma sinn annan veg brekkunnar á Þoptyn, þar sem þá var konungrinn, en konungrinn gekk út ok varð honum þess játsi, at hann gekk yfir í gamma hans með áeggjan sumra sinna manna, þóat sumir letti. Stóð þar upp Snjófríð, dóttir Svása, kvenna vænust, ok byrlaði ker mjaðar fullt konunginum, ok hann tók alt saman ok hǫnd hennar, ok þegar var sem eldshiti kœmi í hǫrund hans, ok vildi þegar hafa hana á þeiri nótt, en Svási sagði, at þat mundi eigi vera nema at hónum nauðgum, nema konungrinn festi hana ok fengi at lǫgum. Ok hann festi ok fekk ok unni svá með œrslum, at ríki sitt ok allt þat, er hans tígn byrjaði, þá fyrlét hann ok sat hjá henni nótt ok dag náliga, meðan þau lifðu bæði, ok þrjá vetr síðan hon var dauð. Syrgði hann hana dauða, en landslýðr allr syrgði hann villtan: el vespre de Nadal, quan en Haraldr seia a taula, l'Svási es va presentar davant les portes i va fer arribar al rei el missatge que sortís a fora per parlar amb ell, però el rei va reaccionar enfurismant-se amb el missatge, i el mateix que havia portat a dins el seu missatge ara li va a portar a fora l'ira del rei, però l'Svási, nogensmenys, va requerir el rei una segona vegada a sortir i parlar amb ell i li va fer donar una pell de castor dient-li que era el lapó a qui el rei havia permès d'aixecar el seu gammi (construcció de terra i / o torba, típica de lapons i finesos) a l'altra banda del coster de Þoptyn (← Þoptvin. A la versió paral·lela de la Heimskringla apareix amb el doblet Þoptar), on ara hi havia el rei. I el rei va sortir a fora i li va concedir d'anar a l'altra banda del coster, al seu gammi a instància d'alguns dels seus homes, encara que n'hi havia també alguns que li ho desaconsellaren. Al gammi la Snjófríðr, la filla de l'Svási, la més bella dona que un pugui imaginar-se, es va posar dreta i va servir al rei una gerra plena de med i ell la va agafar i amb ell també la mà d'ella. I immediatament fou com si una cremor de foc es posés per tota la seva pell i va desitjar al punt posseir-la aquella nit. Però l'Svási li va dir que no es faria així, llevat que el rei ho fes contra la seva voluntat, i que només seria com el rei volia si s'hi prometia en matrimoni i s'hi casava [tot seguit] a dreta llei. I el rei s'hi va prometre i la va rebre com a dona en matrimoni i l'estimava tan bojament que a partir de llavors va negligir el seu regne i tot allò que esqueia a la seva dignitat [reial], i, mentre tots dos foren vius, i fins a tres anys després de la mort d'ella, ell es va estar a la vora d'ella tota la nit i gairebé, tot el dia. La plorava de morta, però tota la gent del regne plorava per ell, encisat [com estava] (o: el planyien creient que s'havia trastornat) (vocabulari: #1. villtur: Cf. en Baetke 19874, pàg. 740: allr landslýðr syrgði hann villtan alle Einwohner des Landes betrauerten ihn als einen geistig Verwirrten)
-
◊ 26. Frá Svása jötni.
Haraldur konungur fór einn vetur að veislum um Upplönd og lét búa sér til jólaveislu á Þoptum. Jólaaftan kom Svási fyrir dyr þá er konungur sat yfir borði og sendi konungi boð að hann skyldi út ganga til hans.
En konungur brást reiður við þeim sendiboðum og bar hinn sami maður reiði konungs út sem honum hafði borið inn boðin. En Svási bað bera eigi að síður annað sinn erindið og kvað sig vera þann Finninn er konungur hafði játað að setja gamma sinn annan veg brekkunnar þar.
En konungur gekk út og varð honum þess játsi, að fara heim með honum, og gekk yfir brekkuna með áeggjan sumra sinna manna þótt sumir lettu.
Þar stóð upp Snæfríður dóttir Svása, kvinna fríðust, og byrlaði konungi ker fullt mjaðar en hann tók allt saman og hönd hennar og þegar var sem eldshiti kæmi í hörund hans og vildi þegar hafa samræði við hana á þeirri nótt. En Svási sagði að það mundi eigi vera nema að honum nauðgum nema konungur festi hana og fengi að lögum en konungur festi Snæfríði og fékk og unni svo með ærslum að ríki sitt og allt það er honum byrjaði, þá fyrirlét hann.
Þau áttu fjóra sonu. Einn var Sigurður hrísi, Hálfdan háleggur, Guðröður ljómi, Rögnvaldur réttilbeini.
Síðan dó Snæfríður en litur hennar skipaðist á engan veg. Var hún jafnrjóð sem þá er hún var kvik. Konungur sat æ yfir henni og hugði að hún mundi lifna. Fór svo fram þrjá vetur að hann syrgði hana dauða en allur landslýður syrgði hann villtan.
En þessa villu að lægja kom til læknar Þorleifur spaki er með viti lægði þá villu fyrst með eftirmæli með þessum hætti: "Eigi er konungur kynlegt að þú munir svo fríða konu og kynstóra og tignir hana á dúni og á guðvefi sem hún bað þig. En tign þín er þó minni en hæfir og hennar í því að hún liggur of lengi í sama fatnaði og er miklu sannlegra að hún sé hrærð og sé skipt undir henni klæðum."
En þegar er hún var hrærð úr rekkjunni þá slær ýldu og óþefjani og hvers kyns illum fnyk af líkamanum. Var þá hvatað að báli og var hún brennd. Blánaði áður allur líkaminn og ullu úr ormar og eðlur, froskar og pöddur og alls kyns illyrmi. Seig hún svo í ösku en konungurinn steig til visku og hugði af heimsku, stýrði síðan ríki sínu og styrktist, gladdist hann af þegnum sínum en þegnar af honum en ríkið af hvorutveggja: 26. De l'ètun Svási. Un hivern, el rei Haraldur recorria els Upplönd, les Terres Altes, fent-hi les [acostumades] visitacions [als vassalls] i va fer que li preparessin el banquet dels iol a Þoptar (el modern Tofte). El vespre de Nadal, quan el rei ja seia a taula, l'Svási es va presentar davant les portes i va enviar al rei el missatge que sortís a fora per parlar amb ell.
Però el rei va reaccionar enfurismant-se amb aquell missatge, i el mateix missatger que havia portat a dins el missatge de l'Svási ara li va a portar a fora l'ira del rei, però l'Svási, nogensmenys, va manar una segona vegada que li portés el seu missatge i li va fer dir que era el lapó a qui el rei havia donat permís perquè fes el seu gammi (construcció de terra i / o torba, típica de lapons i finesos) a l'altra banda d'aquell coster [de Þoptin].
I el rei va sortir a fora i li va concedir d'acompanyar-lo a casa seva i va travessar el coster a instància d'alguns dels seus homes, encara que n'hi havia també alguns que li ho desaconsellaren.
Al gammi la Snæfríður, la filla de l'Svási, la més bella dona que un pugui imaginar-se, es va posar dreta i va servir al rei una gerra plena de med i ell la va agafar i amb ella també va agafar la mà d'ella. I immediatament fou com si una cremor de foc es posés per tota la seva pell i va desitjar al punt d'unir-se carnalment amb ella aquella mateixa nit. Però l'Svási li va dir que tal cosa no passaria, llevat que el rei ho fes en contra de la seva voluntat, i que només seria si el rei volia s'hi prometia en matrimoni i s'hi casava [tot seguit] a dreta llei. I el rei s'hi va prometre i s'hi va amullerar i la va estimar tan bojament que a partir de llavors va negligir el seu regne i tots els deures que li correesponia complir com a rei.
Varen tenir quatre fills: en Sigurður Garrigó, en Hálfdan Camallarg, en Guðröður Esclat-de-llum i en Rögnvaldur Camadret.
Després la Snæfríður es va morir però el color de la seva pell no va canviar gens, que va continuar tan rosada com quan era viva. El rei s'estava assegut constantment al seu costat creient que tornaria a la vida. Així passaren tres anys durant els quals ell la plorava de morta, però tota la gent del regne plorava per ell, encisat [com estava] (o: el planyien creient que s'havia trastornat).
I per a abaixar aquest trastocament, en Þorleifur el savi va tractar-lo, el qual, amb la seva intel·ligència, va aconseguir posar remei a aquest trastocament anant-li al rei d'antuvi amb bones paraules d'aquesta mena: “Rei, no té res d'estrany que recordis una dona tan bella i de tan alt llinatge i que l'honoris sobre coixins de ploma d'oca i vellut, tal i com ella et va demanar que fessis, però la teva dignitat reial, i la seva, és menor que la que t'escau, per fer tant de temps que ella ja jau amb la mateixa roba i és (=fóra) molt més escaient que la moguin de lloc i canviïn la roba de dessota d'ella”.
I quan la tragueren de dins el llit, el cos desprenia olor de putrefacció i pudor i tota mena de males olors. Cuitaren a preparar-li una pira funerària i l'hi incineraren. Però abans [d'ésser cremada], tot el seu cos es va ennegrir i en sortiren serps i llangardaixos, granotes i gripaus i tota mena de cucs fastigosos. A mesura que va anar quedant reduïda a cendra, el rei va anar recobrant la raó i oblidant (anava deixant de pensar en) la seva niciesa. I després, va [tornar a] governar el seu regne i es va [tornar a] enfortir (va recobrar la seva antiga vigoria), i es va alegrar dels seus súbdits i els seus súbdits d'ell, i el regne de tots dos, del rei i els seus súbdits (vocabulari: #1. veislur: Cf. en Baetke 19874, pàg. 710: <...> Bewirtung, die dem König von seiten seiner Lehnsleute, dem Bischof von seiten der Priester zusteht: konungr ætlaði at fara um vetrinn at veizlum yfir landit; biskupar tóku veizlur af prestum)
-
5. (sem er í villu) equivocat -ada (o: errat -ada; o: esgarriat -ada) (que es troba en un error)
-
6. (vegavilltur) perdut -uda (o: esgarriat -ada) (que no troba pas el camí, extraviat)
-
♦ vera villtur: haver-se perdut -uda
-
♦ ég er villtur: m'he perdut
-
7. (hamslaus, hömlulaus) desenfrenat -ada (o: incontrolat -ada) (que no coneix moderació en una cosa)
-
♦ hann er villtur við vín: no se sap controlar amb l'alcohol
-
villu·boð <n. -boðs, -boð>:
-
missatge m d'error
-
villu·bönd <n.pl -banda>:
-
cadenes f.pl de les seves falses creences, cadenes f.pl de la seva falsa fe
-
◊ svo og eigi síður sýndi óvinur alls mannkyns opinberlega í slíkum hlutum og mörgum öðrum þeim er í frásagnir eru færðir hversu nauðigur hann lét laust sitt ránfengi og þann lýð er hann hafði áður allan tíma haldið hertekinn í villuböndum sinna bölvaðra skurðgoða þá er hann hvessti með slíkum áhlaupum sína grimmdarfulla reiði á þeim sem hann hafði vald yfir sem hann vissi nálgast sína skömm og maklegan skaða síns herfangs: d'igual manera, i no pas menys, l'arxienemic de tot el gènere humà va expressar de manera palesa en tals coses i moltes d'altres que ja s'han exposat en relats [pertinents] fins a quin punt estava disposat a amollar de mala gana el seu botí i el poble que fins llavors havia mantingut captiu tot el temps en les cadenes de la falsa fe en els seus maleïts ídols: quan va saber que s'estava acostant la seva vergonya i el merescut damnatge de la seva captivitat, va aguditzar amb tals atacs la seva ira cruel contra els que tenia en el seu poder
-
villu·flokkur <m. -flokks, -flokkar>:
-
secta herètica, secta f d'heretges
-
villu·gjarn, -gjörn, -gjarnt <adj.>:
-
1. (staður, skógur) en el qual és fàcil perdre-s'hi (paratge, bosc etc.)
-
♦ hér er villugjarnt: aquí és fàcil [de] perdre-s'hi
-
2. (maður) que es perd fàcilment (persona, ésser humà)
-
♦ villugjarn maður: una persona sense sentit de l'orientació, una persona que es perd fàcilment
-
villu·kennari <m. -kennara, -kennarar>:
-
heresiarca m & f
-
villu·kenning <f. -kenningar, -kenningar>:
-
doctrina herètica, ensenyament herètic
-
villu·laus, -laus, -laust <adj.>:
-
sense faltes (o: errors)
-
villu·ljós <n. -ljóss, -ljós>:
-
foc follet, foc fatu (→ mýraljós)
-
villu·maður <m. -manns, -menn>:
-
heretge m & f
-
villur, vill, villt <adj.>:
-
perdut -uda, esgarriat -ada
-
♦ fara villur vegar (o: vega): <LOC GEN & FIG> perdre's (o: foraviar-se; o: extraviar-se; o: esgarriar-se)
-
◊ varir hinna vitru dreifa þekkingu en hjarta heimskingjanna fer villt vegar (— ~ —: wə-ˈlēβ kəsīˈlīm lɔʔ־ˈχēn וְלֵב כְּסִילִים לֹא-כֵן): els llavis dels savis escampen coneixement, però el cor dels nicis s'esgarria
-
♦ hann fór villur vegar (o: vega): es va perdre (ell)
-
♦ hún fór vill vegar (o: vega): es va perdre (ella)
-
♦ það fór villt vegar (o: vega): es va perdre (un subjecte de gènere neutre, com ara un infant)
-
♦ þeir fóru villir vegar (o: vega): es varen perdre (ells)
-
♦ þær fóru villar vegar (o: vega): es varen perdre (elles)
-
♦ þau fóru vill vegar (o: vega): es varen perdre (ells i elles, un grup format per homes i dones)
-
♦ fara villur ~ vill ~ villt vegar (o: vega) um e-ð: <LOC FIG> anar errat -ada en una cosa
-
villu·ráfandi, -ráfandi, --ráfandi <adj. inv.>:
-
esgarriat -ada (o: foraviat -ada; o: extraviat -ada; o: perdut -uda), que camina errant, que erra ça i lla
-
◊ seg mér, þú sem sál mín elskar, hvar heldur þú hjörð þinni til haga, hvar bælir þú um hádegið? Því að hví skal ég vera eins og villuráfandi (ʕɔˈtˁɛh, ʕɔtˁəˈʝāh ~ עֹטֶה, עֹטְיָה: ʃa-llā-ˈmāh ʔɛˈhjɛh kə-ʕɔtˁəˈʝāh ʕal ʕɛˈδrēi̯ ħăβēˈrɛi̯-χā, שַׁלָּמָה אֶהְיֶה כְּעֹטְיָה, עַל עֶדְרֵי חֲבֵרֶיךָ) hjá hjörðum félaga þinna?: digues-me, tu, a qui la meva ànima estima, on pastures el teu ramat, on t'ajeus durant la migdiada? Perquè no vull estar com a perduda a la vora dels ramats dels teus companys
-
◊ og þeir sem eru villuráfandi (tɔˈʕɛh, tɔʕəˈʝāh ~ תֹּעֶה, תֹּעְיָה: wə-ʝāδəˈʕū θɔʕēi̯־ˈrūaħ bīˈnāh, וְיָדְעוּ תֹעֵי-רוּחַ, בִּינָה) í anda munu öðlast skilning og þeir sem mögla láta sér segjast: i els qui estan esgarriats en llur esperit obtindran enteniment i els murmuradors es deixaran instruir
-
◊ hann getur verið mildur við fáfróða og villuráfandi (πλανώμενος -ένη -ώμενον ~ πλανᾶν: μετριοπαθεῖν δυνάμενος τοῖς ἀγνοοῦσιν καὶ πλανωμένοις), þar sem hann sjálfur er veikleika vafinn: ell pot ésser indulgent amb els ignorants i els esgarriats, ja que ell mateix es troba envoltat de feblesa
-
◊ því að þeir voru tímarnir, að vér vorum einnig óskynsamir, óhlýðnir, villuráfandi (πλανώμενος -ένη -ώμενον ~ πλανᾶν: πλανώμενοι), í ánauð hvers konar fýsna og lostasemda. Vér ólum aldur vorn (διάγοντες) í illsku og öfund, vorum andstyggilegir, hötuðum hver annan: car nosaltres, en un altre temps, també érem insensats, desobedients, esgarriats, esclaus de desigs i voluptats de qualsevol mena. Vivíem en la maldat i l'enveja, érem detestables, ens odiàvem els uns als altres
-
◊ en vondir menn og svikarar munu magnast í vonskunni, villandi aðra og villuráfandi (πλανώμενος -ένη -ώμενον ~ πλανᾶν: πλανῶντες καὶ πλανώμενοι) sjálfir: però els dolents i els impostors s'acreixeran en llur maldat, esgarriant els altres i esgarriats ells mateixos
-
♦ villuráfandi naut: un bou perdut
-
♦ villuráfandi sauður: ovella esgarriada (o: perduda;)
-
◊ þjóð mín var villuráfandi (ʔɔˈβēδ, ʔɔβəˈδāh ~ אֹבֵד, אֹבְדָה: t͡sɔʔn ʔɔβəˈδōθ hāˈʝāh ʕamˈm-ī, צֹאן אֹבְדוֹת, הָיָה עַמִּי) sauðahjörð, hirðar hennar leiddu hana afvega í fjöllunum, þeir reikuðu um fjöll og hæðir og gleymdu hvíldarstað sínum: el meu poble era un ramat d'ovelles perdudes, llurs pastors les esgarriaven a les muntanyes, anaven per les muntanyes i els turons i oblidaven llur sestador (cleda)
-
◊ þér voruð sem villuráfandi sauðir (τὸ πρόβατον + πλανώμενος -ένη -ώμενον (πλανᾶν) [= þér voruð villuráfandi sem sauðir]: ἦτε γὰρ ὡς πρόβατα πλανώμενοι), en nú hafið þér snúið yður til hans, sem er hirðir og biskup sálna yðar: éreu com ovelles esgarriades, però ara heu tornat al qui és pastor i bisbe de les vostres ànimes
-
villu·stígur <m. -stígs, -stígar (o: -stígir)>:
-
mala via, mal camí, camí esgarriat (o: equivocat)
-
◊ En fyrir því at faðir minn var bæði vitr ok góðviljaðr, þá fann ek hann í góðu skapi, þegar er hann heyrði, at þat var erendi mitt, at leita nýtra siða; ok lofaði hann mér at spyrja slíks, er ek vilda, um siðaathǫfn eða grein í hverri íþrótt; ok hét því at gera mér alla siðu kunna til hverrar íþróttar, er ek spurða, þá sem makligstir væri hverri íþrótt at fylgja; ok hann hét at sýna mér til viðsýndar þá villistígu, er flestir byrja með upphafi, þeir er snúask frá siðligum þjóðvegum; ok svá hét hann [p. 2] at sýna mér gegnliga gagnstígu, þeim er aptr vilja hverfa af villiáttum til þjóðvega (Espill, cap. I, pàgs. 1-2): I per tal com mon pare era savi i benvolent, el vaig trobar de bon humor tan bon punt va sentir que el meu desig era encercar els usatges útils (=el comportament correcte en societat); i ell em va permetre de preguntar-li tot el que jo volgués sobre el cerimonial dels usatges (siðaathǫfn és un hàpax) i les peculiaritats de cada íþrótt i em va prometre d'ensenyar-me tots els usatges relatius a qualsevol íþrótt sobre la qual jo li preguntés, i com fóren els usatges més escaients per a cada íþrótt, i em va prometre de mostrar-me, perquè estigués previngut, els camins esgarriats que trepitgen d'antuvi molts que s'aparten de les vies del capteniment dreturer, però també em va prometre de mostrar-me els camins adients per als qui volen tornar dels camins esgarriats (villiáttir) als camins dreturers
-
◊ þessir hlutir ganga ok til, at skammsýnir menn mætti þat hyggja, at fleiri væri guð en einn, ef með margfǫlduðu atkvæði væri á hans nafn kallat; ok er þat réttliga tilskipat ok vitrliga at einfǫld trú ok heilǫg hafi ekki rúm á villustíg at ganga af réttri þjóðgǫtu (Espill, cap. XXXIII, pàg. 70): a això encara s'hi afegeix que algunes persones d'enteniment limitat podrien pensar que hi ha més déus que un de sol, si s'invoca el seu nom adreçant-s'hi en plural (lit.: amb múltiple invocació); i això ha estat disposat (ordenat) dreturerament i sàviament [així] per tal que la fe senzilla i devota no tingui espai per anar de la dreturera via a una d'esgarriada
-
villu·tíðni <f. -tíðni, pl. no hab.>:
-
índex (o: percentatge) m d'errors, freqüència f d'error
-
villu·trú <f. -trúar, pl. no hab.>:
-
heretgia f
-
villutrúar- <en compostos>:
-
herètic -a
-
villutrúar·kennari <m. -kennara, -kennarar>:
-
heresiarca m & f
-
villutrúar·maður <m. -manns, -menn>:
-
heretge m & f
-
villutrúar·stofnari <m. -stofnara, -stofnarar>:
-
heresiarca m & f, fundador m d'una heretgia, fundadora f d'una heretgia
-
villu·valdur <m. -valds, -valdar>:
-
font f d'errors
-
villu·upplýsingar <f.pl -upplýsinga>:
-
desinformació f
-
vil·magi <m. maga, -magar>:
-
quall m, quall de vedella o ovella penjat a la cuina i emprat per a fer quallar la llet
-
Vil·mundur <m. -mundar, pl. no hab.>:
-
Vilmundur m (andrònim)
-
vilnun <f. vilnunar, no comptable>:
-
1. (von) esperança f (esper)
-
◊ jafnan þegar þetta skrimsl hefir sét verit, þá hafa menn [p. 39] ok vitat vísan storm í hafi eptir. Þat hafa menn ok markat, hversu þat hefir horft eða fallit síðan á sjó, þá er þat hefir steypzk; en ef þat hefir horft at skipi ok þangat steypzk, þá hafa menn víst vitat sér manntjón á því skipi; en ef þat hefir horft frá skipi ok þangat steypzk, þá hafa menn verit í góðri vilnan, at þeir mundi halda mǫnnum, þóat þeir hitti í stóran sæ ok storma mikla (Espill, cap. XVI, pàgs. 38-39): sempre que s'ha vist aquest monstre, s'ha sabut que, després, hi haurà una tempesta segura a la mar. També s'ha remarcat [quines conseqüències tindrà la direcció] cap on es gira (és a dir, cap a quin costat, en quina direcció salta fora de la mar) i com cau després a la mar, quan, s'hi torna a precipitar. Si [salta fora de l'aigua] girant-se cap a un vaixell i hi torna a caure en direcció de cap a ell (en la seva direcció), se sap que hi hauràuna pèrdua de vides humanes en aquest vaixell, però si es gira en la direcció contrària al vaixell i es precipita de nou a la mar en aquesta mateixa direcicó, es té la bona esperança que el vaixell conservarà tots els seus homes, fins i tot encara que es topin amb mar grossa i grans tempestes
-
2. (vægð) indulgència f (clemència, pietat, misericòrdia, tracte de favor)
-
◊ þessi maður biður konung fara varlega með her sínum fyrir því, segir hann, að „þeir Bessus og Narbazones eru nær yður með mikið lið og vel búið. Og eftir þá miklu óhæfu er þeir hafa gert, man þeim nú fátt í augu vaxa, en það er jafnan reynt að heljarmaðurinn er harður viða að eiga, sá er hann væntir sér engrar vilnunar ef hann kemur í vald óvina sinna“: aquest home prega al rei que avanci amb compte amb el seu exèrcit perquè, li diu, “en Bessus i en Narbazones es troben a prop vostre amb un gran exèrcit i ben preparat. I després de la gran infàmia (óhæfa) que han comès, hi haurà poques coses que els espantin, i constantment s'ha fet l'experiència que és de difícil heure-se-les amb un brivall de mala mort (?) que no espera cap indulgència si cau en les mans dels seus enemics” (vocabulari: #1. heljarmaður: Cf. en Baetke 19874, pàg. 245: heljar-maðr m. starker, böser, gefährlicher Mensch, Höllen-, Teufelskerl. En canvi en R. C. Boer 1900, pàgs. 215 i 272, no explica pas el significat d'aquest mot. En Fritzner I (1886), pàg. 785a, li dóna el significat: Person som er Dødsens, snart skal dø. Alex. 109¹⁸ fg; Heilag. I, 444³⁶)
-
3. (valréttur, kaupvilnun, söluvilnun) opció f [de compra] (en economia, dret preferent a adquir un bé que el seu propietari posa a la venda. En aquesta accepció, el mot se sol emprar en plural: vilnanir)
-
♦ bandarík ~ evrópsk vilnun: <ECON> opció americana ~ europea
-
♦ vilnun hlutabréfs: <ECON> opció de compra d'una acció
-
♦ → hlutabréfavilnun “stock options f.pl”
-
vilpa <f. vilpu, vilpur. Gen. pl.: vilpna>:
-
(forarvilpa) tolla f, bassiot m (toll [gros] d'aigua enfangada, bassa d'aigua enclotada o de llot [i matèria en descomposició])
-
vilsa <f. vilsu, no comptable>:
-
<MED> icor m [purulent] (o: secreció f [purulenta]), exsudat m [purulent] (exsudació de plaga o ferida, humor serós, sovint purulent, que flueix de ferides, nafres, plagues i tumors ulcerats)
-
◊ en eftir langa hviðu kom upp úr honum vilsa með blóðdrefjum: però després d'un llarg atac de tos, va treure una secreció purulenta barrejada amb rajolinets de sang
-
vilsa <vilsa ~ vilsum | vilsaði ~ vilsuðum | vilsað ║ [út úr e-u]>:
-
<MED> secretar una cosa, exsudar una cosa (la part del cos que exsuda o secreta l'exsudat va introduïda en islandès per [út] úr)
-
vilsandi, vilsandi, vilsandi <adj. inv.>:
-
<MED> exsudatiu -iva
-
vil·yrði <n. -yrðis, -yrði>:
-
[mitja] promesa, expressió f de voluntat (promesa de fer una cosa sense que hom es comprometi totalment a fer-la, resposta afirmativa a fer una cosa sense comprometre-s’hi del tot, quedant obert si la cosa realment es farà o no)
-
♦ gefa vilyrði fyrir e-u: <LOC> donar la seva promesa a una cosa, comprometre's a fer una cosa (sense que sigui o representi un compromís ferm a fer-la o complir-la)
-
vin <m. vinar, vinir>:
-
variant de → vinur ‘amic, company’, emprada hab. en ús vocatiu
-
♦ góði vin!: estimat amic!
-
♦ kæri vin!: benvolgut amic!
-
♦ litli vin!: fillet! (adreçant-se o interpel·lant un infant)
-
vin <f. vinjar, vinjar>:
-
1. (eyðimerkurvin, gróðrarblettur í auðn) oasi m (redol de terra fèrtil enmig d'un desert)
-
◊ er þeir fara um táradalinn breyta þeir honum í vatnsríka vin (maʕəˈʝān ~ מַעְיָן: ʕɔβəˈrēi̯ bə-ˈʕēmɛq ha-bbāˈχāʔ maʕəˈʝān ʝəʃīˈθū-hū, עֹבְרֵי, בְּעֵמֶק הַבָּכָא-- מַעְיָן יְשִׁיתוּהוּ) og haustregnið færir honum blessun : quan travessen la vall de les llàgrimes, la canvien (= transformen) en un oasi ric en aigua i la pluja de tardor li porta benedicció (=la cobreix de benediccions)
-
2. (hagi, engi) prada f (prat dens i humit, pastura, herbei)
-
vina <f. vinu, vinur. Gen. pl.: vina. Emprat hab. en ús vocatiu>:
-
amiga f, companya f
-
♦ vina mín!: xateta!
-
vina·beiðni <f. -beiðni, -beiðnir>:
-
petició f d'amistat
-
vina·blóm <n. -blóms, -blóm>:
-
1. nemòfila f (qualsevol planta del gènere Nemophila, i, de manera especial, la Nemophila maculata)
-
2. nemòfila maculada, cinc-gotes f (planta Nemophila maculata) (→ vinasnót; → vinaperla)
-
3. nemòfila blava (planta Nemophila menziesii) (→ garðasnót; → svannablóm)
-
vinablóma·ætt <f. -ættar, no comptable>:
-
[família f de les] hidrofil·làcies f.pl
-
vina·boð <n. -boðs, -boð>:
-
convit m d'amics (→ vinaveisla)
-
♦ hafa vinaboð: fer un convit d'amics, reunir els amics en un convit
-
◊ maður hét Hrani og var Koðránsson. Hann var mikill og nokkuð skrámleitur, langnefjaður og hafið framanvert nefið.
Þórður kakali hafði vinaboð á Grund. Þar kom Hrani, Eyjólfur Þorsteinsson, Hrafn Oddsson, Sæmundur Ormsson, Sturla af Staðarhóli, Þorleifur úr Görðum. Á þeim fundi skipti Þórður ríki með þeim. Skyldi Eyjólfur hafa ríki í Skagafirði og búa í Geldingaholti. Hrani skyldi taka við búi á Grund og vera fyrir héraði í Eyjafirði. Þorleifur skyldi vera fyrir Borgarfirði, en Sæmundur fara austur til ríkja sinna. Hverr þeirra skyldi veita öðrum, ef nokkurs þyrfti við. Þeir skyldu fyrir öngum laus láta ríki þessi, nema bréf Þórðar kæmu til eða hann sjálfur. Gaf Þórður þeim öllum góðar gjafir að skilnaði. Fór hann þá utan. Og þótti mönnum hann hafa lítt ( = illa) skilist við málin þeirra Ormssona og Ögmundar (SS II, Brot III, pàg. 934): hi havia un home que nomia Hrani, i era fill d'en Koðrán. Era un home alt, amb una cara una mica lívida (blanca, pàl·lida), tenia el nas llarg, amb la punta aixecada cap amunt. En Þórður kakali va fer un convit a Grund per als seus amics. Hi anaren en Hrani, l'Eyjólfur Þorsteinsson, en Hrafn Oddsson, en Sæmundur Ormsson, l'Sturla de Staðarhóll i en Þorleifur de Garðar. En aquesta reunió, en Þórður kakali va repartir (distribuir) els territoris de la seva jurisdicció (els seus dominis) entre ells:
L'Eyjólfur Þorsteinsson tindria jurisdicció sobre el fiord d'Skagafjörður i viuria a Geldingaholt. En Hrani es faria càrrec del mas de Grund i estaria al capdavant (tindria el senyoratge de, governaria) de la regió del fiord d'Eyjafjörður. En Þorleifur de Garðar estaria al capdavant del fiord de Borgarfjörður mentre que en Sæmundur Ormsson se n'aniria a llevant, als seus dominis. Cadascun d'ells ajudaria els altres si haguessin de menester res. No cedirien aquests dominis a ningú, llevat que arribessin cartes d'en Þórður kakali sobre aquesta qüestió o que vingués ell mateix. En Þórður kakali, en acomiadar-se, els va donar a tots ells bons regals. Després, va partir cap a Noruega. I la gent era del parer que s'havia retirat malament de les disputes que hi havia entre els fills de l'Ormur (en Sæmundur i en Guðmundur) i l'Ögmundur (és a dir, que se n'anava deixant mal arreglades les coses entre en Sæmundur i en Guðmundur -els fills de l'Ormur- i l'Ögmundur)
-
vina·borg <f. -borgar, -borgir>:
-
ciutat agermanada (→ vinabær)
-
vina·bær <m. -bæjar, -bæir. Gen. pl.: -bæja; dat.pl.: -bæjum>:
-
1. ciutat agermanada
-
2. vila agermanada, poble agermanat
-
vina·fár, -fá, -fátt <adj.>:
-
que té pocs amics, sense gaire amics
-
vina·fólk <n. -fólks, no comptable>:
-
amics m.pl
-
vina·fundur <m. -fundar, -fundir>:
-
trobada (o: reunió) f d'amics
-
vina·gras <n. -grass, -grös>:
-
herba f de l'amor, home-i-dona f, llengüeta f de pastor, herba f de Venus (planta Pseudorchis albida) (→ brönugras; → hjónagras; → elskugras; → graðrót; → friggjargras)
-
vina·grettur <f.pl -grettna>:
-
baralles (o: picabaralles) f.pl entre amics
-
vina·hjón <n.pl -hjóna>:
-
matrimoni amic m
-
◊ um helgina heimsóttum við vinahjón okkar sem eru búsett í Stykkishólmi: aquest cap de setmana hem visitat un matrimoni amic que viu a Stykkishólmur
-
vina·hópur <m. -hóps, -hópar>:
-
colla f [d'amics], grup m d'amics
-
vina·hót <n.pl -hóta>:
-
variant de → vinarhót ‘mostres [d'afecte i] d'amistat’
-
vina·laus, -laus, -laust <adj.>:
-
sense amics, que no té amics
-
vina·lega <adv.>:
-
amistosament
-
vina·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
amable, amistós -osa, amical
-
♦ vinalegur hundur: un gos amistós (de caràcter afable, amable)
-
♦ vera vinalegur við e-n: <LOC> mostrar-se amable amb algú
-
vina·læti <n.pl -láta>:
-
mostres f.pl [d'afecte i] d'amistat
-
◊ með vörum sínum gerir hatursmaðurinn sér upp vinalæti (— ~ —: bi-ɕəφāˈθ-ō ʝinnāˈχēr ɕōˈnēʔ, בִּשְׂפָתֹו, יִנָּכֵר שׂוֹנֵא) en í hjarta sínu hyggur hann á svik: amb els seus llavis, el qui odia fingeix mostres d'amistat, però en el seu cor cova enganys
-
vina·perla <f. -perlu, -perlur. Gen. pl.: -perla o: -perlna>:
-
nemòfila maculada, cinc-gotes f (planta Nemophila maculata)
-
vinar·augu <n.pl -augna>:
-
<FIG> ulls m.pl d'amic, mirades amistoses
-
♦ sjá (o: líta) vinaraugum til e-s: <LOC FIG> mirar (o: esguardar) algú amb ulls d'amic
-
◊ þá svarar Hrungnir ok sér ekki vinaraugum til Þórs, sagði, at Óðinn bauð honum til drykkju ok hann var á hans griðum. Þá mælti Þórr, at þess boðs skal Hrungnir iðrast, áðr hann komi út: aleshores en Hrungnir, llançant-li mirades gens amistoses, li va contestar dient-li que l'Odin l'havia convidat a aquella bevèrria (drykkja) i que estava posat sota la seva salvaguarda. Llavors en Tor va dir que en Hrungnis s'empenediria d'aquella invitació abans d'anar-se'n
-
vinar·bragð <n. -bragðs, -brögð>:
-
gest m d'amistat, favor m,f d'amic, favor m,f entre amics
-
◊ í Joppe frömdu íbúarnir hræðilegt ódæði. Þeir buðu Gyðingum, sem þar bjuggu, ásamt konum sínum og börnum, út á skip sem þeir lögðu til (εἰς τὰ παρακατασταθέντα ὑπ᾽ αὐτῶν σκάφη). Létu þeir sem þetta væri vinarbragð (— ~ —: ὡς μηδεμιᾶς ἐνεστώσης πρὸς αὐτοὺς δυσμενείας) og væru allir borgarbúar einhuga í þessu: a Jafa, els seus habitants varen cometre un crim esfereïdor: varen convidar els jueus que hi vivien, ensems amb llurs dones i fills, a pujar a uns vaixells que havien atracat allà. Varen fer com si això fos un gest d'amistat i com si tots els habitants de la ciutat fossin unànimes en això
-
♦ gera e-m vinarbragð með því að <+ inf.>: tenir un gest d'amistat envers algú <+ part. pres.>
-
vinar·greiði <m. -greiða, -greiðar>:
-
favor m,f d'amic, favor m,f entre amics
-
vinar·hót <n.pl -hóta>:
-
mostres f.pl [d'afecte i] d'amistat
-
♦ sýna e-m vinarhót: mostrar-se amable amb algú
-
vinar·hugur <m. -hugar, no comptable>:
-
afabilitat f, cordialitat f, amabilitat f
-
vinar·þel <n. -þels, no comptable>:
-
caràcter m afable (o: afabilitat f), caràcter m cordial (o: cordialitat f), amabilitat f
-
♦ sýna e-m vinarþel: mostrar amabilitat envers algú
-
vina·snót <f. -snótar, -snótir>:
-
nemòfila maculada, cinc-gotes f (planta Nemophila maculata)
-
vina·tengsl <n.pl -tengsla>:
-
relació f d'amistat
-
vina·veisla <f. -veislu, -veislur. Gen. pl.: -veislna>:
-
convit m d'amics (→ vinaboð)
-
♦ hafa vinaveislu: fer un convit d'amics, reunir els amics en un convit
-
◊ það var vandi Eiríks þá er hann kom heim úr kaupferðum að hann hafði vinaveislu og bauð að sér grönnum sínum. Og eigi nú síst er þeir voru komnir með honum er mikils þóttu verðir. Bauð hann þangað Brynjólfi frá Hvoli og Þóri af Steðja. Þar var fjölmenni mikið og veisla góð. Voru þeir sessunautar Brynjólfur og Þorgils og töluðu margt og lagðist vel á með þeim. Þóttist Brynjólfur finna að Þorgils var miklu meira háttar en alþjóð manna, vissi hann og góð skil á ætt hans og bauð þeim til vistar með sér, lagði ekki á nema aufúsu. Þorgils vildi það þiggja en Bergur var þess hvergi fúsari. Þó réð Þorgils og fóru þeir með Brynjólfi (SS II, cap. 377, pàg. 573): era costum de l'Eiríkur, quan tornava a casa d'un dels seus viatges de mercader, de fer un convit als amics, i convidar-hi els seus veïns. I aquesta vegada ho va fer més que més que havien vingut amb ell aquells a qui considerava de gran vàlua (i per això els tenia en alta estima). Hi va convidar en Brynjólfur de Hvoll i en Þórir de Steðji. Hi hagué una gentada i el convit va ésser bo. En Brynjólfur i en Þorgils varen seure plegats i varen conversar molt entre ells i varen congeniar molt (es varen caure molt bé). En Brynjólfur va trobar que en Þorgils era una persona de molta major importància que la majoria de la gent, i també coneixia bé la seva família, així que els (= en Þorgils Böðvarsson i en Bergur Ámundason) va convidar a estar-se a casa seva, i no hi va afegir res més que [paraules de] simpatia. En Þorgils ho volia acceptar, però en Bergur no en va tenir gens de ganes. Tanmateix, fou en Þorgils el qui va decidir i tots dos se n'anaren a cal Brynjólfur (vocabulari: #1. vera mikils háttar ~ vera [miklu] meira háttar en...: Cf. en Baetke 19874, pàg. 235: mikils háttar von Bedeutung, großartig. La locució reapareix a la , capítol 146: 146. Nú er at segja frá Sigríði konu Rǫgnvalds í Ærvík, hon kom einn tíma at máli við bónda sinn, ok segir svá: „Vit hǫfum lengi saman búit með ást ok yndi, en nú ætla ek at bregða okkari samvist, þvíat ek hygg, at okkr dugi eigi svá búit. Ek hefi verit í samþykki ok vitorði með þér um þau stórvirki, er þú hefir unnit með svá mikilli huldu, þvíat þat er reynt, at engi maðr heldr fullkomliga sínum þrifnaði til allsendis, þóat hann myrði einn mann, en þessir stórhlutir, er vér hǫfum í hratað, eru miklu meira háttar en eins manns morð. Nú hefi ek heyrt at víða um heiminn sé haldinn annarr siðr en vér hǫfum, ok þeir, er þann sið hafa, taka nafn af þeim guði, er þeir trúa á, ok kallaðr er Hvítakristr, ok því heita þeir kristnir. Mér er ok sagt, at Hvítakristr sé svá miskunnsamr, at engi maðr hafi svá illt gert áðr, at eigi gefist honum þat þá allt upp, ef hann vill kristinn gerast ok halda hans trú. Ek hefi ok frétt, at sá maðr, er oss er samlendr, ferr víða um lǫnd at boða þenna átrúnað, hann heitir Óláfr ok er Tryggva son konungs Óláfssonar. Nú ætla ek hans at leita, ok ef ek prófa þetta allt sannindi, sem mér er hér af sagt, þá skal ek taka þá trú, sem hann boðar, ok má vera at þá hlýði, en eigi svá búit, sem nú er komit okkru máli“ ‘Ara referiré de la Sigríðr, la dona d'en Rǫgnvaldr d'Ærvík, que un dia va anar a veure el seu marit i li va dir: “Hem viscut plegats molt de temps amb amor i goig, però ara tinc la intenció de renunciar a la nostra convivència perquè crec que no ens serà de profit que continuem així. He estat d'acord i connivent amb tu pel que fa a les grans obres que has dut a terme en tan gran secret perquè l'experiència ens demostra que no hi ha ningú, que hagi mort un únic home, que mantingui fins al final la seva bona fortuna, però les coses, en les quals hi hem ensopegat (=hi estem embolicats, ficats), són molt més importants que no la mort d'un sol home. Ara he sentit a dir que arreu del món es té una altra fe que la que tenim nosaltres, i que, els qui tenen aquesta fe, prenen nom del déu en el qual creuen i que es diu Blanc Crist (Crist el Blanc), i per això es diuien cristians. També m'han dit que en Crist el Blanc (el Blanc Crist) és tan misericordiós que no hi ha cap home al qual, per més mal que hagi fet fins llavors, ell no li perdoni tot això si vol fer-se cristià i mantenir la seva fe. També he sentit a dir que hi ha un home que és compatriota nostre i que va per molts de països anunciant aquesta fe. Es diu Óláfr i és fill del rei Tryggvi Óláfsson. Doncs bé, tinc la intenció de cercar-lo i, si comprovo que tot el que me n'han dit és ver, prendré la fe que ell anuncia, i, és possible que aleshores ens aprofiti (vagi bé, hi reeixim), però no estant les coses així com estan pel que fa al nostre cas’; #2. aufúsa: Cf. en Baetke 19874, pàg. 34: aufúsa f. 1. Wunsch; Geneigtheit, Freundlichkeit 2. Dank, Dankbarkeit: með þǫkk ok aufúsu mit Dank, dankbar; kunna (e-m) aufúsu (e-s, fyrir e-t) Dank wissen, dankbar sein (für etw.); Cf. també en Fritzner I (1886), pàg. 95a: 1) Lyst til, Begjærlighed efter <...> 2) Tak, Taknemmelighed for hvad der er efter ens Behag: <...> leggja at móti þǫkk ok aufúsu <...>. L’Ordbog over det norrøne prosasprog: aufúsa [á e-u] [e-m] iver, interesse ǁ eagerness, interest. Com exemple d'aquest ús, aquest diccionari cita, precisament, aquest passatge de la Sturlunga saga. Personalment, crec que el nostre substantiu en aquest passatge s'hi usa en l'accepció 2., avui en desús en l'islandès modern, i cito, com a text paral·lel, aquest passatge de la Gísla saga Súrssonar: „Til slíks ertu glíklegastur,“ segir Þorbjǫrn, „að fara með bónorði til hans og leggja þökk og aufúsu á og láta og vesallega, en hafast ekki að, þótt eigi sé látið að orðum þínum““ ‘En Þorbjǫrn (son pare) li va contestar: “Per fer una cosa així sí que ets el més apropiat: per anar a ca ell amb precs i posar-hi agraïment i gratitud i també comportar-t'hi de manera llastimosa, però no fer-hi res, encara que no s'actuï segons les teves paraules (= encara que, després, en Kolbeinn no s'atingui al que li diràs)”. També: Gísla saga Súrssonar. Entenc la frase en el sentit que en Brynjólfur no li demana res a canvi, que ho fa per pur interès en el noi)
-
vin·átta <f. -áttu, no comptable>:
-
amistat f
-
♦ binda vináttu við e-n: fer amistat amb algú
-
♦ fyrir vináttu sakir: per amistat
-
♦ haldast vinátta með e-m: mantenir-se l'amistat entre dues persones
-
◊ Gunnar taldi á hann langa hríð en Sigmundur svaraði honum vel og kvaðst meir hans ráðum skyldu fram fara þaðan af en þar til hafði verið. Gunnar sagði honum þá hlýða mundu. Hélst með því nokkura hríð (ɔ: Hélst vinátta með þeim Gunnari og Njáli, þótt fátt væri meðal annars liðsins): en Gunnar va estar parlant amb ell una bona estona, però en Sigmundur li va respondre bé i li va assegurar que, d'aleshores ençà, s'atindria més als seus consells del que havia estat el cas fins llavors. En Gunnar li digué que llavors tot aniria bé. Aquesta situació va perdurar durant un temps (ɔ: l'amistat entre en Gunnar[, d'una banda,] i en Njáll i els seus fills[, de l'altra, es va mantenir, encara que hi hagués poca relació entre la resta de la gent dels dos masos])
-
♦ sýna e-m vináttu: mostrar-se bondadós amb algú, tractar bé algú
-
♦ vera í vináttu við e-n: tenir (o: mantenir) amistat amb algú
-
vináttu·bragð <n. -bragðs, -brögð>:
-
gest m (o: prova f) d'amistat
-
vináttu·bönd <n.pl -banda>:
-
llaços m.pl de [l']amistat
-
Vináttu·eyjar <f.pl -eyja>:
-
Illes f.pl dels Amics (designació antiquada de les Illes de Tonga)
-
vináttu·heimsókn <f. -heimsóknar, -heimsóknir>:
-
visita amistosa, visita f de cortesia
-
vináttu·landsleikur <m. -landsleiks, -landsleikir. Gen. pl.: -landsleikja; dat.pl.: -landsleikjum>:
-
<ESPORT> partit m internacional amistós
-
vináttu·leikur <m. -leiks, -leikir. Gen. pl.: -leikja; dat.pl.: -leikjum>:
-
<ESPORT> partit amistós
-
vináttu·merki <n. -merkis, -merki. Gen. pl.: -merkja; dat.pl.: -merkjum>:
-
senyal m d'amistat
-
vináttu·samband <n. -sambands, -sambönd>:
-
relació f d'amistat
-
♦ enda vináttusamband: acabar (o: posar fi a) una amistat
-
vináttu·samningur <m. -samnings, -samningar>:
-
tractat m d'amistat
-
vináttu·skyn <n. -skyns, no comptable>:
-
intenció f (o: objectiu m) d'amistat
-
♦ gera e-ð í vináttuskyni: fer una cosa per amistat
-
vináttu·tengsl <n.pl -tengsla. Gen. pl.: -landsleikja; dat.pl.: -landsleikjum>:
-
relacions f.pl d'amistat
-
vináttu·vottur <m. -votts, no comptable>:
-
prova f (o: testimoni m) d'amistat
-
vinda <f. vindu, vindur. Gen. pl.: vindna o: vinda>:
-
1. <GEN> torn m
-
2. <NÀUT> argue m, cabrestant m
-
3. (taurulla) calandra f, [premsa f] planxadora f (de roba)
-
4. (hespa) àspia f (de teixidor o filador)
-
5. (hesputré) debanadora f (de filador)
-
6. (bandhnykill) cabdell m (de fil)
-
◊ það var einn dag þá er Þormóður var í Ögri að Gríma mælti við Kolbak: "Eg vil senda þig inn á bæi með veft (ɔ: vindur) er hafa skal í vef þann er þar er ofinn."
Kolbakur býst til ferðar en Gríma lauk upp örk einni er hún átti og tekur þar upp vindur nokkurar og mikið höggsax, fornt og hvasst og biturlegt, lætur það koma í hönd Kolbaki og mælti svo: "Haf þú þetta í hendi og ver eigi slyppur."
Kolbakur tók við saxinu. En Gríma lét vindurnar koma í meðal stakka Kolbaki. Hún fór höndum um hann allan og svo klæði hans. Eftir það fór Kolbakur leiðar sinnar. Veður tók að þykkna og hlána og tók af það snjáföl er komið hafði: un dia que en Þormóður era a Ögur, la Gríma va dir al Kolbakur: “Vull enviar-te a un mas amb la trama que s'ha de teixir en la tela que hi estan teixint”.
En Kolbakur es va preparar per al viatge mentre la Gríma obria una caixa que tenia, en va agafar alguns cabdells de fil que hi havia dedins i un höggsax gros, antic, agut i esmolat, el va fer a mans del Kolbakur dient-li: “Pren-lo perquè no estiguis indefens”.
En Kolbakur va agafar el sax, mentre la Gríma li amagava els cabdells entre els stakkar (gipons). Li va fregar tot el cos amb les mans i també els seus vestits. Després d'això, en Kolbakur va fer la seva via. El cel va començar a tapar-se i la temperatura va pujar i la capa prima de neu que havia caigut va començar a minvar
-
vinda <vind ~ vindum | vatt ~ undum | undið ║ e-ð>:
-
1. <GEN> retorçar una cosa, recargolar una cosa
-
♦ vinda klæði sín: escórrer la roba retorcent-la
-
♦ vinda [e-ð] af e-u: arrancar una cosa retorcent-la
-
♦ vinda grein af tré: arrancar una branca de l'arbre a força de retòrcer-la
-
♦ vinda [e-ð] í sundur: trencar una cosa retorcent-la
-
♦ hann vatt fjöturinn í sundur: va trencar les lligadures retorcent-les
-
♦ vinda [e-ð] úr e-u: escórrer una cosa retorcent-la
-
♦ vinda vatnið úr fötunum: esprémer l'aigua de la roba retorcent-la
-
2. (vefja upp, draga upp) enrotllar una cosa, enrevoltillar una cosa (Mall., Men.) (caragolar al voltant d'un eix formant cilindre)
-
♦ vinda e-ð með vindásum: enrotllar una cosa amb cabrestants
-
◊ nú draga þeir Ólafur konungur strengina upp undir miðjan kjöl skeiðinni og undu með vindásum. Þegar er nokkur festi, gekk upp aftur en steyptist fram svo að sjárinn féll inn um söxin, fyllti skeiðina og því næst hvelfdi. Ólafur konungur tók þar af sundi Hákon jarl og alla þá menn hans er þeir náðu handtaka en suma drápu þeir en sumir sukku niður: aleshores, el rei Olau i els seus van estirar el cable just per dessota del centre de l'skeið i l'enrevoltillaren amb els cabrestants. Quan el cable es va tibar, va fer que s'aixequés tota la popa de l'skeið mentre que la part de la proa pegava amb força contra la superfície de la mar de tal manera que l'aigua hi va entrar passant per damunt els bordatges, va omplir l'skeið i aquesta va sotsobrar. El rei Olau va treure de les aigües de l'estret el iarl Hákon i tots els seus homes que van aconseguir capturar, a d'altres els van matar i a d'altres la mar els va engolir
-
♦ vinda ofan af e-u: desenrotllar una cosa, desenrevoltillar una cosa
-
♦ vinda ofan af hnykli: desfer un cabdell
-
♦ vinda e-ð fram: treure una cosa cap a fora o cap endavant
-
♦ vinda fram fésjóð: treure una escarsella (i brandar-la amb la mà)
-
◊ nú er Gríma sér að Ingólfur tekur seint hennar máli vindur hún þá fram fésjóð undan kápu sinni og hellir þar úr tveim hundruðum silfurs í kné stýrimanni og mælti svo: "Þetta fé vil eg gefa þér til viðtöku og ásjá við Kolbak": quan la Gríma va veure que l'Ingólfur es mostrava reticent a accedir-hi, es va treure una escarsella de dessota el seu abric i en va abocar dues-centes monedes d'argent a la falda del capità dient-li: "et donaré tots aquests diners si embarques en Kolbakur [amb tu] i li tens esment [durant la travessia]"
-
♦ vinda e-ð í e-ð: cabdellar una cosa, enrevoltillar una cosa
-
♦ vinda þráð í hnykil: cabdellar un fil
-
♦ vinda e-ð upp: fer pujar una cosa (enrevoltillant-ne o enrotllant-ne el cable o la corda de què penja al voltant d'un torn, cabrestant o argue etc.)
-
♦ vinda upp segl: hissar veles
-
♦ vinda upp akkeri: llevar l'àncora
-
♦ vinda upp slönguna: enrotllar la mànega d'aigua
-
♦ vinda upp úr: donar corda a un rellotge de polsera
-
♦ vinda band upp á kefli: bobinar una cinta, cargolar una cinta al voltant d'un rodet o una bobina
-
3. <e-u>: (snúa) girar una cosa (fer-la voltar)
-
◊ þá sáu heimamenn Þórodds að í óefni var komið með þeim en þeir þorðu eigi til að fara vopnlausir. Gengu þeir þá inn eftir vopnum og er þeir komu út hljópu þeir ofan á völlinn með spjót og önnur vopn. En er griðungurinn sá það rak hann höfuðið niður milli fóta sér og snaraðist við svo að hann fékk komið öðru horninu undir hann Þórodd. Síðan brá hann upp höfðinu svo snart að fótahlutinum Þórodds sló á loft svo að hann stóð nær á höfði á hálsi griðunginum. En er Þóroddi sveif ofan vatt Glæsir undir hann höfðinu og kom annað hornið á kviðinn svo að þegar stóð á kafi. Lét Þóroddur þá laust höndunum en griðungurinn rak við skræk mikinn og hljóp ofan til árinnar eftir vellinum: aleshores els criats d'en Þóroddur van reconèixer que la cosa no pintava gens bé per a ells, però no gosaven intervenir-hi estant desarmats, així que van entrar a dins les cases per cercar-hi les armes i quan en varen tornar a sortir, varen córrer cap al prat amb llances i altres armes. I quan el brau ho va veure, va abaixar el cap fins a tenir-lo gairebé entre les peülles i el va moure d'un costat a l'altre fins que va aconseguir ficar una banya sota el cos d'en Þóroddur, i llavors, va aixecar el cap amb una estrebada tan forta que el cos d'en Þóroddur fou llançat en l'aire amb les cames a dalt, de manera que el cap gairebé li va quedar a l'alçada del bescoll del toro. Quan en Þóroddur va tornar a caure en terra, en Glæsir, el brau, va tornar a voltejar el cap sota el seu cos i aquest cop li va aconseguir clavar ben endins del ventre una de les seves dues banyes. Aleshores en Þóroddur va deixar d'agafar-lo amb les seves mans i el brau, deixant anar un bramul ben fort, va córrer pel prat cap al riu
-
◊ þá vildi Sveinn brjóstreip skipta honum við nafna sinn, [honum hafði] þótt þat vera lítit. Eyvindr vatt þá miklu horni í hǫnd Sveini Ásleifarsyni ok bauð þat nafna sínum; þá reiddiz Sveinn brjóstreip ok mælti fyrir munni sér, svá at nokkurir menn heyrðu ok svá jarl: “Sveinn mun Sveini at bana verða ok Sveinn skal Sveini at bana verða”. Þessu var á dreif drepit: aleshores l'Sveinn corda-de-pit va voler baratar la seva banya de cervesa amb la de l'Sveinn Ásleifarson, havent cregut que la d'aquest era [més] petita. [Aleshores, però,] l'Eyvindr li va posar d'una estrebada una banya de cervesa grossa a l'Sveinn Ásleifarson a la mà i aquest la va oferir a l'altre Sveinn. L'Sveinn corda-de-pit aleshores es va enfurismar i va mormolar[, però] prou fort com perquè ho sentissin alguns dels homes d'allà i també el iarl: “l'Sveinn ha de matar l'Sveinn i l'Sveinn matarà l'Sveinn”, però la gent no hi va prestar gens d'atenció
-
♦ vinda e-u upp: aixecar una cosa brandant-la
-
◊ þat segja menn, at Friðþjófr hafi undit eldskíðu [upp] í ræfrarnar, svá at salrinn logaði allr ok kvað vísu: conten que en Friðþjófr va agafar cop en sec un tió encès i el va acostar a l'entramat del sostre de manera que va calar foc a tota la sala, i llavors[, quan es cremava] va cantar aquesta estrofa: (Baetke sub voce vinda, pàg. 742, interpreta el mot, en aquest passatge, amb el significat de schleudern ‘llançar’. Jo, en canvi, interpreto el passatge com que en Friðþjófr va agafar de sobte un tió encès que era prou llarg com perquè, aixecant-lo, el pogués ‘aplicar’ a diferents punts de l'entramat del sostre amb el resultat final que tota la sala es va calar foc. En la meva interpretació, en Friðþjófr hauria estat brandint tot el temps el tió amb la mà)
-
◊ Sveinn lagði ör á streng ok skaut at honum. Örin kom á nef honum. Þá var því líkast at heyra, sem þá horn brestr í sundr, ok vatt hann upp við höfðinu, ok sáu þeir, at hann hafði fugls nef. Síðan æpir hann hátt ok hljóp í mót liði sínu ok svá hverr á land upp, sem fara mátti, þá er þeir sáu síðast til: l'Svein va posar una fletxa a l'arc i l'hi va disparar. La fletxa li va endevinar el nas i el soroll que va fer va esser com si es trenqués una banya; va aixecar el cap girant-lo cap a ells i ells véren que tenia el bec d'un ocell. Llavors, i cridant fort, va córrer cap a la seva host i llavors cadascun dels seus homes va córrer com va poder terra endins tot el temps que els van poder veure
-
♦ vinda upp skriðljósi: aixecar un fanal girant-lo (perquè els qui acompanyen el seu portador hi puguin veure)
-
◊ fer Hróðný fyrir til þess er þau koma að sauðahúsinu. Hún gengur inn og bað þau ganga eftir. Hún vatt upp skriðljósi og mælti: "Hér er nú, Njáll, Höskuldur son þinn og hefir fengið á sér sár mörg og mun hann nú þurfa lækningar": la Hróðný va anar al seu davant fins que van arribar a l'establa de les ovelles. Hi va entrar i els va pregar que la seguissin. Mantenint aixecat un fanal [perquè hi veiessin], els va dir: "Njáll, aquí hi ha en Höskuldur, el teu fill; li han infligit moltes de ferides i ara li caldran cures"
-
♦ vinda e-u við: girar una cosa, fer virar una cosa
-
◊ Úlfar vatt við skegginu og seldi honum sverðið og skjöldinn: l'Úlfar es va cargolar la barba i li va lliurar l'espasa i l'escut
-
◊ eftir þat ríða þeir í burt, til þess er þeir koma nær byggðum Hrings jarls. Þykkir þeim kynliga við vinda, höllin er öll þakin mönnum. Þar var kominn Haraldr konungr við fjögur hundruð manna ok ætlaði at brenna inni Hring jarl ok Ásu ina fögru, dóttur hans, sjá nú, at logi leikr um allt, ok brennir Haraldr konungr bæinn allan. Þá sáu þeir Sturlaugr hvar menn ganga neðan ór jörðu í rjóðri einu, ok þangat snúa þeir, kenna, at þar er kominn Hringr jarl með alla sína hirð, ok þar var Ása in fagra með honum. Varð þar fagnaðarfundr með þeim öllum: després d'això, cavalcaren d'allà fins que arribaren a prop de les cases del iarl Hringr i, pel que hi van veure, els va semblar que hi passaven coses ben rares: tota la höll estava completament encerclada d'homes. [Resultava que] el rei Haraldr hi havia arribat amb quatre-cents homes i volia cremar-hi a dins el iarl Hringr i sa filla, l'Ása la bella. Aleshores veieren que pertot arreu es brandien flames i que el rei feia calar foc a tot el mas. Aleshores l'Sturlaugr i els seus companys véren uns homes que sortien de dins la terra a una clariana; s'hi dirigiren i reconegueren que era el iarl Hringr amb tota la seva hirð i amb ell també hi era l'Ása la bella. Aquella trobada fou motiu d'alegria per a tots ells.
-
♦ vinda bráðan bug að e-u: <LOC FIG> enllestir una cosa sense dilació
-
♦ vinda sér: moure's cop en sec o inesperadament
-
♦ vinda sér [upp] að e-m: girar-se cop en sec cap a algú (o inesperadament)
-
♦ vinda sér að e-u: passar a dedicar-se a una cosa (escometre la realització d'una cosa)
-
♦ vinda sér frá: apartar-se, allunyar-se (esp. de manera inesperada o brusca)
-
♦ vinda sér inn í e-ð: entrar dins una cosa (inesperadament i/o sobtadament)
-
◊ ókunnugur maður vatt sér inn í búningsherbergi: un desconegut va entrar sobtadament dins el vestuari
-
◊ hann vatt sér í bátinn: va saltar a dins la barca
-
◊ hann vatt sér upp í ekilssætið og tók stjórntaumana: va saltar al seient del conductor i va agafar les regnes
-
◊ hann vatt sér yfir garðinn: va saltar en una exhalació part damunt la tanca
-
♦ vinda upp á sig: <FIG> embrollar-se
-
3. vinda fram <impers.>: anar-se descabdellant la cosa
-
♦ sjáum hverju fram vindur: esperem a veure què passa
-
♦ þegar fram vindur: a la llarga, segons el caire que prengui tot plegat
-
vind·afl <n. -afls, no comptable>:
-
força f del vent, força eòlica
-
vinda·samur, -söm, -samt <adj.>:
-
ventós -osa
-
♦ það er vindasamt í dag: avui fa vent
-
♦ það er vindasamt uppi á fjöllum: a les muntanys hi fa molt de vent
-
vinda·ský <n. -skýs, -ský. Gen. pl.: -skýja; dat.pl.: -skýjum>:
-
núvol m de tempesta, <LIT> núvol procel·lós
-
vindast <vinst ~ vindumst | vast ~ undumst | undist>:
-
tòrcer-se (esp. el peu)
-
♦ það vast á mér fóturinn: m’he torçut el peu
-
♦ það vast á honum / henni / því fóturinn: s’ha torçut el peu (ell, ella, ell)
-
vind·auga <n. -auga, -augu. Gen. pl.: -augna>:
-
1. (loftræstingargatt) finestró (o: finestrell) m, llucana f (de ventilació o respirall, a les cases antigues)
-
◊ þar kom sá maður er Ólafur hét og var kallaður tjörskinn en var vistum með Kolbeini Tumasyni. Hann sat á þverpalli en er lokið var leik sneri hann að Runólfi og hjó á hönd honum svo að hann var einhendur síðan. Þá komst Ólafur fram úr stofunni og eigi út. Þeir Langhlíðingar komust fyrir dyrin og hélt þar maður á manni. Konur urðu þar við riðnar og gátu komið Ólafi í búr og þar út í vindauga en á var úti fjúkrenningur neðan eftir dal (SS I, cap. 108, pàg. ): hi va anar un home que es deia Olau i a qui la gent deia Tjörskinn, ço és, en Pell-enquitranada, el qual s'estatjava a cal KIolbeinn Tumason. Seia al → þverpallur, i, quan els jocs varen haver acabat, va dirigir un cop de destral cap al Rúnólfur i li va tallar una mà de manera que, de llavors ençà, va quedar manxol. L'Olau Pell-Enquitranada va aconseguir sortir de la → stofa, però no pas a fora de l'edifici. Aleshores, els de Langahlíð es posaren davant la porta i cada home en va aferrar un altre (és a dir, varen començar una brega home amb home). Les dones hi varen intervenir (s'hi ficaren pel mig) i pogueren fer sortir l'Olau al rebost i d'allà, pel finestró, a l'exterior de l'edifici, però a fora les ràfegues arremolinades de vent escombraven la neu cap a l'interior de la vall
-
♦ → skjávindauga “finestró cobert amb una pell de vedell translúcida”
-
2. (út um eldhúsvegg) respirall m, obertura f d'extractor (de fum de cuina)
-
3. (hlöðuvindauga) obertura f per al fenc (obertura a la paret frontal d'un graner per la qual hom hi entra el fenc)
-
vind·álag <n. -álags, no comptable>:
-
càrrega eòlica, pressió f del vent
-
vind·ás <m. -áss, -ásar>:
-
corriola f, cúrria f, politja f
-
◊ tökum vér strengina og snúum í vindása: agafem les cordes i passem-les per una corriola (o: politja)
-
vindás·dokka <f. -dokku, -dokkur. Gen. pl.: -dokkna o: -dokka>:
-
<NÀUT> argue m, cabrestant m
-
vind·átt <f. -áttar, -áttir>:
-
direcció f del vent
-
♦ þegar hún er á þessari vindátt: <LOC FIG> quan li pega [així]
-
vind·barinn, -barin, -barið <adj.>:
-
batut -uda (o: assotat -ada) pel vent
-
♦ vindbarðar hæðir: tossals batuts pel vent, tossals ventosos
-
vind·belgur <m. -belgs (o: -belgjar), -belgir. Gen. pl.: -belgja; dat.pl.: -belgjum>:
-
fanfarró m, fanfarrona f, botifler m, botiflera f (lit.: ‘bót de vent’) (persona inflada, jactadora, vanitosa)
-
vind·blásinn, -blásin, -blásið <adj.>:
-
batut -uda (o: assotat -ada; o: escombrat -ada) pel vent
-
vind·blær <m. -blæs (o: -blæjar), -blæir. Gen. pl.: -blæja; dat.pl.: -blæjum>:
-
buf m de vent, brisa f, oratge (o: oratjol) m
-
◊ blómin öll kinkuðu kolli í vindblænum, eins og...: totes les flors s’engronsaven empeses per la brisa
-
vind·bolla* <f. -bollu, -bollur. Gen. pl.: -bolla o: -bollna>:
-
bunyol m de vent (és mot proposat per nosaltres. Els kleinuhringir islandesos no són pas bunyols, sinó més tost dònuts.)
-
vind·borði <m. -borða, no comptable>:
-
<NÀUT> barlovent m, part f d'on ve el vent
-
vindborðs·megin <adv.>:
-
<NÀUT> a barlovent, a la part d'on ve el vent
-
vind·borinn, -borin, -borið <adj.>:
-
transportat -ada (o: portat -ada) per l'aire
-
vind·bú <n. -bús, -bú>:
-
parc eòlic (→ vindmyllugarður; → vindorkuver)
-
vind·bylur <m. -byls (o: -byljar), -byljir. Gen. pl.: -bylja; dat.pl.: -byljum>:
-
ventada f, cop m de vent
-
◊ eg vildi óska, að þann dag, er móðir mín ól mig fyrst, hefði voðalegur vindbylur (ἡ ἀνέμοιο θύελλα: κακὴ ἀνέμοιο θύελλα) feykt mér upp á eitthvert fjall, eða ofan í bylgju hins brimótta (πολυφλοίσβοιο) hafs, og bylgjan svo skolað mér burt (ἀπόερσε), heldur en að þessir atburðir hefðu orðið: desitjaria (= tant de bo...) que el dia que ma mare m'infantà, un cop de vent terrible m'hagués emportat a dalt d'alguna muntanya o a una ona de la mar trencant i que aquesta ona m'hagués emportat abans que tots aquests esdeveniments haguessin tingut lloc (l'original fa: δᾶερ ἐμεῖο κυνὸς κακομηχάνου ὀκρυοέσσης, ǁ ὥς μ' ὄφελ᾽ ἤματι τῷ ὅτε με πρῶτον τέκε μήτηρ ǁ οἴχεσθαι προφέρουσα κακὴ ἀνέμοιο θύελλα ǁ εἰς ὄρος ἢ εἰς κῦμα πολυφλοίσβοιο θαλάσσης, ǁ ἔνθά με κῦμ᾽ ἀπόερσε πάρος τάδε ἔργα γενέσθαι)
-
vind·byssa <f. -byssu, -byssur. Gen. pl.: -byssa o: -byssna>:
-
escopeta f de balins, escopeta f d'aire comprimit
-
vind·egg <n. -eggs, -egg. Gen. pl.: -eggja; dat.pl.: -eggjum>:
-
(fúlegg) ou xarbot (o: nial)
-
vind·eyðandi, -eyðandi, -eyðandi <adj.>:
-
carminatiu -iva
-
vind·fextur, -fext, -fext <adj.>:
-
<HIP> de crinera argentada
-
vind·flapur <n. -flapurs, no comptable>:
-
vent fresc (vent d'intensitat 6 a l'escala Beaufort) (→ strekkingur; → stinningskaldi)
-
vind·frævaður, -frævuð, -frævað <adj.>:
-
<BOT> anemòfil -a
-
vind·frævun <f. -frævunar, no comptable>:
-
<BOT> anemofília (o: anemogàmia) f, pol·linització f pel vent
-
vind·gangur <m. -gangs, no comptable>:
-
<MED> flatulència f, bufa f, ventositat f [sense soroll]
-
vind·gapi <m. -gapa, -gapar>:
-
<ETNOL> víndgapi m, objecte màgic creat amb la finalitat de crear tempestes marines que es descarreguin damunt els marines que es troben a la mar, però també sobre les cases de la costa i fer-hi tot el mal possible. Consisteix en un pal, clavat en terra, en el qual s'han gravat runes de maledicció, al capdamunt del qual es clava el cap d'un peix en el qual s'hi ha pintat, amb una ploma de corb i sang, aquest símbol màgic:
-
-
vind·gnauð <n. -gnauðs, no comptable>:
-
remor f [forta] del vent, soroll m del vent (soroll produït pel vent en bufar)
-
vind·gustur <m. -gusts, no comptable>:
-
corrent m d'aire
-
vind·göng <n.pl -ganga>:
-
túnel m de vent
-
vind·hani <m. -hana, -hanar>:
-
penell m, gall (o: gallet) m, banderola f (estri de llauna posat a una teulada per a assenyalar la direcció del vent)
-
♦ hún er algjör vindhani: <LOC FIG> és una que avui diu blanc i demà negre, és un penell (Bal.) (és molt variable o inconstant)
-
vind·harpa <f. -hörpu, -hörpur. Gen. pl.: -harpna o: -harpa>:
-
arpa eòlica
-
vind·heldur, -held, -helt <adj.>:
-
que protegeix del vent (paret, roba etc. prou gruixuts com per protegir del vent fred)
-
vind·hlíf <f. -hlífar, -hlífar>:
-
deflector m de vent (parabrisa de moto, bicicleta i semblants)
-
vind·hosa <f. -hosu, -hosur. Gen. pl.: -hosa o: -hosna>:
-
mànega f de vent, anemoscopi m, con m de vent, mitjó m de vent, indicador m de direcció de vent (→ vindpoki)
-
vind·hraði <m. -hraða, no comptable>:
-
velocitat f del vent
VINDHRAÐI - VELOCITAT DEL VENT — VINDSTIGI BEAUFORTS / ESCALA DE BEAUFORT |
Vindstig / Força |
Íslensk heiti |
Denominació catalana |
0 |
logn n |
calma f |
1 |
andvari m |
ventolina f |
2 |
kul n |
vent fluixet |
3 |
gola f |
vent fluix |
4 |
stinningsgola f, blástur m |
vent moderat |
5 |
kaldi m |
vent fresquet |
6 |
stinningskaldi m |
vent fresc |
7 |
allhvass vindur, strekkingur,
strekkingsvindur |
vent fort |
|
El mot strekkingur o strekkingsvindur es fa servir per a designar vents de força 6 (10,8 - <13,9 m/s) però també de força 7 (de 13,9 - <17,2 m/s) |
8 |
hvassviðri n |
temporal m |
9 |
stormur m |
temporal fort |
10 |
rok n |
temporal molt fort |
11 |
ofsaveður n |
temporal violent |
12 |
fárviðri n |
huracà m |
-
vind·hverfill <m. -hverfils, -hverflar>:
-
aerogenerador m
-
vind·hviða <f. -hviðu, -hviður. Gen. pl.: -hviða o: -hviðna>:
-
ràfega f de vent
-
vind·hvirfill <m. -hvirfils, -hvirflar>:
-
vòrtex m de ratxa (o: ràfega)
-
vind·hæð <f. -hæðar, no comptable>:
-
intensitat (o: força) f del vent
-
vind·högg <n. -höggs, -högg>:
-
cop m en l'aire, cop m en el buit (p.e., durant un entrenament de boxa o perquè el cop ha errat l'adversari, la pilota de golf o el blanc)
-
◊ þá rétti Entellus úr sér, hóf hægri hönd á loft og sló niður til hans: Dares sá óðara höggið ríða ofan frá og vék sér fimlega undan; Entellus sló vindhögg (uires in uentum effundere: Entellus uires in uentum effudit) og steyptist (concidit) til jarðar þungur maður, og var það mikið fall; þannig féll oft (quondam) rótarvisin (radicibus eruta) og hol (caua) fura af Erýmantsfjalli eða tindi Ídafjalls (Ida in magna): llavors l'Entel es dreça (s'alzina), aixecà la seva mà dreta en l'aire i descarregà un cop contra ell: en Dares va veure més ràpidament aquell cop descarregant-se i l'esquivà àgilment. L'Entel va descarregar un cop en el buit i, home feixuc com era, caigué a terra, i aquesta fou una gran caiguda; talment com sovint sovint un pi, balmat i arrencat de soca-rel, de l'Erimant o del cim de l'Ida (l'original fa: Ostendit dextram insurgens Entellus, et alte ǁ extulit; ille ictum uenientem a uertice uelox ǁ praeuidit, celerique elapsus corpore cessit; ǁ Entellus uires in uentum effudit, et ultro ǁ ipse grauis grauiterque ad terram pondere uasto ǁ concidit, ut quondam caua concidit aut Erymanto ǁ aut Ida in magna, radicibus eruta, pinus)
-
♦ slá vindhögg: pegar cops en l'aire
-
♦ það var vindhögg: ha errat el cop
-
♦ það eru ekki slegin vindhögg: <LOC FIG> la cosa va de debò, no erren els trets, no disparen amb bales de fogueig
-
vindill <m. vindils, vindlar>:
-
puro m
-
vindings·mælir <m. -mælis, -mælar>:
-
torsiòmetre m
-
vindingur <m. vindings, vindingar>:
-
1. (verping, snurða, sveigja) sinuositat f (torçament o torcedura en una superfícia plana)
-
♦ það er vindingur á fjölinni: <LOC> la post està torçuda
-
2. (band) veta o cordó al puny de certes peces de roba (per poder-ne estrènyer l'obertura, si cal)
-
◊ ok er móðir hans sá, at hon gat ekki latt hann, þá gerði hon hánum klæði eptir bóndasið, svá sem kotkarlsbarni byrjaði at hafa, fékk hánum drymbu nýja, stakk ok hettu ofan í frá, vindinga ok á fœtr hriflinga: i quan sa mare va veure que no el podia retenir, li va fer roba a la manera dels bœndr, així com li escauria a un vailet de petit pagès, li va procurar una camisa nova de canemàs (? drymba), un gipó amb, al damunt, una caputxa, vetes per estrènyer-se l'obertura del coll i els punys i botes de cuiro per als peus (vocabulari: #1. drymba, vindingr, hriflingr: es trata de tres hàpax legòmena, als quals en Baetke 19874, pàgs. 94, 742 i 273, no dóna pas entrada)
-
vindi·vír <m. -vírs, -vírar>:
-
<MED> agulla f de Kirschner
-
vind·jakki <m. -jakka, -jakkar>:
-
paravent m
-
vind·kljúfur <m. -kljúfs, -kljúfar>:
-
<AUTOM> aleró m
-
vind·knúinn, -knúin, -knúið <adj.>:
-
impulsat -ada per energia eòlica, impulsat -ada pel vent, que funciona amb energia eòlica(per exemple, un molí de vent)
-
vind·kveisa <f. -kveisu, -kveisur. Gen. pl.: -kveisa>:
-
<MED> còlic m flatulent
-
vind·kæling <f. -kælingar, no comptable>:
-
[factor m de] sensació tèrmica, temperatura f de sensació (refredament de l'entorn causat pel vent)
-
vindla·búð <f. -búðar, -búðir>:
-
estanc m (→ tóbaksverslun)
-
vindla·kassi <m. -kassa, -kassar>:
-
1. capsa f de puros (receptacle, sovint de cartró, dins el qual es ven una certa quantitat de puros)
-
2. cigarrera f (per a guardar-hi puros, sovint de fusta)
-
vindla·kveikjari <m. -kveikjara, -kveikjarar>:
-
encenedor m de cigars
-
Vind·land <n. -lands, no comptable>:
-
Vèndia f
-
vindla·skeri <m. -skera, -skerar>:
-
tallacigars m
-
vind·lingur <m. -lings, -lingar>:
-
cigarreta f, xigarro m (Mall., Men.)
|
Aquesta encunyació purista no ha reeixit a imposar-se sobre l'hemixenisme sígaretta. |
|
|
|
|
-
vind·magn <n. -magns, no comptable>:
-
força f del vent
-
vind·mylla <f. -myllu, -myllur. Gen. pl.: -mylla o: -myllna>:
-
1. <GEN> molí m de vent
-
♦ berjast við vindmyllur: <LOC FIG> lluitar contra [els] molins de vent
-
2. <ELECTR> aerogenerador m, turbina eòlica
-
vindmyllu·garður <m. -garðs, -garðar>:
-
parc eòlic, parc m d'aerogeneradors
-
vind·mylna <f. -mylnu, -mylnur. Gen. pl.: -mylna>:
-
variant de → vindmylla ‘molí de vent; aerogenerador’
-
vind·mælir <m. -mælis, -mælar>:
-
anemòmetre m
-
vind·niður <m. -niðar, no comptable>:
-
remor f del vent
-
vind·orka <f. -orku, no comptable>:
-
energia eòlica
-
vindorku·ver <n. -vers, -ver>:
-
central eòlica, parc eòlic
-
vind·óttur, -ótt, -ótt <adj.>:
-
<HIP> de capa roig-grisenca
-
◊ in nómine Dominí, ámén. Sakir þess, at enginn manna má sér nokkurn øruggleik veita um lengd sinna lífdaga, þá gjǫri ek Einarr Ormsson, heill at samvizku, krankr nokkut í líkama, svá fallit mitt Testámentum fyrir minni sál, sem hér eptir skrifat stendr. <...> Item Séra Halldóri hest fjǫgra (fjǫgurra) vetra gamlan vindóttan <...>: en el nom del Senyor, amèn. Per tal com no hi ha cap home que es pugui donar certesa sobre la llargada de la seva vida, jo, l'Einarr Ormsson, sa de ment per bé que xacrós de cos, faig el meu testament per [l'eterna salvació de] la meva ànima, així com està escrit a continuació: <...> Item a mossèn Halldórr [li deixo] un cavall roig-grisenc de quatre anys <...>
-
vind·poki <m. -poka, -pokar>:
-
mànega f de vent, anemoscopi m, con m de vent, mitjó m de vent, indicador m de direcció de vent
-
vind·rafstöð <f. -rafstöðvar, -rafstöðvar>:
-
central eòlica
-
vind·riti <m. -rita, -ritar>:
-
anemògraf m
-
vind·rós <f. -rósar, -rósir>:
-
rosa f dels vents (→ áttarós)
-
vinds·gnýr <m. -gnýs, -gnýir. Gen. pl.: -gnýja; dat.pl.: -gnýjum>:
-
bram (o: bruel[ament]) m del vent
-
◊ gengur Þorsteinn nú heim og er ókátur mjög. Hann gengur til stofu og biður leggja undir höfuð sér og svo var gert. Griðkonan sá að tárin runnu ofan á hægindið úr augum honum. En litlu síðar kom vindsgnýr mikill á stofuna: en Þorsteinn llavors se'n va tornar a casa i estava molt capcot. Va anar a l'stofa i va pregar que li posessin un coixí sota el cap i així ho feren. La criada va veure que les llàgrimes li regalimaven dels ulls al coixí. I poc després, un fort bruelament de vent (aquí = una violenta ràfega de vent? = una violenta ràfega de vent va sotragar l'stofa?) va arribar a l'stofa (vocabulari: #1. vindsgnýr: Cf. en Baetke 19874, pàg. 742: vinds-gnýr m. das Brausen des Windes; starker Windstoß)
-
vind·skeið <f. -skeiðar, -skeiðar>:
-
<ARQ> voral m de fusta, sovint afaiçonat artísticament, que protegeix les vores superiors, fins a la teulada, de la façana. En traducció es podrien emprar mots com ara: cancell m [exterior] o paravent m
-
◊ Lambi bjó á Lambastöðum og sá, hvað Steinar hafðist að; hann gekk heiman og ofan á bakkann, og er hann kom að Steinari, þá greip hann aftan undir hendur honum. Steinar vildi slíta hann af sér. Lambi hélt fast, og fara þeir nú af melunum á sléttuna, en þá ríða þeir Þorsteinn hið neðra götuna. Steinar hafði riðið stóðhesti sínum, og hljóp hann inn með sjó; það sáu þeir Þorsteinn og undruðust, því að þeir höfðu ekki varir orðið við för Steinars. Þá þveraðist Steinar fram á bakkann, því að hann sá eigi, að Þorsteinn hefði um riðið. Og er þeir komu á bakkann framanverðan, þá hratt Lambi honum fyrir melinn ofan, en það varaðist Steinar ekki; hann rasaði ofan á sandinn, en Lambi hljóp heim. Og er Steinar komst á fætur, þá rann hann eftir Lamba; en er Lambi kom að dyrum, þá hljóp hann inn, en rak aftur hurðina. Steinar hjó eftir honum, svo að sverðið stóð fast í vindskeiðunum; skildust þeir þar; gekk Steinar heim: en Lambi vivia a Lambastaðir i va veure què pretenia l'Steinar. Se'n vanar de casa i va pujar el pendenti quan va arribar allà on era l'Steinar, el va agafar per darrere per sota dels braços. L'Steinar va voler treure-se'l del damunt, però en Lambi no va afluixar la seva estreta. Tots dos varen rodolar llavors dunes avall fins a la terra plana. I just llavors en Þorsteinn passava a cavall amb un acompanyant pel camí que passava per sota[, entre la duna i l mar]. L'Steinar hi havia muntat en el seu semental i ara aquest cavall se'n va tornar cap a cases galopant per la vorera de la mar. En Þorsteinn i el seu acompanyant ho varen veure i s'astoraren perquè no se n'havien adonat del viatge de l'Steinar. Llavors l'Steinar va pujar fins a dalt del pendent [de la duna] anant de través, perquè no havia vist que en Þorsteinn havia passat a cavall. I quan l'Steinar i en Lambi arribaren a dalt de tot del pendent, en Lambi va empènyer l'Steinar duna avall, la qual cosa va agafar desprevingut l'Steinar, el qual es va precipitar [rodolant] damunt la sorra de la platja, mentre que en Lambi se'n va tornar corrents a cases. I quan l'Steinar es va posar dret, es va posar a empaitar en Lambi, però quan en Lambi va arribar a les portes del mas, hi va entrar corrents i va embarrar la porta. L'Steinar li va pegar un cop d'espasa de manera que la punta de l'espasa va quedar clavada a les vindskeiðar del frontis. Estant així les coses, se separaren. L'Steinar se'n tornà a peu a ca seva
(vocabulari: #1. bakki: Cf. en Baetke 19874, pàg. 38: bakki m. 1. Erhebung, Anhöhe, Hügel, Düne;
#2. slíta e-n af sér: Cf. en Baetke 19874, pàg. 576: slíta e-n af sér jmd. abschütteln, wegstoßen;
#3. melur: Cf. en Baetke 19874, pàg. 415: melr m. 1. Sandhügel, sandiger Hang, Düne;
#4. hið neðra götuna: Cf. en Finnur Jónsson 1894, pàg. 286: 7. et neðra gǫtuna, gǫtuna obj. zu ríða; et neðra adverbiell = el camí que passa per dessota de la duna, entre la duna i la mar;
#5. þverast fram á e-ð: Cf. en Finnur Jónsson 1894, pàg. 286: 10. þveraðiz, þveraz eigentl., „in einer schrägen (þverr) richtung sich bewegen“; hier „zog sich mit macht quer nach dem ufer“;
#6. varast: Cf. en Baetke 19874, pàg. 700: hann varaðisk þat ekki er nahm sich davor nicht in acht, versah sich keiner Gefahr dabei;
#7. rasa: Cf. en Baetke 19874, pàg. 487: rasa (að) I. sich hastig (vorwärts) bewegen, vorwärts stürzen, stürmen <...>;
#8. reka aftur hurðina: Cf. en Baetke 19874, pàg. 493: reka aptr hurð(ina) die Tür zuschlagen, versperren;
#9. vindskeið: Cf. en Finnur Jónsson 1894, pàg. 286: 18. vindskeiðunum, „wenn die giebel aus holz waren, so wurde der äußerste rand des dachgiebels mit zwei ausgeschnittenen brettern (vindskeið, von vinda „winden“) versehen, welche gegen die giebelspitze zusammenliefen“ Grundr. d. germ. phil. IIᵇ,232. Hier können jedoch kaum diese vindskeiðar gemeint sein, sondern vermutlich ein paar in ähnlicher weise angebrachte bretter dicht über der thür;
)
-
◊ Þórir fór á brott og kom til Guðbrands. Hann tók við honum og var hann þar um hríð. Og einn morgun bað Guðbrandur hann taka sér hest og gekk út en Þórir eftir. Og er Guðbrandur kom á þreskjöldinn þá laut hann við en Þórir veitti honum þá tilræði. Og er hann heyrði að öxin þaut veik hann sér hjá dyrunum en Þórir hjó í ásinn er fram tók úr vindskeiðunum og stóð öxin þar föst en Þórir hljóp á burt úr garði en Guðbrandur eftir. Þórir hljóp yfir árgljúfrin þegar er hann kom að og lá fallinn. Guðbrandur skaut eftir honum sverði og kom á hann miðjan. Hann hafði knýtt beislinu um sig og kom sverðið á beislhringinn. Guðbrandur hljóp yfir ána og að Þóri og var hann þá dauður. Kasaði hann hann þar. Skörð voru fallin í sverðinu og eitt það er leggja mátti í fingrargóm. Brýnt var að síðan og var hið besta vopn: en Þórir se'n va anar d'allà i va anar al mas d'en Guðbrandur que li va fer una bona acollida. En Þórir s'hi va quedar una temporada. Un matí, en Guðbrandur li va manar que li agafés un cavall i va sortir a fora amb en Þórir al darrere. I quan en Guðbrandur va arribar al llindar, es va acotar (per passar pel forat de la porta) i llavors en Þórir el va atacar amb la seva destral. I quan en Guðbrandur va sentir el xiulet de la destral, va esquivar el cop atracant-se al brancal de la porta, de manera que en Þórir va endevinar la biga que sobresortia de les vindskeiðar (paravents). La destral hi va quedar fermament clavada. En Þórir se'n va anar corrents fora del garður (la tanca del mas) amb en Guðbrandur empaitant-lo. Quan en Þórir va arribar a l'avenc del rierol, hi va saltar per sobre i va quedar caigut en terra. En Guðbrandur li va llançar l'espasa i el va endevinar al bell mig del cos. En Þórir s'havia lligat al voltant del cos els arreus del cavall i l'espasa va endevinar l'anella de la brida (el fre o mos?). En Guðbrandur va saltar sobre el rierol corrent cap al Þórir però aquest, llavors, ja era mort. El va soterrar allà mateix. L'espasa s'havia oscat i una de les osques era tan grossa que hi cabia la punta d'un dit. Més tard la varen reafilar i fou l'arma millor
-
◊ Um naustgerð.
◊ 307. Nú skal naust yfir [skip] gera, þá skal stýrimaðr stefnu gera svá háva, at þeir megi efla at gera naust. En ef þeir vilja eigi gera, þá sekjaz þeir þrimr mǫrkum við konung. Nú skipta þeir tilfǫngum sín á millum. En þeim liggja við þrír aurar við staf hvern, ok svá fyrir staflægju hverja, ok svá fyrir fleyðri hverja, ok fá þó til at síðarr sé. Aurar þrír fyrir torfvǫl hvárn, þrjá aura fyrir vindskeið hvára. Eyri fyrir tróðu hverja ok svá fyrir næfrakimbul hvern. Eyri fyrir torfu hverja, ok fá til þó at síðarr sé: De la construcció d'escars. 307. Posat que s'hagi de construir un escar sobre un vaixell, el patró de la nau convocarà [els mariners per] un espai de temps tan llarg que puguin acabar de fer l'escar. I si no el volen fer, pagaran una multa de tres marcs al rei. Tot seguit (un cop convocats) repartiran entre ells la feina de procurar els materials per a construir l'escar. I incorreran en una multa de tres aurar per cada post (stafr) [que no lliurin] i també per cada biga travessera (staflægja) i també per cada cabiró (fleyðr) [que no lliurin] i l'hauran de procurar encara que sigui més tard. [Pagaran una multa] de tres aurar per cada llata torbera (llata per aguantar la torba, torfvǫlr) i tres aurar per cada vindskeið (‘paravent’). Un eyrir per cada barra de sostre (tróða) i també per cada feix d'escorça de bedoll (næfrakimbull). Un eyrir per cada llesca (pa) de torba (torfa), i l'hauran de procurar encara que sigui més tard (la traducció dels termes arquitectònics és provisional)
-
vind·sorfinn, -sorfin, -sorfið <adj.>:
-
erosionat -ada pel vent
-
vind·staða <f. -stöðu, no comptable>:
-
direcció f del vent
-
vind·stefna <f. -stefnu, no comptable>:
-
direcció f del vent
-
vind·stig <n. -stigs, -stig>:
-
número m (o: grau m; o: categoria f; o: nivell m) de la força del vent (a l'escala Beaufort)
-
♦ það voru tíu vindstig: el vent ha assolit categoria deu
-
vind·strengur <m. -strengs (o: -strengjar), -strengir. Gen. pl.: -strengja; dat.pl.: -strengjum>:
-
remolí m de vent, corrent m d'aire fort
-
◊ meðfram suðurhlið þess stóð vindstrengur að vetrinum og myndaði geil meðfram veggnum: durant l’hivern, tot al llarg de la façana que donava al sud hi bufava un corrent d’aire tan fort que al llarg de la paret hi formava un viarany [sense neu]
-
vind·stroka <f. -stroku, -strokur. Gen. pl.: -stroka>:
-
ràfega forta de vent, ratxa f de vent, bufarada f de venet
-
vind·stuðull <m. -stuðuls, -stuðlar>:
-
[índex m de] temperatura f de sensació
-
vind·styrkur <m. -styrks, no comptable>:
-
intensitat (o: força) f del vent
-
vind·sæng <f. -sængur, -sængur>:
-
matalàs m inflable
-
vindu·brú <f. -brúar, -brýr>:
-
pont llevadís
-
vindur¹ <m. vinds, vindar>:
-
1. <GEN> vent m
-
◊ nú veita Englar atreið Norðmǫnnum ok verðr viðrtakan hǫrð. Váru svá setta kesjurnar at ekki fekk við komizk með hestana. Berjask nú hvárirtveggju með inu mesta magni ok rézk seint mannfallit. Nú var svá mikill liðsmunr at fjǫldanum, at Englar riðluðu sveitirnar ok kringja allt um þá ok ganga at þeim ǫllom megin, ok gerisk nú svá sem dœmi finnask til at á ortisk um mannfallit í hvárntveggja stað. Losnar fylking ok riðlask ok fellr mjǫk lið Haralds konungs. Ok er konungr finnr at fast er at sótt merkjunum, þá spennir hann báðum hǫndum meðalkafla sverðsins ok høggr á tvær hendr, bíðr ekki merkjanna, rýðr svá stiginn fyrir sér ok veitir mǫrgum manni bana. Þat segja allir menn á eina lund, at eigi hefði sét drengiligri framgǫngu ok háða með jafnmikilli hugprýði. Hafði hann báðar hendr blóðgar ok gekk svá milli óvina sinna náliga, sem hann œði vind, ok sýndisk, at hann hræddisk hvártki eld né járn: llavors els anglesos varen carregar a cavall contra els noruecs i la topada fou dura. Les kesjur s'havien posat de tal manera que no s'hi va poder fer res amb els cavalls. Anglesos i noruecs es bateren llavors amb el màxim abrivament, encara que va trigar força en produir-se el carnatge (o sigui, al començament de la batalla hi hagué pocs morts). Ara bé, la diferència dels dos exèrcits era tan gran pel que fa al nombre, que els anglesos [finalment] varen desbaratar (barrejar) les seccions noruegues i les envoltaren i llavors els atacaren de per totes bandes i es va esdevenir -tal i com se'n troben d'altres exemples (és a dir, es va fer tal i com sol passar)- que el carnatge va començar tant a un bàndol com a l'altre. La formació de batalla [dels noruecs] es va descompondre i desfer i molts dels soldats del rei Haraldr caigueren. I quan el rei va veure que s'atacaven els seus estendards amb fermesa, va agafar amb totes dues mans l'empunyadura de la seva espasa i va assestar-hi cops a totes dues bandes, a dreta i esquerra. No va esperar els estendards, va obrir el camí davant seu matant molts de soldats en fer-ho. Tothom diu unànimement que no s'havia vist mai un atac més valent i dut a terme amb tan gran ardidesa. Tenia els dos braços sangonents i es movia entre els enemics gairebé com si travessés el vent i mostrant que no temia ni el foc ni el ferro
-
◊ nú er að segja frá Bolla. Hann hugsar nú efni þeirra Þórólfs og þykir eigi verða mjög með öllu fylgt ef Þórólfur skal sleppa. Frétti hann nú að hann er til skips ráðinn. Bolli býst heiman. Setur hann hjálm á höfuð sér, skjöld á hlið. Spjót hafði hann í hendi en gyrður sverðinu Fótbít. Hann ríður norður til Hrútafjarðar og kom í það mund er kaupmenn voru albúnir. Var þá og vindur á kominn. Og er Bolli reið að búðardyrunum gekk Þórólfur út í því og hafði húðfat í fangi sér. Bolli bregður Fótbít og leggur í gegnum hann. Fellur Þórólfur á bak aftur í búðina inn en Bolli hleypur á hest sinn. Kaupmenn hljópu saman og að honum: ara tornarem a parlar d'en Bolli. Aquest va meditar com estaven les coses entre en Þórólfur i ell i va considerar que, si en Þórólfur fugia [fora de l'illa], que ell difícilment podria dur la causa [contra en Þórólfur] com calia (amb tots els mitjans). Llavors li contaren que en Þórólfur havia aconseguit passatge en un vaixell [per sortir d'Islàndia]. En Bolli es va preparar per marxar de casa: es va posar el casc i l'escut al costat, duia una llança a la mà i s'havia cenyit l'espasa Fótbítur, Tallacames. Es va dirigir cap al fiord de Hrútafjörður i hi va arribar en el moment que els mercaders ja estaven aparellats per salpar. També havia començat a bufar el vent [per poder-ho fer]. I quan en Bolli va fer cap a l'entrada de la barraca [dels mercaders], en Þórólfur en sortia portant en braços el seu farcell de viatge. En Bolli va brandar en Fótbítur i el va traspassar. En Þórólfur va caure cap enrere dins la barraca i en Bolli va muntar d'un salt el seu cavall. Els mercaders varen congregar-se i corregueren cap a ell
-
◊ og er Egill var mettur, gekk hann þar til, er konan lá, og ræddi við hana; hann bað þá hefja hana úr rúminu og leggja undir hana hrein klæði, og nú var svo gert. Síðan rannsakaði hann rúmið, er hún hafði hvílt í, og þar fann hann tálkn, og voru þar á rúnarnar. Egill las þær, og síðan telgdi hann af rúnarnar og skóf þær í eld niður; hann brenndi tálknið allt og lét bera í vind klæði þau, er hún hafði haft áður. Þá kvað Egill: i quan l'Egill estigué ple, va anar allà on jeia la noia i va parlar amb ella. Després va manar que l'aixequessin del seu jaç (llit) i que posessin davall ella llençols nous (sembla que l'autor en realitat el que volia dir era que li preparessin un jaç completament nou, però en el mateix indret on hi havia hagut el jaç en el qual havia jagut la noia fins llavors), i així ho feren. Després va escorcollar el jaç (llit) en el qual havia jagut la noia i hi va trobar la barba de balena (tálkn) en la qual s'havien escrit les runes. L'Egill les va llegir i després les va raure (raspar) [amb el seu ganivet] i va tirar les raspadures al foc. Va cremar tota la barba de la balena i va fer que portessin al vent (= va fer orejar a l'aire lliure) la roba que la noia havia estat emprant fins llavors. Després, l'Egill va improvisar aquesta vísa...
-
♦ aka (o: haga) seglum eftir vindi: <LOC FIG> anar segons d'on bufa el vent, trempar les veles segons el vent, acomodar-se sempre a la situació
-
♦ allhvass vindur: <METEOR> vent fort (grau 7 a l’escala de Beaufort) (→ allhvasst)
-
♦ allur vindur er úr e-m: <LOC FIG> li han baixat els fums
-
♦ beita upp í vindinn: #1. <NÀUT> bordejar, fer bordades; #2. <LOC FIG> bordejar una dificultat (no deixar-se vèncer per una dificultat, superar-la)
-
♦ eftir því hvaðan vindar blása: <LOC FIG> segons d'on bufa el vent
-
♦ fá vind í seglin: <LOC FIG> anar vent en popa, rebre vent a les veles, prosperar
-
♦ ferskir vindar blása: <LOC FIG> bufen aires nous
-
♦ [í] gegn vindi: a contra vent
-
♦ [á] móti vindi: a contra vent, amb el vent de cara
-
♦ hafa (o: vera með) vindinn í bakinn: <LOC FIG> tenir el vent en popa, tenir vent de cua
-
♦ hafa vindinn í fangið: <LOC FIG> tenir el vent en contra, tenir vent de proa, trobar [una forta] oposició
-
♦ halda hvorki veðri né vindi: <LOC FIG> tenir molta llengua, tenir la llengua llarga (ésser llenguallarg, molt xerraire & ésser indiscret, no poder callar res del que sap o li diuen)
-
♦ hvassir vindar: vents tallants (o: penetrants)
-
♦ sá sem sáir vindi, skal uppskera (o: uppsker) storm (o: storminn): <LOC FIG> qui sembra vent recull tempesta
-
♦ pissa upp í vindinn: #1. (gera eitthvað sem ekki er líklegt til árangurs) pixar contra vent (fer una cosa que és versemblant que no acabi bé o que tingui èxit); #2. (gera eitthvað heimskulegt) fer retxes dins l'aigua, fer una bestiesa (fer una cosa que no serveix de res, fer una una feina o un esforç inútils)
-
♦ sigla [beint] upp í vindinn: <LOC FIG> apuntar alt
-
♦ taka vindinn úr seglinu fyrir e-m: <LOC FIG> desbaratar els arguments o els plans d'algú
-
♦ undan vindi: a contra vent, davant el vent
-
♦ vera kominn fyrir vindinn (o: vind): <LOC FIG> haver feta la meitat o el pitjor d'una feina, haver superat el punt crític
-
♦ vindar snúast (o: hafa snúist): <LOC FIG> les circumstàncies canvien (o: han canviat)
-
♦ vindur nær sterkum tökum á húsinu: la casa està molt exposada als embats del vent
-
♦ vindurinn blæs: fa vent
-
♦ vindurinn er á austan: hi ha vent de llevant, el vent ve de llevant
-
♦ vindur gengur til suðurs: el vent ha girat i ara bufa cap a migjorn
-
♦ vindurinn geysar: el vent referma
-
♦ vindurinn lægir: el vent es calma
-
♦ vindurinn reisti sig: el vent va començar a bufar, es va posar a fer vent
-
♦ vindurinn ýlir: el vent udola, el vent xiula fort
-
♦ vita (o: skilja) hvaðan vindurinn blæs: <LOC FIG> saber (o: comprendre) d'on bufa el vent
-
♦ ég læt það eins og vind um eyru (o: eyrun) þjóta: <LOC FIG> com si sentís ploure, [ho sento i] em deixa fred (o: [ho sento i] no em fa fred ni calor), [ho sento i] tant se me'n fa (o: dóna) d'això, ni em va ni em ve (això m'és o em resulta totalment indiferent, hi faig orelles sordes)
-
♦ það dregur smám saman úr vindi: el vent es va calmant a poc a poc
-
♦ það er allt farið út í veður og vind: <LOC FIG> s'ha dispersat als quatre vents, una cosa se l'ha enduta el venet
-
♦ það er mikill vindur í e-m: <LOC FIG> és un pet bufat, estar més inflat que una lloca (o: inflat com un bót), dur molta d'estufera
-
♦ það er vindur úti: fa vent
-
2. (prump) ventositat f (pet)
-
♦ leysa vind: fer un pet (deixar anar una flatulència)
-
Vindur² <m. Vindar, Vindur>:
-
vende m, venda f
-
vindu·stigi <m. -stiga, -stigar>:
-
escala f de caragol
-
vind·verkur <m. -verkjar, -verkir. Gen. pl.: -verkja; dat.pl.: -verkjum>:
-
<MED> gasos m.pl
-
vind·verska <f. -versku, no comptable>:
-
vèndic m, llengua vèndica
-
vindversku·mælandi <m. -mælanda, -mælendur>:
-
parlant m & f de vèndic, vendicoparlant m & f
-
vindversku·mælandi, -mælandi, -mælandi <adj.>:
-
parlant de vèndic, vendicoparlant
-
vind·verskur, -versk, -verskt <adj.>:
-
vèndic -a
-
vind·þéttur, -þétt, -þétt <adj.>:
-
que no deixa passar el vent, a prova de vent
-
vind·þurrka <-þurrka ~ -þurrkum | -þurrkaði ~ -þurrkuðum | -þurrkað ║ e-ð>:
-
assecar una cosa al vent (o: a l'aire) (carn, peix etc.)
-
vind·þurrkaður, -þurrkuð, -þurrkað <adj.>:
-
assecat -ada pel vent, assecat -ada a l’aire (carn, peix etc.)
-
vin·fastur, -föst, -fast <adj.>:
-
d'amistat ferma (dit d'una persona els amics de la qual poden fiar-se de la seva amistat)
-
◊ Gunnar Hámundarson bjó að Hlíðarenda í Fljótshlíð. Hann var mikill maður vexti og sterkur og allra manna best vígur. Hann hjó báðum höndum og skaut ef hann vildi og hann vó svo skjótt með sverði að þrjú þóttu á lofti að sjá. Hann skaut manna best af boga og hæfði allt það er hann skaut til. Hann hljóp meir en hæð sína með öllum herklæðum og eigi skemmra aftur en fram fyrir sig. Hann var syndur sem selur. Og eigi var sá leikur að nokkur þyrfti við hann að keppa og hefir svo verið sagt að engi væri hans jafningi. Hann var vænn að yfirliti og ljóslitaður, rétt nefið og hafið upp í framanvert, bláeygur og snareygur og rjóður í kinnum, hárið mikið, gult, og fór vel. Manna var hann kurteisastur, harðger í öllu, ráðhollur og góðgjarn, mildur og stilltur vel, vinfastur og vinavandur. Hann var vel auðigur að fé: en Gunnar Hámundarson vivia a Hlíðarendi, al vessant de Fljótshlíð. Era un home alt i fort i el més ben capacitat per a la lluita. Era capaç de descarregar cops d'espasa amb totes dues mans i de llançar projectils si volia i brandia l'espasa tan veloçment que semblava que n'hi hagués tres en l'aire. Era el millor disparant amb l'arc i endevinava tot contra el que apuntés. Amb tots els seus arnesos posats saltava més amunt que la seva estatura i el mateix tant cap envant com cap enrere. Nedava com un vellmarí. I no hi havia cap competició (‘joc’) en la qual algú gosés contendre (competir, rivalitzar) amb ell i s'ha dit arreu que no hi havia ningú que li fos parell. En Gunnar era ben plantat i de cutis molt clar, tenia el nas dret amb la punt [una mica] aixecada cap amunt. Tenia els ulls blaus i la mirada penetrant i les galtes vermelles.Tenia els cabells espessos, grocs i li queien bellament [sobre les espatlles]. Ningú no el superava en cortesania, un home d'empenta en tot, donador de bons consells i benevolent, generós, que sabia controlar-se, lleial amb els seus amics per bé que caut en llur elecció. Era posseïdor d'una gran fortuna
-
◊ sjá sveinn var snemma vænn og gervilegur, stilltur vel, orðvís, langsær, vinfastur og hófsmaður um alla hluti: aviat es va haver fet un vailet bonic i ben tallat, amb un bon domini de si mateix, llest en les seves paraules, que veia de lluny les coses que havien de succeir, d'amistat ferma amb els amics i mesurat en tots els aspectes
-
◊ Eysteinn giptisk ok fekk dóttur Sigurðar hjartar, er Ása hét. Hennar móðir var Áslaug, dóttir Sigurðar orms-í-auga. Eysteinn fekk með henni Finnmǫrk ok Valdres, Þótn ok Haðaland. Hann var ríkr ok stjórnsamr. Þau áttu son, er Hálfdan hét. Hann var ok stjórnsamr ok stilltr vel ok fríðr sýnum ok vandisk snemma við allar íþróttir, þær sem karlmann máttu fríða, ok betra var at hafa en missa. Hann var vinfastr ok trúlyndr ok vinavandr, gleðimaðr mikill, svá at alla gleði mátti við hann eiga, en ef honum mislíkaði, þá var hann þunglyndr ok langrækr, en eigi mjǫk bráðskapaðr. Hann óx upp með fǫður sínum, þar til hann var fimmtán vetra gamall. Þá tók móðir hans sótt ok andaðisk. Þótti konungi þat mikill skaði ok ǫllum ǫðrum, ok var hennar útferð gerð sœmiliga. Konungr undi lítt í ríki sínu þaðan í frá, ok fór hann í hernað hvert sumar: L’Eysteinn es va casar amb la filla d'en Sigurðr hjǫrtr (‘Cérvol’) que nomia Ása. La mare d'aquesta noia era l'Áslaug, la filla d'en Sigurðr Ormr-í-auga (’Drac-dins-l'ull’). L'Eysteinn va rebre, en casar-se amb ella, la Finnmǫrk i Valdres, Þótn i Haðaland. Fou un home poderós i un bon governant. Varen tenir un fill que va nòmer Hálfdan. També fou un bon governant, amb un gran domini de si mateix (molt equilibrat, que sabia controlar-se a si mateix) i de bell físic i es va avesar aviat a exercitar totes les íþróttir (aptituds, disciplines) que podien ornar (= ornaven) un home i que era millor tenir que trobar a faltar. Va ésser fidel amb els amics i un home de fiar per bé que caut en l'elecció dels amics, una persona molt alegre, de manera que es podia tenir tota l'alegria amb ell (o sigui, tothom al seu voltant era partícep de la seva alegria), però si una cosa li desagradava, era consirós i rancorós durant molt de temps, però no gaire irascible. Va créixer a la llar paterna fins que va fer els quinze anys. Quan ja tenia aquesta edat, sa mare es va posar malalta i va morir. La seva mort fou sentida com una gran pèrdua pel rei i per tots els altres, i el seu enterrament fou com calia (com tanyia a la dona d'un rei). A partir d'aquell moment, el rei va deixar de sentir-se bé al seu regne i cada estiu se'n va anar emprenent expedicions militars
-
vin·fengi <n. -fengis, no comptable>:
-
amistat f (→ vinátta)
-
◊ sá sem breiðir yfir bresti annars leitar vinfengis (ʔahăˈβāh ~ אַהֲבָה: məχassɛh־ˈpɛʃaʕ məβaqˈqēʃ ʔahăˈβāh, מְכַסֶּה-פֶּשַׁע, מְבַקֵּשׁ אַהֲבָה) en sá sem bregst trúnaði veldur vinaskilnaði (wə-ʃɔˈnɛh βə-δāˈβār maˈφrīδ ʔalˈlūφ, וְשֹׁנֶה בְדָבָר, מַפְרִיד אַלּוּף) : el qui tapa les faltes d'un altre cerca la seva amistat, però el qui decep la confiança, causa el trencament de l'amistat
-
◊ þrennt er það sem ég hef yndi af og það er fagurt í augum Guðs og manna: samlyndi bræðra, vinfengi granna (ἡ φιλία -ίας: καὶ φιλία τῶν πλησίον) og hjón sem lifa saman í eindrægni: tres són les coses que em fan goig i que són belles als ulls de Déu i dels homes: la unió (concòrdia) dels germans, l'amistat entre veïns i el matrimoni que conviu en harmonia
-
◊ ég segi yður, þótt hann fari ekki á fætur og fái honum brauð vegna vinfengis (τὸ εἶναι φίλον: διὰ τὸ εἶναι φίλον αὐτοῦ) þeirra, þá fer hann samt fram úr sakir áleitni hans og fær honum eins mörg og hann þarf: us dic que, encara que no es llevi per donar-li pa per mor de llur amistat, tanmateix ho farà per la seva importunitat i n'hi donarà tant com en necessiti
-
♦ mikið vinfengi var með þeim: es tenien una gran amistat
-
◊ því að hann hefir sagt: "Maðurinn hefir ekkert gagn af því að vera í vinfengi (rāˈt͡sāh ~ רָצָה: lɔʔ ʝiskān־ˈgāβɛr bi-rət͡sɔˈθ-ō ʕim־ʔɛ̆lɔˈhīm, לֹא יִסְכָּן-גָּבֶר-- בִּרְצֹתוֹ, עִם-אֱלֹהִים) við Guð: car ha dit: «L'home no en treu res d'estar en bons termes am bDéu!»
-
♦ aldrei skal hún spilla okkru vinfengi: ella no farà mai malbé la nostra amistat
-
vingaður, vinguð, vingað <adj.>:
-
amic -iga de, en amistat amb
-
◊ Gestur Oddleifsson bjó vestur á Barðaströnd í Haga. Hann var höfðingi mikill og spekingur að viti, framsýnn um marga hluti, vel vingaður við alla hina stærri menn og margir sóttu ráð að honum. Hann reið hvert sumar til þings og hafði jafnan gistingarstað á Hóli: en Gestur Oddleifsson vivia a Hagi, a la Barðaströnd. Era un gran höfðingi i un home d'una intel·ligència preclara, i tenia el do de poder veure en el futur pel que fa a moltes de coses, mantenia una ferma amistat amb tots els prohoms més grans i eren molts els qui cercaven consell d'ell. Cada estiu anava al þing i[, quan ho feia,] s'estatjava sempre a Hóll
-
◊ Sigtryggur snarfari og Hallvarður harðfari hétu bræður tveir; þeir voru með Haraldi konungi, vikverskir menn. Var móðurætt þeirra á Vestfold, og voru þeir í frændsemistölu við Harald konung. Faðir þeirra hafði kyn átt tveim megin Gautelfar; hann hafði bú átt í Hísing og var maður stórauðugur, en þá höfðu þeir tekið við arfi eftir föður sinn. Þeir voru fjórir bræður; hét einn Þórður, og Þorgeir, og voru þeir yngri; þeir voru heima og réðu fyrir búi. Þeir Sigtryggur og Hallvarður höfðu sendiferðir konungs allar bæði innan lands og utan lands og höfðu margar ferðir þær farið, er háskasamlegar voru, bæði til aftöku manna eða fé upp að taka fyrir þeim mönnum, er konungur lætur heimferðir veita. Þeir höfðu sveit mikla um sig; ekki voru þeir vingaðir alþýðu manns, en konungur mat þá mikils, og voru þeir allra manna best færir bæði á fæti og á skíðum, svo og í skipförum voru þeir hvatfærri en aðrir menn; hreystimenn voru þeir og miklir og forsjálir um flest. Þeir voru þá með konungi, er þetta var tíðinda: hi havia dos germans que nomien Sigtryggur snarfari i Hallvarður harðfari. Eren de la Víkin i s'estaven a la cort del rei Haraldur. Llur llinatge per part de mare era de Vestfold i hom els comptava entre els parents del rei Haraldur. Llur pare havia tingut parentela a totes dues ribes del riu Gautelfur. Havia tingut un mas a l'illa de Hísing i havia estat un home riquíssim. En aquest temps aquests dos germans ja s'havien fet càrrec de l'herència a la mort de llur pare. Eren quatre germans, dels altres dos, un nomia Þórður i l'altre Þorgeir. Aquests dos eren més joves, vivien al mas i l'administraven. Els dos germans majors, en Sigtryggur i en Hallvarður, duien a terme els encàrrecs dels rei, tant a l'interior com a l'exterior del regne i havien fet molts de viatges, perillosos, tant per a matar algú com per a confiscar els bés d'aquells a qui el rei havia manat que els ataquessin a llurs masos. Tenien a les seves ordres una gran tropa. Els dos germans no eren pas apreciats pel comú de la gent, però el rei els tenia en gran estima. Eren els millors anant tant a peu com amb esquís, i també amb els viatges amb vaixell eren més ràpids que qualssevol altres. Eren ardits i coratjosos (=hreystimenn), i posseïdors de gran força física, i previnguts en la majoria de coses. Quan aquests fets es varen esdevenir, es trobaven amb el rei (vocabulari: #1. harðfari ~ snarfari: Cf. en Finnur Jónsson 1894, pàg. 54: 1. <...> snarfari, „der behende“ harðfari, „der rauhe“. En Baetke 19874, pàg. 232, només dóna entrada a harðfari: harð-fari m. heftig, energisch vorgehender Mensch; #2. sendiferð: Cf. en Finnur Jónsson 1894, pàg. 54: 9. sendiferðir, „gesandtschaften“; die brüder waren sogenannte gestahǫfðingjar <...> Was hier von solchen leuten wie Sigtryggr und Hallvarðr erzählt wird, ist sicher in allen hauptzügen historisch; es liegt nichts unglaubliches darin, dass könig Harald solche autorisierte mörder, möchte man sagen, in seinem dienste gehabt habe; #3. taka upp: Cf. en Finnur Jónsson 1894, pàg. 55: 2.3. upp at taka, „konfiscieren“; #4. heimferð: Cf. en Baetke 19874, pàg. 241: heim-ferð f. Überfall auf jmds. Haus: veita h. at e-m jmd. in seinem Hause überfahren; #5. vingaður: Cf. en Baetke 19874, pàg. 743: ekki váru þeir vingaðir alþýðu manns sie waren allgemein nicht beliebt; #6. skíð: Cf. en Finnur Jónsson 1894, pàg. 55: 6. <...> skíð schneeschuhe waren (und sind) lange, schmale, dünne, vorn ein wenig, wie die heutigen schlittschuhe, aufgebogene „bretter“; in der mitte waren lederriemen befestigt, in welche man die füße steckte; zu der ganzen einrichtung, die sich zum laufen (at skíða) über den schnee ausgezeichnet eignete, gehörte ein mindestens drei ellen langer stab, geisli (eigentl. „strahl“); vgl. Weinhold, Altn. leb. s. 306—307 und K. Maurer in der Zeitschrift des vereins für volkskunde II (1892) s. 301—313; #7. hvatfær: Cf. en Finnur Jónsson 1894, pàg. 55: 7. hvatfœrr, „hurtig, behende“. En Baetke 19874, pàg. 285: hvat-fœrr <...> schnell, flink; #8. forsjáll: Cf. en Baetke 19874, pàg. 154: for-sjáll adj. vorsichtig, umsichtig, bedachtsam, klug: forsjáll við e-u auf der Hut vor etwas sein; #9. mikill: Entenc aquest adjectiu com a separat de: forsjálir um flest, o sigui: þeir voru miklir [að afli] og þeir voru forsjáll um flest, i tradueixo en conseqüència; )
-
◊ Þorkell svarar: "Lítið er oss um ókunniga menn því að vér eigum lítt vingað við stórhöfðingjana en vitum ógjörla hvert erindi hvers í verður": en Þorkell li va respondre: "no m'agraden gaire els desconeguts perquè no mantinc relacions de gaire amistat amb els grans cabdills i no sé amb certesa amb quina intenció vénen fins aquí"
-
vingan <f. vinganar, pl. no hab.>:
-
amistat f
-
◊ hann svarar: "Sæmundur er mitt nafn. Er eg og formaður þessa liðs, sygnskur maður að ætterni. Kunnigt er mér og um yður frændur og þar sem vér erum samlendir menn þá samir oss betur að vera eins liðs en berjast. Höfum vér og góða eina frétt til yðvar. Nú viljum vér mæla til vinganar við yður, eigi fyrir því að vér þurfum friðar að biðja fyrir liðsmunar sakir": ell li va respondre: “Em dic Sæmundur. També sóc el cabdill d'aquesta tropa. Sóc originari de Sogn. També us conec a vosaltres i els vostres parents, i, ja que som compatriotes, se'ns escau més que ens ajuntem (que siguem una única tropa) que no que ens batem. De vosaltres també només n'hem sentit a dir bones coses. Per això, i no pas perquè ens calgui demanar-vos pau per la nostra inferioritat numèrica, ara us oferim amistat (lit.: desitgem que entaulem amistat)”
-
◊ (324) Attila konungr af Súsa var bæði ríkr ok fjǫlmennr ok vann mǫrg ríki. Hann leggr vingan við Erminrek konung, er þá réð Púli. Þessir tveir konungar leggja vingan sín á meðal, svá at Attila konungr sendir Erminrek konungi sinn frænda, Osið, með tólf riddara. Erminrekr konungr sendir í gegn Valtara af Vaskasteini, sinn systurson, með tólf riddara. Þá var Valtari tólf vetra. Þar dvaldist hann sjau vetr. Tveim vetrum síðar kom þar en Valtari kom til Súsa Hildigunnr, dóttir Ílías jarls af Greka, ok var send at gísling Attila konungi. Þá var hon sjau vetra gǫmul. Þessir inir ungu menn unnust mikit, ok veit þat þó eigi Attila konungr: (324) El rei Àttila de Súsat era poderós i tenia al seu servei un gran nombre d'homes i havia conquerit molts de regnes. Va estrènyer amistat amb el rei Erminrekr que, aleshores, regnava sobre Pulla. Aquests dos reis van estrènyer amistat entre ells de tal manera que el rei Àttila va enviar a l'Erminrekr el seu nebot Osið amb dotze cavallers i l'Erminrekr, al seu torn, li va enviar el seu nebot, en Valtari de Vaskasteinn (Gascunya), acompanyat de dotze cavallers. En aquells moments, en Valtari tenia dotze anys. Va passar set anys a la cort del rei Àttila. Dos anys després que en Valtari hagués arribat a Súsat, hi va arribar la Hildigunnr, la filla del iarl Elies de Bizanci (?), la qual enviaven al rei Áttila com a ostatge. En aquells moments tenia set anys. Aquests dos joves s'estimaven profundament, el rei Àttila, tanmateix, ho desconeixia
-
vingast <vingast ~ vingumst | vingaðist ~ vinguðumst | vingast ║ við e-n>:
-
entaular (o: estrènyer) amistat amb algú, fer-se amic d'algú, fer-se amics X i Y
-
◊ Hrolleifur fór út í dalinn og móðir hans og bjuggu þar. Síðan er þar kallaður Hrolleifsdalur. Þau vinguðust lítt við menn, komu þar fram hót eða heitan og sýndu búum sínum óþokkasvip í öllum búsifjum. Brátt tóku menn að hatast í móti og þótti Sæmundur hafa sent þeim illt rekald. Þeim þótti í fyrstu ógott að mæla í móti er hann var frændi Sæmundar. En nú er mönnum tók að kynnast þeirra skaplyndi vildu menn færa þau í brottu og aldrei hefðu þau komið: en Hrolleifur i sa mare se n'anaren a aquella vall i s'hi establiren. De llavors ençà, aquella vall es diu Hrolleifsdalur, la vall d'en Hrolleifur. No es feien gens amb ningú. Hi havia amenaces o injúries i mostraven a llurs veïns una cara esquerpa en totes llurs relacions de veïnatge (es mostraven desagradables envers els veïns cada vegada que hi tenien a veure). Els veïns aviat varen començar a odiar-los i pensaven que en Sæmundur els havia enviat una mala desferra. Al començament no els va semblar bé de protestar contra ell [davant en Sæmundur] ja que en Hrolleifur era cosí d'en Sæmundur. Però més endavant, quan la gent ja hagueren conegut llur veritable tarannà, volgueren expulsar-los d'allà en l'opinió que tant de bo que no hi haguessin anat mai (vocabulari: #1. vingast: Cf. Baetke 19874, pàg. 743: þau vinguðusk lítt við menn sie befreundeten sich wenig mit den Leuten; #2. hót: Cf. en Baetke 19874, pàg. 270: hót n.pl Drohungen <...>; #3. heitan: Cf. en Baetke 19874, pàg. 245: heitan <...> Drohung; #4. óþokkasvipur: Cf. Baetke 19874, pàg. 462: óþokkka-svipr m. finstere, feindselige Miene; Unfreundlichkeit; #5. hatast í móti e-m: Cf. en Baetke 19874, pàg. 235: hatask í móti e-m Haß gegen jmd. hegen, sich feindlich erzeigen gegenüber jmd.; #6. rekald: Cf. en Baetke 19874, pàg. 494: rekald n. von der See Angetriebenes, Standgut; )
-
vingjarn·lega <adv.>:
-
amablement
-
♦ svara e-m vingjarnlega: respondre a algú amablement
-
♦ tala vingjarnlega til e-s: parlar a algú amablement
-
vingjarn·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
amable, agradable
-
♦ vingjarnleg orð: paraules amables (o: afables; o: amatents; o: afectuoses)
-
vingjarn·leiki <m. -leika, no comptable>:
-
amabilitat f
-
vingl <n. vingls, no comptable>:
-
(hringl) inconstància f, indecisió f
-
vin·góður, -góð -gott <adj.>:
-
bo -ona com a amic -iga
-
◊ (285) Fasold ok Ekka váru svá líkir, at varla mátti kenna hvárn frá ǫðrum of ásjónu eða vǫxt, bleikhárir ok hrokkinhárir ok ljóslitaðir, breiðleitir, rauðbleikt skeggit ok liðaðist nǫkkut. Fǫgr augu hǫfðu þeir, digran hálsinn ok eigi langan, miklar herðar ok sterkligar, ok eigi eru þeir svá hávir sem þeir eru furðuliga þrekligir, vel hentir ok vel fœttir, sterkir ok góðir riddarar, ok vel kunnu þeir við skjǫld ok sverð. Þeir eru míkillátir ok drambsamir, óþýðir, fámálgir, vel látaðir, skartsmenn miklir of vápn eða klæði, vingóðir, fastúðgir, kappsamir, þrályndir, ágjarnir ok inir hraustustu í ǫllum mannraunum. Fasold inn stolzi hefir skjǫld ok alla herneskju sem gull ok markat á león með rauðu sem Þiðrekr konungr, fyrir þat utan at þetta leó horfir um þveran skjǫld ok eigi með kórónu. Sama mark hafði haft Ekka, hans bróðir. En gegnir því, sem fyrr hafði verit sagt, at þeir brœðr hafa leó á sínum vápnum, ok heldr skulu þeir fá bana en flýja nǫkkvers konar nauð. En rauðr litr þeira vápna merkir kapp ok ófrið: (285) En Fasold i l'Ekka eren tan iguals que a penes se'ls podia distingir un de l'altre ni pel físic ni per l'estatura. Tots dos tenien els cabells rossos i rulls, una cara ampla, de pell molt clara, una barba rogenca i una mica rinxolada, ulls bonics, un coll gruixut i curt, i espatlles amples i fortes, i no eren tan alts com extraordinàriament cepats. Tenien les mans i els peus bellament afaiçonats. Eren bons cavallers i forts, i eren bons en l'ús de l'espasa i l'escut. Eren altius i arrogants, bròfecs, eixuts de paraules però de bon capteniment (aquí: ben parlats?), sumptuosos pel que fa a llurs armes i vestis, fidels com a amics, resoluts, impetuosos, obstinats, ambiciosos i els més valents en totes les proves que exigien homenia. Igual que el rei Þiðrekr, en Fasold l'Orgullós tenia el seu escut (i tot el seu arnès) daurat i en ell hi havia pintat un lleó vermell, però es diferenciava del del rei pel fet que aquest lleó s'estirava de través per l'escut i no portava corona. El seu germà Ekka tenia les mateixes armes. El lleó que els germans tenien a llurs escuts significava, com ja s'ha dit abans, que s'estimaven més morir que defugir qualsevol mena de perill (destret), i el color vermell del lleó significava ímpetu i hostilitat
-
♦ eiga vingott við e-n: #1. (vera vinur e-s) estar en termes amistosos amb algú (ésser amics, mantenir una relació d'amistat); #2. (hafa kynmök við e-n) tenir amistat [íntima] amb algú (mantenir relacions íntimes amb algú)
-
◊ Grettir var jafnan með Birni og reyndu þeir margan frækleik, og vísar svo til í sögu Bjarnar að þeir kölluðust jafnir að íþróttum. En það er flestra manna ætlan að Grettir hafi sterkastur verið á landinu síðan þeir Ormur Stórólfsson og Þórálfur Skólmsson lögðu af aflraunir. Þeir Grettir og Björn lögðust í einu eftir allri Hítará ofan frá vatni og út til sjóvar. Þeir færðu stéttir þær í ána er aldrei síðan hefir úr rekið hvorki með vatnavöxtum né ísalögum eða jöklagangi. Sat Grettir í Fagraskógafjalli svo einn vetur að honum voru öngvar aðfarir gervar en þó misstu þá margir síns fyrir honum og fengu ekki að gert því að hann hafði gott vígi en átti jafnan vingott við þá sem næstir honum voru: en Grettir contínuament era a cal Bjǫrn i tots dos es provaven en moltes de proves de coratge i valentia, i a la Història d'en Björn s'hi indica que la gent deia d'ells que eren iguals en íþróttir (habilitats com ara nedar, tirar amb arc, esgrima etc.), encara que és el parer de la majoria de la gent que en Grettir ha estat l'home més fort d'Islàndia des que l'Ormur Stórólfsson i en Þórálfur Skólmsson varen deixar de fer llurs proves de força (varen deixar de provar-se a veure quin de tots dos era el més fort). En Grettir i en Björn varen recórrer d'una tirada tot el curs del riu Hitará des del llac en què neix fins a la mar. També varen ésser ells dos els qui posaren les llambordes en el riu (per a poder-lo passar a peu sec) que de llavors ençà no s'han mogut de lloc, ni durant les revingudes ni quan l'aigua del riu s'ha congelat ni a causa dels blocs de gel flotant. En Grettir va passar tot un hivern al puig de Fagraskógafjall sense que es dugués a terme cap atac contra ell, per contra, emperò foren molts els qui per ell varen perdre del que era llur, sense poder fer-hi res en contra perquè [l'indret on estava] en Grettir tenia bones defenses i ell sempre va estar en termes amistosos amb els qui residien a prop d'ell
-
♦ vera vingott með þeim: haver-hi una bona amistat entre ells
-
◊ Bárður kvað ómæt ómaga orð, "og mun eg fara sem áður." Með þeim Þorkatli var vingott og var hann í bragði með honum en Gísla var óþokkað um tal þeirra sem föður hans: en Bárður va dir que les paraules d'un ómagi no tenien valor, “i faré com he fet fins ara”. Entre ell i en Þorkell hi havia una bona amistat, de manera que en Þorkell li va mostrar la seva complicitat. En canvi en Gísli, igual que son pare, va desaprovar llur conversa (vocabulari: #1. ómætur: Cf. en Finnur Jónsson 1903, pàg. 4: 14. ómæt ómaga orð, ein alliterierendes sprichwort, „des unmündigen worte sind wertlos, ohne bedeutung“; vgl. Laxd. 85,6: ómæt eru afglapa orð; #2. Þorkell: Cf. en Finnur Jónsson 1903, pàg. 4: 15. þeim Þorkeli, d.h. zwischen Bárðr und Þorkell; #3. bragð: Cf. en Finnur Jónsson 1903, pàg. 4: 15. var — í bragði, „war mitwisser und begünstiger des vorhabens“; #4. óþokka: Cf. en Finnur Jónsson 1903, pàg. 4: 16. Gísla var óþokkat, „Gísli var missvergnügt“; )
-
◊ Það hafði verið, áður Björn fór heiman, að hann hafði beðið Sighvat skáld til farar með sér, hann var þá með Ólafi konungi, en til þeirrar farar voru menn ekki fúsir. Þar var vingott með þeim Birni og Sighvati: abans que en Björn se n'anés de casa, s'havia esdevingut que havia demanat a l'escalda Sighvatur que l'acompanyés en aquell viatge. En aquell temps, l'escalda estava a la cort del rei Olau i ningú no tenia ganes d'emprendre aquell viatge. Entre en Björn i en Sighvatur hi havia una bona amistat
-
vingsa <vingsa ~ vingsum | vingsaði ~ vingsuðum | vingsað ║ e-u>:
-
balancejar una cosa
-
vingull¹ <m. vinguls, vinglar>:
-
fenàs m, festuca f, ussona f (qualsevol planta del gènere Festuca)
-
♦ → blávingull “festuca vivípara”
-
♦ → freravingull “festuca polar, ussona polar, pèl m de guilla polar”
-
♦ → rauðvingull “pèl de guilla, festuca rogenca”
-
♦ → sauðvingull “auró, fenals, segaliva”
-
♦ → túnvingull “ussona àrtica, pèl de guilla àrtic, festuca àrtica”
-
vingull² <m. vinguls, vinglar>:
-
(óstöðuglyndur maður, hringlandi) giracamises m & f, un -a que avui diu blanc i demà negre, penell m & f (Bal.) (persona inconstant & indecisa, titubejant, vacil·lant)
-
vinguls·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
(hringlandalegur) voluble, mudadís -issa (inconstant)
-
♦ hún er frekar vingulsleg í skoðunum sínum: és força mudadissa pel que fa a les seves opinions
-
vink <n. vinks, vink>:
-
senya f
-
♦ gefa e-m vink um að <+ inf.>: fer senyes a algú perquè <+ subj.>
-
vinka <vinka ~ vinkum | vinkaði ~ vinkuðum | vinkað>:
-
fer senyes
-
♦ vinka e-m (o: til e-s): fer senyes a algú
-
♦ vinka í leigubíl: fer senyes a un taxi
-
vinkil·beygja <f. -beygju, -beygjur. Gen. pl.: -beygja o: -beygna>:
-
revolt m en angle [recte], revolt molt tancat
-
vinkil·járn <n. -járns, -járn>:
-
cantonera f
-
vinkill <m. vinkils, vinklar>:
-
escaire m
-
vin·kona <f. -konu, -konur. Gen. pl.: -kvenna>:
-
amiga f
-
◊ í glitofnum klæðum er hún leidd fyrir konung, meyjar fylgja henni, vinkonur hennar (rēˈʕāh ~ רֵעָה: bəθūˈlōθ ʔaħăˈrɛi̯-hā rēʕōˈθɛi̯-hā mūβāˈʔōθ lā-χ, בְּתוּלוֹת אַחֲרֶיהָ, רֵעוֹתֶיהָ--מוּבָאוֹת לָךְ) eru færðar fram fyrir þig: en vestits de brocat és conduïda davant el rei, les donzelles la segueixen, les seves amigues són conduïdes davant teu
-
◊ segðu við spekina: „Þú ert systir mín,“ og kallaðu skynsemina vinkonu (mɔˈδāʕ ~ מֹדַע: ū-mɔˈδāʕ la-bbīˈnāh θiˈqrāʔ, וּמֹדָע, לַבִּינָה תִקְרָא) svo að þær varðveiti þig fyrir hinni framandi konu, hinni blíðmálgu konu: digues a la saviesa: “Ets ma germana” i anomena la intel·ligència la teva amiga a fi que et guardi de la dona estrangera, de la dona de llengua dolça
-
◊ og er hún hefur fundið hana kallar hún saman vinkonur (ἡ φίλη -ης: καὶ εὑροῦσα συγκαλεῖ τὰς φίλας καὶ γείτονας) sínar og grannkonur og segir: Samgleðjist mér því að ég hef fundið drökmuna sem ég týndi: i quan l'ha trobada, convoca les seves amigues i veïnes i els diu: “Alegreu-vos amb mi perquè he trobat la dracma que havia perdut”
-
♦ besta vinkona: millor amiga
-
♦ sönn vinkona: veritable amiga (o: amiga vertadera)
-
vinkvenna·hópur <m. -hóps, -hópar>:
-
colla f d'amigues
-
vin·margur, -mörg, -margt <adj.>:
-
que té molts d'amics
-
vinna <f. vinnu, no comptable>:
-
treball m, feina f (Bal.) (ocupació i/o activitat laboral feta per guanyar-se la vida & esforç & cosa feta o elaborada & FÍS)
-
♦ árstíðabundin vinna: treball m de temporada, treball m estacional
-
♦ fara í bíó eftir vinnu: anar al cinema després del treball
-
♦ [taka lestina til að] fara í vinnuna [sína]: [agafar el tren per] anar al treball
-
◊ ég fer með konuna mína í vinnuna: vaig al treball amb la meva dona
-
♦ fara í vinnuna á hjóli: anar a la feina amb bicicleta
-
♦ fara úr vinnunni [sinni]: sortir de la feina
-
◊ hún hefur farið úr vinnunni klukkan tvö: ha sortit de la feina a les dues
-
♦ fá vinnu sem sjúkrabílstjóri: trobar feina d'ambulancier (o: de conductor d'ambulància)
-
♦ fá vinnu hjá e-m: trobar feina a ca algú
-
♦ fá vinnuna: obtenir el treball
-
♦ hafa mann í vinnu: tenir contractat algú
-
♦ hjóla í vinnu: anar a la feina amb bicicleta
-
♦ ímynduð vinna: <FÍS> treball virtual
-
♦ leita fyrir sér um vinnu (o: leita sér að vinnu): cercar treball
-
◊ við erum að leita okkur að vinnu utan Reykjavíkur: estem cercant [un] treball fora de Reykjavík
-
♦ líkamleg vinna: treball físic, treball m corporal
-
♦ missa vinnuna vegna e-s: perdre la feina a causa de...
-
♦ segja e-m upp vinnu: acomiadar algú, despatxar algú [de la feina]
-
♦ skipta um vinnu: canviar de treball
-
♦ sækja um vinnu hjá þýsku fyrirtæki: cercar treball a una empresa alemanya
-
♦ taka mann í vinnu: contractar algú
-
♦ hann tekur þá vinnu sem tilfellur: agafa[rà] qualsevol feina que se li presenti
-
♦ veita e-m vinnu: donar treball a algú
-
♦ vera frá vinnu: no poder treballar, estar de baixa
-
♦ vera í vinnu: #1. tenir treball; #2. ésser al treball
-
♦ vera víkingur til vinnu: ésser una màquina de fer feina, fer feina com un bou
-
♦ vinna í leyfi: treball m durant les vacances
-
♦ vinna konunnar er aldrei lokið: les feines d'una dona no acaben mai
-
♦ vinna og orka: <FÍS> treball i energia
-
♦ vinna við færiband: treball m a la cadena de muntatge, treball m en cadena
-
♦ það er mikil vinna fólgin í þessu: hi ha molta de feina darrere això, ha costat molta de feina
-
♦ þvinguð vinna: treball[s] forçat[s]
-
♦ → ákvæðisvinna “treball a preu fet”
-
♦ → barnavinna “treball infantil”
-
♦ → erfiðisvinna “treball feixuc”
-
♦ → heimavinna “tasca (per fer a casa), deures”
-
♦ → hópvinna “treball en grup”
-
♦ → fjarvinna “teletreball”
-
♦ → nauðungarvinna “treballs forçats”
-
♦ → saumavinna “labor, [treball de] costura i brodar”
-
♦ → skrifstofuvinna “treball d'oficina”
-
♦ → skylduvinna “treballs forçats; jova”
-
♦ → staðvinna “treball presencial”
-
♦ → sýndarvinna “treball virtual”
-
♦ → teymisvinna “treball en equip”
-
♦ → unglingavinna “treball durant les vacances d'estiu per a estudiants de secundària, en edats compreses entre els 13 i els 16 anys”
-
♦ → vaktavinna “treball per torns”
-
♦ → vertíðarvinna “treball durant la temporada de pesca”
-
♦ → yfirvinna “hora extra, hores extres”
-
vinna <vinn ~ vinnum | vann ~ unnum | unnið>:
-
A. <absolut o amb complement en acusatiu>:
-
1. (starfa) treballar, fer feina (Mall.) (laborar)
-
♦ vinna að e-u: treballar a... <+ cosa en la qual hom treballa>
-
♦ vinna á e-u: (ráða við e-ð) acabar trencant una cosa (a força de tractar-la malament, potinejar-hi etc.)
-
♦ vinna á e-u: (starfa) treballar a... <+ nom del tipus d'empresa per a la qual hom treballa>
-
♦ vinna á sjúkrahúsi: treballar a un hospital
-
♦ vinna hjá e-m: treballar a... <+ nom de l'empresa o de l'empresari per als quals hom treballa>
-
♦ vinna mikið: treballar molt
-
♦ vinna vel ~ illa: fer bona ~ mala feina, treballar bé ~ malament
-
♦ ef einhver vill ekki vinna, þá á hann heldur ekki mat að fá: <LOC FIG> qui no vulgui pas treballar, que tampoc no mengi pas; si algú no vol pas treballar, que tampoc no mengi; perendenga, perendenga, qui no fa feina, quan té talent, no menja
-
2. (gera) realitzar una cosa (fer, dur a terme)
-
♦ ...þar sem listamaðurinn og arkitektinn Antoni Gaudí vann ótal verk: ...on l'artista i arquitecte Antoni Gaudí va realitzar innombrables obres
-
♦ vinna e-m gagn: resultar d'utilitat a algú, ésser d'ajut a algú
-
3. (fá) guanyar una cosa (obtenir guardó, premi etc.)
-
♦ vinna orustu: guanyar una batalla
-
♦ vinna stig: <ESPORT> guanyar un punt
-
♦ vinna titilinn: <ESPORT> guanyar el títol [de lliga]
-
♦ vinna í e-u: guanyar a...
-
♦ vinna í lottói[nu]: guanyar a la loteria
-
♦ vinna verðlaunin: guanyar el premi
-
4. (sigra & leggja undir sig) vèncer (obtenir victòria & conquerir & expugnar)
-
♦ vinna mikinn sigur á e-m: obtenir una gran victòria sobre algú
-
♦ vinna borg ~ land: conquerir una ciutat ~ un país
-
◊ Játvarður Englakonungur vann Skotland: el rei Eduard d'Anglaterra va conquerir Escòcia
-
B. <amb adverbis o complements preposicionals>:
-
1. <fyrir>
-
♦ vinna fyrir e-m: treballar per a la manutenció d'algú
-
2. <til>
-
♦ vinna til e-s: merèixer[-se] una cosa
-
3. <úr>
-
♦ vinna úr e-u: elaborar una cosa, treballar una cosa (tractar o treballar una cosa fins a convertir-la en una d'elaborada & tramitar una cosa)
-
vinnandi, vinnandi, vinnandi <adj. inv.>:
-
treballador -a, que treballa (en edat de treballar, tant si té feina com si no)
-
♦ vinnandi fólk á Íslandi: la població activa d'Islàndia
-
vinnan·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
obtenible, extraïble (dit de producte o recurs natural, com ara fusta, petroli, gas natural etc.)
-
vinnast <vinnst ~ vinnumst | vannst ~ unnumst | unnist>:
-
durar
-
♦ meðan dagurinn vannst: mentre va ser de dia
-
♦ ef mér vinnst tími til þess: si hi trobo temps
-
♦ ef mér vinnst tími til að <+ inf.>: si trobo temps per a <+ inf.>
-
♦ verkið vannst vel: el treball ha anat bé, el treball ha rutllat
-
vinnings·hafi <m. -hafa, -hafar>:
-
guanyador m, guanyadora f, premiat m, premiada f
-
♦ vinningshafar í happdrætti: guanyadors (o: premiats) de la loteria
-
vinnings·líkur <f.pl -líka (o: -líkna)>:
-
probabilitats f.pl de guanyar
-
♦ vinningslíkur í happdrætti ~ lottó: probabilitats de treure a la loteria ~ a la loto
-
vinnings·miði <m. -miða, -miðar>:
-
bitllet guanyador
-
vinnings·númer <n. -númers, -númer>:
-
número guanyador (o: premiat)
-
♦ vinningsnúmer í happdrætti: números guanyadors (o: premiats) de la loteria
-
vinnings·tækifæri <n. -tækifæris, -tækifæri>:
-
oportunitat f d’obtenir la victòria
-
♦ misnota vinningstækifæri: malaprofitar una oportunitat de guanyar (p.e., en una partida d’escacs, en un combat esportiu etc.)
-
vinningur <m. vinnings, vinningar>:
-
1. <GEN> premi m (en loto, loteria, tómbola etc.)
-
♦ vinningur í happdrætti ~ lottó: premi m de loteria ~ de la loto
-
♦ fá vinning í happdrætti ~ lottó: guanyar [un premi] a la loteria~ a la loto
-
♦ fá fyrsta vinninginn í happdrætti ~ lottó: treure la grossa
-
2. (sigur) victòria f (acció o fet de vèncer o guanyar)
-
♦ hafa vinninginn: <LOC FIG> quedar guanyador -a (o: guanyar), vèncer
-
3. (ávinningur, ágóði) guany m (profit, benefici)
-
vinnsla <f. vinnslu, vinnslur. Gen. pl.: vinnsla o: vinnslna>:
-
processament m, elaboració f (de matèria primera en producte elaborat)
-
♦ e-ð er í vinnslu: una cosa és (o: està) en fase d'elaboració
-
♦ umsókn yðar er í vinnslu: la vostra sol·licitud s'està tramitant
-
♦ verk í vinnslu: treball en curs
-
♦ vinnslu er hætt í námunni: la mina s'ha tancat, la mina ha cessat la seva activitat, s'ha tancat l'explotació de la mina
-
vinnslu·aðferð <f. -aðferðar, -aðferðir>:
-
procediment m (o: tècnica f; o: mètode[s] m.[pl]) d'elaboració
-
vinnslu·ferli <n. -ferlis, -ferli>:
-
procés m d'elaboració (o: tractament)
-
vinnslu·geta <f. -getu, no comptable>:
-
capacitat f de processament
-
vinnslu·kostnaður <m. -kostnaðar, no comptable>:
-
cost m (o: costos m.pl) f d'elaboració, despeses f.pl de producció
-
vinnslu·lína <f. -línu, -línur. Gen. pl.: -lína>:
-
línia f de producció
-
vinnslu·minni <n. -minnis, -minni>:
-
<INFORM> memòria f de treball, memòria f RAM
-
♦ 6G vinnsluminni: una memòria RAM de sis gigues
-
vinnslu·salur <m. -salar, -salir>:
-
nau f de producció (o: producció), sala f de producció
-
vinnslu·stig <n. -stigs, -stig>:
-
fase (o: etapa) f de producció
-
♦ e-ð er í vinnslustigi: una cosa és (o: està) en fase de producció
-
vinnslu·stöð <f. -stöðvar, -stöðvar>:
-
empresa f de transformació
-
vinnslu·tækni <f. -tækni, no comptable>:
-
tècnica (o: tecnologia) f de processament
-
vinnu·aðferð <f. -aðferðar, -aðferðir>:
-
mètode m de treball
-
vinnu·aðstaða <f. -aðstöðu, no comptable>:
-
espai m de treball
-
vinnu·afköst <n.pl -afkasta>:
-
rendiment m del treball
-
vinnu·afl <n. -afls, no comptable>:
-
mà f d'obra [humana]
-
♦ faglært ~ ófaglært vinnuafl: mà d'obra qualificada (o: especialitzada) ~ no qualificada (o: no especialitzada)
-
vinnuafls·frekur, -frek, -frekt <adj.>:
-
laboriós -osa, costós -osa, de molt de treball, que exigeix un treball intensiu
-
vinnu·andi <m. -anda, no comptable>:
-
ambient m de treball, ambient m laboral
-
vinnu·aldur <m. -aldurs, -aldrar>:
-
edat f laboral
-
♦ vera á vinnualdri: estar en edat laboral
-
vinnu·álag <n. -álags, no comptable>:
-
càrrega f de treball, càrrega f laboral
-
vinnu·áætlun <f. -áætlunar, -áætlanir>:
-
pla m de treball
-
vinnu·bíll <m. -bíls, -bílar>:
-
cotxe m d'empresa
-
vinnu·borð <n. -borðs, -borð>:
-
taula f de treball
-
vinnu·bók <f. -bókar, -bækur>:
-
llibre m d'exercicis
-
vinnu·brögð <n.pl -bragða>:
-
1. <GEN> mètode m de treball
-
◊ endurmeta vinnubrögð hans: reavaluar el seu mètode de treball
-
2. (vinnuhættir) manera f de treballar, modus m operandi
-
vinnu·búðir <f.pl -búða>:
-
1. (vistarverur verkamanna) barraques f.pl dels treballadors (barraques per a allotjar-s'hi els treballadors d'un projecte)
-
2. (fangabúðir) penal m, camp m de treballs forçats (institució penitenciària)
-
◊ hann var dæmdur í sjö ára vist í vinnubúðum: el varen condemnar a set anys de treballs forçats
-
vinnu·dagur <m. -dags, -dagar>:
-
1. <GEN> jornada f laboral
-
♦ átta stunda vinnudagur: jornada laboral de vuit hores
-
♦ stytta vinnudaginn: escurçar la jornada laboral
-
2. (dagur með mikilli vinnu) dia m de treball (jornada amb molt de treball)
-
vinnu·deila <f. -deilu, -deilur. Gen. pl.: -deilna>:
-
conflicte m laboral
-
vinnu·dýr <n. -dýrs, -dýr>:
-
1. (burðardýr) bèstia f de càrrega (o: de bast), bístia f de càrrega (Mall.) (atzembla)
-
2. (dráttardýr) animal m de tir (bístia que estira un vehicle o un objecte pesant o arrossega una eina agrícola)
-
vinnu·eftirlit <n. -eftirlits, no comptable>:
-
inspecció f de treball
-
♦ Vinnueftirlit ríkisins: Oficina f de Salut i Seguretat Laboral d'Islàndia
-
vinnu·fatnaður <m. -fatnaðar, no comptable>:
-
roba f de treball
-
vinnu·ferli <n. -ferlis, -ferli>:
-
procés m de treball
-
♦ kapítalískt vinnuferli ~ kapítalísk vinnuferli: procés de treball capitalista ~ processos de treball capitalistes
-
vinnu·siðferði <n. -siðferðis, no comptable>:
-
ètica f del treball
-
vinnu·félagi <m. -félaga, -félagar>:
-
col·lega m & f, company m de treball, companya f de treball
-
vinnu·fíkill <m. -fíkils, -fíklar>:
-
addicte m al treball, addicta f al treball
-
vinnu·fíkinn, -fíkin, -fíkið <adj.>:
-
addicte -a al treball
-
vinnu·fíkn <f. -fíknar, no comptable>:
-
addicció f al treball
-
vinnu·flokkur <m. -flokks, -flokkar>:
-
equip m (o: brigada f) de treball
-
vinnu·fólk <n. -fólks, no comptable>:
-
servents m.pl, criats m.pl (i, de manera especial, jornalers o missatges, treballadors d'un mas)
-
vinnu·framlag <n. -framlags, no comptable>:
-
1. (vinnuátak) esforç m de treball (esforç que un hom posa en la feina que ha de fer)
-
2. (vinnuálag, vinnuskerfur) input m de treball, càrrega f de treball (quantitat de treball que un treballador assalariat o un estudiant ha de fer)
-
♦ vinnuframlag nemenda: càrrega de treball dels estudiants
-
◊ einingarnar mæla vinnuframlag nemenda og er miðað við að ein eining sé ígildi um það bil þriggja daga vinnu (1 eining = 18-24 klukkustundir): els crèdits mesuren la càrrega de treball dels estudiants i es considera que un crèdit és equivalent d'un període de treball de tres dies (1 crèdit = 18-24 hores)
-
vinnu·frekur, -frek, -frekt <adj.>:
-
laboriós -osa, costós -osa, de molt de treball, que exigeix un treball intensiu
-
vinnu·friður <m. -friðar, no comptable>:
-
pau f [i tranquil·litat] per a treballar
-
♦ fá engan vinnufrið: no poder treballar en pau [i tranquil·litat]
-
vinnu·fundur <m. -fundar, -fundir>:
-
reunió f de treball
-
vinnu·fús, -fús, -fúst <adj.>:
-
desitjós -osa de treballar, disposat -ada a treballar, treballador -a
-
vinnu·fyrirkomulag <n. -fyrirkomulags, no comptable>:
-
pla m de treball, disposició f del treball
-
vinnu·fær, -fær, -fært <adj.>:
-
apte -a (o: capacitat -ada) per al treball, que està en condicions de treballar
-
vinnu·föt <n.pl -fata>:
-
roba f de treball
-
vinnu·galli <m. -galla, -gallar>:
-
granota f [de treball]
-
vinnu·gefinn, -gefin, -gefið <adj.>:
-
lliurat -ada al treball, treballador -a
-
vinnu·geta <f. -getu, no comptable>:
-
capacitat f laboral, aptitud (o: capacitat) f per a treballar (el fet d'estar en condicions de treballar, que té capacitat per a dur a terme una activitat laboral)
-
vinnu·gleði <f. -gleði, no comptable>:
-
entusiasme m (o: alegria f) en el treball
-
vinnu·góður, -góð, -gott <adj.>:
-
fener -a
-
◊ Þórdís hét dóttir Grímu. Hún var væn og vinnugóð og var heima með henni. Hún var oflátleg. Kolbakur hét þræll Grímu. Hann var mikill og sterkur og vænn yfirlits og þó mjög harðlegur. Þormóður lagði mjög komur sínar í Ögur og sat löngum á tali við Þórdísi dóttur Grímu og af hans komum og tali var kastað orði til að hann mundi fífla Þórdísi: la filla de la Gríma es deia Þórdís. Era bonica i fenera i vivia amb la Gríma. Era [molt] parencera. Hi havia un esclau de la Gríma que es deia Kolbakur. Era un home alt i fort i de bon veure, però també molt murri. En Þormóður sovint feia anades a Ögur i hi passava molt de temps assegut parlant amb la Þórdís, la filla de la Gríma, i, a causa d'aquestes visites i converses es va escampar el rumor que la volia la Þórdís
-
◊ Þorgrímur hét maður er bjó í Bólstaðarhlíð. Sigríður hét kona hans en Þóra dóttir. Hún var væn kona og vinnugóð. Var faðir hennar auðigur að fé. Það var sagt að Jökull Ingimundarson riði oft í Bólstaðarhlíð til tals við Þóru. Var það talað að hann mundi biðja hennar eða taka hana frillutaki: hi havia un home que nomia Þorgrímur i que vivia a Bólstaðarhlíð. La seva dona es deia Sigríður i llur filla, Þóra. Era una dona bonica i fenera. Son pare era un home acabalat. Es deia que en Jökull Ingimundarson anava sovint a Bólstaðarhlíð per a conversar amb la Þóra i la gent era del parer que, o bé la demanaria en matrimoni o bé la prendria com a concubina
-
◊ 50. in prestskona ung ok ynnilig, væn ok vinnugóð, er Halldóra hét, húsfreyja Torfa prests, er fyrr var getit, tók vanheilsu svá mikla, at hon lá í rekkju þrjá vetr. Hon varð svá megnlaus, at hon fekk eigi snúit sér í sænginni. Mǫrgu var heitit fyrir henni, ok skipaðist lítit við. Þá kom upp helgi Þorláks byskups, ok váru þá umrœður, hvárt eigi myndi ráð á hann at heita. Þá birtist sæll Þorlákr byskup húsfreyju einni í svefni, er Halldóra hét. Hon bjó í Vestmannaeyjum. Hann var í svartri kápu. Hon kenndi hann, en þorði þó ekki at tala við hann. Þá mælti hann: „Hvárt þykkir yðr auðsýnt, at ek megi árna Halldóru heilsu? Fari hon í Skálaholt, en ek mun beina ferð hennar ok vinna henni bót, er hon kemr þar.” Síðan var hon flutt †...†: 50. Hi havia la dona d'un prevere, una dona jove i encisadora, bonica i fenera, que es deia Halldóra. La dona del prevere Torfi, que s'ha esmentat més amunt, va emmalaltir d'una malaltia tan greu que va fer llit per tres anys. Va quedar tan dèbil que no podia girar-se dins el llit. Es varen fer moltes de promeses perquè es posés bona, però el seu estat no va millorar gens. En aquells dies es va revelar la santedat del bisbe Þorlákr, i hi hagué discussions (= es va plantejar) si no seria aconsellable d'invocar-lo. Llavors, el benaurat bisbe Þorlár es va aparèixer a una dona en somnis que es deia Halldóra. Vivia a les Illes de la gent de Ponent (Vestmannaeyjar). Ell portava una capa negra (amb caputxa). Ella el va reconèixer però no va gosar parlar-li. Aleshores ell li digué: “Tan palès (obvi) us sembla que puc intercedir [davant Déu] per la salut de la Halldóra? Que ella vagi a Skálaholt i jo dirigiré el seu viatge i li obraré guariment del seu mal (= la guariré del seu mal) quan hi arribi”. Després fou duta †...†
-
vinnu·gögn <n.pl -gagna>:
-
documents m.pl de treball
-
vinnu·hagræðing <f. -hagræðingar, no comptable>:
-
racionalitzaci f del treball
-
vinnu·hanski <m. -hanska, -hanskar. Empr. hab. en pl.>:
-
guant m de treball
-
vinnu·harka <f. -hörku, no comptable>:
-
treball dur (associat a unes condicions laborals dolentes i altes exigències d'eficiència)
-
vinnu·heimili <n. -heimilis, -heimili>:
-
llar-taller f, residència, els residents de la qual també hi poden treballar o hi treballen
-
vinnu·heiti <n. -heitis, -heiti>:
-
títol m provisional, títol m de treball (d'un projecte o treball)
-
vinnu·heilsufræði <f. -heilsufræði, no comptable>:
-
salubritat (o: higiene) f [laboral], higiene f del treball
-
vinnu·herbergi <n. -herbergis, -herbergi. Gen. pl.: -herbergja; dat.pl.: -herbergjum>:
-
despatx m (habitació dins la qual hi ha una taula-escriptori i on s'estudia o es treballa en coses de caràcter intel·lectual)
-
vinnu·hestur <m. -hests, -hestar>:
-
1. <FIG> persona f que fa feina com un bou, ca m de feina (Bal.)
-
2. (burðardýr) bèstia f de càrrega (o: de bast), bístia f de càrrega (Mall.) (atzembla)
-
3. (dráttardýr) animal m de tir (bístia que estira un vehicle o un objecte pesant o arrossega una eina agrícola)
-
vinnu·hjón <n.pl -hjóna>:
-
variant arcaica de → vinnuhjú ‘treballadors [d'un mas]’
-
Þorkell hét maður er bjó á Mýri. Hann var góður bóndi. Brandur hét sonur hans. Hann var mikill maður og sterkur og var kallaður Vöðu-Brandur. Hann var maður ódæll og illur viðureignar og heldur óvæginn svo að trautt mátti faðir hans halda vinnuhjónum fyrir honum
Hi havia un home que es deia Þorkell i vivia a Laxamýri. Era un bon (= competent, que menava el mas bé) bóndi. Tenia un fill que nomia Brandur. Aquest era un home alt i fort i li deien Brandur Murri (Arrogant). Era cerca-raons de mena, poc tractable i molt intransigent (inflexible, despietat), de manera que son pare, per culpa d'ell, a penes podia retenir [al mas] els seus treballadors
-
vinnu·hjú <n. -hjús, -hjú. Empr. hab. en pl.>:
-
treballadors m.pl de mas (missatges, jornalers, serventes etc.)
-
vinnuhjúa·skildagi <m. -skildaga, -skildagar>:
-
<HIST> vinnuhjúaskildagi m, el dia 14 de maig, en què els servents d’un mas decidien si s’hi quedaven un any més o bé se n’anaven
-
♦ vinnuhjúaskildagi hinn forni: <HIST> el vinnuhjúaskildagi antic, que era el 3 de maig
-
vinnuhjúa·skipti <n.pl -skipta>:
-
<HIST> vinnuhjúaskipti m, canvi de servents en un mas el 3 o 14 de maig
-
◊ þetta vor urðu vinnuhjúaskipti á bænum auk þess að smalinn hvarf af heimilinu: aaquesta primavera hi va haver canvi de servents (Bal: missatges) al mas, com si no n’hi hagués prou que el pastor se n’hagués anat de la casa
-
vinnu·hollur, -holl, -hollt <adj.>:
-
ergonòmic -a
-
♦ vinnuholl fjarlægð: <ELECTR> distància ergonòmica
-
♦ vinnuhollt lyklaborð: <INFORM> teclat ergonòmic
-
vinnu·hollustufræði <f. -hollustufræði, no comptable>:
-
ergonomia f
-
vinnu·hópur <m. -hóps, -hópar>:
-
grup m de treball
-
vinnu·hringur¹ <m. -hrings, -hringir. Gen. pl.: -hringja; dat.pl.: -hringjum>:
-
variant de → vinnuhringur² ‘cicle de treball, cicle operatiu’
-
vinnu·hringur² <m. -hrings, -hringar>:
-
cicle m de treball, cicle operatiu
-
♦ fjórgengis vinnuhringur: cicle m de quatre temps
-
♦ tvígengis vinnuhringur: cicle m de dos temps
-
vinnu·hundur <m. -hunds, -hundar>:
-
gos m de treball, ca m de feina (Bal.)
-
vinnu·hæfni <f. -hæfni, no comptable>:
-
qualificació f professional
-
vinnu·hæli <n. -hælis, -hæli>:
-
asil m (o: casa f) de treball (casa o llar d'acollida, especialment per invàlids i d'altres persones amb discapacitats, en la qual aquests també hi treballen)
-
vinnu·kona <f. -konu, -konur. Gen. pl.: -kvenna>:
-
1. <GEN> minyona f, criada f, dona f de fer feines
-
2. <HIST> vinnukona f, serventa o criada de mas. Hi vivia i el 3 de maig o el 14 de maig podia decidir quedar-s'hi per un any més o anar-se'n. Sovint era la dona o la filla d'un jornaler o d'un missatge
-
3. (rúðuþurrka) eixugavidres m (de cotxe)
-
vinnu·kraftur <m. -krafts (o: -kraftar), -kraftar>:
-
mà f d'obra
-
vinnu·lag <n. -lags, no comptable>:
-
mètode m de treball
-
vinnu·lampi <m. -lampa, -lampar>:
-
làmpada f d'escriptori (o: de despatx)
-
vinnu·laun <n.pl -launa>:
-
(mánaðarlaun) sou m (mesada)
-
vinnu·lína <f. -línu, -línur. Gen. pl.: -lína>:
-
corda f de treball, corda estàtica
-
vinnu·lítill, -lítil, -lítið <adj.>:
-
malfener -a
-
◊ sá maður var með Þorbirni öxnamegin er Áli hét. Hann var húskarl og heldur ógæfur (=skapbráður, uppstökkur? óþjáll, þrjóskur ? óhlýðinn ?) og vinnulítill. Þorbjörn bað hann starfa betur ella kveðst hann mundu lemja hann. Áli kvað þess öngan fýst hafa og var hinn kífnasti í móti. Þorbjörn þoldi honum eigi og rak hann niður undir sig og fór með hann illa: al mas d'en Þorbjörn öxnamegin hi havia un home que nomia Áli. Hi feia de húskarl o missatge i era força malambrós (caparrut?) i malfener. En Þorbjörn li va pregar que treballés millor o sinó, li va dir que l'apallissaria. L'Áli li va respondre que no en tenia gens de ganes de fer-ho i es va mostrar molt desafiant amb ell amb les seves paraules. En Þorbjörn no li ho va tolerar pas i el va tirar a terra i li va donar una bona malmenada (= li va clavar una bona pallissa) (variant: {Þorbjörn kvað hann eigi annað þora skyldu. Hinn lét ekki sitt orð minna, þar til er} Þorbjörn þoldi honum eigi og rak hann niður undir sig “{en Þorbjörn li va dir que no gosés fer-ho una altra vegada. L'Áli[, emperò,] no va es va moderar en les seves paraules fins que} en Þorbjörn ja no els hi va aguantar més i el va tirar a terra i el va esbatussar bé”) (vocabulari: #1. vinnulítill: Cf. en R. C. Boer 1900, pàg. 161: 7. vinnulítill, „faul“, oppos. vinnugóðr (vgl. vinna, f., „arbeit“, c. 45, 7; vinnumaðr, „knecht“, z. 15)
-
vinnu·lok <n. -loka>:
-
fi m del treball, fi m de la feina (Bal.)
-
♦ hjá mér eru núna vinnulok!: ja plego per avui, és hora de tancar la paradeta
-
vinnu·lúinn, -lúin, -lúið <adj.>:
-
gastat -ada pel treball (mans, cos etc.)
-
vinnu·lýður <m. -lýðs, no comptable>:
-
treballadors m.pl, obrers m.pl
-
vinnu·löggjöf <f. -löggjafar, no comptable>:
-
legislació f laboral
-
◊ stjörnin endurskoðar vinnulöggjöfina: el govern revisarà la legislació laboral
-
vinnu·maður <m. -manns, -menn>:
-
1. <GEN> treballador m agrícola, treballador m responsable de les tasques quotidianes a una finca agropecuària
-
2. <HIST> vinnumaður m, jornaler m, bracer m, missatge m (Mall.), treballador, criat, servent o mosso de mas
-
◊ bóndinn hefur ekki nefnt það við mig að vera hér vinnumaður: el pagès no m’ha dit res de treballar aquí de missatge
-
◊ í kirkjubókum er hann nefndur vinnumaður: en els registres parroquials se’l designa com a missatge
-
vinnumarkaðs·stefna <f. -stefnu, no comptable>:
-
política f laboral, polítiques f.pl de[l] mercat laboral
-
vinnu·markaður <m. -markaðar (o: -markaðs), -markaðir>:
-
mercat m laboral
-
vinnumála·ráðherra <m. -ráðherra, -ráðherrar>:
-
ministre m de treball, ministra f de treball
-
vinnumála·ráðuneyti <n. -ráðuneytis, -ráðuneyti>:
-
ministeri m de treball
-
vinnumála·stofnun <f. -stofnunar, stofnanir>:
-
oficina f de col·locació
-
vinnu·mennska <f. -mennsku, no comptable>:
-
treball m de missatge o de serventa a un mas o possessió
-
♦ starfa í vinnumennsku allt sitt líf: treballar tota la seva vida a un mas com a vinnukona o vinnumaður
-
vinnu·miðlun <f. -miðlunar, -miðlanir>:
-
intermediació f laboral, servei m [públic] d'ocupació (o: de col·locació)
-
vinnumiðlunar·skrifstofa <f. -skrifstofu, -skrifstofur. Gen. pl.: -skrifstofa>:
-
agència f de col·locació (o: de contractació)
-
♦ einkareknar vinnumiðlunarskrifstofur: agències de col·locació privades
-
♦ opinber vinnumiðlunarskrifstofa: agència de col·locació pública
-
vinnu·missir <m. -missis, no comptable>:
-
pèrdua f del treball
-
vinnu·pallur <m. -palls, -pallar>:
-
bastida f
-
vinnu·regla <f. -reglu, -reglur. Gen. pl.: -reglna o: -regla>:
-
directriu (o: directiva) f (norma de funcionament)
-
vinnu·réttur <m. -réttar, no comptable>:
-
dret m laboral
-
vinnu·samningur <m. -samnings, -samningar>:
-
contracte m laboral, contracte m de treball
-
vinnu·samur, -söm, -samt <adj.>:
-
treballador -a
-
vinnu·sálfræði <f. -sálfræði, no comptable>:
-
psicologia f laboral, psicologia f del treball [i de les organitzacions]
-
vinnu·sálfræðingur <n. -sálfræðings, -sálfræðingar>:
-
psicòleg m laboral, psicòloga f laboral, psicòleg m del treball, psicòloga f del treball
-
vinnu·seðill <m. -seðils, -seðlar>:
-
full m de treball
-
vinnu·semi <f. -semi, no comptable>:
-
laboriositat f, zel m en el treball, <LIT> alacritat f [en el treball]
-
vinnu·siðferði <n. -siðferðis, no comptable>:
-
ètica f del treball
-
vinnu·siðfræði <f. -siðfræði, no comptable>:
-
ètica f del treball
-
vinnu·siðgæði <n. -siðgæðis, no comptable>:
-
moral f de treball, ètica f professional
-
vinnu·sími <m. -síma, -símar>:
-
telèfon m del treball (en oposició al privat o → heimasími)
-
vinnu·sjúkdómur <m. -sjúkdóms, -sjúkdómar>:
-
malaltia f laboral
-
vinnu·skilyrði <n.pl -skilyrða>:
-
condicions f.pl laborals
-
vinnu·skipting <f. -skiptingar, no comptable>:
-
repartiment m (o: divisió f) del treball
-
vinnu·skipulag <n. -skipulags, no comptable>:
-
organització f del treball
-
vinnu·skjal <n. -skjals, -skjöl>:
-
document m de treball (document que serveix de base per a un treball, un debat etc.)
-
vinnu·skóli <m. -skóla, -skólar>:
-
<EDU> vinnuskóli m, treball, durant les vacances d'estiu, per als estudiants de secundària, organitzat pels municipis [rurals]
-
vinnu·skúr <m. -skúrs, -skúrar>:
-
cobert (o: porxo) m de treball
-
vinnu·skylda <f. -skyldu, no comptable>:
-
obligació f de treballar
-
vinnu·skyldur, -skyld, -skylt <adj.>:
-
forçat -ada a prestació personal, obligat -ada a fer treballs forçats a compte d'algú altre
-
◊ þegar Ísrael efldist gerði hann Kanverja sér vinnuskylda (ɕūm lā-ˈmas ~ שׂוּם לָמַס: wa-i̯ˈʝāɕɛm ʔɛθ־ha-kkənaʕăˈnī lā-ˈmas, וַיָּשֶׂם אֶת-הַכְּנַעֲנִי לָמַס) og rak þá ekki með öllu burt <...> Sebúlon rak hvorki burt íbúana í Kitrón né Nahalól. Þannig héldu Kanverjar áfram að búa meðal þeirra og urðu þeim vinnuskyldir (hāˈʝāh lā-ˈmas ~ הָיָה לָמַס: wa-i̯ʝiˈhjū lā-ˈmas, וַיִּהְיוּ לָמַס): quan Israel s'hagué fet fort, va fer els cananeus tributaris seus en forma de prestacions de treball i no els va expulsar pas [de llurs terres] <;...> En Zabuló (Zabulun) no va expulsar els habitants de Quetron (Quitron) ni els de Nahalol. D'aquesta manera, els cananeus varen continuar vivint enmig d'ells, i es convertiren en tributaris de treball personal d'ells
-
◊ en ekki ráku þeir burt Kanaanítana, sem bjuggu í Geser. Fyrir því búa Kanaanítar meðal Efraíms fram á þennan dag og urðu vinnuskyldir (hāˈʝāh lā-ˈmas ~ הָיָה לָמַס: wa-i̯ˈhī lə-ˌmas־ʕɔˈβēδ, וַיְהִי, לְמַס-עֹבֵד) þrælar: però no expulsaren [de llurs terres] els cananeus que habitaven a Gàzer. Per això, els cananeus habiten encara entre els efraïmites fins avui i es convertiren en esclaus forçats a treballar
-
vinnu·skyrta <f. -skyrtu, -skyrtur. Gen. pl.: -skyrtna o: -skyrta>:
-
camisa f de treball, camia f de fer feina (Mall.)
-
vinnu·skýrsla <f. -skýrslu, -skýrslur. Gen. pl.: -skýrslna>:
-
informe m del treball [fet]
-
vinnu·sloppur <m. -slopps, -sloppar>:
-
bata f (de treballador)
-
vinnu·slys <n. -slyss, -slys>:
-
accident f laboral
-
vinnu·sparnaður <m. -sparnaðar, no comptable>:
-
estalvi m de treball (simplificació del treball per estalviar temps, mà d'obra, recursos etc.)
-
vinnu·sparandi, -sparandi, -sparandi <adj.>:
-
estalviador -a de treball
-
vinnustaða·nám <n. -náms, no comptable>:
-
pràctiques externes (part pràctica d'uns estudis, realitzada en un lloc de treball determinat, pràctiques en un lloc de treball)
-
vinnustaða·samningur <m. -samnings, -samningar>:
-
acord m laboral (a nivell d'empresa, com ara un conveni col·lectiu, però en principi, un acord laboral a nivell d'empresa pot negociar-se independentment del conveni col·lectiu o a més a més d'ell)
-
vinnustaða·skipti <n.pl -skipta>:
-
canvi m [de lloc] de treball
-
vinnu·staður <m. -staðar, -staðir>:
-
lloc m de treball
-
♦ á vinnustað (o: vinnustaðnum): en el (o: al) lloc de treball
-
♦ á öllum vinnustöðum: a tot lloc de treball
-
♦ heilsueflandi vinnustaður: lloc de treball saludable (o: promotor de la salut)
-
vinnu·stétt <f. -stéttar, -stéttir>:
-
classe treballadora (o: obrera)
-
vinnu·stofa <f. -stofu, -stofur. Gen. pl.: -stofa>:
-
<GEN & EDUC> taller m
-
♦ vinnustofa listamannsins: taller (o: estudi) m d'artista
-
vinnu·stund <f. -stundar -stundir>:
-
hora f de treball
-
vinnustunda·fjöldi <m. -fjölda, no comptable>:
-
nombre m d'hores de treball
-
vinnu·stúlka <f. -stúlku, -stúlkur. Gen. pl.: -stúlkna>:
-
minyona f
-
vinnu·stöð <f. -stöðvar, -stöðvar>:
-
estació f de treball, workstation f
-
vinnu·stöðvun <f. -stöðvunar, -stöðvanir>:
-
aturada (o: interrupció) f del treball (suspensió del treball, p.e., vaga, locaut o simplement durant uns minuts)
-
vinnu·svik <n.pl -svika>:
-
deixadesa f [intencionada] en el treball (realització del treball de manera intencionadament descurada o ronsejant)
-
vinnu·svæði <n. -svæðis, -svæði>:
-
zona (o: àrea) f de treball
-
♦ það er skylda að nota hjálm á vinnusvæðinu: és preceptiu (o: obligatori) l'ús del casc a tota l'àrea de treball
-
♦ vinnusvæði - óviðkomandi umferð bönnuð: zona d'obres - prohibit tot el trànsit (o: tràfic) aliè a les obres
-
vinnu·tap <n. -taps, no comptable>:
-
pèrdua f d'hores de treball
-
◊ [og hann] kemst síðan á fætur og getur gengið um úti við staf, er sá sem sló hann sýkn saka. Samt skal hann bæta honum vinnutap (ˈʃɛβɛθ ~ שֶׁבֶת: raq ʃiβˈt-ō ʝitˈtēn, רַק שִׁבְתּוֹ יִתֵּן) og læknismeðferð: [i] més endavant es lleva i pot caminar per fora amb un bastó, el qui l'ha ferit serà absolt. Tanmateix, l'haurà de rescabalar pel seu repòs forçat i el tractament mèdic
-
vinnu·teikning <f. -teikningar, -teikningar>:
-
dibuix m [a escala] (o: plànol m; o: disseny m; o: croquis m) de treball
-
vinnu·tengdur, -tengd, -tengt <adj.>:
-
relacionat -ada amb el treball, d'origen laboral
-
vinnu·teppa <f. -teppu, no comptable>:
-
locaut m (→ verkbann)
-
vinnu·teymi <n. -teymis, -teymi>:
-
equip m de treball
-
vinnu·tilgáta <f. -tilgátu, -tilgátur. Gen. pl.: -tilgátna o: -tilgáta>:
-
hipòtesi f de treball
-
vinnu·tilhögun <f. -tilhögunar, no comptable>:
-
organització f del treball
-
vinnu·tími <m. -tíma, -tímar>:
-
horari m de treball, horari m laboral
-
♦ í vinnutímanum: durant les hores de treball, en horari laboral
-
♦ utan vinnutíma: fora de les hores de treball, fora de l'horari de treball
-
♦ skertur vinnutími: jornada laboral reduïda
-
♦ stytting vinnutíma: reducció f de l'horari de treball (o: de la jornada laboral)
-
♦ sveigjanlegur vinnutími: horari m laboral flexible
-
vinnutíma·breyting <f. -breytingar, -breytingar>:
-
reorganització f de la jornada laboral
-
vinnu·tæki <n. -tækis, -tæki. Gen. pl.: -tækja; dat.pl.: -tækjum>:
-
eina f (o: estri m; o: útil m) de treball
-
vinnu·törn <f. -tarnar, -tarnir>:
-
període m (o: etapa f) amb molt de treball
-
vinnu·umhverfi <n. -umhverfis, no comptable>:
-
entorn m laboral
-
vinnu·veitandi <m. -veitanda, -veitendur>:
-
1. <GEN> amo (o: patró) m, empleador m (cast., ekki ritm./no lit.), empleadora f (cast., ekki ritm./no lit.)
-
◊ vinnuveitendur (ὁ κύριος -ίου: καὶ ἀπέστελλε τοῖς κυρίοις αὐτῶν, καὶ ἀπεδίδουν αὐτῇ τὸν μισθόν) hennar greiddu henni laun þegar hún sendi þeim ullina. Sjöunda dag dystrosmánaðar (καὶ ἐν τῇ ἑβδόμῃ τοῦ Δύστρου) tók hún vaðmálið (ἐξέτεμε τὸν ἱστὸν) og sendi húsbændum sínum sem greiddu henni full laun fyrir og gáfu henni kiðling (ἔριφον ἐξ αἰγῶν) í matinn: els seus empleadors li pagaven la paga quan ella els enviava la llana. El dia setè del mes de distre va agafar el bur i el va enviar als seus amos els quals li varen pagar la paga [convinguda] sencera i li donaren un cabrit per a l'àpat
-
2. (atvinnurekandi) empresari m, empresària f (persona que dóna feina a altri, en oposició a l'assalariat o persona contractada per ell)
-
vinnuveitenda·samband <n. -sambands, -sambönd>:
-
patronal f, organització f empresarial, CEOE f
-
vinnuveitenda·samtök <n.pl -samtaka>:
-
patronal f, organització f empresarial, CEOE f
-
vinnu·vernd <f. -verndar, no comptable>:
-
seguretat m laboral, seguretat f en el lloc de treball
-
vinnu·vettlingur <m. -vettlings, -vettlingar. Empr. hab. en pl.>:
-
guant m de treball
-
vinnu·vél <f. -vélar, -vélar>:
-
màquina f de construcció (màquina utilitzada en activitats de construcció)
-
vinnu·vika <f. -viku, -vikur. Gen. pl.: -vikna>:
-
setmana f laboral
-
♦ stytting á vinnuviku: escurçament m (o: reducció f) de la setmana laboral
-
vinnuvistfræði·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
ergonòmic -a
-
vinnu·vistfræði <f. -vistfræði, no comptable>:
-
ergonomia f
-
vinnu·vopn <n. -vopns, -vopn>:
-
arma reglamentària, arma f de servei
-
vinnu·þegi <m. -þega, -þegar>:
-
treballador assalariat, treballadora assalariada (treballador a compte d'altri)
-
vinnu·þjarkur <m. -þjarks, -þjarkar>:
-
persona que fa feina com un bou, màquina f de fer feina (o: fent feina), ca m de feina (Bal.)
-
vinnu·þol <n. -þols, no comptable>:
-
capacitat f de treball (sense haver de descansar, aguant o reistència treballant)
-
vinnu·þrek <n. -þreks, no comptable>:
-
capacitat f de treball (sense haver de descansar, aguant o reistència treballant) (→ vinnuþol)
-
vinnu·þrælkun <f. -þrælkunar, no comptable>:
-
esclavitud f (o: esclavatge m) laboral, treball m d'esclaus, treball m amb mà d'obra esclava (treball en el qual els treballadors fan feina en condicions pràcticament d'esclavatge)
-
vinnu·þræll <m. -þræls, þrælar>:
-
treballador esclau, treballadora esclava (treballador, mà d'obra explotada laboralment, que fa feina en gran precarietat salarial i contractual, en condicions pràcticament d'esclavatge)
-
vinsa <vinsa ~ vinsum | vinsaði ~ vinsuðum | vinsað ║ e-ð>:
-
1. <AGR> ventar una cosa
-
♦ vinsa korn: <AGR> ventar gra
-
2. (ná e-u úr e-u) seleccionar el millor (triar el millor d'un tot i posar-ho de banda)
-
♦ vinsa e-ð úr [e-u]: separar una cosa [millor] d'altres [que no ho són tant]
-
vinsam·lega <adv.>:
-
amablement
-
♦ brosa vinsamlega til e-s: somriure càlidament (o: amistosament) a algú
-
♦ gætirðu vinsamlega sagt mér hvar...?: que tindria l'amabilitat de dir-me on...
-
vinsam·legar <adv. en grau comparatiu>:
-
més amablement (→ vinsamlega)
-
vinsam·legast <adv. en grau superlatiu>:
-
de la manera més amable [possible] (→ vinsamlega)
-
♦ vinsamlegast sendið mér...: tingueu l’amabilitat d’enviar-me... (o: envieu-me si us plau...)
-
♦ e-r er vinsamlegast beðinn um að <+ inf.>: es prega algú que [si us plau] <+ subj.>
-
vinsam·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
1. (vingjarnlegur, ljúfur) amable (afectuós, agradable en el tracte)
-
◊ hún var svo vinsamlegur að bera fyrir okkur töskurnar: ha estat tan amable de portar-nos les maletes
-
♦ vinsamleg tilmæli: un amable (o: cortès) requeriment
-
2. (sem auðsýnir [e-m] vinskap) amical (amistós, d'amic)
-
♦ vera vinsamlegur gagnvart e-m: ésser (o: estar) ben dispost -a envers algú
-
vin·semd <f. -semdar, no comptable>:
-
1. (vingjarnleiki) benvolença f (bondat, amabilitat)
-
◊ fögur orð fjölga vinum og ómþýtt mál vekur vinsemd (εὐπροσήγορος -ος -ον: καὶ γλῶσσα εὔλαλος πληθυνεῖ εὐπροσήγορα) fleiri: les paraules boniques multipliquen els amics i una llengua afable desperta molta d'amabilitat
-
♦ vina e-m vinsemd: mostrar bons sentiments envers algú
-
◊ einhverju sinni spurði Davíð: „Er nokkur maður af ætt Sáls enn á lífi? Ef svo er vil ég sýna þeim manni vinsemd (ˈħɛsɛδ ~ חֶסֶד: wə-ʔɛʕɛ̆ˈɕɛh ʕimˈm-ō ˈħɛsɛδ ba-ʕăˈβūr ʝəhōnāˈθān , וְאֶעֱשֶׂה עִמּוֹ חֶסֶד, בַּעֲבוּר יְהוֹנָתָן) vegna Jónatans“: un dia, en David va preguntar: “Hi ha cap supervivent de la família d'en Saül? Si és així, vull mostrar benvolença a aquest home, per amor d'en Jonatan
-
◊ hins vegar skaltu sýna sonum Barsillaí frá Gíleað vinsemd (ˈħɛsɛδ ~ חֶסֶד: wə-li-βəˈnēi̯ βarzilˈlai̯ ha-ggilʕāˈδī taʕăɕɛh-ˈħɛsɛδ, וְלִבְנֵי בַרְזִלַּי הַגִּלְעָדִי תַּעֲשֶׂה-חֶסֶד). Láttu þá vera meðal þeirra sem matast við borð þitt því að þannig tóku þeir á móti mér þegar ég flýði undan Absalon, bróður þínum: mostra bondat envers els fills d'en Barzil·lai el galaadita; que estiguin entre els qui mengen a la teva taula, ja que em van acollir quan jo fugia del teu germà l'Absalom
-
◊ þökkuðu liðsmenn Júdasar þeim fyrir þetta og hvöttu þá til að sýna þjóð þeirra áfram vinsemd (εὐμενής -ής -ές: καὶ προσπαρακαλέσαντες καὶ εἰς τὰ λοιπὰ πρὸς τὸ γένος εὐμενεῖς εἶναι). Sneru þeir síðan aftur til Jerúsalem en komið var að viknahátíðinni: els homes d'en Judes els en donaren les gràcies i els exhortaren a continuar mostrant benvolença envers el poble. Tot seguit, varen tornar a Jerusalem on hi arribaren a punt per la festa de les setmanes
-
◊ [minn þau á að] lastmæla engum, vera friðsöm, sanngjörn og sýna öllum mönnum vinsemd (ἡ πρᾳΰτης πρᾳΰτητος: πᾶσαν ἐνδεικνυμένους πραΰτητα πρὸς πάντας ἀνθρώπους): [recorda'ls que no han d']insultar ningú [que han d']ésser pacífics, equitables i mostrar a tothom la més gran dolcesa
-
2. (vinátta) amistat f (sentiment afectuós propi d'un amic)
-
♦ í fullri vinsemd: en la millor amistat
-
♦ með fullri vinsemd: amb la millor amistat
-
♦ með vinsemd og virðingu: aprofito l'avinantesa per saludar-vos ben cordialment (fórmula de cloenda de carta, ímeil etc. redactats en estil formal)
-
vinsemdar·vottur <m. -votts, no comptable>:
-
mostra f d'amistat
-
vin·semi <f. -semi, no comptable>:
-
benvolença f (bondat, amabilitat) (→ vinsemd)
-
vin·skapur <m. -skapar, no comptable>:
-
amistat f (→ vinátta)
-
♦ það slettist upp á vinskapinn: ens hem barallat, l'amistat no passa per bons moments
-
vinsli <n. vinslis, vinsli>:
-
fil m per fer punt enrevoltillat formant una bobina
-
vin·slit <n.pl -slita>:
-
ruptura f de l'amistat
-
vinstra·megin <adv.>:
-
pel costat esquerre, per l'esquerra (també escrit separat → vinstra megin)
-
vinstri, vinstri, vinstra <adj.>:
-
1. <GEN> esquerre -a, esquerr -a (Mall.)
-
♦ á vinstri hönd: <adv.> a mà esquerra (o: a l'esquerra)
-
◊ síðan stigu þeir á hesta sína og riðu upp á fjall og svo til Fiskivatna og riðu nokkuru fyrir vestan vötnin og stefndu svo vestur á sandinn. Létu þeir þá Eyjafjallajökul á vinstri hönd sér og svo ofan í Goðaland og svo til Markarfljóts og komu um nónskeið annan dag vikunnar á Þríhyrningshálsa og biðu til miðs aftans: després, varen tornar a pujar a dalt de llurs cavalls i es dirigiren puig amunt per, d'aquí, prosseguir cap als llacs de Fiskivötn i els passaren a poca distància per la banda de ponent i es dirigiren després cap a ponent cap a l'areny. Llavors deixaren la glacera d'Eyjafjallajökull a mà esquerra i baixaren cap al Goðaland i prosseguiren llavors cap al riu Markarfljót i el segon dia de la setmana atenyeren, vers les tres de la tarda, els crestalls de Þríhyrningur i allà s'esperaren fins devers les sis del vespre
-
♦ á vinstri hlið: <adv.> al costat esquerre (o: a l'esquerra)
-
◊ hún er lömuð á vinstri hlið: ha quedat paralitzada del costat esquerre, té el costat esquerre paralitzat
-
◊ þá er Óláfr konungr sá, at Eiríkr jarl var kominn í fyrirrúmit á Orminum, skaut konungr til hans þremr kesjum skammskeptum, en þær fóru ekki eptir venju, þvíat Óláfr konungr hafði verit eigi missifengr, hvat sem hann hafði áðr til skotit, en engi þessi kesja kom á jarl, flaug hin fyrsta fyrir utan hœgri síðu honum, en ǫnnur með sama hætti á vinstri hlið, en hin þriðja kesja flaug fram í skipit fyrir ofan hǫfuð jarli: quan el rei Óláfr va veure que el iarl Eiríkr havia arribat al fyrirrúm de l'Ormr (el seu vaixell), li va llançar tres kesjur d'asta curta, però no van anar com de costum, perquè el rei Óláfr no solia errar el blanc al qual havia llançat una llança, de manera que cap d'aquestes tres kesjur varen endevinar el iarl: la primera li va passar per devora el seu costat dret, la segona va fer el mateix pel seu costat esquerre, i la tercera kesja va volar, passant per damunt el cap del iarl, cap a la proa de la nau
-
♦ vinstra megin: <adv.> pel costat esquerre (o: per l'esquerra)
-
♦ aka vinstra megin: conduir per l'esquerra, conduir pel costat esquerre
-
♦ halda sig vinstra megin: mantenir-se a la seva esquerra (o: al carril esquerre)
-
♦ vera lamaður ~ lömuð ~ lamað vinstra megin: estar (o: haver quedat -ada) paralitzat -ada del costat esquerre
-
♦ vinstra megin við e-ð ~ e-n: <prep. + Ac.> per l'esquerra de...
-
♦ til vinstri [handar]: <adv.> a mà esquerra (o: [cap] a l'esquerra)
-
♦ beygja til vinstri: girar (o: voltar) [cap] a l'esquerra
-
◊ við beygjum hér til vinstri fyrir hornið: girarem aquí a la cantonada cap a l'esquerra
-
♦ fara til vinstri: anar cap a l'esquerra, girar (o: voltar) [cap] a l'esquerra
-
♦ síðasta húsið til vinstri: la darrera casa a l'esquerra
-
♦ snúningur til vinstri: gir m cap a l'esquerra
-
♦ stýra bílnum til vinstri: dirigir el cotxe cap a l'esquerra
-
♦ sveigja til vinstri: girar (o: voltar) [cap] a l'esquerra
-
♦ vera til vinstri: senyalar cap a l'esquerra
-
◊ pósthúsið er til vinstri: correus queda a l'esquerra
-
◊ hún er til vinstri á myndinni: a la foto ella és la de l'esquerra
-
♦ vísa til vinstri: senyalar cap a l'esquerra
-
♦ taka vinstri akreinina: posar-se (o: situar-se) al carril esquerre
-
2. <POLÍT> d'esquerres, esquerrà -ana
-
♦ hún er til vinstri: és d'esquerres
|
Per al concepte d'esquerrà -ana en el sentit de que usa preferentment la mà esquerra ⇒ örvhentur, örvhent, örvhent. |
|
|
|
|
-
vinstri·flokkur <m. -flokks, -flokkar>:
-
<POLÍT> partit m d'esquerres, partit esquerrà
-
vinstrihandar- <prefixoide>:
-
per la mà esquerra, per l'esquerra (també escrit separat→ vinstrihandar )
-
vinstrihandar·umferð <f. -umferðar, no comptable>:
-
circulació f per l'esquerra (escrit també → vinstrihandar umferð)
-
Vinstrihreyfingin - grænt framboð <Vinstrihreyfingarinnar - græns framboðs>:
-
1. (á Íslandi) Moviment d'Esquerres - Candidatura Verda (partit polític islandès de tendència esquerrana-ecologista)
-
2. (í Katalóníu) Iniciativa per Catalunya - Els Verds
-
3. (á Baleareyjum) Alternativa Esquerra Unida - Els Verds
|
El partit Moviment d'Esquerres - Candidatura Verda islandès o Vinstrihreyfingin - grænt framboð fou fundat el 6 de febrer del 1999 per gent que dissentia del programa de la Samfylkingin. El seu equivalent a Catalunya fóra Iniciativa per Catalunya - Els Verds, a Mallorca Alternativa Esquerra Unida - Els Verds i a València Esquerra Unida del País Valencià i Els Verds - Esquerra Ecologista. Per a més detalls, vulgueu consultar la seva pàgina web: http://www.vg.is/. |
|
-
vinstrilýðveldis·flokkur <m. -flokks, -flokkar>:
-
<POLÍT> partit republicà d'esquerres
-
♦ Vinstrilýðveldisflokkur Katalóníu: Esquerra Republicana de Catalunya
-
vinstri·maður <m. -manns, -menn>:
-
<POLÍT> persona f d'esquerres, esquerrà m, esquerrana f
-
♦ vinstrimenn: <POLÍT> els d'esquerres
-
vinstri·róttækni <f. -róttækni, no comptable>:
-
<POLÍT> radicalisme m d'esquerres
-
vinstri·sinnaður, -sinnuð, -sinnað <adj.>:
-
<POLÍT> d'esquerres, esquerrà -ana
-
vinstri·sinni <m. -sinna, -sinnar>:
-
<POLÍT> persona f d'esquerres, esquerrà m, esquerrana f
-
vinstri·stefna <f. -stefnu, no comptable>:
-
<POLÍT> política m d'esquerres
-
vinstri·stjórn <f. -stjórnar, -stjórnir>:
-
<POLÍT> govern m d'esquerres
-
vinstri·vængur <m. -vængs (o: -vængjar), -vængir. Gen. pl.: -vængja; dat.pl.: -vængjum>:
-
<POLÍT> ala esquerra (→ armur)
-
♦ vinstrivængur flokksins: l'ala esquerra del partit
-
vinstri·ör <f. -örvar, -örvar>:
-
fletxa f cap a l'esquerra
-
vinstur <f. vinstrar, vinstrar>:
-
quall m <VETER> abomàsum m
-
♦ bólga í vinstrinni: <VETER> inflamació f de l'abomàsum (o: del quall)
-
vin·stúlka <f. -stúlku, -stúlkur. Gen. pl.: -stúlkna>:
-
amiga f
-
vinsælda·listi <m. -lista, -listar>:
-
llista f d'èxits (llista de les cançons de més èxit)
-
vin·sældir <f.pl -sælda>:
-
popularitat f (fama, notorietat)
-
♦ ná fljótt ta miklum ~ gríðarlegum vinsældum um land allt: aconseguir ràpidament una gran popularitat pertot arreu del país
-
♦ njóta [mikilla ~ gífurlegra] vinsælda: gaudir de gran [d'una gran] popularitat, tenir un èxit enorme
-
vin·sæll, -sæl, -sælt <adj.>:
-
1. <GEN> estimat -ada, apreciat -ada
-
◊ en Sál bauð þjónum sínum að tala við Davíð svo að lítið bæri á og segja við hann: „Konunginum fellur vel við þig (ħāˈφēt͡s bə-ˈχā ha-mˈmɛlɛχ, חָפֵץ בְּךָ הַמֶּלֶךְ) og þú ert vinsæll (ʔāˈhaβ ~ אָהֵב: wə-χāl־ʕăβāˈδā-u̯ ʔăhēˈβū-χā, וְכָל-עֲבָדָיו אֲהֵבוּךָ) meðal allra þjóna hans. Nú getur þú orðið tengdasonur konungs“: però en Saül (Xaül) va manar als seus servents que parlessin amb en David de manera discreta i li diguessin: “El rei t'aprecia i ets apreciat de tots els seus servents. Ara pots ésser gendre del rei”
-
♦ vera vinsæll ~ vinsæl ~ vinsælt af e-m: ésser estimat -ada (o: apreciat -ada) per algú (o: d'algú)
-
◊ en öll stórvirki hans og hreystiverk eru skráð í árbækur Medíu- og Persíukonunga auk lýsingar á frama þeim sem Mordekaí hlotnaðist hjá konunginum, enda var Gyðingurinn Mordekaí næstur konungi að tign. Meðal Gyðinga var hann mikils metinn og vinsæll (rōˈt͡sɛh, rōˈt͡sāh ~ רוֹצֶה, רוֹצָה: wə-ɣāˈδōl la-i̯ʝəhūˈδīm wə-rāˈt͡sūi̯ lə-ˈrɔβ ʔɛˈħā-u̯, וְגָדוֹל לַיְּהוּדִים, וְרָצוּי לְרֹב אֶחָיו) af hinum fjölmörgu ættmennum sínum því að hann bar hag þjóðar sinnar fyrir brjósti og lét sér annt um velfarnað kynstofns síns: però totes les seves gestes i actes de valor són escrits als annals dels reis de Pèrsia i Mèdia a més a més de les descripcions de la distinció (elevació) que en Mardoqueu del rei, car el jueu Mardoqueu era el segon en dignitat després del rei. Entre els jueus era tingut en gran estima i estimat pels seus nombrosíssims parents perquè s'interessava pel (procurava el) profit del seu poble i tenia cura de la prosperitat [dels] del seu llinatge
-
2. (það að vera alkunnugt & árangursríkur) popular (que té molts d’amics & que gaudeix de fama o notorietat & que té èxit o està molt en voga)
-
♦ gera e-n vinsælan: fer popular algú, popularitzar algú
-
♦ vinsælt lag: una cançó d'èxit
-
3. (útbreiddur) estès -esa (difós, que està molt en voga)
-
♦ það er vinsælt að <+ inf.>: <LOC> és un costum estès <+ inf.>
-
vinu·lág <f. -lágar, -lágar>:
-
solc gènio-labial (o: làbio-genià), filtre m
-
vinur <m. vinar, vinir>:
-
amic m
-
♦ besti vinur: el millor amic
-
♦ elsku vinur: benvolgut amic
-
♦ elsku vinur minn!: benvolgut amic [meu]
-
♦ gamall vinur minn: un vell amic meu
-
♦ góður vinur: un bon amic
-
♦ sameiginlegur vinur: un amic comú
-
♦ sannur vinur: un amic vertader, un veritable amic
-
♦ vondur vinur: un mal amic
-
◊ “Grát eigi!” sagði hann, “þínir brœðr lifa þér til gamans, en þess til ungan son á ek, er kann eigi at varask fjándr sína. Ok illa hafa þeir fyrir sínum hlut sét. Ekki fá þeir líkara mág, at ríða í her með sér, né systurson, ef sjá næði at vaxa. Ok nú er þat fram komit, er fyrir lǫngu var spát, ok vér hǫfum dulizk við, en engi má við skǫpum vinna. En þessu veldr Brynhildr, er mér ann um hvern mann fram, ok þess má ek sverja, at Gunnari gerða ek aldrei mein, og þyrmda ek okkrum eiðum, ok eigi var ek ofmikill vinr hans konu. Ok ef ek hefða vitat þetta fyrir, ok stiga ek á mína fœtr með mín vápn, þá skyldu margir týna sínu lífi, áðr en ek fella, ok allir þeir brœðr drepnir, ok torveldra mundi þeim at drepa mik en inn mesta vísund eða villigǫlt” (VS. Rd. Uwe Ebel 1997, cap. XXXII, pàg. 79): “No ploris pas!”, li va dir, “perquè els teus germans viuen, per a alegria teva, però tinc un fill massa jove per saber-se protegir dels seus enemics; i pel que fa als qui m'han mort, matant-me, han vetllat malament per llurs interessos: no tornaran a tenir cap altre cunyat com jo que cavalqui a llur costat en l'exèrcit [a les batalles], ni tampoc cap altre nebot [com el nostre fill, que també ho faria], si atenyés l'edat adulta. Ara s'ha acomplert el que em fou predit fa molt de temps i que jo m'havia negat a creure, però realment, no hi ha ningú que pugui oposar-se al seu destí. I tot això ho ha provocat la Brynhildr, que m'estima més que a qualsevol altre home, i puc jurar que mai no he fet cap mal al Gunnarr i que he complert el jurament que un dia li vaig fer i que mai no he estat massa amic de la seva dona. Si hagués sabut per endavant que això havia de passar i estigués aixecat i armat amb totes les meves armes, molts perdrien la vida abans de caure jo mateix, i tots els teus germans ara jaurien morts; els hauria resultat més difícil matar-me que matar el porc senglar o el bisó més gros”
-
♦ missa (o: sakna) vinar í stað: <LOC> trobar el lloc buit on hom esperava trobar-hi una cosa, els amics etc.
-
◊ það var eitt sinn að húskarlar frá Hvoli höfðu farið í eyjar út og er þeir komu utan að fjöru sjávar þá festu þeir skip sitt við Salthólm og báru upp föt sín á land og fóru heim of kveldið. En um nóttina komu þeir Geir og tóku brott vistir og klæði og allt það er þar var hirt. Og of morguninn er Hvolmenn komu þangað þá misstu þeir þar vinar í stað og þótti sín för ill (SS I, cap. 50, pàg. 57): una vegada es va esdevenir que els missatges de Hvoll havien sortit a les i lles i quan en varen tornar, amb la marea alta, varen lligar llur embarcació a l'illot de Salthólmur i baixaren a terra llur carregament i pertinences i, al vespre, feren cap a les cases del mas, però durant la nit, en Geir i els seus homes hi anaren i agafaren les provisions i la roba i tot el que hi havien deixat. I l'endemà al matí, quan hi anaren els homes de Hvoll, varen trobar buit el xibiu [de l'illot en el qual havien deixades llurs coses] i consideraren que llur viatge havia anat ben malament
-
♦ vinur er eg vinar míns: <LOC> sóc amic dels meus amics
-
◊ enn dreymdi Jóreiði að þessi kona kom að henni. Hún var þá í blám klæðum og sýndist henni konan mikilúðleg. Hún reið þá enn grám hesti.
Hún mælti þetta: „Hví spurðir þú mig engis og eigi að nafni?“
Mærin svarar: „Mér er ótti að þér en þó vil eg nú vita hver þú ert eða hvað þú heitir.“
Hún segir: „Eg heiti Guðrún Gjúkadóttir.“
„Hví fara heiðnir menn hér?“ kvað mærin.
„Öngu skal þig það skipta,“ segir hún, „hvort eg em kristin eða heiðin en vinur em eg vinar míns“ (SS II, cap. 435, pàg. 675): la Jóreiður va somniar que aquesta dona tornava a venir a ella. Anava abillada amb vestits de color blau i a la Jóreiður ño va semblar que era una dona d'aspecte imposant. Anava muntada en un cavall gris.
Li va dir això: «Per què no em preguntes res, ni tan sols com em dic?»
La donzella li va respondre: «Et tinc por i tanmateix, voldria saber qui ets i com et dius».
Ella li va dir: «Em dic Guðrún Gjúkadóttir».
«Per què vénen pagans per aquí?» li va preguntar la donzella.
«No t'ha d'importar», li va dir, «si sóc cristiana o pagana, perquè sóc amiga dels meus amics»
-
◊ Hrappur mælti: "Vinur er eg vinar míns en geld eg það er illa er til mín gert enda skortir mig eigi fé til að leggja fyrir farið": en Hrappur li va dir: “Sóc amic dels meus amics, però el mal que m'hagin fet el faig pagar car, i no em manquen diners per a pagar la travessia” I en Kolbeinn, després de sentir aquestes paraules, el va admetre a la seva nau
-
♦ eignast vin ~ vini: fer un amic ~ fer amics
-
♦ eiga fáa vini: tenir pocs amics
-
♦ hver á [sér] vin með óvinum: <LOC> tothom té un amic entre els seus enemics
-
◊ Ásmundur og þeir félagar fóru leið sína til þess er þeir komu suður til Þrándheims og á fund Ólafs konungs. Sagði Ásmundur þá konungi hvað til tíðinda hafði gerst í förum hans. Gerðist Karli hirðmaður konungs. Héldu þeir Ásmundur vel vináttu sína. En orðtök þau er þeir Ásmundur og Karli höfðu mælst við áður víg Ásbjarnar varð, þá fór það ekki leynt því að þeir sjálfir sögðu konungi frá því. En þar var sem mælt er að hver á vin með óvinum. Voru þeir þar sumir er slíkt hugfestu og þaðan af kom það til Þóris hunds: l'Ásmundur i els seus companys varen prosseguir llur camí fins que varen arribar, a migjorn, a Þrándheimur on es trobaren amb el rei Olau. L'Ásmundur llavors va informar el rei de tot el que s'havia esdevingut durant els seus viatges. En Karli fou fet hirðmaður -home del seguici o guàdia personal- del rei. En Karli i l'Ásmundur restaren bons amics, però les paraules que l'Ásmundur i en Karli s'havien dit abans que passés la mort de l'Ásbjörn, no varen romandre en secret perquè ells mateixos les contaren al rei, i d'aquesta manera es va adverar el que diu la dita: Que tothom encara té un amic entre els seus enemics. I allà hi hagué alguns homes que gravaren aquestes paraules a llur memòria i d'aquesta gent llur contingut arribà fins al Þórir Gos
-
♦ óvinur óvinar míns er vinur minn: <LOC> l'enemic del meu enemic és el meu amic
-
♦ tryggur vinum sínum: lleial als seus amics
-
♦ vinur er sá annars er ills varnar: <LOC FIG> és amic de l'altre el qui el manté lluny de mal
-
♦ þeim er vel til vina: <LOC> són bons amics
-
♦ þeir eru góðir vinir: <LOC> són bons amics
-
vinveitt·lega <adv.>:
-
que dóna prova (o: evidència; o: testimoni) d'amistat
-
♦ e-ð fer e-m vinveittlega: <LOC> una cosa dóna testimoni d'amistat envers algú
-
◊ Kári þakkaði honum sína ráðagerð. Ekki talaði Kári um liðveislu við hann því að hann ætlaði að það mundi honum fara vinveittlega sem annað: en Kári el va regraciar pel seu consell. Però el que en Kári no va fer va ésser parlar amb en Gissur que li donés suport [en el þing] perquè va assumir que en això demostraria que era tan amic seu com en altres coses (vocabulari: #1. vinveittlega: Cf. en Finnur Jónsson 1908, pàg. 325: 19. 20. at honum — annat, „daß er auch hierbei, wie in anderen fällen, sich als freund bewähren werde“)
-
vin·veittur, -veitt, -veitt <adj.>:
-
benintencionat -ada, benvolent, deferent, que vol bé a algú
-
♦ gera e-m vinveitt um e-ð: <LOC> comportar-se com un amic amb algú en una cosa
-
◊ Bjarni mælti: "Aldrei hefi eg selt karlmennsku mína við fémútu eða liðveislu. En nú er þú þarft liðs mun eg gera þér um vinveitt og ríða til þings með þér og veita þér sem eg mundi bróður mínum": en Bjarni li va dir: “Mai no he venut per diners el meu coratge (lit.: la meva homenia) o el meu ajut. I ara, si et cal ajuda, et donaré una prova de la meva amistat i t'acompanyaré, al þing i t'hi donaré suport com ho faria amb el meu propi germà” (vocabulari: #1. vinveittur: Cf. en Jón Jónsson 1809, pàg. 688: giøra/gera einum vinveitt um (eitthvat) amīcē ergā quem agere (quā in rē))
-
♦ verða e-m vinveittur: tenir bones intencions envers algú
-
vippa <vippa ~ vippum | vippaði ~ vippuðum | vippað ║ e-u>:
-
llançar (o: tirar) una cosa
-
♦ vippa boltanum í markið: xutar de vaselina i fer un gol, fer un gol de vaselina
-
♦ vippa boltanum: <ESPORT> fer una vaselina
-
♦ vippa sér fram úr: <LOC> llevar-se d'un salt (del llit)
-
♦ vippa sér yfir girðinguna: <LOC> saltar per sobre la tanca, llançar-se per sobre la tanca
-
vipra <vipra ~ viprum | vipraði ~ vipruðum | viprað ║ e-ð>:
-
crispar una cosa (contreure els nervis de la boca o dels llavis, especialment quan algú és a punt de posar-se a plorar, i, menys freqüentment, d'esclafir a riure)
-
♦ vipra sig um munninn: <LOC> contreure la boca, crispar els llavis
-
♦ vipra varirnar: <LOC> crispar els llavis
-
viprur <f.pl vipra>:
-
crispació f dels llavis (s'empra per indicar el posat d'algú que vol posar-se o és a punt de posar-se a plorar, i, menys freqüentment, que cuida esclafir a riure)
-
♦ viprur um (o: kringum) munninn, viprur við munnvikin: <LOC> contreure la boca
-
♦ það fóru viprur um munn hennar: estava a punt d'esclafir a plorar
-
♦ það komu viprur um munninn á honum: estava a punt d'esclafir a plorar
-
virða <virði ~ virðum | virti ~ virtum | virt ║ e-ð ~ e-n>:
-
1. (meta til fjár & meta mikils) estimar el valor d'una cosa ~ algú (apreciar, avaluar, valorar)
-
♦ virða e-ð á þusund krónur: taxar el valor d'una cosa en X corones, valorar una cosa en X corones
-
♦ þetta nýja hús var virt á X krónur [í mars 1960 ~ árið 1960]: aquesta nova casa fou taxada per un valor de X corones [pel març del 1960 ~ l'any 1960]
-
♦ virða e-ð við e-n: imputar el mèrit d'una cosa a algú
-
♦ virða e-ð fyrir sér: estudiar una cosa (examinar-la visualment, contemplar-la visualment, analitzar-la visualment)
-
♦ virða e-n fyrir sér: mirar-se algú (escodrinyar algú, examinar-lo amb els ulls mirant d'escatir les seves intencions, què vol etc.)
-
◊ frá hásæti sínu virðir hann fyrir sér (ʃāˈɣaħ ʔɛl ~ שָׁגַח אֶל = lə-haʃˈgīaħ ʔɛl ~ לְהַשְׁגִּיחַ אֶל: mi-mməˌχōn־ʃiβˈt-ō hiʃˈgīaħ ʔɛl kāl־ʝɔʃəˈβēi̯ hā-ˈʔārɛt͡s, מִמְּכוֹן-שִׁבְתּוֹ הִשְׁגִּיחַ-- אֶל כָּל-יֹשְׁבֵי הָאָרֶץ)
alla jarðarbúa,
hann sem skapaði hjörtu þeirra allra
og gefur gætur að öllum athöfnum þeirra: des del seu sitial escodrinya tots els habitants de la terra, ell, que ha afaiçonat els cors de tots ells i té posat l'ull sobre totes llurs accions
-
♦ virða e-n fyrir sér út undan sér: mirar algú d'amagat, torcent els ulls (contemplar o examinar-lo torcent la vista o mig aclucant els ulls, sense que es noti)
-
2. (heiðra) apreciar una cosa ~ algú (honorar, tenir en estima)
-
♦ virða e-n lítils ~ mikils: tenir algú en gran ~ poca estima (o: consideració)
-
◊ en eftir Ólafsmessu kom skip út að Gásum og var þar á Páll biskup. Þá reið Brandur biskup á Grund og fundust þeir Páll biskup þar. Þar kom þá Guðmundur prestur og tók leyfi af þeim biskupunum að ráðast í Kirkjubæ. En er sveitarmenn verða þess varir fara þeir til fundar við Brand biskup og biðja að hann banni Guðmundi presti í brott að ráðast. Og hann gerði svo. Og er þeir fundu Guðmund prest og sögðu honum orð biskups þá hittir hann biskup þegar og sagði biskup að hann bannaði honum í brott að ráðast. Reið Guðmundur þá á Völlu og var þar um veturinn. Þenna atburð virti Brandur biskup svo mikils að honum þótti þetta fara líkt og Gregóríusi páfa (SS I, cap. 122, pàg. 173): però després del dia de sant Olau, va arribar a Gásar un vaixell, procedent de Noruega, a bord del qual hi anava el bisbe Páll (Pau). Aleshores, el bisbe Brandur va anar a Grund i ell i el bisbe Páll s'hi trobaren. Llavors hi anà el prevere Guðmundur i va obtenir dels bisbes el permís d'anar-se'n a Kirkjubær, però quan els parroquians se n'assabentaren, anaren a veure el bisbe Brandur i li pregaren que prohibís al prevere Guðmundur que se n'anés de la parròquia (és a dir, a una altra parròquia) i ell va accedir a llurs precs. I quan varen veure el prevere Guðmundur i li digueren quines havien estat les paraules del bisbe, ell va anar immediatament a veure el bisbe i el bisbe li va dir que li prohibia d'anar-se'n d'aquella parròquia. Llavors en Guðmundur se n'anà a Vellir i hi passà l'hivern. El bisbe Brandur va apreciar tant aquest fet que va considerar que era com el del Papa Gregori [el Gran]
-
♦ virða e-s einskis: desdenyar una cosa, tenir una cosa en poc
-
♦ ég virði hana mjög: l'aprecio molt, li tinc molta d'estima
-
3. (sýna virðingu) respectar una cosa ~ algú (mostrar respecte)
-
♦ virða e-ð við e-n: respectar algú per una cosa
-
♦ virða lögin: respectar la llei
-
♦ virða e-ð að vettugi: no respectar una cosa
-
♦ virða manngildið: respectar la dignitat de l'ésser humà
-
♦ þau virtu rétt minn til að <+ inf.>: respectaren el meu dret a <+ inf.>
-
♦ það ber að virða e-ð, virða ber e-ð: s'ha de respectar una cosa, cal respectar una cosa
-
virðast <virðist ~ virðumst | virtist ~ virtumst | virst>:
-
semblar, parèixer (Bal.), fer la impressió de
-
-
◊ konungr segir: "Þat virðist mér í skapi, at eigi hafir þú hjǫrtinn unnit, ok vinna skaltu fleiri frægða verkin, áðr þú fær hennar": el rei li va dir: “No em sembla pas que siguis tu (alguna cosa em diu que no has estat tu) qui ha caçat el cérvol, de manera que hauràs de dur a terme més treballs d'anomenada abans que no obtinguis la mà de la meva germana”
-
♦ e-ð ~ e-r virðist [vera] <+ Adj.>: una cosa ~ algú sembla <+ Adj.>
-
♦ þú virðist ánægður ~ ánægð ~ ánægt: sembles satisfet -a
-
♦ þú virðist stressaður ~ stressuð ~ stressað: sembles estressat -a
-
♦ þú virðist þreyttur ~ þreytt ~ þreytt: sembles cansat -ada
-
♦ þú virðist þvingaður ~ þvinguð ~ þvingað: sembles tens -a
-
♦ e-ð virðist <+ Inf.>: una cosa sembla <+ Inf.>
-
♦ e-m virðist e-ð: <v. impers.> a algú li sembla una cosa
-
◊ konungur mælti til Gunnars: "Svo virðist mér sem óvíða muni þinn jafningi fást": el rei va dir al Gunnar: “”Em sembla que enlloc no se'n trobarà cap que sigui el teu igual” (vocabulari: #1. óvíða: Cf. en Finnur Jónsson 1908, pàg. 70: 1. óvíða, „in wenigen orten“, das heißt, nirgends)
-
♦ e-ð virðist e-m mikils: algú té una cosa en molta d'estima, algú aprecia (o: valora) molt una cosa
-
◊ Knútur konungur gaf Einari stórar gjafir og batt hann í kærleikum miklum við sig, hét því að Einar skyldi vera mestur og göfgastur ótiginna manna í Noregi meðan hans vald stæði yfir landi. En það lét hann fylgja að honum þótti Einar best fallinn til að bera tignarnafn í Noregi ef eigi væri jarls við kostur eða sonur hans Eindriði fyrir ættar sakir hans. Þau heit virtust Einari mikils og hét þar í mót trúnaði sínum. Hófst þá af nýju höfðingskapur Einars: el rei Canut va fer grans presents a l'Einar i se'l va estrènyer (lligar) amb llaços d'estreta amistat. Va prometre que l'Einar seria l'home més gran i més insigne (distingit) de Noruega de tots els homes no posseïdors de cap dignitat (títol) mentre durés el seu poder sobre el país. I a aquestes paraules hi va afegir que considerava que l'Einar era el més escaient per a portar un títol honorífic a Noruega -o bé, per raó del seu llinatge, el seu fill Eindriði- si no hi hagués cap iarl. L'Einar va apreciar molt aquestes promeses del rei i, a canvi, li va prometre la seva fidelitat. A partir de llavors, l'autoritat (o, el poder, el höfðingskapur) de l'Einar es va veure renovada
-
♦ [e-m] virðist [e-ð ~ e-r] vel: <LOC FIG> a algú una cosa li sembla bé ~ a algú algú li agrada (o: cau bé)
-
◊ síðan bjuggu þeir ferð sína og fóru norður til Þrándheims á fund Hákonar jarls og tók hann vel við Gunnari og bauð honum að vera með sér um veturinn. Hann þá það. Gunnar virðist þar hverjum manni vel. Að jólum gaf jarl honum gullhring. Gunnar lagði hug á Bergljótu frændkonu jarls og fannst það oft á jarli að hann mundi hana hafa gifta honum ef Gunnar hefði nokkuð þess leitað: després varen preparar llur travessia i salparen cap al nord, cap a Þrándheimur per a trobar-s'hi amb el iarl Hákon, el qual va fer una bona acollida al Gunnar i li el va convidar a passar l'hivern amb ell. En Gunnar va acceptar la invitació. En Gunnar hi va caure bé a tothom (hi va gaudir de l'estimació de tothom). Pels iól el iarl li va fer present d'un anell d'or. En Gunnar va posar la seva pensa en la Bergljót (=es va sentir atret per ella), una parenta del iarl i en nombroses ocasions es va notar en el iarl (pel que deia) que ell l'hi hauria donada per esposa si en Gunnar només l'hi n'hagués demanat la mà
-
♦ það virtist vel: fa causa una bona impressió, fou ben acollit
-
♦ e-m virðist vel til e-s: <loc. impers.> a algú li agrada algú
-
◊ Gunnlaugur reið þá í brott þaðan og kom um kveldið ofan til Borgar og bauð Þorsteinn bóndi honum þar að vera og það þiggur hann. Gunnlaugur segir Þorsteini hversu farið hafði með þeim feðgum. Þorsteinn bað hann þar vera þeim stundum sem hann vildi og þar var hann þau misseri og nam lögspeki að Þorsteini og virðist öllum mönnum þar vel til hans: en Gunnlaugur se n'anà llavors d'allà i al vespre va arribar a Borg on el bóndi Þorsteinn el va convidar a estar-s'hi, cosa que ell va acceptar. En Gunnlaugur va contar al Þorsteinn el que havia passat entre son pare i ell. En Þorsteinn li va pregar que s'hi estigués tant de temps com volgués i allà s'hi va quedar tot l'any aprenent d'en Þorsteinn jurisprudència i a tothom li queia molt bé (tothom el tenia en gran estima) (vocabulari: #1. virðist...til hans: Cf. en Baetke 19874, pàg. 746: unp. virðist ǫllum mǫnnum vel til hans allen gefiel er gut. En Fritzner III (R-Ö), 1896², pàg. 959b: e-t virðist e-m vel til e-s ɔ: en synes vel om en forsaavidt angaar noget: <...> virðist öllum mönnum þar vel til hans alle syntes de godt om ham, Gunl. 4 (205¹⁴) jvf. Flat. II, 398²²)
-
♦ að því er virðist: <loc. impers.> pel (o: segons el que) que sembla
-
virði¹ <n. virðis, virði>:
-
vàlua f, valor m,f
-
♦ e-ð er meira virði [en e-ð]: una cosa té més valor [que una altra], una cosa val més [que una altra]
-
♦ e-ð er minna virði [en e-ð]: una cosa té menys valor [que una altra], una cosa val menys [que una altra]
-
♦ e-ð er þess virði að <+ inf.>: paga la pena de <+ inf.> una cosa
-
♦ einskis virði: sense valor, mancat -ada de valor
-
♦ vera einskis virði: no valer res
-
♦ hvers virði er það?: què val això?
-
♦ hvers virði er frelsið: quin valor té la llibertat?
-
♦ lítils virði: de poc valor
-
♦ mikils virði: de gran valor
-
♦ vera mikils virði: ésser de gran valor, ésser molt valuós -osa, tenir un gran valor
-
♦ vera mikils virði fyrir e-n: ésser de gran valor per a algú, tenir un gran valor per a algú
-
♦ e-ð er e-m mikils virði: <LOC FIG> una cosa és molt important per a algú, una cosa compta molt per a algú
-
♦ það er ekki mikils virði: això no val gaire
-
♦ vera e-s virði: tenir valor, ésser valuós -osa
-
♦ virði alls: valor total (d'una cosa)
-
♦ það er [ekki] þess virði að <+ inf.>: [no] paga la pena de <+ inf.> una cosa
-
virði²:
-
ac. pl. arcaic de → verður “menjar, àpat”
-
virðing <f. virðingar, virðingar>:
-
1. (mat) valoració f (estimació, apreciació, avaluació)
-
2. (heiður) estima f (apreci)
-
3. (lotning) respecte m (consideració, sentiment de gran estima envers algú)
-
♦ bera virðingu fyrir e-m: sentir [un gran] respecte per algú, respectar algú
-
♦ lotning og virðing: respecte i veneració
-
♦ með fullri virðingu: amb el degut respecte
-
♦ sæmd og virðing: dignitat i respecte
-
◊ þetta er fyrir neðan virðingu þína: això està per dessota de la teva dignitat, et rebaixes molt si fas això
-
♦ vera fyrir neðan virðingu e-s: estar per dessota la dignitat d'algú, ésser indigne d'algú
-
♦ vera vandur að virðingu sinni: donar [particular] importància a la pròpia reputació, mirar [prim] per la pròpia reputació
-
♦ virðing fyrir sjálfum sér: respecte envers un mateix, autoestima f
-
virðinga·girni <f. -girni, no comptable>:
-
1. (metnaðargirni) ambició f (desig excessiu d'honors o de domini)
-
2. (hégómi) vanitat f (orgull inspirat per un desig immoderat d'ésser notat, lloat etc.)
-
virðinga·gjarn, -gjörn, -gjarnt <adj.>:
-
1. (metnaðargjarn) ambiciós -osa (que té un desig excessiu d'honors o de domini)
-
2. (hégómlegur) vanitós -osa (que té un gran orgull inspirat per un desig immoderat d'ésser notat, lloat etc.)
-
virðinga·maður <m. -manns, -menn>:
-
(virtur maður) notable m (home honorable, distingit, respectable, de rang)
-
◊ sjá, hinn alvaldi, Drottinn allsherjar sviptir Jerúsalem og Júda hverri stoð og styttu, allri stoð brauðs og allri stoð vatns, hetjum og hermönnum, dómendum og spámönnum, spásagnamönnum og öldungum, höfuðsmönnum, virðingamönnum (nəˈɕūʔ φāˈnīm ~ נְשׂוּא פָנִים: ū-nəˈɕūʔ φāˈnīm, וּנְשׂוּא פָנִים), ráðgjöfum, hugvitsmönnum og kunnáttumönnum: veges: el totpoderós, el Senyor, Jahvè dels exèrcits, retirarà de Jerusalem i de Judà tota mena de puntal i suport, tot suport de pa i tot suport d'aigua, els herois i els guerrers, els jutges i els profetes, els endevins i els vells, els capitans [de cinquanta] i els notables, els consellers, els homes d'enginy i els entesos en encanteris
-
◊ öldungarnir og virðingamennirnir (nəˈɕūʔ φāˈnīm ~ נְשׂוּא פָנִים: zāˈqēn ū-nəˌɕūʔ־φāˈnīm hūʔ hā-ˈrɔʔʃ , זָקֵן וּנְשׂוּא-פָנִים, הוּא הָרֹאשׁ) eru höfuðið, spámenn þeir, er kenna lygar, eru halinn: els vells i els notables són el cap, els profetes que ensenyen mentides, són la cua
-
◊ áður en synir Akkea fóru [í] leiðangurinn til Trójulands, hafði eg níu sinnum farið í víking (εἰνάκις ἀνδράσιν ἦρξα καὶ ὠκυπόροισι νέεσσιν ǁ ἄνδρας ἐς ἀλλοδαπούς), og ráðið fyrir mönnum og örskreiðum skipum; fórst mér allt vel úr hendi, valdi eg af óskiptu herfangi slíkt er mig lysti, og fékk mikið fé síðar í hlutskipti mitt; varð eg brátt velmegandi, og gjörðumst eg þaðan af höfðingi mikill og virðingamaður (αἰδοῖος αἰδοία αἰδοῖον: καί ῥα ἔπειτα ǁ δεινός τ᾽ αἰδοῖός τε μετὰ Κρήτεσσι τετύγμην) meðal Kríteyinga: abans que els fills dels aqueus no salpessin per dur la guerra a la terra troiana, jo ja havia fet nou sortides de saqueig i comandat a guerrers i a vaixells, ràpids com una sageta: i tot m'hi va reeixir bé i del botí indivís en triava el que m'abellia i seguidament en vaig obtenir gran cabal a sorts i aviat em vaig fer acabalat i, de llavors ençà, em vaig convertir en un puixant cabdill i home honorable entre els cretencs
-
virðingar·embætti <n. -embættis, -embætti>:
-
càrrec m d'honor, alt càrrec, càrrec m important
-
♦ gegna virðingarembætti (= Dat.) [í e-u]: exercir un alt càrrec [en una cosa]
-
virðingar·fólk <n. -fólks, no comptable>:
-
gent distingida, notables m.pl
-
virðingar·fullur, -full, -fullt <adj.>:
-
respectuós -osa, deferent
-
♦ virðingarfyllst: <undir bréfum — fórmula de comiat en cartes formals> molt atentament
-
virðingar·gerð <f. -gerðar, -gerðir>:
-
taxació (o: valoració) f
-
virðingar·laus, -laus, -laust <adj.>:
-
1. <GEN> irrespectuós -osa
-
2. (óforskammaður) irreverent (manca de reverència)
-
3. (án tilhlýðilegrar reisn eða virðingar) indigne -a (mancat de la dignitat apropiada)
-
virðingar·laust <adv.>:
-
irrespectuosament, sense respecte
-
virðingar·leysi <n. -leysis, no comptable>:
-
1. <GEN> manca f de respecte, irrespectuositat f
-
♦ hrópandi ~ gróft virðingarleysi [við e-n]: una flagrant manca de respecte [envers (o: amb) algú]
-
♦ virðingarleysi við viðskiptavin: manca de respecte envers (o: amb) un client
-
2. (virðingarskortur, ósvífni, óskammfeilni) irreverència m (manca de reverència)
-
♦ virðingarleysi og vitsmunir: irreverència i intel·ligència (o: enginy)
-
virðingar·maður <m. -manns, -menn>:
-
1. (matsmaður) [perit] taxador m, [perita] taxadora f (expert en fer taxacions)
-
2. (virðingamaður) notable m (home important, distingit, respectable, magnat, persona d'alta jerarquia o de gran poder i representació social)
-
◊ en hinn voldugi átti landið,
og virðingarmaðurinn (nəˈɕūʔ φāˈnīm ~ נְשׂוּא פָנִים: ū-nəˈɕūʔ φāˈnīm ˈʝāʃɛβ bā-ḥ, וּנְשׂוּא פָנִים, יֵשֶׁב בָּהּ) bjó í því: però el poderós posseïa el país i el notable hi vivia
-
◊ spekin er öldruðum mönnum prýði,
hyggindi og ráðsnilld virðingarmönnum (δεδοξασμένος -ένη -ένον ~ δοξάζειν: καὶ δεδοξασμένοις διανόημα καὶ βουλή): la vellesa és un ornament dels vells, la prudència i la sagacitat ho és dels notables
-
virðingar·merki <n. -merkis, -merki. Gen. pl.: -merkja; dat.pl.: -merkjum>:
-
insígnia f [honorífica]
-
virðingar·röð <f. -raðar, -raðir>:
-
jerarquia m
-
virðingar·sess <m. -sess, -sessar>:
-
1. <GEN> seient (o: lloc) m d'honor
-
2. (heiðursembætti) càrrec honorífic (o: honorari) (càrrec per motiu de l'honor o que procura honors, però sense repercussions materials)
-
virðingar·skortur <m. -skorts, no comptable>:
-
manca f de respecte, desdeny m
-
virðingar·skyn <n. -skyns, no comptable>:
-
intenció f (o: objecte m) de [mostrar] respecte
-
♦ gera e-ð í virðingarskyni: fer una cosa per respecte
-
♦ taka ofan í virðingarskyni: aixecar-se el barret en senyal de respecte
-
virðingar·staða <f. -stöðu, -stöður. Gen. pl.: -staðna o: -staða>:
-
[alta ]posició jeràrquica, [alt] escalafó jeràrquic
-
♦ gegna virðingarstöðu (= Dat.) í e-u: ocupar una alta posició [jeràrquica] en una cosa
-
virðingar·stigi <m. -stiga, no comptable>:
-
jerarquia f, escala jeràrquica
-
virðingar·verð <n. -verðs, no comptable>:
-
preu m de taxació
-
virðingar·verður, -verð, -vert <adj.>:
-
respectable, honorable
-
♦ mér finnst virðingarvert að <+ inf.>: trobo [que és] meritori <+ inf.>
-
♦ virðingarverð tilraun: un intent honorable
-
virðingar·vottur <m. -votts, no comptable>:
-
[mostra f de] reconeixement m
-
virðisaukaskatts·númer <n. -númers, -númer>:
-
<ECON> codi m d'identificació fiscal, CIF m
-
virðisaukaskatts·skyldur, -skyld, -skylt <adj.>:
-
<ECON> [que està] subjecte -a a l'I.V.A.
-
virðisaukaskatts·þrep <n. -þreps, -þrep>:
-
<ECON> tipus m d'I.V.A.
-
virðisauka·skattur <m. -skatts, -skattar>:
-
<ECON> impost m sobre el valor afegit, IVA m
-
virðis·auki <m. -auka, no comptable>:
-
valor afegit
-
virðu·lega <adv.>:
-
1. <GEN> respectuosament
-
2. (á heiðvirða hátt) dignament (de manera digna, honrosa o decorosa)
-
◊ þegar Davíð kom heim til að heilsa fjölskyldu sinni gekk Míkal, dóttir Sáls, á móti honum og sagði: „En hvað konungur Ísraels bar sig virðulega (kāˈβaδ ~ כָּבַד: mah־niχˈbaδ ha-i̯ˈʝōm ˈmɛlɛχ ʝiɕrāˈʔēl, מַה-נִּכְבַּד הַיּוֹם מֶלֶךְ יִשְׂרָאֵל) í dag! Hann beraði sig fyrir framan ambáttir manna sinna eins og skríllinn (ʔaˈħaδ hā-rēˈqīm, אַחַד הָרֵקִים) gerir“: quan en David va tornar a casa per saludar la seva família, la Micol (Mic’hal), la filla d'en Saül (Xaül) va sortir al seu encontre i li va dir: “I mira com s'ha comportat d'honorablement (de decorosament) avui el rei d'Israel! S'ha despullat davant les serventes dels seus homes com ho hauria fet un qualsevol
-
virðu·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
1. (skrautlegur) magnífic -a, imposant (d’aspecte majestuós o noble, dit esp. d'edificaci+ o ornamentació)
-
◊ á Flugumýri brann mikið fé er margir menn áttu þeir er þar voru og margir menn höfðu þangað léð gripa sinna, dúnklæða og annarra gripa og brann það allt. En það brann þó mest í fémunum er Gissur átti, fyrst bærinn á Flugumýri er engi var jafnvirðulegur í Skagafirði fyrir utan staðinn að Hólum. Þar voru öll hús mjög vönduð að smíð, forskálar allir alþildir til stofu að ganga, skáli altjaldaður og stofa. Þar brunnu og margir gripir er átti Ingibjörg Sturludóttir (SS II, cap. 413, pàg. 642): a Flugumýri s'hi van cremar una gran quantitat de béns que pertanyien a moltes de persones tant a gent que eren allà com a gent que hi havien deixat llurs objectes de valor, edredons i d'altres coses de valor i tot això s'hi va cremar. Tanmateix, emperò, foren sobretot béns que pertanyien al Gissur els que resultaren cremats, primer de tot, el mas de Flugumýri que en tot el fiord de Skagafjörður no n'hi havia cap altre de tan magnífic (majestuós, imposant) llevat de → l'staður de Hólar. Tots els edificis del mas tenien un acabat molt acurat, tots els → forskálar estaven enfustats de posts fins a l'→stofa, l'→skáli i l'→stofa estaven tot guarnits de tapissos. També s'hi varen cremar molts d'objectes de gran valor que pertanyien a l'Ingibjörg Sturludóttir
-
2. (virðingarverður) respectable (digne d'ésser respectat)
-
◊ kallaði hann á Tóbías son sinn og sagði við hann þegar hann kom: „Veittu mér virðulega útför (θάπτειν τινὰ καλῶς: καὶ εἶπεν αὐτῷ· «Θάψον με καλῶς). Heiðra þú móður þína líka og yfirgef hana aldrei svo lengi sem hún lifir. Vertu henni þóknanlegur (καὶ ποίει τὸ ἀρεστὸν ἐνώπιον αὐτῆς) og gerðu aldrei neitt sem veldur henni hryggð: va cridar en Tobies, el seu fill, i quan va arribar, li va dir: “Enterra'm de manera digna. Honra ta mare també i no l'abandonis mai mentre visqui. Sigues-li agradable i no facis mai res que li causi tristesa
-
♦ virðuleg fjölskylda: una família respectable
-
♦ verðulegur maður ~ verðuleg kona: un home honorable ~ una dona honorable
-
◊ þá mælti Óláfr konungr: „Eigi er þat logit, at þér langfeðr eruð fríðari en aðrir menn, ok ertu, Hákon,“ sagði hann, „snarpmannligr maðr ok virðuligr. En þó er nú komit at enda gæfu þinnar ok virðingar ok þess afla, er þú hefir haft í þessi fǫr, ok nú bendi þér því, er fram mun koma“: llavors el rei Olau li va dir: “Realment és ben ver que tu i els teus avantpassats sou més bells que els altres, i tu, Hákon, ets”, li va dir, “un home ardit i honorable (distingit, de gran prestància i dignitat = virðuligr sýnum?). Però ara s'han acabat la teva fortuna i el prestigi (?) i la força que has tingut fins ara en aquesta campanya militar (herfǫr), i ara (després de la teva derrota) se t'assenyala el que ha de succeir” (vocabulari: #1. bendir e-m e-u: En Baetke 19874, pàgs. 45, no dóna pas entrada a aquesta fraseologisme impersonal del verb benda. Sí, en canvi, l'Ordbog over det norrøne prosasprog: ‖ impers.: bendir [e-u] [e-m] der er tegn (på ngt) (for ngn), der varsles ⫽ there is a sign (of sth.) (for sby), there is a foreshadowing. En aquesta mateixa entrada, s'explica l'adverbi temporal nú de la següent manera: Oc nu (efter et forsmædeligt nederlag) bændi þer þui er fram man koma...)
-
◊ þá mælti Óláfr: „Illa er þat, er svá virðuligr maðr deyr. Hvat viltu til vinna, at ek láti þik lifa heilan ok ósakaðan?“: llavors el rei Olau li va dir: “És lamentable (o: és mala cosa) que un home tan honorable mori. Què estàs disposat a fer perquè et deixi viure, sa i estalvi (lit.: indemne)?” (vocabulari: #1. heill ok ósakaðr: En Baetke 19874, pàgs. 241 i 458, no dóna pas entrada a aquesta fórmula reiterativa que reapareix, per exemple a la: Hrólfs saga Gautrekssonar, cap. 35: Hrólfr konungr bað sløkkva sem skjótast eldana. Fréttist þetta nú skjótt um herinn, at Hrólfr konungr var heill ok ósakaðr ok Ásmundr ok Þórir járnskjǫldr var þar ok kominn. Varð þá feginleiki mikill allra hǫfðingja ok liðsmanna. Varð lítit fyrir at sløkkva eldana, er óvíða hǫfðu kveyktir verit ‘El rei Hrólfr va manar que apaguessin el foc al més ràpidament possible. Llavors es va escampar ràpidament per l'exèrcit la notícia que el rei Hrólfr estava sa i estalvi (sa i incòlume o indemne) i que l'Ásmundr i en Þórir escut-de-ferro també havien arribat allà. Hi hagué una gran alegria general entre tots els homes de la tropa i llurs capitans. Apagar el foc que havien calat a pocs indrets, va costar poc’)
-
◊ hon svarar ok segir allt it sanna um sitt ráð. Er hon nú þar í miklum sóma ok þykkir in virðuligasta kona (VS. Ed. Uwe Ebel (1997), cap. XII, pàg. 36): ella li va respondre respondre contant-li tota la veritat sobre la seva condició. De llavors ençà la van tenir en gran honor, considerant-la la més honorable de totes les dones
-
◊ en þá er sjá veizla ok ráðahagr skal takask, skal Siggeirr konungr sœkja veizluna til Vǫlsungs konungs. Konungr bjósk við veizlunni eptir inum beztum fǫngum. Ok þá er þessi veizla var albúin, kómu þar boðsmenn Vǫlsungs konungs ok svá Siggeirs konungs at nefndum degi, ok hefir Siggeirr konungr marga virðuliga menn með sér. Svá er sagt, at þar váru miklir eldar gerðir eptir endilangri hǫllinni. En nú s[t]endr sjá inn mikli apaldr í miðri hǫllinni, sem fyrr var nefndr (VS. Ed. Uwe Ebel (1997), cap. III, pàg. 13): i quan va arribar el moment de fer-se les noces i el convit, el rei Siggeirr es va desplaçar fins als estatges del rei Vǫlsungr. El rei va fer preparar per al banquet nupcial els millors àpats, i quan tot ja estigué preparat i en el dia que s’havia acordat per a les noces, van arribar-hi els convidats del rei Vǫlsungr així com els del rei Siggeirr. Molts d'homes honorables acompanyaven el rei Siggeirr. Es conta que es van encendre grans focs tot al llarg de la hǫll, en el centre de la qual s’alçava la gran pomera, tal i com ja s’ha referit abans
-
♦ verðulegur sýnum: de bella prestància, [ben plantat i] d'aspecte distingit
-
◊ ok er Helgi ferr frá orrostu, þá fann hann við skóg einn konur margar ok virðuligar sýnum. Ok bar þó ein af ǫllum. Þær riðu með ágætligum búningi. Helgi spyrr þá at nafni, er fyrir þeim var. En hon nefndisk Sigrún ok kvezk vera dóttir Hǫgna konungs (VS. Ed. Uwe Ebel (1997), cap. IX, pàg. 27): i quan en Helgi ja abandonava el lloc del combat, arran d’un bosc hi va afinar un grup de dones, i totes elles eren de bella aparença per més que n’hi havia una que sobressortia per damunt de totes les altres. Marxaven cavalcant amb magnífics guarniments. En Helgi llavors va preguntar com es deia la qui encapçalava el grup. Ella li va dir que es deia Sigrún i que era filla del rei Hǫgni
-
◊ at lyktuðum þessum bardaga, sem nú hefir frá verit sagt, fór Pompéjus í eyðimǫrk ok hvíldiz þar um nǫkkura stund, þvíat hann var bæði mœddr af elli ok áhyggju ok miklu erfiði: vissi hann ok at mjǫk mundi eptir honum leitat. Vildi hann þá ok mikit til gefa, at Júlíus væri af ráðinn, en þó mátti hann þar eigi lengr vera, þvíat liðit fór villiráða, bæði um fjǫll ok skóga, þat er undan komz í Þessalíu, en Pompéjus var auðkenndr því at hann var manna virðuligastr sýnum. Ok þótti mǫnnum hans undarligt, er þeir fundu hann [eigi] í skóginum, þar sem þeir hǫfðu øngvar fréttir til hans: havent acabat aquesta batalla, com s'ha referit adés, en Pompeu se'n va anar a un desert i hi va reposar un cert temps perquè estava cansat ptant per l'edat, d'una banda, com per l'inquietud (la preocupació i el gran l'esforç fet, per l'altra. També sabia que l'estaven cercant amb gran afany. També volia (estava disposat a) donar molt perquè en Juli fos mort, tanmateix, emperò, no va poder romandre allà gaire temps per tal com les tropes, que havien escapat amb vida de la batalla de Tessàlia (=Farsàlia), vagaven sense rumb per les muntanyes i boscos i en Pompeu era fàcilment recognoscible per tal com era l'home de més bella prestància [que un es pugui imaginar]. I els seus homes ho varen trobar estrany, quan [no] el trobaren al bosc, ja que no tenien notícies d'ell de cap mena
-
3. (frábær) esplèndid -a (que manifesta esplendor o magnificència)
-
♦ verðuleg veisla: un banquet esplèndid, una festa magnífica
-
◊ eftir um vorið fór Þorgils búi sínu í Ás í Hegranes. Innti hann þá af hendi boð það er hann hafði boðið Heinreki biskupi. Var þar veisla virðuleg og gjafir stórar. Hann gaf honum stóðhross þrjú og þrjú hundruð vöru og fingurgull og bók góða. Skeggja gaf hann og góðar gjafir og mörgum öðrum. Skildu þeir biskup þá vinir og héldu það vel síðan (SS II, cap. 460, pàg. 721): més endavant, aquella primavera, en orgils va traslladar la seva hisenda a, al Cap de Hegranes. Quan s'hi hagué instal·lat, va celebrar el convit al qual havia convidat el bisbe Henreikur. Hi hagué una festa esplèndida i bons regals. En Þorgils va donar al bisbe Heinrekur tres cavalls de remunta (pressumiblement un cavall eguarà i dues egües), tres cents de → vaðmál (aprox. 180 - 200 metres de bur o burell), una tumbaga d'or i un bon llibre. A l'Skeggi també li va fer bons regals, així com a molts d'altres. El bisbe i ell se separaren en amistat i aquesta relació d'amistosa es va mantenir bé després (vocabulari: #1. vara: Cf. en Baetke 19874, pàg. 699: <...> Ware, Handelsartikel, in Norwegen Pelzwaren, auf Island besonders vaðmál: tuttugu hundruð vǫru (Njála cap. 149 = aprox. 1200 metres de vaðmál); #2. tres cents: No ens trobem davant el cardinal tres-cents sinó davant el cardinal tres seguit de la unitat de mesura medieval norrena cent. Catalanitzo la unitat de mesura: hundrað, pl. hundruð com a cent, pl. cents. El regal consta, doncs, de tres ‘cents’ de vara. Un cent de vara o vaðmál equivalia a 120 alnes islandeses de vaðmál o burell. Tres alnes islandeses i mitja (alin, pl. álnir) erem. aprox. 1,95 metres)
-
◊ um haustið bjóst Þorgeir við veislu virðulegri. Þangað bauð hann Ásbirni og Finnboga og fjölda manns. Þar var ágæt veisla. Og eftir veisluna gaf Þorgeir stórmannlegar gjafir. Hann gaf Finnboga frænda sínum stóðhross fimm saman, fífilbleik að lit. Það var orð á að sá væri hestur bestur í Norðlendingafjórðungi. Ragnhildi gaf hann gullhring er stóð mörk, belti og skikkju góða, hina bestu gripi. Síðan fóru menn heim frá veislunni. Finnbogi lét reka hrossin á Flateyjardalsheiði: aquella tardor, en Þorgeir va preparar un esplèndid banquet i hi va convidar l'Ásbjörn i en Finnbogi i un gran nombre d'altres més. Fou un convit magnífic. I després del convit, en Þorgeir va fer magnífics regals [de comiat als seus hostes]: al seu cosí Finnbogi li va regalar cinc cavalls de remunta, de color falb clar. Es va dir que el cavall eguarà que hi havia entre ells era el millor de tot el quarter del nord (de tot el Norðlendingafjórðungur). A la Ragnhildur li va regalar una tumbaga d'or que pesava una mǫrk i amb ella, un cinyell i una bona skikkja (abric sense mànegues folrat de pell), tots unes peces immillorables. Després, els convidats se'n tornaren a llurs masos. En Finnbogi va fer menar els cavalls a la plana de Flateyjardalsheiði
-
◊ Sámur setti bú á Aðalbóli eftir Hrafnkel, og síðan efnir hann veislu virðulega og býður til öllum þeim, sem verið höfðu þingmenn hans. Sámur býðst til að vera yfirmaður þeirra í stað Hrafnkels. Menn játuðust undir það og hugðu þó enn misjafnt til. Þjóstarssynir réðu honum það, að hann skyldi vera blíður og góður fjárins og gagnsamur sínum mönnum, styrktarmaður hvers, sem þeir þurfa við. "Þá eru þeir eigi menn, ef þeir fylgja þér eigi vel, hvers sem þú þarft við. En því ráðum við þér þetta, að við vildum, að þér tækist allt vel, því að þú virðist okkur vaskur maður. Gættu nú vel til, og vertu var um þig, af því að vant er við vondum að sjá": en Sámur es va instal·lar a Aðalból un cop en Hrafnkell se n'hagué anat i tot seguit va fer un esplèndid banquet al qual va convidar tots els qui [fins llavors] havien estat þingmenn d'en Hrafnkell. En Sámur[, en el marc d'aquest convit,] es va oferir per a ésser llur yfirmaður en lloc d'en Hrafnkell. Els homes hi accediren encara que pensaven de diferent manera al respecte. Els fills d'en Þjóstar li aconsellaren que fos amable i generós i sol·lícit amb els seus homes, un puntal per a cadascun d'ells que l'hagués de menester: “perquè, quan els hagis de menester, sigui pel que sigui, ells no seran homes si llavors no et segueixen de bell grat. I t'aconsellem això perquè voldríem que tot et reïxi bé perquè ens sembles un home condret. Vés amb compte a partir d'ara i tingues esment perquè és mal de fer prevenir-se dels dolents”
-
♦ verðulegar gjafir: honrosos regals, regals honorables (però també: regals magnífics, superbs)
-
◊ Eyjólfur leysti Heinrek biskup út með virðulegum gjöfum og var með þeim allkært og skildu með blíðu. Með biskupi og Gissuri var þá eigi jafnblítt sem verið hafði (SS II, cap. 408, pàg. 629): l’Eyjólfur va acomiadar el bisbe Heinrekur amb regals honorables i entre ells dos hi havia una relació molt cordial i se separaren germanívolament. Entre el bisbe i en Gissur, emperò, les coses no anaven tan afectuosament com abans
-
◊ og eftir það fer Óttar jarl heim til Gautlands með góðum gjöfum og virðilegum: i després d'això, el iarl Óttar se'n tornà als seus dominis al Gautland, amb bons i honorables (magnífics) regals
-
4. (æruverðugur) venerable (digne d'ésser venerat, digne de veneració, emprat esp. com a títol)
-
5. (heiðvirður) honorable (digne d'honor)
-
♦ virðulegi forseti!: honorable president!
-
6. (ávarp prests og nunnu) reverend -a (tractament de prevere i monja)
-
7. (ávarp biskups og erkibiskups) reverendíssim -a (tractament de bisbe i arquebisbe)
-
◊ eptirfarandi statúta váru gjǫr ok samanskrifut af virðuligum herra Páli með Guðs miskunn erkibiskupi í Niðarósi, Hallvarði af Hamri, Salómon af Ósló, Eireki af Stafangri lýðbiskupum ok skylduliga boðin at halda ǫllum ok sérhverjum í Niðaróss erkibiskupsdœmi, í fyrrnefndum stað Niðarósi sub annó Dominí Mº.CCCº.XXXº.IVº decimó kalendás octóbris: els següents estatuts han estat fets i conscrits pel reverendíssim senyor Páll (Pau), arquebisbe de Niðaróss per la gràcia de Déu, i pels reverendíssims senyors Hallvarðr de Hamarr, Salómon d'Ósló i Eirekr d'Stafangr, bisbes sufraganis, i manats que siguin de compliment obligatori a tothom i cadascú de l'arquebisbat de Niðaróss. A la dessusdita vila de Niðaróss el 22 de setembre (el desè dia abans de les kalendes d'octubre) de l'any del Senyor de 1334
-
virðu·leiki <m. -leika, no comptable>:
-
(reisn) dignitat f (qualitat de digne, respecte que hom mereix)
-
Virgilíus <m. Virgilíusar, pl. no hab.>:
-
Virgili m (Virgĭlĭus) (→ Virgill)
-
virgill <m. virgils, virglar>:
-
soga f, corda f (de forca)
-
◊ Júdas tók þann dauða, at hann hengdi sik, ok virgill sá, er at barka honum rann, gerði ørent hans et vesla líf, þá var þat sannligt, at sá barki væri til lífláts þrengdr með snǫrunni, er sú rǫdd hafði eptir runnit, er seldi drottin: en Judas tingué tal mort que es va penjar a ell mateix i la corda que li estrenyé la gargamella va posar fi a la seva mísera vida i quan això va passar, no fou sinó just que el dogal estrenyés fins a la mort aquella gargamella per on havia sortit la veu que havia traït el Senyor
-
♦ hrynvirgill hrammtangar: la soga dringant de les estenalles de la grapa (hrammtǫng = les estenalles de la grapa = les estenalles del braç = la mà = el braç ~ el canell. La soga dringant del braç ~ del canell = el braçalet d'or)
-
◊ hrammtangar lætr hanga ║ hrynvirgil mér brynju ║ Hǫðr á hauki troðnum ║ heiðis vingameiði; ║ rítmœðis knák reiða, ║ ræðr gunnvala bræðir, ║ gelgju seil á galga ║ geirveðrs, lofi at meira: el Hǫðr de la cuirassa (= el déu de la cuirassa = el guerrer = el rei Aðalsteinn) fa penjar (o fa que pengi) un braçalet d'or del meu arbre ventós del falcó (l'arbre ventós del falcó = la perxa del falcó = l'avantbraç), trepitjat pel falcó (heiðir i haukr són sinònims). M'és llegut de portar la corda del travesser de l'esgotador d'escuts (rítmœðir = l'esgotador d'escuts = l'espasa. Si esmenem el mot en rítmeiðir obtenim un significat semblant: el noedor d'escuts, el feridor d'escuts. gelgja = el pal travesser d'una forca.
gelgja rítmœðis = el travesser del qual penja la forca de la batalla = el pal del qual penja l'espasa = el braç.
La corda del braç = el braçalet d'or [que em regala el rei]. Si donem al mot gelgja el significat de [baula de] cadena el significat últim del kenning no varia pas, ja que: la baula del braç = el braçalet d'or) a la forca de la tempestat de llances (galgi geirveðrs = la forca de la tempestat de llances. Explicació: la tempestat de llances = la batalla; la forca de la batalla = l'espasa; el rei ha allargat a l'Egill el braçalet d'or amb què el vol alegrar penjant-lo a la punta de la seva espasa, i l'Egill l'ha recollit, al seu torn, amb la punta de la seva espasa). L'alimentador dels falcons de la batalla (gunnvalr = falcó de batalla = corb. L'alimentador dels corbs = el guerrer = el rei Aðalsteinn) [amb aquest poema] és senyor de major glòria. (Resolució dels hipèrbatons: Hǫðr brynju lætr hrynvirgil hrammtangar hanga mér á hauki troðnum vingameiði heiðis. Ek kná reiða seil gelgju rítmœðis á galga geirveðrs. Bræðir gunnvala ræðr at meira lofi. El rei Aðalsteinn em dóna un braçalet d'or perquè el dugui penjat del meu braç, avesat a ésser perxa de falcó. M'és llegut de portar el braçalet d'or a [la punta de] la meva espasa. El rei Aðalsteinn, amb el poema d'agraïment que li acabo de fer, guanya major glòria)
-
Virgill <m. Virgils, pl. no hab.>:
-
Virgili m (Virgĭlĭus) (→ Virgilíus)
-
virgil·nár <m. -nás, -náir>:
-
cadàver m de forca (cadàver de persona executada a la forca) (→ gálgnár)
-
◊ þat kann ec it tólpta, | ef ec sé á tré uppi ║ váfa virgilná: ║ svá ec ríst | oc í rúnom fác, ║ at sá gengr gumi ║ oc mælir við mic: vet aquí la dotzena cosa que sé [fer]: si veig a dalt d'una forca el cadàver d'un penjat balancejant-se, sé gravar i pintar les runes per fer que aquest home camini i parli amb mi
-
Virginía <f. Virginíu, no comptable>:
-
Virgínia f (ginecònim & estats nord-americans & personatge mítico-històric de Roma)
-
♦ → Vestur-Virginía “Virgínia occidental”
-
virginískur, virginísk, virginískt <adj.>:
-
virginià -ana
-
Virginíu·búi <m. -búa, -búar>:
-
virginià m, virginiana f
-
virginíu·tannhæna <f. -tannhænu, -tannhænur. Gen. pl.: -tannhæna>:
-
colí m de Virgínia (ocell Colinus virginianus)
-
virginíu·vínviður <m. -vínviðar, -vínviðir>:
-
heura f de Virgínia, parra (o: vinya) f verge (planta Parthenocissus quinquefolia)
-
virgull <m. virguls, virglar>:
-
variant de → virgill ‘corda de penjar’
-
◊ Um morguninn eftir gengu ráðgjafar konungs á stefnu til umráða. Kom þat ásamt með þeim, at þeir skyldu gera nokkura minning blótsins, ok sagði Starkaðr upp ráðagerðina. Þar stóð fura ein hjá þeim ok stofn einn hár nær furunni. Neðarliga af furunni stóð einn kvistr mjór ok tók í limit upp. Þá bjuggu þjónustusveinar mat manna, ok var kálfr einn skorinn ok krufðr. Starkaðr lét taka kálfsþarmana. Síðan steig Starkðaðr upp á stofninn ok sveigði ofan þann inn mjóva kvistinn ok knýtti þar um kálfsþörmunum. Þá mælti Starkaðr til konungs: "Nú er hér búinn þér gálgi, konungr, ok mun sýnast eigi allmannhættligr. Nú gakktu hingat, ok mun ek leggja snöru á háls þér." Konungr mælti: "Sé þessi umbúð ekki mér hættuligri en mér sýnist, þá vænti ek, at mik skaði þetta ekki, en ef öðruvís er, þá mun auðna ráða, hvat at gerist." Síðan steig hann upp á stofninn, ok lagði Starkaðr virgulinn um háls honum ok steig síðan ofan af stofninum. Þá stakk Starkaðr sprotanum á konungi ok mælti: "Nú gef ek þik Óðni." Þá lét Starkaðr lausan furukvistinn. Reyrsprotinn varð at geir, ok stóð í gegnum konunginn. Stofninn fell undan fótum honum, en kálfsþarmarnir urðu at viðju sterkri, en kvistrinn reis upp ok hóf upp konunginn við limar, ok dó hann þar. Nú heita þar síðan Víkarshólmar. Af þessu verki varð Starkað mjök óþokkaðr af alþýðu, ok af þessu verki varð hann fyrst landflótti af Hörðalandi. Eftir þat strauk hann brutt ór Noregi ok austr í Svíaveldi ok var þar lengi með Uppsala konungum, Eireki ok Alreki, sonum Agna Skjálfarbónda, ok var í herförum með þeim: l'endemà al matí, els consellers del rei es van reunir per a deliberar sobre el cas i acordaren de fer un simulacre de sacrifici (literalment: un recordatori de blót) i l'Starkaðr va declarar que ell l'organitzaria. A prop d'ells hi havia un pi, i, devora aquest pi, un gran socó. De la part baixa del pi en sortia una branca prima que s'enlairava cap a la ramada del capcurucull. En aquells moments, els servents estaven preparant el menjar dels homes: havien mort una vedella i ja li havien llevat la butza. L'Starkaðr va fer agafar els budells d'aquesta vedella; després, va pujar damunt el socó i corbà per avall la branca prima [fins que la punta va tocar a terra] i hi va nuar els budells de la vedella. Quan ho hagué fet, va dir al rei: "Rei, vet aquí la forca que se t'ha preparat i ja es veurà que no és gens perillosa. Ara, acosta-t'hi i jo et posaré el dogal al coll". El rei li va replicar: "Si aquest giny realment no és més perillós del que a mi em sembla, confio que no em farà cap mal: però, si no és així, que el destí decideixi llavors el que hagi de passar", i, tot seguit, va pujar a dalt del socó i l'Starkaðr li va passar el dogal al voltant del coll. L'Starkaðr llavors va davallar del socó i, punyint el rei amb la canya, li va dir: "Ara et dono a l'Odin [en ofrena]!" I havent-ho dit, l'Starkaðr va deixar anar la branca de pi vinclada. La canya es va transformar en una llança que va traspassar el cos del rei. El socó va trabucar sota els peus del rei i els budells de la vedella es varen transformar en un vímet fort. La branca del pi es va redreçar enduent-se amb ella el rei fins a la capçada, i allà hi va morir el rei. L'indret, de llavors ençà, es diu Víkarshólmar, és a dir, els illots d'en Víkarr. Per aquest acte, l'Starkaðr es va fer molt odiós a tot el poble i per aquest acte s'hagué d'exiliar, primer del Hörðaland, i després, de Noruega. Es va dirigir cap a l'est, al regne de Suècia, on va passar molt de temps amb els reis d'Uppsala, l'Eiríkr i l'Alrekr, els fills de l'Agni Skjálfarbóndi, participant amb ells en llurs expedicions guerreres
-
◊ nú sem hann þykkisk svá øruggr af djǫfulligri list, verðr hann enn ein tíma tekinn ok dœmdr ok til gálga leiddr. Ok með því at hann er mjǫk feitr, er eigi svá nærhendis sterkr virgull, sem þeir þykkjask þurfa, en meðan þeir svipask um, ætlar þjófr at reyna listina, ok er hann bregðr upp hringinum, sýnisk þar nú eigi hringr, heldr en digrasti virgull. En er þeir, er nærri standa, sjá, at hann sjálfr hefir fengit sér fullsterkan virgulinn, setja þeir fyrir utan dvǫl þann sama á hans háls ok hengja hann mjǫk hátt: quan ja es creia segur i protegit per aquella art del dimoni, vet aquí que un dia el varen tornar a capturar, i fou condemnat i portat a la forca, i, com que estava tan gras, no tingueren a mà una corda tan forta com creien que haurien de menester amb ell. I mentre ells miraven de trobar-ne una pels voltants, el lladre volgué posar en pràctica l'art diabòlica, però quan es va treure i l'anell i el va aixecar, aquest no va semblar un anell sinó la soga més forta imaginable. I quan els qui eren a prop d'ell véren que ell mateix s'havia aconseguit una corda ben forta, l'hi posaren sense dilació al voltant del coll i el penjaren ben alt
-
virka <virka ~ virkum | virkaði ~ virkuðum | virkað>:
-
1. <GEN> funcionar
-
♦ hvernig virkar þetta?: com funciona això?
-
2. (hafa áhrif á e-n) causar efecte (impressionar, fer efecte sobre l'ànim d'algú)
-
♦ virka [sterkt] á e-n: <LOC FIG> fer [un gran] efecte a algú, causar [una forta] impressió a algú
-
virki <n. virkis, virki>:
-
1. <MIL> fortalesa f (tipus de fortificació)
-
2. <FIG> baluard m, bastió m (protecció, defensa, contra noves idees etc.; centre d'una idea etc.)
-
virki·lega <adv.>:
-
1. (raunverulega) realment, de debò (de veres, de veritat, veritablement)
-
2. (til áherslu) veritablement (o: realment) (amb significat elatiu)
-
♦ virkilega <+ Adj.>: veritablement (o: realment) <+ Adj.>
-
virki·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
1. (raunverulegur) real (que és de veres o de debò)
-
♦ hafa virkilegan áhuga á að <+ Inf.>: tenir un interès real en <+ Inf.>
-
♦ í virkilega lífinu: en la vida real
-
2. (mikill, sannur) veritable (o: autèntic -a) (amb significat elatiu, gran)
-
♦ það var mér virkileg gleði [að <+ Inf.>]: [<+ Inf.>] ha estat una veritable (o: autèntica) alegria [per a mi]
-
virkis·garður <m. -garðs, -garðar>:
-
1. <MIL = víggarður> baluard m, bastió m
-
2. <MIL = víggirðing, hlaðinn [varnar]garður> terraplè m [de defensa] (amuntegament de terra i pedres amb fins defensius)
-
virkis·gröf <f. -grafar, -grafir>:
-
<MIL> vall m (fossat de fortificació)
-
virkis·staur <m. -staurs, -staurar>:
-
<MIL> palissada m [defensiva] (estacada defensiva)
-
virkis·turn <m. -turns, -turnar>:
-
<MIL> torre fortificada
-
virkis·útskot <n. -útskots, -útskot>:
-
<MIL = víggirðing> baluard m, bastió m
-
virkis·veggur <m. -veggs (o: -veggjar), -veggir. Gen. pl.: -veggja; dat.pl.: -veggjum>:
-
mur m [defensiu], muralla f
-
virkja <virkja ~ virkjum | virkjaði ~ virkjuðum | virkjað ║ e-ð ~ e-n>:
-
1. <GEN> activar (o: accionar; o: posar en funcionament) una cosa
-
2. (nytja afl, orku, krafta e-s) aprofitar la força d'una cosa ~ les forces d'algú (treure profit de la força d'una cosa o de les forces d'algú)
-
♦ virkja foss: aprofitar un salt d'aigua per a obtenir-ne energia elèctrica
-
♦ virkja jarðhita: aprofitar l'energia geotèrmica
-
♦ virkja mann til e-s: aprofitar l'energia, les forces o les possibilitats d'algú per a una cosa, saber treure el millor d'algú per a una cosa
-
virkjaður, virkjuð, virkjað <adj.>:
-
activat -ada
-
virkjana·áform <n.pl -áforma>:
-
variant de → virkjunaráfom ‘plans de construcció d'una central elèctica’
-
virkjun <f. virkjunar, virkjanir>:
-
1. (orkuver) central f elèctrica (planta generadora d'energia elèctrica)
-
2. (það að nytja orku eða afl jarðgufu, foss, jarðhita o.s.fr.) explotació f (ús de l'energia o la força del vapor geotèrmic, la calor geotèrmica, la força d'una cascada etc.)
-
♦ virkjun jarðgufu: explotació del vapor geotèrmic
-
3. (það að virkja) activació f (acció d'endegar)
-
virkjunar- <en compostos>:
-
<FÍS/ELECTR> de central elèctrica
-
virkjunar·áform <n.pl -áforma>:
-
plans m.pl de construcció d'una central elèctica
-
virkjunar·framkvæmdir <f.pl -kvæmda>:
-
[realització f de la] construcció f d'una central elèctica
-
virkjunar·hormón <m. -hormóns, no comptable>:
-
<MED> activina f
-
virkjunar·kostur <m. -kosts (o: -kostar), -kostir. Gen. pl.: -veggja; dat.pl.: -veggjum>:
-
opci+ (o: alternativa) f que fa possible la construcció d'una central elèctrica
-
virkjunar·mannvirki <n. -mannvirkis, -mannvirki. Gen. pl.: -mannvirkja; dat.pl.: -mannvirkjum>:
-
planta f de central elèctrica, central energètica
-
virkjunar·réttur <m. -réttar, no comptable>:
-
dret m a aprofitar els salts d'aigua o l'energia geotèrmica per a produir energia elèctrica
-
virkni <f. virkni, no comptable>:
-
1. (það hvernig e-ð virkar) efectivitat f (efecte, eficàcia, manera com quelcom fa efecte)
-
♦ virkni lyfs: l'efectivitat d'un medicament
-
2. (það að vera virkur) activitat f (fet d'estar actiu)
-
♦ virkni eldfjallsins: l'activitat del volcà
-
virkni·hyggja <f. -hyggju, no comptable>:
-
<ANTROP> funcionalisme m estructural
-
virkt <f. virktar, virktir>:
-
1. (innilegleiki, ástsemd, alúð) afecte m (afecció, respecte, cordialitat)
-
♦ heilsast með virktum: <LOC> saludar-se afectuosament
-
♦ kveðjast með virktum: <LOC> acomiadar-se afectuosament
-
2. <†> (vandvirkni, vandvirkt, umhyggja, kostgæfni) cura f (afany, esment)
-
♦ af allri virkt: <LOC> amb tota la cura
-
◊ þenna mann leidda eg til herbergja minna, tók honum vel, og veitti (φιλέων) honum af allri virkt (ἐνδυκέως: ἐνδυκέως φιλέων), því gnógt var til innanhúss: gaf eg honum sæmilegar (οἷα ἐῴκει) gestgjafir (δῶρα ξεινήϊα): eg gaf honum sjö vættir (τάλαντα) af smíðuðu gulli: eg gaf honum skaftker (κρητῆρα) af alsilfri (πανάργυρον), flúrað (ἀνθεμόεντα), tólf einbrotnar (ἁπλοΐδας) yfirhafnir (χλαίνας), eins marga dúka (τάπητας), eins margar fallegar skikkjur (φάρεα), og að auk jafnmarga kyrtla (χιτῶνας): auk þess gaf eg honum fjórar konur, fríðar sýnum (εἰδαλίμας) og vel að sér (εἰδυίας) í fallegum (ἀμύμονα) hannyrðum (ἔργα), og mátti hann sjálfur velja sér þær eftir vild sinni: vaig menar aquest home als meus estatges, li vaig donar bon acolliment i el vaig tractar amb tota la cura, car a casa hi havia prou de tot: li vaig fer regals d'hospitalitat apropiats: li vaig donar set vættir d'or treballat, li vaig donar un crater tot d'argent, ornada amb flors, dotze mantells simples, igual nombre de tapissos, igual nombre de mantells preciosos i a més a més, igual nombre de quitons (kyrtlar): a més a més li vaig donar quatre dones, belles de veure, i expertes en belles labors, i les pogué triar ell mateix, segons la seva voluntat (l'original fa: τὸν μὲν ἐγὼ πρὸς δώματ᾽ ἄγων εὖ ἐξείνισσα, ǁ
ἐνδυκέως φιλέων, πολλῶν κατὰ οἶκον ἐόντων, ǁ
καί οἱ δῶρα πόρον ξεινήϊα, οἷα ἐῴκει)
-
♦ biðja e-m [allra] virkta: <LOC> demanar per a algú la màxima sol·licitud (o: cura) en el tracte, demanar que es tracti sol·lícitament algú
-
◊ en mig lét hann frá sér fara áður; því svo stóð á, að eitt skip, sem Þesprótar áttu, ætlaði til hinnar hveitifrjóvu Dúlikseyjar; bauð konungur þeim að flytja mig þangað til Akastuss kóngs, og bað mér allra virkta (ἐνδυκέως: ἔνθ᾽ ὅ γέ μ᾽ ἠνώγει πέμψαι βασιλῆι Ἀκάστῳ ǁ ἐνδυκέως). En þeir höfðu illt
ráð með höndum við mig, til þess eg enn skyldi rata í háskalega
ógæfu: però ell em va fer marxar abans perquè casualment s'havia esdevingut que un vaixell, que pertanyia als tesprots, es disposava a anar a l'illa de Dulíquion, abundant en blat. El rei els va ordenar que em transportessin d'allà fins davant el rei Acast i els va demanar que em tractessin amb la màxima cura. Però ells varen forjar mals plans quant a mi, a fi que m'enfonsés de nou en un perillós infortuni
(l'original fa: ἀλλ᾽ ἐμὲ πρὶν ἀπέπεμψε· τύχησε γὰρ ἐρχομένη νηῦς ǁ
ἀνδρῶν Θεσπρωτῶν ἐς Δουλίχιον πολύπυρον. ǁ
ἔνθ᾽ ὅ γέ μ᾽ ἠνώγει πέμψαι βασιλῆι Ἀκάστῳ ǁ
ἐνδυκέως· τοῖσιν δὲ κακὴ φρεσὶν ἥνδανε βουλὴ ǁ
ἀμφ᾽ ἐμοί, ὄφρ᾽ ἔτι πάγχυ δύης ἐπὶ πῆμα γενοίμην)
-
◊ en er þeir komu norður að Hákonarhellu þá lögðu þeir þar að. Var þá konungur nær lífláti. Kallaði hann þá á vini sína og segir þeim skipan þá er hann vill hafa á um ríkið. Hann átti dóttur eina barna er Þóra hét en engan son. Hann bað þá senda þau orð Eiríkssonum að þeir skyldu konungar vera yfir landi en hann bað af þeim virkta vinum sínum og frændum: però quan varen arribar a Hákonarhella, hi van atracar la nau perquè el rei es trobava a les portes de la mort. Aleshores va convocar al seu voltant el seus amics i els va notificar com volia deixar disposat (ordenat) el seu regne. Només havia tingut una filla, que nomia Þóra, però cap fill. Els va manar que enviessin un missatge als fills de l'Eiríkur dient-los que fossin, a la seva mort, els reis del regne, però els va pregar que tractessin els seus amics i parents sol·lícitament
-
◊ Gróa gekk þá inn og kom út með svo mikið fé sem vant er að bæta þræla. Hún gaf Þóri fingurgull og bað sveinunum virkta. Þótti henni sér veittur vinskapur ef hann héldi sátt við sveinana. Þórir kvað svo vera skyldu sem hún beiddi. Reið hann heim við svo búið: la Gróa va entrar dins la casa i en va tornar a sortir amb la quantitat que solia pagar com a compensació per la mort d'esclaus. Va donar al Þórir una tumbaga d'or i li va pregar que tractés els vailets bé (amb consideració). Considerava que l'amistat [entre en Þórir i ella] es veuria reforçada (lit.: que li seria feta amistat a ella, és a dir, que seria un acte o una prova d'amistat d'en Þórir envers ella) si ell mantenia l'acord[, que ella i ell acabaven de concloure,] amb els vailets. En Þórir li va dir que així seria i havent-ho fet, va partir cap a casa
-
◊ Bessi segir alla sögu sem farið hefir. Bessi var þar um nóttina. Veitir Gróa þeim allalvarlega. Gróa biður þeim virkta við og mælti að hann skuli veita þeim vinskap. Bessi segir að svo skuli vera: en Bessi li va contar tota la història tal i com s'havia esdevinguda. En Bessi hi va passar aquella nit. La Gróa el va atendre de la manera més servicial possible. La Gróa li va pregar que els tractés bé bo i afegint (menys lit.: bo i comminant-lo) que els atorgués la seva amistat (d'ell). En Bessi li va dir que així seria
-
♦ e-m er mikil virkt á e-m: <LOC> posar tot el seu esment en algú (o: concedir a algú tota la seva protecció), afavorir algú de totes les maneres possibles
-
◊ Óláfi konungi var svá mikil virkt á Skúla, at hann bauð at gefa hánum eitt fylki allt í Noregi með ǫllum skyldum ok skǫttum, ok skeyta hánum þat ok hans erfingjum: el rei Olau tenia l'Skúli en tan gran estima que li va oferir de donar-li [en feu] un fylki sencer a Noruega amb tots els tributs i exaccions [que recaptés] i de tranferir-li-ho [a perpetuïtat] a ell i als seus hereus
-
♦ hafa e-n í kærleik (o: kærleikum) ok virktum: <LOC> posar tot el seu esment en algú (o: concedir a algú tota la seva protecció), afavorir algú de totes les maneres possibles
-
◊ Sveinn Haraldsson flýði suðr til Danmerkr ok var þar til þess, er hann kómsk í sætt við Eystein konung Magnússon ok gerði Eysteinn konungr hann skutilsvein sinn ok hafði í kærleikum ok virktum. Magnús konungr er nú einn yfir landinu Noregi eptir þessi tíðendi er nú var sagt: l’Sveinn Haraldsson va fugir al sud, a Dinamarca. Hi va romandre fins que no es va haver reconciliat amb el rei Eysteinn Magnússon. El rei Eysteinn el va fer el seu skutilsveinn i l'estimava i apreciava molt. Després dels esdeveniments que s'han relatat adés, el rei Magnús es va convertir en sobirà únic de tota Noruega (vocabulari: #1. virktir: Cf. en Baetke 19874, pàg. 747: hafa e-n í kærleik ok virktum jemanden lieben und wertschätzen)
-
◊ en Egill Áskelssunr á Forlandi, enn vaskasti maðr, var ok þar drepinn ok hengdr með Þóri, þvíat hann vildi eigi flýja frá Ingibjǫrgu konu sinni Ǫgmundardóttur, systur Skopta. Þá mælti konungrinn Magnús, er hann Egill hekk á gálganum: „Illa koma honum góðir frændr í hald“. En Sveinn flýði í haf út ok svá til Danmarkar (Danmerkr) ok var þar til þess, er hann kóm í sætt við Eystein konung sun Magnúss, er hann tók í sætt ok gørði skutilsvein sinn ok hafði í kærleik ok í virktum. En Magnús konungr hafði þá ríki einn saman ok annkannalaust (annkǫnnulaust) ok friðaði vel fyr landi sínu ok eyddi ǫllum víkingum ok útilegumǫnnum ok var maðr herskár ok rǫskr ok starfsamr ok líkari í ǫllu Haraldi fǫðurfeðr sínum í skaplyndi heldr en fǫður sínum. Allir vǫ́ru þeir miklir menn ok fríðir sýnum: però l'Egill Áskelsson de Forland Sveinn, un home estrenuíssim, també fou penjat i mort allà amb en Þórir perquè no va voler deixar la seva dona, l'Ingibjǫrg Ǫgmundardóttir, la germana de l'Skopti. Quan l'Egill ja penjava de la forca, el rei Magnús va dir: “Els seus bons parents li han estat de ben mal ajut”. L'Sveinn va fugir fins a la mar i d'aquí a Dinamarca i hi va romandre fins que no es va haver reconciliat amb el rei Eysteinn Magnússon, el qual es va reconciliar amb ell i el va fer el seu skutilsveinn i el va tenir en alta estima i apreci. I el rei Magnús llavors va regnar [sobre tota Noruega] com a monarca únic i indiscutit que va pacificar el regne i en va eliminar tots els viquings i lladres de camí ral. Fou un home bel·licós, valerós, i diligent, i, quant a caràcter, s'assemblava en tot més al seu avi que al seu pare. Tots ells van ésser alts i de bell veure
-
♦ leggja alla virkt á e-n: <LOC> posar tot el seu esment en algú (o: concedir a algú tota la seva protecció), afavorir algú de totes les maneres possibles
-
◊ en Finnbjörn svarar því af sinni hendi: Herra, segir hann, þessi orð sem þér hafið hér talað í dag við Þorgils lögunaut minn munu sýnast vitrum mönnum óskynsamlega töluð. Þótt hinn heimskasti maður talaði svo og hinn illgjarnasti þá mundi hann þykja nær dauða fyrir verður. En [p. 714] eg er nú heldur hás að svara yður í dag. Mætti guð gefa það að eg væri á öðrum fundi miklu snjallmæltari. Er það nú ljóst fyrir allra manna augum að þá gullhálsana sem hér hafa geisað yfir sveitir með ránum og refsingum hafið þér látið standa hjá yður hjá altari í heilagri kirkju og lagt á þá alla virkt, og er það lygilaust, og þeir hafa marga menn brennt inni og marga menn fátæka saklausa inni kæft í reyk. Um sum illvirki þeirra er sumum mönnum eigi tvímælislaust hvort þér munuð þurrt hafa um setið allar vitundir en það vita allir að brennuvargar eru rækastir gervir bæði í guðs lögum og manna (SS II, cap. 455, pàgs. 713-714): en Finnbjörn, emperò, va respondre per la seva part a les acusacions del bisbe dient: “Monsenyor”, li va dir, “aquestes paraules que avui heu pronunciat aquí contra en Þorgils, el meu company, de ben segur que als assenyats els deuran semblar forassenyades (desraonades). Encara que fos el més beneit o el més malintencionat dels homes qui hagués parlat d'aquesta manera, es consideraria pràcticament mereixedor de la mort. Però jo ara estic força enrogallat com per respondre-vos avui. Que Déu m'atorgui ésser molt més eloqüent en una altra trobada. Tothom té clar que Vós heu deixat que els colls-enjoiats (=els senyorots, els ricots) que han assolat les contrades d'aquí amb robatoris i punicions (en Finnur Jónsson: caedes) [de tota mena], s'estiguin devora Vós devora mateix de l'altar de la santa església i els heu afavorit i protegit de totes les maneres (o: els heu atorgat tot el vostre favor), i això no és cap mentida ni tampoc ho és que també han cremat vives mantes persones dins llurs cases o que mants pobres innocents han mort ofegats pel fum de llurs cases incendiades. I pel que fa a alguns de llurs crims, està fora de tot dubte per a alguns que Vós n'heu tingut ple coneixement, però[ tant se val,] tothom sap que els incendiaris són els qui es fan més abjectes tant segons la llei de Déu com la dels homes” (En Finnur Jónsson traduïa així aquest passatge el 1772 a la seva Historia ecclesiastica Islandiae, tomus I (1772), pàg. 367: Episcopus ira aestuabat, et admodum ingratis uerbis Thorgilsum alloquebatur, quae nec scribi decet. Dixit (inter alia) Thorgilsum et eius asseclas iusto titulo non possidere, quod coloni illis darent, nec terra, inquit, iusto uobis titulo (erit) praeter infernum. Thorgilsus tacuit, et nihil respondit. Episcopus Finnbiörno causas intentauit, Finnbiörnus autem regessit: Domine, inquit, haec uerba, quibus contubernalem meum Thorgilsum hodie allocuti estis, uiris sapientibus insipienter prolata uidebuntur, quamuis et stultissimus illa ac malignissimus homo protulerit, morte fere dignus haberetur. ——— Iam in propatulo est, uos ceruices illas aureas, quae rapinis et caedibus per has prouincias grassatae fuerunt, apunt sanctae eclesiae altare, iuxta uosmet ipsos stare sinet, et omni honore persequi; est tamen penitus euictum, illos multos innocentes uiros incendio consumsisse, et fumo suffocasse. Quorundam equidem illorum scelarum quibusdam non ambigitur, uos a conscientia non perfecte esse immunes; illud uero omnibus est notum, tam legibus diuinis, quam humanis, incendiarios summum esse piaculum. Episcopus tunc exsiliens, diabolum per os eius eloqui, dixit)
-
♦ með allri virkt: <LOC> amb tota la cura
-
◊ Meges drap Pedeus Antenorsson; hann var laungetinn, en hin ágæta Þeanó ól hann upp með allri virkt (πύκα: πύκα δ᾽ ἔτρεφε δῖα Θεανὼ) jafnt börnum sjálfrar hennar; gerði hún það manni sínum til geðs: en Meges va matar en Pedeu, fill de l'Antènor, el qual era bastard, però l'excel·lent Teano va nodrir-lo amb gran cura igual que els seus propis infants, i ho va fer per a plaure al seu espòs
-
♦ með mikilli virkt: <LOC> amb gran cura
-
◊ hér er hjá mér gömul kona nokkur, sem hefir mörg viturleg ráð í brjósti sér; hún tók við vesælings manninum mínum, undir eins og hann var fæddur, og uppól hann og fóstraði með mikilli virkt (ἀτιτάλλειν: ἣ κεῖνον δύστηνον ἐῢ τρέφεν ἠδ’ ἀτίταλλε). Hún skal þvo fætur þína, þó hún sé næsta hrum (ὀλιγηπελέουσα) orðin: hi ha, aquí amb mi, una vella que té en el seu pit mants savis consells. Va agafar amb les seves mans el meu míser marit meu en el moment mateix en que va néixer i el va nodrir i el va criar amb gran cura, la qual et rentarà els peus, per més que ara ja sigui feble (l'original fa: ἔστι δέ μοι γρηΰς, πυκινὰ φρεσὶ μήδε’ ἔχουσα, ǁ
ἣ κεῖνον δύστηνον ἐῢ τρέφεν ἠδ’
ἀτίταλλε ǁ
δεξαμένη χείρεσσ’, ὅτε μιν πρῶτον τέκε μήτηρ· ǁ
ἥ σε πόδας νίψει, ὀλιγηπελέουσά περ ἔμπης)
-
◊ hinir ánauðugu (ἀναγκαῖοι) þrælar (δμῶες ) hans, sem unnu þau verk, er hann vildi gera láta, mötuðust, sátu og sváfu í þessum kotum (κλίσιον ); þar bjó og kona nokkur gömul frá Sikiley, hún þjónaði (κομέεσκεν ~ κομεῖν) hinum aldraða manni með mikilli virkt (ἐνδυκέως: ἥ ῥα γέροντα ǁ ἐνδυκέως κομέεσκεν ἐπ᾽ ἀγροῦ νόσφι πόληος) þar úti á landsbyggðinni, þá hann var ekki í borginni: els seus esclaus constrets, que feien les feines que ell volia fer-los fer, menjaven, seien i dormien en aquestes barraques; també hi vivia una vella sícula. Servia el vell amb gran sol·licitud allà fora, al camp, quan ell no era a la vila
-
◊ móðir þeirra, hin gamla Sikleyska kona, hafði gengið fram og kallað á þá; hún ól þá upp, og stundaði (κομέεσκεν ~ κομεῖν) hinn gamla mann með mikilli virkt (ἐνδυκέως: ἥ σφεας τρέφε καί ῥα γέροντα ǁ ἐνδυκέως κομέεσκεν), eftir það að aldur færðist yfir hann: llur mare, la vella sícula, havia sortit i els havia cridats. Ella els havia nodrit (criat) i tenia cura del vell amb gran sol·licitud, després que la vellesa s'hagués emparat d'ell
-
◊ Glúmur hét maður er bjó í Fljótsdal fyrir vestan þar sem nú heitir á Glúmsstöðum. Þuríður hét kona hans og var Hámundardóttir, kynjuð sunnan úr Þjórsárdal. Þau áttu sér eina dóttir þá er Oddbjörg hét. Þær mæðgur fóru í fjós einn morgun snemma. Nautamaður var í fjósi en Glúmur lá í rekkju sinni. En þá er þær komu heim að bænum var hlaupin skriða á bæinn og þar Glúmur inni orðinn og allur lýður sá er á bænum var nema þessir þrír menn. Eftir þessi tíðindi lætur Þuríður færa bæinn yfir ána, hóti ofar en áður var. Hún bjó þar lengi. Sá bær heitir nú síðan á Þuríðarstöðum. Þessi tíðindi spurðust í Hrafnkelsdal. Þuríður var hin vitrasta kona og skörungur mikill. Fæddi hún upp meyna með mikilli virkt. Var hún og allra kvenna vænst og best mennt: això era un home que nomia Glúmur, el qual vivia a la vall de Fljótsdalur, a la part de ponent, allà on ara es diu á Glúmsstöðum. La seva dona nomia Þuríður i era filla d'en Hámundur, i era oriünda del sud, de la vall de Þjórsárdalur. Tenien una filla que nomia Oddbjörg. Un matí, mare i filla anaren a la vaqueria molt d'hora. Hi havia el vaquer mentre que en Glúmur continuava jaient al seu llit. I quan tornaren a les cases del mas, es trobaren que una esllavissada de roques i terra havia caigut sobre el mas mentre en Glúmur i tothom que hi vivia eren a dins, tret d'aquestes tres persones (la mare, la filla i el vaquer). Després d'aquest fet terrible, la Þuríður va traslladar el mas a l'altra banda del riu, en un indret situat una mica més alt que l'indret anterior. Hi va viure molt de temps. Aquest [nou] mas s'ha dit, de llavors ençà, á Þuríðarstöðum. La notícia del que havia passat es va escampar per la vall de Hrafnkelsdalur. La Þuríður era una dona intel·ligentíssima (‘molt sàvia’) i una dona que es feia notar (una dona preeminent) en tots els sentits. Va pujar la nena amb gran esment. L'Oddbjörg també fou una dona bellíssima i molt condreta
-
♦ með miklum virktum: <LOC> amb tota la cura
-
◊ á meðan hafði Kirka með miklum virktum (ἐνδυκέως: τόφρα δὲ τοὺς ἄλλους ἑτάρους ἐν δώμασι Κίρκη ǁ ἐνδυκέως λοῦσέν τε) laugað (λοῦσεν) hina aðra förunauta mína í höllinni, smurt þá með viðsmjörsviðarfeiti, og lagt yfir þá loðkápur (χλαίνας) og kyrtla (χιτῶνας); hittum vér þá alla sitjandi að dýrri veizlu í höllinni: mentre la Circe havia banyat amb gran cura els meus altres companys al seu palau, i els havia ungit amb oli d'oliva greixós, i els havia cobert amb mantells de llana (loðkápur) i quitons (kyrtlar), [de manera que nosaltres] els vàrem trobar tots seient al seu palau a un magnífic festí (l'original fa: τόφρα δὲ τοὺς ἄλλους ἑτάρους ἐν δώμασι Κίρκη ǁ
ἐνδυκέως λοῦσέν τε καὶ ἔχρισεν λίπ’ ἐλαίῳ, ǁ
ἀμφὶ δ’ ἄρα χλαίνας οὔλας βάλεν ἠδὲ χιτῶνας· ǁ
δαινυμένους δ’ εὖ πάντας ἐφεύρομεν ἐν μεγάροισιν)
-
◊ en er þeir höfðu svarið og unnið fullan eið, lögðum vér hinu ramgjörva (εὐεργέα) skipi inn í víkurhvarf (ἐν λιμένι γλαφυρῷ) nokkurt, nálægt einum læk; þar gengu förunautar mínir af skipi, og bjuggu sér kvöldverð með miklum virktum (ἐπισταμένως: ἔπειτα δὲ δόρπον ἐπισταμένως τετύκοντο): però quan hagueren jurat i enllestit el jurament, vàrem ancorar la nau sòlidament construïda en una petita badia, a prop d'un torrent. Allà els meus companys de travessia varen davallar del vaixell i es prepararen un sopar amb molta de cura
-
♦ með öllum virktum: <LOC> amb tota la cura
-
◊ vér gerðum þig þó heiman frá oss með öllum virktum (ἐνδυκέως: ἦ μέν σ’ ἐνδυκέως ἀπεπέμπομεν), svo þú mættir heim komast til föðurlands þíns og til húss þíns, og hvert annað sem þér er hugleikið að fara: bé et vàrem preparar la partida de casa amb tota la cura, a fi que poguessis tornar a la teva pàtria i a la teva casa o a qualsevol altre indret on abelleixi d'anar al teu cor (l'original fa: ἦ μέν σ’
ἐνδυκέως ἀπεπέμπομεν, ὄφρα ἵκοιο ǁ
πατρίδα σὴν καὶ δῶμα, καὶ εἴ πού τοι φίλον ἐστίν)
-
3. <†> (virðing) respecte m (manifestació de gran consideració envers algú)
-
◊ eg gaf honum eirsverð (χάλκειον ἄορ) og fallega purpuraskikkju tvíbrotna (δίπλακα) og dragkyrtil (τερμιόεντα χιτῶνα), og lét fylgja honum til skips með miklum virktum (αἰδοίως: αἰδοίως δ’ ἀπέπεμπον ἐϋσσέλμου ἐπὶ νηός): li vaig donar una espasa d'aram i un bell mantell de porpra, doble, i un quitó que li arribava fins als peus i el vaig fer escortar fins al vaixell amb gran respecte
-
4. <†> (heill) benanança f (benastrugança, benaurança)
-
♦ biðja e-m [margra] virkta: <LOC = óska e-m [allra] heilla> fer vots per la prosperitat d'algú, desitjar a algú tot el bo i millor (o: desitjar a algú tot el millor)
-
◊ Grettir þakkaði henni vel gjöfina og kvað sér þetta betra þykja en aðrir fémunir þótt meiri væru. Síðan fór hann veg sinn en Ásdís bað honum margra virkta: en Grettir la va regraciar efusivament per aquell regal i li va dir que el considerava millor que qualssevol altres objectes de valor encara que fossin més valuosos. Després, va fer la seva via i l'Ásdís li va desitjar tot el bo i millor (vocabulari: #1. fémunir: Cf. en R. C. Boer 1900, pàg. 55: 4. en aðrir fémunir, nominativ, obgleich þetta accusativ ist; man ergänze þykkja. — fémunir, m.pl., „geld“, „gut“; #2. virktir: Cf. en R. C. Boer 1900, pàg. 55: 5. biðja e-hm virkða, „wünschen, dass es jemand gut gehen wird“ (virkð, f., „liebevolle sorge“))
-
virkta·maður <m. -manns, -menn>:
-
home m de confiança, confident m
-
◊ kom (komdu í brjóst þér = ἔνθεο) nú mjúkum huga (ἵλαον θυμόν) í brjóst þér, og virð hús þetta; erum vér nú undir búðarþaki þínu (ὑπωρόφιοι), komnir úr liði Danáa, og viljum gjarna vera þínir virktamenn (κήδιστος -ίστη -ήδιστον: μέμαμεν δέ τοι ἔξοχον ἄλλων ǁ κήδιστοί τ᾽ ἔμεναι καὶ φίλτατοι ὅσσοι Ἀχαιοί) og ástvinir um fram alla aðra Akkea: posa, doncs, en el teu pit un ànim tou i honora aquesta casa. Vet-nos aquí ara sota el sostre de la teva tenda, nosaltres, vinguts de les tropes dels dànaus, i volem ésser de grat els teus homes de més confiança i els teus amics més devots d'entre tots els altres aqueus (l'original fa: σὺ δ᾽ ἵλαον ἔνθεο θυμόν, ǁ
αἴδεσσαι δὲ μέλαθρον· ὑπωρόφιοι δέ τοί εἰμεν ǁ
πληθύος ἐκ Δαναῶν, μέμαμεν δέ τοι ἔξοχον ἄλλων ǁ
κήδιστοί τ᾽ ἔμεναι καὶ φίλτατοι ὅσσοι Ἀχαιοί)
-
virkta·vinur <m. -vinar, -vinir>:
-
amic íntim, amiga íntima (amic molt estret)
-
◊ næsta dag komu þeir til Sesareu. Kornelíus bjóst við þeim og hafði boðið til sín frændum og virktavinum (ὁ ἀναγκαῖος φίλος: συγκαλεσάμενος τοὺς συγγενεῖς αὐτοῦ καὶ τοὺς ἀναγκαίους φίλους): l’endemà arribaren a Cesarea. En Corneli, que havia convocat els seus parents i amics íntims, ja els esperava
-
◊ þar er sá maður, er mest hefir sært hjarta mitt, er hann drap virktavin minn (ἑταῖρος τετιμένος ~ τίεσθαι: ὅς μοι ἑταῖρον ἔπεφνε τετιμένον). Nú skulum við ekki lengur flýja hvorr fyrir öðrum um herkvíarnar (ἀνὰ πτολέμοιο γεφύρας): vet allà l'home que més ha ferit el meu cor, va matar el meu amic de l'ànima. Ja no fugirem més un de l'altre per més temps pel blocatge del setge (o sigui, en el terreny entre la ciutat i el setge grec)
-
◊ "Að gera þig varan við ef menn vilja drepa þig en bjargir veiti eg þér engar, þær er mér megi sakir á gefa. Þykir mér mikið af gert við mig að drepinn er Þorgrímur, mágur minn og félagi og virktavinur": “Advertir-te si hi ha ningú que et vulgui matar, però no et prestaré cap mena d'ajuda que pugui fer que n'hagi de respondre davant la llei. Considero que se m'ha fet un greu tort matant en Þorgrímur, el meu cunyat, company de mas (havia conviscut amb ell a Sæból) i amic estimat” (vocabulari: #1. bjargir: Cf. en Finnur Jónsson 1903, pàg. 49: 5. bjargir, für den fall nämlich, dass er gerichtlich verurteilt werde; denn einem friedlosen zu helfen war strafbar; #2. þær — gefa: Cf. en Finnur Jónsson 1903, pàg. 49: 5. þær — gefa, „derartige, dass man sie mir als vergehen anrechnen könnte“; #3. þykja: Cf. en Finnur Jónsson 1903, pàg. 49: 6. þykki — mik, „ich meine eine grosse kränkung dadurch erlitten zu haben“; #4. gera mikið af við e-n: Cf. en Baetke 19874, pàg. 192: gera stórt af við e-n sich gegen jmd. schwer vergehen; #5. félagi: Cf. en en Finnur Jónsson 1903, pàg. 49: 7. félagi, sie hatten ja zusammen auf einem hofe gewohnt)
-
virkur, virk, virkt <adj.>:
-
1. (starfsamur) actiu -iva (dinàmic, laboriós)
-
♦ virkar hríðir (o: fæðingarhríðir): <MED> fase activa del part
-
2. (rúmhelgur) feiner -a, faener -a (Val.), fener -a (Mall.) (laborable)
-
♦ virkur dagur: dia feiner, dia fener (Mall.)
-
♦ á virkum dögum: en dies feiners
-
3. <GRAM> transitiu -iva
-
♦ virk sögn: verb transitiu (→ áhrifssögn)
-
virtur, virt, virt <adj.>:
-
1. (mikils metinn) preuat -ada (estimat, respectat)
-
♦ mikils virtur ~ virt ~ virt: <LOC> molt respectat -ada (o: estimat -ada; o: apreciat -ada)
-
◊ Drottinn lét fólkið öðlast hylli Egypta, enda var Móse mjög mikils virtur maður (gāˈδōl, gəδōˈlāh ~ גָּדוֹל, גְּדוֹלָה: gam hā-ˈʔīsh mɔˈʃɛh gāˈδōl məˈʔɔδ bə-ˈʔɛrɛt͡s mit͡sˈraʝim bə-ʕēi̯nēi̯ ʕaβˌδēi̯-φarˈʕɔh ū-βə-ʕēi̯ˈnēi̯ hā-ˈʕām, גַּם הָאִישׁ מֹשֶׁה, גָּדוֹל מְאֹד בְּאֶרֶץ מִצְרַיִם, בְּעֵינֵי עַבְדֵי-פַרְעֹה, וּבְעֵינֵי הָעָם) í Egyptalandi, bæði af þjónum Faraós og lýðnum: Jahvè va fer que el poble obtingués el favor dels egipcis, a partir del moment que en Moïsès era un home molt respectat al país d'Egipte, tant pels servents del Faraó com per la gent
-
♦ eigur sem voru virtar til verðs af e-m: propietats f.pl, el valor de les quals fou taxat per...
-
2. (sæmdalotinn) prestigiós -osa (dotat de prestigi)
-
♦ virtur dagblað: prestigiós rotatiu
-
♦ ein virtustu verðlaun á þessu sviði: un dels premis més prestigiosos en aquest camp
-
visinn, visin, visið <adj.>:
-
1. (gróður: þurr og dauður, visnaður) sec -a (o: assecat -ada), marcit -ida, emmusteït -ida, mustiat -ada (Mall.) (planta: assecada i morta)
-
◊ ætlarðu að skelfa skrælnað (nidˈdāφ, נִדָּף) laufblað,
ofsækja visinn (ʝāˈβēʃ, ʝəβēˈʃāh ~ יָבֵשׁ, יְבֵשָׁה: wə-ʔɛθ־ˈqaʃ ʝāˈβēʃ tirˈdɔφ, וְאֶת-קַשׁ יָבֵשׁ תִּרְדֹּף) reyr: que fas comptes d'espantar una fulla seca, perseguir una canya seca
-
◊ skrælnaður (hōˈβīʃāh, הוֹבִישָׁה) er vínviðurinn
og visnuð (ʔumˈlālāh, אֻמְלָלָה) fíkjutrén,
granateplatrén, pálmarnir og eplatrén. Visin (ʝāˈβēʃ ~ יָבֵשׁ: kɔ̆l־ʕăˈt͡sēi̯ ha-ɕɕāˈδɛh ʝāˈβēʃū, כָּל-עֲצֵי הַשָּׂדֶה יָבֵשׁוּ) öll tré merkurinnar
og öll gleði horfin mannanna börnum: el cep s'ha assecat i s'han mort les figueres, els magraners, els fassers i les pomeres. Tots els arbres del camp s'han marcit i ha desaparegut tota l'alegria entre els fills dels homes
-
♦ visið gras: herba marcida, seca
-
♦ visið tré: un arbre sec
-
◊ útlendingur, sem er genginn Drottni á hönd,
skal ekki segja:
„Drottinn skildi mig frá þjóð sinni,“
og geldingur skal ekki segja:
„Ég er visið tré (ʝāˈβēʃ, ʝəβēˈʃāh ~ יָבֵשׁ, יְבֵשָׁה: hēn ʔăˈnī ʕēt͡s ʝāˈβēʃ, הֵן אֲנִי עֵץ יָבֵשׁ)“: que l'estranger que s'ha unit a Jahvè no digui «Jahvè m'ha exclòs (m'ha separat) del seu poble». I que l'eunuc no digui [tampoc]: «Jo sóc un arbre sec!»
-
◊ þær munu eta upp blöð þín og eyða aldinum þínum og þú stendur eftir eins og visið tré (ξηρός -ά -όν: καὶ ἀφήσεις σεαυτὸν ὡς ξύλον ξηρόν): devoraran les teves fulles i destruiran els teus fruits i tu quedaràs com un arbre sec
-
♦ visin trjágrein: una branca [d'arbre] seca
-
♦ visnu blöðin: les fulles marcides
-
2. (maður) pansit -ida, xaruc -uga, decrèpit -a (persona en declivi físic, especialment a causa de la vellesa)
-
♦ visinn öldungur: un vell pansit
-
3. (rýr og máttlítill) feble (dèbil, debilitat, que ha perdut el vigor)
-
♦ visið hár ~ visin hár: pèl prim, sense força ~ pèls prims, sense força
-
◊ þegar skella myndast á höfði karls eða konu eða í skeggstæði skal prestur skoða skelluna. Staðfesti hann að hún virðist liggja dýpra en hörundið umhverfis og að í henni séu gulleit, visin (daq, daqˈqāh ~ דַּק, דַּקָּה: ū-ˈβ-ō ɕēˈʕār t͡sāˈhɔβ dāq, וּבוֹ שֵׂעָר צָהֹב, דָּק) hár skal presturinn úrskurða þann sem skelluna fékk óhreinan. Þetta eru holdsveikiútbrot, það er holdsveiki á höfði eða í skeggi: quan es formi una clapa al cap d'un home o d'una dona o a la barba, un sacerdot examinarà la clapa. Si constata que la clapa sembla estar més enfonsada que la pell del seu voltant i que en el seu interior hi ha pèls marcits i groguencs, el sacerdot declararà impur el que tingui la clapa. Són erupcions de lepra, és lepra al cap o a la barba
-
♦ visin hönd: una mà atrofiada (lit.: ‘assecada, seca’)
-
◊ öðru sinni gekk Jesús í samkunduhús. Þar var maður með visna hönd (ἐξηραμμένος ἐξηραμμένη ἐξηραμμένον ~ ξηραίνειν: καὶ ἦν ἐκεῖ ἄνθρωπος ἐξηραμμένην ἔχων τὴν χεῖρα) og höfðu þeir nánar gætur á Jesú hvort hann læknaði hann á hvíldardegi. Þeir hugðust kæra hann. Og Jesús segir við manninn með visnu höndina (ξηρός -ά -όν: καὶ λέγει τῷ ἀνθρώπῳ τῷ τὴν ξηρὰν χεῖρα ἔχοντι): „Statt upp og kom hér fram!“: i una altra vegada Jesús va entrar dins una sinagoga. Hi havia un home amb la mà atrofiada i ells tenien posat l'ulls en Jesús per veure si el guariria en el dia de descans. Tenien pensat d'acusar-lo. I Jesús va dir a l'home amb la mà atrofiada: “Aixeca't i vine aquí al mig!” (BMonts. = mà seca; BInterc. = mà paralitzada; BEvang. = mà paralitzada)
-
◊ þaðan fór hann norður í Fjörðu þar til er hann kemur í Keldudal til Þórðar Arasonar. Hann hafði hönd visna og lá verkur í sá, að hann mátti eigi mata sig með henni. En um nóttina er hann þóttist eigi mega liggja gekk hann út. En er hann kom inn sá hann til rekkju Guðmundar prests ljós mikið sem skini geisli ofan. Hann rétti höndina þá hina vanmegnu í ljósið og var þá ljósið jafnbjart á hendinni sem áður. En eftir það var höndin heil og verklaus og leið þá af ljósið (SS I, cap. 127, pàg. 178): d'allà es va dirigir, en direcció nord, cap als fiords fins a arribar a la vall de Keldudalur, al mas d'en Þórður Arason. Aquest tenia una mà atrofiada (seca) i li feia mal, de manera que no podia menjar amb ella. I durant la nit, quan li va parèixer que ja no podria dormir, va sortir a fora. I quan va tornar a entrar, va veure, vers el llit del prevere Guðmundur, una llum i era com si llancés la seva brillantor cap a baix. Llavors va allargar la seva mà feble i la va ficar dins aquella llum i llavors la llum fou, sobre la seva mà, tan brillant com abans. I després d'això, la mà fou guarida i sense dolor i llavors, la llum va cessar (es va apagar)
-
♦ visinn fótur: una cama atrofiada (lit.: ‘assecada, seca’)
-
◊ Ingi konungur var manna fegurstur í andliti. Hann hafði gult hár og heldur þunnt og hrökk mjög. Lítill var hans uppvöxtur og treglega mátti hann ganga einn samt, svo var visinn annar fóturinn, en knýttur var hann á herðum og á bringu. Hann var blíðmæltur og dæll vinum sínum, ör af fé og lét mjög höfðingja ráða með sér landráðum, vinsæll við alþýðu og dró það allt saman mjög undir hann ríki og fjölmenni: el rei Ingi era l'home més bell de cara que un pugui imaginar. Tenia els cabells rossos, força esclarits i molt rulls. Era petit d'estatura i només podia caminar totsol (sense ajut d'altri) amb dificultat, ja que tenia assecada una de les dues cames, i tenia el pit i les espatlles ageperutats. Era de parla afable i plaent amb els amics, generós amb el seu cabal, i deixava de bon grat que els principals del país decidissin amb ell els afers del regne, era popular entre el poble comú i tot això li va posar el regne i el comú de la gent del seu costat
-
♦ visnir spenar: mugrons secs (lit.: ‘assecats, secs, que no fan llet’)
-
◊ skert er nú hreinlæti þitt, spillt er fegurð þín, brottu er nú búnaður (dispersisti ornatum tuum) þinn. Nú ertu svo ljót, svo saurug og óhrein, að þú ert eigi nú verð að sækja í faðmlag unnasta þíns. Gleymt hefir þú nú honum og hans velgjörningum. Eigi dugir þér nú staðfesta (= einbeitni ? ) til með makleik að þakka honum sína dýrlega skipan við þig. Baki hefir þú við honum snúið og lagst undir hans andskota, saurgast með óvinum, gerst pýtlingr, öllum heimul, svo leikin og svo höndluð í þínu saurlífi, að hrokkið er andlit á þér, kinnur bleikar, dauð augun en blár várrar, visnir spenar (laxatus -ata, -atum: et prae nimiis fornicationibus tuis laxata sunt ubera tua), húð skörp (exsiccatus -ata, -atum: exsiccata cutis), megin þrotið (infractus -acta, -actum: uirtus infracta). Nú ertu eigi í betra hátt (= í betra lífshátt, í betri lifnaðarháttu) komin, að nú hefir þú týnt inn fyrsta unnasta. Hórmenn þínir slá nú leiðu á þig. Hörmulegt er það, að svo frítt upphaf hefir flust undir svo ljótar lyktir: has minvat la teva puresa (integritat), has corromput la teva bellesa, has dissipat el teu abillament (parament, ornament). Ara ets tan lletja, tan salaç (lasciva) i immunda que ja no ets digna de cercar l'abraçada del teu estimat. Ja l'has oblidat i també els seus benifets. Ara, doncs, la fermesa (determinació) d'agrair-li, de la manera deguda, la seva gloriosa disposició amb tu, ja no t'és suficient (ja no et serveix = ja no n'hi ha prou amb la teva determinació de...). Li has donat l'esquena i t'has posat sota el domini del seu adversari, has fornicat amb els enemics, t'has convertit en una puteta, disponible a tothom, tan obsessionada i tan posseïda en la teva vida de disbauxa, que tens la cara arrugada, les galtes sense color, els ulls esmorteïts i els llavis blaus, els mugrons secs, la pell ressecada, la teva vigoria trencada. No has millorat la teva situació ara que has perdut el teu primer estimat. Els teus amants (fornicadors) troben desplaer en tu. És de plànyer que un inici tan bell s'hagi transmudat en un final tan lleig (l'original fa: corrupisti integritatem tuam, foedasti pulchritudinem tuam, dispersisti ornatum tuum. Tam uilis, et tam turpis, et tam immunda facta es, quasi talis sponsi amplexibus amplius digna non esses. Oblita es ergo sponsi tui, et pro tantis beneficiis condignas gratias non egisti. Meretrix facta es, et prae nimiis fornicationibus tuis laxata sunt ubera tua. Rugosa effecta est frons tua, genae marcidae, languentes et stupentes oculi, labia pallore obducta, exsiccata cutis, uirtus infracta, ipsis quoque amatoribus tuis odiosa)
-
visk <f. viskar, viskar>:
-
manyoc m, manat m. Es tracta d'un manat de joncs, fenc, palla o altra matèria vegetal seca, normalment trenat o fet un bolic, emprat amb diferents finalitats
-
◊ [klukkarinn] segir herranum alla þessa hluti um morgininn; ok til nǫkkurrar prófanar hér um ríðr herrann sjálfr fram í þá sǫmu mǫrk ok sér þar mikil kynsl, at járnteinn stórliga langr liggr hátt millim tveggja eika, ok þar í miðju undir teininum er grǫf ferliga stór er gengit hafði með gráðugu eldsneyti, en yfir uppi á teininum sér hann hanga eina kolbrennda visk, þó í þá mynd sem mannslíkamr hefði verit. Varð herrann viðr þessi undr ǫll svá hræddr, at hann gjǫrir þeim boð er ræntir váru sínu gózi ok skipar þeim aptr allt sitt [fé ok] frelsi með fullu, þvíat hann sá nú, þóat síðla væri, hversu þessi mál hǫfðu váðaliga út gengit: [el campaner] va contar al matí totes aquestes coses al senyor i aquest va cavalcar fins a aquell mateix bosc per a comprovar-les per ell mateix i hi va veure un gran portent: que una barra de ferro molt llarga estava penjada ben alta entre dos roures, i enmig d'ells i sota la barra de ferro, hi havia una fossa increïblement grossa en la qual hi havia cremat un foc voraç, i damunt ella, va veure que de la barra de ferro en penjava un manat carbonitzat per bé que per la forma era com si hagués estat un cos humà. El senyor es va espantar tant amb tot aquell portent que va fer una proclama (o, va enviar missatges) als qui havien estat robats de llurs béns tornant-los tots llurs béns i privilegis per complet perquè llavors va veure, per bé que tard, com de malament havien acabat tots aquests fets
-
♦ → hálmsvisk “manat de palla trenada”
-
♦ → hálmvisk “manat de palla trenada”
-
♦ → heyvisk “manat de fenc trenat”
-
♦ → sefvisk “manat de joncs secs trenats”
-
viska <f. visku, no comptable>:
-
saviesa f
-
♦ betra er að þegja með visku en tala með vanvisku: <LOC> és millor callar amb saviesa que parlar amb ignorància
-
♦ gamla viska: <LITER> antiga màxima, dita antiga, vell adagi
-
♦ → fáviska “ignorància”
-
♦ → óviska “niciesa”
-
♦ → samviska “consciència”
-
♦ → vanviska “ignorància”
-
viskí <n. viskís, no comptable>:
-
whisky (o: visqui) m
-
viskí·flaska <f. -flösku, -flöskur. Gen. pl.: -flaskna>:
-
ampolla f de whisky, botella f de whisky (Bal.)
-
viskósi <m. viskósa, no comptable>:
-
viscosa f
-
visku·brunnur <m. -brunns, -brunnar>:
-
pou m de saviesa
-
visku·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
d'aspecte assenyat o savi
-
♦ → sérviskulegur, sérviskuleg, sérviskulegt “excèntric -a”
-
visku·lind <f. -lindar, -lindir>:
-
deu f de [la] saviesa
-
◊ djúp vötn eru orð af manns munni,
rennandi lækur, vizkulind (məˈqōr ħɔ̆χˈmāh ~ מְקוֹר חָכְמָה: ˈnaħal nɔˈβēaʕ məˈqōr ħɔ̆χˈmāh, נַחַל נֹבֵעַ, מְקוֹר חָכְמָה): les paraules de la boca d'un home són aigües profundes; una deu de saviesa, un rierol d'aigua corrent
-
visku·steinn <m. -steins, -steinar>:
-
pedra f filosofal
-
visku·stykki <n. -stykkis, -stykki. Gen. pl.: -stykkja; dat.pl.: -stykkjum>:
-
drap m de cuina
-
Visla <f. Vislu, no comptable>:
-
Vístula m (riu d'Europa)
-
Vismar·höfn <f. -hafnar, no comptable>:
-
Vismar (o: Wismar) f (ciutat d'Alemanya)
-
visna <f. visnu, no comptable>:
-
<VETER> visna f, malaltia neurològica de les ovelles, d'origen retrovíric, caracteritzada inicialment per un afebliment o pèrdua de força de les extremitats posteriors que acaba en llur paràlisi. Aquest mot és adaptat al català amb la forma visna que apareix en el terme → Malaltia f de Maedi-Visna
-
visna <visna ~ visnum | visnaði ~ visnuðum | visnað>:
-
marcir-se, pansir-se, mustiar-se (Bal.)
-
◊ hann er sem tré, gróðursett hjá rennandi lækjum, er ber ávöxt sinn á réttum tíma, og blöð þess visna ekki: serà com un arbre plantat (ʃāˈθūl, שָׁתוּל) a la vora de rierols d'aigua corrent (ʕal־palˈɣēi̯ ˈmāʝīm, עַל-פַּלְגֵי מָיִם ‘síquies’), que fa fruit quan n'és el temps i les seves fulles mai no es marceixen (loʔ־ʝibˈbōl, לֹא-יִבּוֹל)
-
◊ ef ég gleymi þér, Jerúsalem, þá visni (ʃāˈχaħ ~ שָׁכַח: tiʃˈkaħ ʝəmīˈn-ī, תִּשְׁכַּח יְמִינִי) hægri hönd mín: si mai t'oblido, Jerusalem, que se m'assequi la mà dreta
-
viss, viss, visst <adj.>:
-
1. (ákveðinn) cert -a (determinat)
-
♦ að vissu leyti: en cert sentit
-
♦ á vissan hátt: en certa manera
-
♦ með vissum skilyrðum: en (o: sota) determinades condicions
-
♦ við vissar aðstæður: en certes (o: determinades) circumstàncies
-
2. (öruggur) segur -a (que no té dubte, que ho sap del cert)
-
◊ ertu alveg viss um þetta?: n’estàs totalment segur?
-
◊ ég er ekki viss um að hann viti hvað ég hef verið að gera síðastliðin tíu ár: no estic segur que sàpiga què he estat fent els deu darrers anys
-
◊ hún er ekki viss um hvort hún ætli að vera áfram í Barselónu: no està segura de voler continuar vivint a Barcelona
-
◊ það er vissara að taka með sér regnhlíf: és més segur agafar un paraigua
-
vissa <f. vissu, no comptable>:
-
certesa f, <LIT> certitud f
-
♦ fá vissu fyrir e-u: obtenir la certesa d'una cosa, veure confirmada una cosa
-
♦ vita e-ð með vissu: saber una cosa amb certesa (o: del cert)
-
vissi:
-
1ª i 3ª pers. sg. pret. ind. & pret. subj. de → vita “saber”
-
vissu·hyggja <f. -hyggju, no comptable>:
-
<FIL> positivisme m
-
♦ megindleg hugsmíðahyggja og vissuhyggja: constructivisme quantitatiu i positivisme
-
♦ vissuhyggja og vísindahyggja: positivisme i cientisme
-
♦ vissuhyggja og síðvissuhyggja: positivisme i positivisme tardà
-
vissu·lega <adv.>:
-
1. (örugglega, sannarlega, einmitt) certament (manifestament, d'una manera certa)
-
2. (vafalaust) segurament (sens dubte, indubtablement, de ben segur)
-
vist <f. vistar, vistir>:
-
1. (dvöl) estada f (permanència o sojorn a casa algú)
-
◊ hann ræddi um við Sigríði að hann vill eigi vistir hennar langar í skemmunni á kveldum. Hún svarar honum sem henni var í skapi til: va parlar amb la Sigríður deixant-li clar que no volia que ella s'estigués tant de temps els vespres a la → skemma (lit.: que no volia les seves llargues estades a la skemma). Ella li va respondre el que li va rotar
-
◊ þykir honum hún leggja sjaldnar tíu fingur upp sér um háls en verið hafði. Lyftist þeim þá lítt reiði í sínu rúmi en reiði hvers manns er í galli en líf í hjarta, minni í heila, metnaður í lungum, hlátur í milti, lystisemi í lifur. Það barst að einn aftan þá er Þorkell og Þormóður vildu ganga út til skemmu og Sigríður með þeim þá tók Loðinn til Sigríðar og hélt henni en hun togaðist úr höndum honum. Og er Þormóður sér þetta þá tekur hann í hönd Sigríði og vill kippa henni úr höndum Loðni en það gengur eigi skjótt. Þorkell sér á þæfu þeirra. Hann mælti þá við Loðin: "lát þú Sigríði fara leiðar sinnar. Óskuggasamlegt er allt um vistir hennar á kveldunum í skemmunni. Brennur þar ljós bjart. Mun eg gæta hennar uti þar á kveldum, svo að eigi skal að verða um hennar ráð það er henni sé til svívirðingar né þér til sneypu en þú gæt hennar þess á milli." Nú við þessi orð Þorkels þá lætur Loðinn rakna hendur af Sigríði og fer hún leiðar sinnar með þeim Þorkeli og Þormóði. Og var nú kyrrt um hríð: a ell li va semblar que ella ja no l'abraçava tan sovint com havia solgut fer. Aleshores es va aixecar una mica de còlera en el seu lloc (això és, el lloc del cos humà on neix), car la còlera d'un home es troba al seu fel de la mateixa manera que l'alè de la vida es troba en el seu cor, la memòria en el cervell, l'ambició en els pulmons, la rialla a la melça i el desig carnal en el seu fetge. Es va esdevenir que un vespre en Þorkell i en Þormóður, en voler sortir per dirigir-se a → skemma [on estaven allotjats], acompanyats per la Sigríður, que en Loðinn va agafar la Sigríður i no la volia amollar per més que ella intentava alliberar-se'n. I quan en Þormóður va veure això, va agafar la mà de la Sigríður i va intentar amb una estrebada que en Loðinn l'amollés, però no va resultar tan senzill de fer. En Þorkell es mirava llur forcejament. Va dir al Loðinn: "Deixa que la Sigríður faci el seu camí. No hi ha res de sospitós en la seva estada fins tard a → skemma [on nosaltres dos estem allotjats]. Està molt ben il·luminada. Jo tindré esment d'ella [tot el temps que seràa la skemma] de manera que, pel que fa a la seva relació amb tu, no deixaré que passi res que a ella li sigui una deshonra ni un vergonya per a tu. Tu, ten-li esment la resta del temps". Llavors, amb aquestes paraules d'en Þorkell, en Loðinn va amollar la Sigríður i ella va fer el seu camí amb en Þorkell i en Þormóður i hi hagué tranquil·litat durant un cert temps
-
◊ konungur svarar hans máli og tók seint til orða: "Eigi veit eg, hví þú gengur með slíku máli fyrir hönd Egils; kom hann eitt sinn á minn fund, og sagði eg honum, að eg ekki vildi hér í landi vistir hans af þeim sökum, sem yður er áður kunnugt. Nú þarf Egill ekki að hefja upp slíkt tilkall við mig sem við Eirík, bróður minn. En þér, Arinbjörn, er það að segja, að þú svo megir vera hér í landi, að þú metir eigi meira útlenda menn en mig eða mín orð, því að eg veit, að hugir þínir standa þar til, er Haraldur er Eiríksson, fósturson þinn, og er þér sá kostur bestur að fara til fundar við þá bræður og vera með þeim, því að mér er mikill grunur á, að mér muni slíkir menn illir tiltaks, ef það þarf að reyna um skipti vor sona Eiríks": el rei va respondre al seu parlament però va començar tard a parlar: “No sé pas perquè defenses l'Egill en un afer com aquest. Una vegada es va presentar davant meu i en aquella ocasió li vaig dir que no volia que s'estigués aquí en el nostre regne per les raons que ja us són conegudes. Ara, doncs, no cal que l'Egill ens vingui amb aquesta reclamació (exigència) a nós o al nostre germà l'Eiríkur. A tu, Arinbjörn, emperò, t'he de dir que només pots estar-te aquí en el nostre regne si no valores més els estrangers que a mi o les meves paraules, perquè sé [prou bé] que els teus pensaments van cap allà on hi ha en Haraldur Eiríksson, el teu fóstursonur, i per a tu és millor l'opció que vagis a trobar-te amb aquests germans i estar-te amb ells, perquè tinc la forta sospita que no em podré refiar d'homes com tu si cal provar-vos en un enfrontament entre els fills de l'Eiríkur i Nós (lit.: en els skipti nostres i dels fills de l'Eiríkur” (vocabulari: #1. svo [megir]: Cf. en Finnur Jónsson 1894, pàg. 226: 11. svá „nur so“, „nur unter der bedingung“; #2. bræður: Cf. en Finnur Jónsson 1894, pàg. 226: 14. 15. þá brœðr, „ihn (nämlich Haraldr Eiríksson) und seine brüder““; #3. tiltak: Cf. en Finnur Jónsson 1894, pàg. 226: 16. illr tiltaks, „schlecht zu brauchen“. També en Baetke 19874, pàg. 656: slíkir menn eru mér illir tiltaks ich kann mich auf solche Leute nicht verlassen; #4. ef það þarf: Cf. en Finnur Jónsson 1894, pàg. 226: 16. ef þat þarf, „wenn es dazu kommt“; #5. skipti: Cf. Egilli Skallagrimii uita, trad. Guðmundur Magnússon | Gudmundus Magnæus, 1809, pàg. 524: Nam magna mihi suspicio est, tales homines male paratos mihi ad officium fore, si id experiundum sit, in meo cum filiis Eirici negotio)
-
◊ Austmaður var á vist með Otkatli er Auðúlfur hét. Hann lagði hug á Signýju dóttur Otkels. Auðúlfur var mikill maður vexti og styrkur: a ca l'Otkell s'hi allotjava un noruec que es deia Auðúlfur. Va posar la seva pensa (=es va enamorar) en la Signý, la filla d el'Otkell. L'Auðúlfur era un home alt i fort
-
◊ Njáll spurði Skarphéðinn ef hann vildi kvongast. Hann bað föður sinn ráða. Bað Njáll þá til handa honum Þórhildar dóttur Hrafns úr Þórólfsfelli og átti hann því þar annað bú síðan. Skarphéðinn fékk Þórhildar og var þó vistum með föður sínum. Til handa Grími bað hann Ástríðar af Djúpárbakka. Hún var ekkja og auðig mjög. Grímur fékk hennar og var þó með Njáli: en Njáll va preguntar a l'Skarphéðinn (el seu fill major) si volia casar-se. L'Skarphéðinn li va respondre que decidís ell. Aleshores en Njáll va demanar per a l'Skarphéðinn la mà de la Þórhildur, la filla d'en Hrafn de Þórólfsfell i aquesta és la raó per la qual en Njáll més endavant hi va tenir una segona hisenda (un segon mas). L'Skarphéðinn va rebre la Þórhildur per esposa però, nogensmenys, es va continuar estatjant a ca son pare. Per al Grímur (el seu segon fill) va demanar la mà de l'Ástríður de Djúpárbakki. Era vídua i molt acabalada. En Grímur la va rebre per esposa però tot i així, també va continuar vivint amb en Njáll
-
◊ þar eru þeir um veturinn fram um jól og er þar góð vist og glaðleg. Öllum þótti mikils um Ingimund vert, bæði um háttu hans og yfirbragð. Hann var kænn við alla leika og að allri atgervi vel fær og óágjarn við sér minni menn en harðfengur og framgjarn við sína óvini: s’hi varen quedar fins als iol i l'estada allà fou bona i alegre. Tothom tenia en molta d'estima l'Ingimundur tant pel que feia al seu comportament (les seves maneres) com pel que feia al seu posat (aparença, aspecte exterior). Era hàbil en tots els jocs i capaç (destre) en totes les habilitats, no era prepotent amb els inferiors a ell, però amb els seus enemics era inflexible i resolt (decidit, ardit)
- ◊ skip kom út í Arnarbælisós og stýrði skipinu Hallvarður hvíti, víkverskur maður. Hann fór til vistar til Hlíðarenda og var með Gunnari um veturinn og bað hann jafnan að hann skyldi fara utan. Gunnar talaði fátt um og tók á engu ólíklega. Og um vorið fór hann til Bergþórshvols og spurði Njál hve ráðlegt honum þætti að hann færi utan: un vaixell va arribar a Arnarbælisós procedent de Noruega i el patró d'aquest vaixell era en Hallvarður Blanc, un home de la Vík. Es va allotjar a Hlíðarendi i es va estar tot l'hivern a can Gunnar a qui va demanar reiteradament que viatgés [amb ell] cap a Noruega. En Gunnar hi deia poca cosa però no es mostrava contrari a fer-ho. I durant la primavera següent, se'n va anar a Bergþórshvoll i va preguntar al Njáll fins a quin punt li semblava aconsellable que viatgés a fora d'Islàndia (vocabulari: #1. Arnarbælisós: Cf. en Finnur Jónsson 1908, pàg. 63: Cap. XXVIII. 15. Arnarbœlisóss, der name ist jetzt verloren; wahrscheinlich ist diese „mündung“ an der küste unterhalb der Eyjafjǫll, östlich des Markarfljóts, zu suchen, s. Kålund I ,272-73; #2. ólíklega: Cf. en Finnur Jónsson 1908, pàg. 63: 18.19. tók á engu ólíkliga, „äußerte sich, als ob er nicht unwillig wäre mitzureisen“; )
-
2. (spítalavist) [període m d']hospitalització f (estada, com a malalt, a hospital)
-
3. (dvalarstaður) [lloc m d']allotjament m (lloc d'estada o sojorn, estatge, habitatge, casa)
-
◊ þeir fundu hvergi mannavistir né dýra en í eyju einni vestarlega fundu þeir kornhjálm af tré. Eigi fundu þeir fleiri mannaverk og fóru aftur og komu til Leifsbúða að hausti: no trobaren enlloc ni habitacles humans ni d'animals, però a una illa, situada a ponent, varen trobar un graner (orri) de fusta. No varen trobar res més que hagués estat fet per mà d'home, així que se'n tornaren i arribaren a la tardor a Leifsbúðir (lit.: a les barraques d'en Leifur)
-
♦ bjóða e-m til vistar [með sér]: <LOC> oferir estatge i taula a algú (p.e., a un viatger durant un temps més o menys llarg, esp. durant l'hivern)
-
◊ bjóðir þú ókunnugum til vistar (ἐνοικίζειν ἀλλότριον: ἐνοίκισον ἀλλότριον) mun hann valda þér vanda og gera þig framandi fólki þínu (καὶ ἀπαλλοτριώσει σε τῶν ἰδίων σου) : si ofereixes estatge a un desconegut, et causarà problemes i et farà foraster als de casa teva (lit.: a la teva gent)
-
♦ fara til vistar [hjá e-m]: <LOC> tenir estatge i taula a casa algú, estatjar-se a casa algú (p.e., a un viatger durant un temps més o menys llarg, esp. durant l'hivern)
-
◊ Skúfur átti bú á Stokkanesi. Það var í Eiríksfirði öðrum megum en Brattahlíð var. Við Skúf bjó sá maður er Bjarni hét, vitur maður og vinsæll, ger að sér í mörgu, hagur vel. Hann varðveitti bú þeirra beggja þá er hann var í förum. Þeir áttu félag saman og fór vel með þeim. Þormóður fór til vistar í Brattahlíð. Gestur vistaðist í Einarsfirði á þeim bæ er heitir í Vík. Þar bjó sá maður er Þorgrímur hét: l’Skúfur tenia una hisenda (un mas) a Stokkanes. Estava situada a l'altra costat del fiord d'Eiríksfjörður, davant per davant de Brattahlíð. Amb l'Skúfur hi vivia un home que es deia Bjarni. Era llest i apreciat, bo (feiner) i molt hàbil en moltes de coses. Ell dirigia el mas quan L'Skúfur se n'anava de viatge. Eren socis i les coses anaven bé entre ells dos. En Þormóður va anar a Brattahlíð per passar-hi l'hivern (→ veturvist) (o simplement, va trobar estatge a Brattahlíð). En Gestur[, en canvi,] va prendre estatge al fiord d'Einarsfjörður, al mas que es diu í Vík. Allà hi vivia un home que es deia Þorgrímur
-
♦ fara til einnar vistar: [posar-se a] conviure, compartir un mateix estatge i taula
-
◊ fóru þau Ingibjörg þá bæði til einnar vistar og var þeirra hjúskapur jafnan óhægur og segja það flestir að hún ylli því meir en hann en þó unni hún honum mikið. Þeim varð barns auðið og var það sveinn og hét Jón og lifði litla hríð. Eftir það dró til hins sama um þeirra ósamþykki og áttu þeir þó allan hlut í að semja með þeim, Þorvaldur og Snorri, og gáfu þeir þeim þá til samþykkis sín tuttugu hundrað hvor þeirra og var þó sem ekki gerði. Og kom því svo að skilnaður þeirra var ger að því er kallað var (SS I, cap. 231, pàg. 333): l’Ingibjörg i en Gisur varen viure plegats de llavors ençà, però llur matrimoni sempre fou difícil. I la majoria diuen que la culpa d'això era més d'ella que d'ell, però tanmateix, ella l'estimava molt. Els fou concedit un infant i fou un nen i es va dir Jón, el qual va viure poc temps. Després d'això, la cosa va tornar a anar igual pel que fa a llurs desavinences i, tanmateix, en Þorvaldur i l'Snorri hi intervingueren tant com varen poder per compondre'ls. I cadascun d'ells dos els va donar vint cents perquè s'avinguessin però, tanmateix, fou com si no s'hagués fet res. I la cosa va acabar que es va fer llur divorci, segons el que ja s'ha dit (vocabulari: #1. vist: Cf. en Baetke 19874, pàg. 748: fóru þau þá til einnar vistar ok var þeira hjúskapr jafnan óhœgr sie (Mann und Frau) zogen da zusammen, wohnten von da an zusammen)
-
♦ leita sér vistar: <LOC> cercar un lloc on poder estar-se
-
◊ Míka sagði við hann: „Hvaðan kemur þú?“ Hann svaraði: „Ég er Levíti frá Betlehem í Júda og er á ferðalagi til þess að leita mér vistar (hāˈlaχ lā-ˈɣūr ~ הָלַךְ לָגוּר: wə-ʔānɔˈχī hɔˈlēχ lā-ˈɣūr ba-ʔăˈʃɛr ʔɛm't͡sāʔ, וְאָנֹכִי הֹלֵךְ, לָגוּר בַּאֲשֶׁר אֶמְצָא) hvar sem ég get“: en Micà li va demanar: “D'on ets?”. Ell li va respondre: “Sóc un levita de Betlem de Judà i sóc de viatge per a cercar-me un estatge on pugui”
-
♦ vera á vist [með e-m]: <LOC> tenir estatge i taula a casa algú, estatjar-se a casa algú (viure a ca algú)
-
◊ Þorgrímur trölli Einarsson bjó í Einarsfirði á Löngunesi. Þorgrímur var goðorðsmaður, mikill höfðingi, ríkur og fjölmennur, garpur hinn mesti í skaplyndi. Við Þorgrím bjó systir hans er Þórdís hét. Hana hafði átta sá maður er Hámundur hét. Synir Þórdísar fjórir voru á vist með Þorgrími. Einn þeirra hét Böðvar, annar Falgeir, þriðji Þorkell, fjórði Þórður. Þeir voru allir garpar miklir og frálegir menn. Þórunn hét önnur systir Þorgríms trölla. Hún bjó í Einarsfirði á þeim bæ sem heitir á Langanesi. Hún átti son þann er Ljótur hét, var mikill maður vexti. Allir frændur Þorgríms voru miklir hávaðamenn og ójafnaðarfullir: en Þorgrímur ‘trölli’ Einarsson vivia al fiord d'Einarsfjörður, al Cap de Löngunes. En Þorgrímur era un goðorðsmaður, un gran höfðingi, poderós i amb molts d'homes al seu servei. Era de tarannà molt bel·licós. Amb en Þorgrímur hi vivia la seva germana, que nomia Þórdís. Era casada amb un home que es deia Hámundur. Els quatre fills de la Þórdís també vivien a cal Þorgrímur. El major es deia Böðvar, el segon Falgeir, el tercer Þorkell i el darrer Þórður. Tots ells eren grans guerrers i àgils. L'altra germana d'en Þorgrímur ‘trölli’ es deia Þórunn. Vivia al fiord d'Einarsfjörður al mas que es diu á Langanesi. Tenia un fill que nomia Ljótur i que era de gran estatura. Tots els parents d'en Þorgrímur (o, tots els homes del llinatge d'en Þorgrímur) eren inequitables i uns grans cercabregues
-
4. (nesti, matvælabirgðir, matur) menjar m, provisions f.pl [de boca] (aliments, queviures)
-
◊ ...komu þeir er kvelda tók í einn lítinn dal, ok því nærst kenndu þeir reykjardaun ok fundu fyrir sér lítinn bœ, gengu þar inn ok hittu stofu, þar sátu fyrir konur tvær, var ǫnnur við aldr, en ǫnnur barnung, báðar voru þær fríðar sýnum, ok fǫgnuð þeim vel, drógu af þeim klæðin, þau er vát voru, en fengu þeim þurr klæði, síðan settu þær borð ok báru vist fyrir þá. Eptir þat var þeim fylgt til sængr ok búit um þá vel; sagði húsfreyja at hon vildi eigi at þeir yrði þegar fyrir augum bónda, er hann kvœmi heim, segir hon hann vera nǫkkut stygglyndan: ...i quan ja començava a fer fosca, varen arribar a una vall petita, i tot seguit varen reconèixer l'olor de fum i afinaren davant ells un mas petit i hi entraren i trobaren la stofa, dins la qual hi seien dues dones: una d'elles ja era entrada en anys, però l'altra era joveníssima. Totes dues eren ben plantades i els van rebre amb afabilitat, els llevaren la roba xopa i els en donaren de seca. Tot seguit, pararen una taula i posaren menjar davant ells (o: els portaren menjar) i després[, quan hagueren menjat,] els acompanyaren a un llit parat amb bones flassades. La mestressa de la casa els va dir que no volia pas que es deixessin veure de seguida pel seu marit quan aquest tornés a casa, afegint-los que era una mica murri
-
◊ Ketill mælti: "Ekki horfir skjótlega búnaður vor en vistföng þverra heldur og er það mitt ráð að leita eftir vistunum og veit eg hvar sá maður býr er mikinn mat á og kalla eg ráð að sækja eftir": en Ketill va dir: “La cosa no fa pinta que aviat estarem preparats per partir però les nostres provisions van minvant. El meu consell és que cerquem provisions i sé on n'hi viu un que té una gran quantitat de menjar i dic que és una bona decisió anar-hi a cercar-ne”
-
◊ einn morgun er Þorgils einn úti og sér í vök rekald mikið og þar hjá tröllkonur tvær og bundu byrðar miklar. Þorgils hleypur til þangað og hafði sverðið Jarðhússnaut og höggur til annarrar með sverðinu í því er hún færist undir byrðina og rekur af henni höndina. Byrðurin fellur niður en hún hljóp í burt. Síðan taka þeir rekaldið og eru þá vistir nógar. Síðan losnar ísinn og leitar Þorgils og hans menn þá í burt og komast til Seleyra um sumarið og voru þar um veturinn. Að sumarmálum fóru þeir þaðan og fundu ey litla. Hálfum mánuði síðar fundu þeir svartbaksegg og gáfu sveininum. Hann át hálft eggið. Þeir spurðu hví hann át eigi: un matí en Þorgils era a fora totsol i va veure, a un forat en el glaç, un cosa molt voluminosa (rekald) i, just devora, dues dones trol (= dues esquimós) que estaven lligant uns grans fardells. En Þorgils va córrer cap a elles amb l'espasa Jarðhússnaut a la mà i va descarregar-hi un cop sobre una d'elles dues en el moment en què ella es carregava el fardell a l'esquena i li va tallar la mà (o: el braç). El fardell va caure en terra i la trol se'n va anar d'allà corrents. Després, els homes d'en Þorgils varen treure el balum de l'aigua i llavors tingueren prou queviures (o: provisions o menjar en abundància). Poc després el glaç es va fondre i en Þorgils i els seus homes intentaren anar-se'n d'allà i durant l'estiu varen arribar a les Seleyrar i hi passaren l'hivern. A l'inici de l'estiu partiren d'allà i trobaren una illa petita. Mig mes més tard, varen trobar un ou de gavinot i el donaren al vailet. Ell va menjar mig ou. Ells li preguntaren perquè no se'l menjava tot (vocabulari: #1. rekald: Cf. en Baetke 19874, pàg. 494: rekald n. von der See Angetriebenes, Standgut. El context deixa entreveure que es tracta d'un animal de grans dimensions, potser un ós polar o un cetaci, i que les dues dones esquimós són sorpreses especejant-lo i lligant els bocins que ja n'han tallat per emportar-se'ls; #2. sumarmál: Cf. en Baetke 19874, pàg. 618: sumar-mál n.pl die Zeit um den ersten Sommertag, Sommersanfang. Els sumarmál eren els cinc darrers dies d'hivern i anaven del darrer dissabte d'hivern, el dissabte de la 26ena setmana d'hivern, fins al primer dijous que fos el primer dia d'estiu, que, en el calendari gregorià, era el primer dijous després del 18 d'abril, i per tant, corresponia al 19-15 d'abril, mentre que en el calendari julià era el primer dijous després del 8 d'abril, és a dir, entre el 9 i el 15 d'abril)
-
◊ Hár segir: "Þá vist er á hans borði stendur gefur hann tveim úlfum er hann á er svo heita: Geri og Freki. Og enga vist þarf hann. Vín er honum bæði drykkur og matur. Svo segir hér Gera og Freka ǁ
seður gunntamiður ǁ
hróðigur Herjaföður, ǁ
en við vín eitt ǁ
vopngöfigur ǁ
Óðinn æ lifir <...>: en Hár va dir-li: “El menjar que hi ha a la seva taula el dóna als llops que té i que es diuen Geri i Freki. I a ell no li cal gens de menjar, car el vi li serveix de totes dues coses, de beguda i de menjar, com es diu aquí: L'avesat a la batalla assacia, ǁ el gloriós pare de les hosts, ǁ en Geri i en Freki. ǁ Però amb vi totsol, ǁ el de noble parença amb les seves armes, ǁ Odin, sempre viu <...> (vocabulari: #1. gunntamiður: Cf. l'Sveinbjörn Egilsson 1860, pàg. 280a: GUNNTAMIÐR, adj., pugnis adsuetus (gunnr, tamiðr a temja), epith. Odinis, Grm. 19; #2. vopngöfugur: Cf. l'Sveinbjörn Egilsson 1960, pàg. 850b: VÂPNGÖFUGR, adj., armis nobilis, inclytus (vâpn, göfugr), Grm. 19. També en Finnur Jónsson 1931¹, pàg. 598a: vápn-gǫfugr, adj höj, ædelt udseende, ved sine våben, om Odin, Grí 19)
-
◊ ok nú bera þeir (= fiskimennirnir) til hennar inar beztu vistir sínar, er þeir hǫfðu til, með mjúkri þjónustu. En hon þiggr með góðvilja ok biðr Guð, at hann gefi þeim byr þaðan til Englands, svá at Heinrekr ætti ekki vald á þeim. Þá bœn þiggr hon af Guði: vestanvindr kemr á ok sigla sem beztan byr fjǫgur dœgr ok sjá þá England, ok [eru] it bezta atkomin utan at ánni Tems, er fellr um Lundúnir. Ok er þau eru þar komin, taka þau sér herbergi við konungsgarð sjálfan: i llavors els pescadors li portaren la millor vianda que tenien amb humil servei. I ella la va acceptar amb afecte i va demanar a Déu que els donés un vent favorable per anar d'allà fins a Anglaterra de manera que no caiguessin en poder de l'Enric. Aquesta pregària li fou concedida per Déu: es va aixecar un vent de ponent i singlaren amb el millor vent favorable possible durant quatre dies i quatre nits, i llavors varen veure Anglaterra i varen arribar de la millor manera a la riba occidental del riu Tàmesi, que passa per Londres. I quan hi hagueren arribat, prengueren estatge devora la mateixa ciutadella reial
-
♦ vist og drykkur (o: drykkur og vist): <LOC> menjar i beguda
-
◊ jarl átti langskip er flaut tjaldað fyrir býnum. Lét hann þegar um kveldið flytja á skipið lausafé sitt og klæðnað manna og drykk og vist, svo sem skipið tók við, og reru út þegar um nóttina og komu í lýsing í Skarnsund: el iarl tenia un vaixell de guerra ancorat davant la vila, amb el tendal muntat. Al vespre va fer portar al vaixell immediatament els seus béns i la roba dels seus homes i beguda i provisions, tant com cabia al vaixell i tan bon punt ho hagueren fet varen salpar al rem en la nit i a trenc d'alba varen arribar a Skarnsund
-
◊ nú er sagt Eireki konungi, at kominn sé í staðinn Hrólfr konungr Gautreksson með sex tigu manna. Konungr fekk menn til at bjóða honum til veizlu í hǫll sína. Sem Hrólfi konungi kómu þessi orð, ferr hann á konungs fund, ok var honum tekit vel ok sœmiliga, en með engri blíðu eða ǫlværð. Var honum skipat í ǫndvegi á inn óœðra bekk. Kómu þeir síð dags. Váru þá tekin borð ok vist ok drykkr inn borinn. Ok er þeir hǫfðu drukkit um hríð, váru margir vel kátir. Hrólfr konungr var heldr hljóðr ok fátalaðr. Eirekr konungr orti orða á hann ok spurði tíðenda af Gautlandi eða annars staðar, þar sem hann hafði fréttir. Hrólfr konungr sagði með ǫllu tíðendalaust af Gautlandi: llavors digueren al rei Eirekr que havia arribat a la plaça el rei Hrólfr Gautreksson amb seixanta homes. El rei Eirekur va enviar uns homes a convidar el rei Hrólfr a un banquet al seu palau. Quan aquesta invitació hagué arribat al rei Hrólfr, aquest va anar a veure el rei Eirekur, i hi vou ben rebut i honorablement, però sense afabilitat o cordialitat. Li fou assignat per seure un lloc a l'ǫndvegi del banc inferior (és a dir, davant per davant del rei Eirekr). Havien arribat ja de tard. Varen col·locar les posts que servien de taula i hi portaren menjar i beguda. I quan hagueren begut una estona, n'hi hagué molts que estigueren ben alegres [però] el rei Hrólfr es mantenia força callat i taciturn. El rei Eirekur li adreçà la paraula i li va preguntar quines novetats hi havia al Gautland i d'altres llocs del qual hagués rebut notícies. El rei Hrólfr li va dir que no hi havia noves del Gautland
-
◊ síðan fór Víkingr heim í svefnskála sinn. Þar var jarðhúss munni hjá rekkju hans, ok lét hann þá þar í niðr. Var þar nóg drykkr ok vist ok klæðnaðr ok allt þat hafa þurfti. Grœddi Víkingr Þóri, son sinn, því at hann var góðr læknir. Annarr endir á húsinu var í skógi. Þar varaði Víkingr syni sína við sem mest, at þeir skyldi aldri ór jarðhúsinu koma, því at hann kvað Ógautan þegar vísan verða, at þeir væri á lífi, -- "eigum vér þá skótt ván ófriðar." Þeir hétu góðu um þat. Leið nú þar til, at Þórir var alheill: després en Víkingr se'n va tornar a casa seva [i es dirigí directament] al seu dormitori. Al costat del seu llit hi havia la boca d'entrada a un jarðhús o soterrani-refugi i va fer que [els seus fills] hi davallessin. En aquest soterrani hi havia prou menjar (provisions de boca) i beguda i roba i tota mena de coses que es poguessin haver de menester. En Víkingr va curar [les ferides d']en Þórir, son fill, car era un bon metge. L'altra boca del soterrani-refugi era enmig d'un bosc. En Víkingr hi va advertir els seus fills amb la màxima energia que no sortissin mai del soterrani-refugi car si ho feien, els digué, l'Ógautan immediatament sabria del cert que ells encara eren amb vida i “aleshores podem esperar que aviat hi hagi una guerra”. Ells li'n feren bona promesa. El temps va passar fins que en Þórir s'hagué restablert del tot
-
♦ e-m þrýtur vistir: <LOC> algú es queda sense provisions, a algú se li acaben les provisions
-
◊ litlu síðar gaf byr og sigla þeir í haf. Hrapp þraut vistir í hafi. Settist hann þá að með þeim er næstir voru. Þeir spruttu upp með illyrðum og svo kom að þeir ráðast á og hefir Hrappur þá þegar undir tvo menn. Þá var sagt Kolbeini og bauð hann Hrappi í mötuneyti sitt og hann þá það: poc després va bufar un vent favorable i anaren en mar. Quan eren enmig de la mar en Hrappur va acabar els queviures (les provisions de boca). Aleshores es va asseure amb els qui tenia més a prop per menjar del que aquests tenien. Aquests es varen aixecar renegant i així es va arribar a tal punt que es varen agredir (arribaren a les mans) i al punt en Hrappur va haver estassat dos homes. Aleshores ho digueren al Kolbeinn i aquest va oferir al Hrappur que compartís amb ell el seu menjar i en Hrappur ho va acceptar (vocabulari: #1. þrjóta: Cf. en Baetke 19874, pàg. 783: Hrapp þraut vistir í hafi dem Hrapp gingen auf der Seefahrt die Lebensmittel aus)
-
♦ → vistir “queviures, provisions de boca”
-
5. (hjúavist) servei m (treball de criat o minyona a una casa)
-
♦ fara í vist [hjá e-m]: <LOC> entrar al servei (o: a servir) [a casa d'algú]
-
♦ leita til vistar við e-n: <LOC> demanar feina a algú
-
◊ það var á einu vori, að Þorbjörn mælti til Einars, að hann mundi leita sér vistar nokkurrar, - "því að eg þarf eigi meira forvirki en þetta lið orkar, er hér er, en þér mun verða gott til vista, því að þú ert mannaður vel. Eigi veldur ástleysi þessari brottkvaðning við þig, því að þú ert mér þarfastur barna minna; meir veldur því efnaleysi mitt og fátækt; en önnur börn mín gerast verkmenn. Mun þér þó verða betra til vista en þeim."
Einar svarar: "Of síð hefir þú sagt mér til þessa, því að nú hafa allir ráðið sér vistir, þær er bestar eru, en mér þykir þó illt að hafa úrval af."
Einn dag tók Einar hest sinn og reið á Aðalból. Hrafnkell sat í stofu. Hann heilsar honum vel og glaðlega. Einar leitar til vistar við Hrafnkel. Hann svaraði <...>: una primavera es va esdevenir que en Þorbjörn va dir a l'Einar que s'hauria de cercar una feina com a missatge a un mas, - “car no he de menester més treballadors que els que ja tinc, però a tu t'anirà bé per trobar un lloc on llogar-te i viure perquè ets un home dret i condret. No et dic que te'n vagis a un altre mas per manca d'amor perquè de tots els meus fills tu m'ets el més útil; el que més ho fa és la meva pobresa i manca de recursos i els altres fills meus també es faran missatges. Tu, tanmateix, ho tindràs més bo de fer per trobar on llogar-te i viure que no pas ells”. L'Einar li va respondre: “M'ho dius massa tard perquè a hores d'ara tots els qui es volien llogar ja han trobat els millors masos on fer de missatge i em desagrada haver de quedar-me amb les deixalles”. Un dia, l'Einar va agafar el seu cavall i se'n va anar a Aðalból. En Hrafnkell seia a la stofa. Va rebre l'Einar bé i amb alegria. L'Einar li va demanar que li donés feina (a canvi d'allotjament i menjar, és a dir, si podria fer de missatge per a ell). En Hrafnkell li va respondre: <...>... (vocabulari: #1. leita: Cf. en Baetke 19874, pàg. 748: leita til vistar við e-n bei jemandem nach einer Arbeitsstelle fragen)
-
♦ vera í vist [hjá e-m]: <LOC> estar en el servei [d'una casa], estar senvint de criat o minyona [a casa algú]
-
6. (BIOL = búsvæði) hàbitat m (entorn en el qual viu una planata o un animal)
-
7. (BIOL = vistfræðilegur sess) nínxol m [ecològic] (posició ocupada per una espècie en un ecosistema & suma de les condicions ambientals necessàries perquè una població sigui viable)
-
vist <f. vistar, no comptable>:
-
<JOC> whist m
-
♦ spila vist: jugar al whist
-
vista <vista ~ vistum | vistaði ~ vistuðum | vistað ║ e-ð ~ e-n>:
-
1. <e-n>: <GEN> procurar estatge i taula a algú
-
◊ síðan hélt Egill til Noregs, og er hann kom við land, fór hann sem skyndilegast inn í Fjörðu; hann spurði þau tíðindi, að andaður var Þórir hersir, en Arinbjörn hafði tekið við arfi og gerst lendur maður. Egill fór á fund Arinbjarnar og fékk þar góðar viðtökur; bauð Arinbjörn honum þar að vera. Egill þekktist það; lét hann setja upp skipið og vista lið; en Arinbjörn tók við Agli við tólfta mann og var með honum um veturinn: així i doncs, l'Egill va posar rumb cap a Noruega i quan va atènyer la costa noruega, es va dirigir tan ràpid com va poder als Firðir. [Aquí] es va assabentar que el hersir Þórir era mort i que l'Arinbjörn l'havia succeït i s'havia fet un lendur maður. L'Egill va anar a veure l'Arinbjörn, el qual el va rebre cordialment. L'Arinbjörn el va convidar a quedar-s'hi. L'Egill va acceptar aquesta invitació. Va fer posar la seva nau en sec i procurar estatge a la tripulació. L'Arinbjörn va acollir [amb ell] l'Egill i onze homes [de la tripulació] i l'Egill va passar l'hivern a ca ell (vocabulari: #1. vista: Cf. en Finnur Jónsson 1894, pàg. 164: 23. vista lið, „für die leute unterkunft schaffen“, „sie einquartiren”. ok var, näml. hann, Egill; #2. lendr maðr: Cf. en Finnur Jónsson 1894, pàg. 2: lends manns rétt „das recht eines mit land begabten mannes“, d. h., die würde eines gauvorstehers. Ein solcher hatte das land vom könige bekommen und hatte infolgedessen gewisse pflichten und rechte. Die hier gebrauchte benennung stammt übrigens aus der nachharaldischen zeit. Früher hießen die vorsteher hersar. Ihre einkünfte hießen veizlur, d. h. (königliche verleihungen). Die lendir menn sind also königliche beamte. Von ihrer bestellung handelt die Hirðskrá c. 18. Sie haben eine hohe stellung inne, ihr wergeld und ihre busse sind höher als die des hǫlðr. Sie sollen nach der Hirðskrá C. 19 SEIN: „næst hertoga ok jǫrlum enir mestu ok enir hæstu konungsráðgjafar ok svá et sama innan hirðar um ǫll stórmæli. Vorzülich haben sie bei der wahrung der rechtsordnung in verschiedener weise mitzuwirken. Vgl. c. 5,5. 8,2)
-
♦ vista e-n einhvers staðar: (koma e-m til dvalar) allotjar algú a algun lloc
-
♦ vista e-n í fangaklefa á lögreglustöð: posar algú sota custòdia a una cel·la d'una comissaria
-
♦ vista e-n í fangelsinu: ingressar algú a la presó
-
♦ vista e-n í geðlæknastofunni: ingressar algú a una institució psiquiàtrica
-
♦ vista sig: procurar-se un estatge
-
2. <e-n>: (sjá fyrir vistum) procurar provisions [de boca] a algú (p.e., per a un viatge)
-
♦ vista sig: (setjast að, taka sér dvalarstað) procurar-se provisions
-
◊ það var þá háttur að menn vistuðu sig sjálfir til þings og reiddu flestir mali um söðla sína. Söðull var undir kviði niðri á hesti Grettis en í burt malurinn. Fer hann nú til leitar og fann eigi. Sér hann nú hvar maður gengur. Sá fór hart. Grettir spyr hver þar færi. Hann svarar og kvaðst Skeggi heita og vera húskarl norðan úr Ási úr Vatnsdal: en aquell temps era costum que els homes es proveïssin a si mateixos de les provisions de boca que haurien de menester al þing. La majoria havia lligat la taleca amb les provions a la sella del cavall. La sella del cavall d'en Grettir havia lliscat fins a quedar sota el ventre del cavall, de manera que la taleca amb la vitualla havia caigut en terra. En Grettir es va posar a cercar-la però no la trobava. Llavors va veure un home caminant, anava molt apressat. En Grettir li va demanar que qui era. Ell li va respondre dient-li que es deia Skeggi i que era un missatge del mas d'Ás, en el nord, a la vall de Vatnsdalur
-
3. <e-n>: (ráða e-n í vist) contractar algú com a domèstic -a (contractar com a criat o minyona al servei d'una llar)
-
♦ vista hjú: prendre domèstics al seu servei
-
4. <e-ð>: <INFORM> guardar una cosa
-
♦ vista e-ð á ~ í e-ð (o: e-u): guardar un arxiu a...
-
♦ vista tölvuskrá á harða diskinn: guardar un arxiu al disc dur
-
♦ vista gögn í tölvu <= Ac.>: guardar dades a un ordinador
-
vista·borg <f. -borgar, -borgir>:
-
ciutat f d'aprovisionament [de queviures], ciutat f d'avituallament
-
◊ og þeir settu verkstjóra yfir hana til þess að þjá hana með þrælavinnu, og hún byggði vistaborgir (ʕīr miskəˈnōθ ~ עִיר מִסְכְּנוֹת: wa-i̯ˈʝiβɛn ʕāˈrēi̯ miskəˈnōθ lə-φarˈʕɔh, וַיִּבֶן עָרֵי מִסְכְּנוֹת, לְפַרְעֹה) handa Faraó, Pítóm og Raamses: aleshores li imposaren capatassos per afligir-lo amb treballs d'esclau. Així va construir per al Faraó les ciutats-dipòsit de Pitom i Ramsès (BMonts. = ciutats-dipòsit; BInterc. = ciutats d'aprovisionament; BEvang. = emplaçaments de reserves)
-
◊ og allar vistaborgirnar (ʕīr miskəˈnōθ ~ עִיר מִסְכְּנוֹת: wə-ˈʔēθ kɔ̆l־ʕāˈrēi̯ ha-mmiskəˈnōθ ʔăˈʃɛr hāˈʝū li-ʃəlɔˈmɔh, וְאֵת כָּל-עָרֵי הַמִּסְכְּנוֹת, אֲשֶׁר הָיוּ לִשְׁלֹמֹה), sem Salómon átti, og vagnliðsborgirnar og riddaraborgirnar, og allt sem Salómon fýsti að byggja í Jerúsalem, á Líbanon og í öllu ríki sínu: i totes les ciutats d'avituallament que pertanyien al Salomó, i les ciutats dels carros de guerra i les ciutats de cavalleria, i tot allò que en Salomó havia desitjat construir a Jerusalem, al Lìban i a tot el seu regne (BMonts. = ciutats de magatzem; BInterc. = ciutats de proveïment; BEvang. = poblacions de magatzem)
-
◊ þannig varð Jósafat æ voldugri. Hann reisti virki og vistaborgir (ʕīr miskəˈnōθ ~ עִיר מִסְכְּנוֹת: wa-i̯ˈʝiβɛn b-īhūˈδāh bīrānīˈʝōθ wə-ʕāˈrēi̯ miskəˈnōθ, וַיִּבֶן בִּיהוּדָה בִּירָנִיּוֹת, וְעָרֵי מִסְכְּנוֹת) í Júda og átti miklar vistir þar: d’aquesta manera, en Josafat com més anava més poderós va tornar. Va aixecar fortaleses i ciutats d'avituallament a Judà i hi tenia grans quantitats de provisions de boca (BMonts. = ciutats de provisions; BInterc. = ciutats de proveïment; BEvang. = ciutats de proveïment)
-
vista·fang <n. -fangs, -föng. Empr. hab. en pl.>:
-
aprovisionament m de queviures
-
◊ Heródes hafði verið harla gramur Týrverjum og Sídoningum. Komu þeir saman á fund hans, fengu Blastus, stallara (τὸν ἐπὶ τοῦ κοιτῶνος) konungs, til fylgis við sig og báðust friðar en land þeirra var háð landi konungs um vistaföng (τὸ τρέφεσθαι ~ [τὸ τρέφειν]: ᾐτοῦντο εἰρήνην, διὰ τὸ τρέφεσθαι αὐτῶν τὴν χώραν ἀπὸ τῆς βασιλικῆς): l’Herodes s'havia enutjat fortament contra els tirians i els sidonians. Aquests es presentaren plegats davant el rei, guanyaren per a llur causa en Blast, el camarlenc del rei, i demanaren la pau, per tal com llur país era dependent del país del rei pel que fa a aprovisionament de queviures
-
◊ maður sat í öndvegi í rauðum feldi, mikill og tígulegur. Sá maður kvaddi þá fyrri og bauð þeim þar að vera svo lengi sem þeir vildu og setti þá hið næsta sér og var þar gott vistafang og góður drykkur. Konur tvær voru innar frá Geiti og báðar fríðar og sat sú honum nær er eldri var og var sú kona hans en dóttir hans hin yngri. Þar voru þeir skamma stund áður Grímur ógladdist: hi havia un home assegut a l'öndvegi, el lloc d'honor al centre del banc, duia posat un feldr de color vermell, era un home gros i de posat distingit. Aquest home els va saludar el primer i els va convidar a estar-se allà tant de temps com volguessin i els va fer seure al seu costat i hi havia bones vitualles i bona beguda. Hi havia dues dones assegudes a continuació d'en Geitir cap a l'interior de la cova i totes dues eren belles. La de més edat seia al costat mateix d'en Geitir i aquesta era la seva dona, mentre que la més jove erfa la seva filla. No va passar gaire temps que en Grímur va perdre el delit (l'alegria) (que es va posar trist)
-
vista·forði <m. -forða, no comptable>:
-
vitualles f.pl, provisions f.pl de boca, queviures m.pl
-
◊ hafði hann afar mikinn vistaforða (məlāʔˈχāh ~ מְלָאכָה: ū-məlāʔˈχāh rabˈbāh ˈhāʝāh l-ō bə-ʕāˈrēi̯ ʝəhūˈδāh, וּמְלָאכָה רַבָּה הָיָה לוֹ, בְּעָרֵי יְהוּדָ) í Júdaborgum, og hermenn hafði hann í Jerúsalem, hina mestu kappa (gibbōˈrēi̯ ˈħaʝil, גִּבּוֹרֵי חַיִל): tenia enormes [quantitats de] vitualles a les ciutats de Judà i [enormes quantitats de] soldats a Jerusalem, els més grans campions
-
vista·laus, -laus, -laust <adj.>:
-
sense provisions, sense menjar
-
◊ í fjórða mánuðinum, á níunda degi mánaðarins, er hungrið tók að sverfa að borginni og landslýður var orðinn vistalaus (— ~ —: wə-lɔʔ־hāˈʝāh ˈlɛħɛm lə-ˈʕam hā-ˈʔārɛt͡s, וְלֹא-הָיָה לֶחֶם, לְעַם הָאָרֶץ), þá var brotið skarð inn í borgina: el mes quart, el nou del mes, quan la fam va començar a acuitar la ciutat i el poble de la terra s'havia quedat sense provisions, fou oberta una bretxa a la muralla de la ciutat
-
vista·malur <m. -mals, -malir>:
-
taleca f de provisions
-
◊ "Er eg í ferð með Þorkatli," sagði hann, "en mér hefir tekist til gálauslega. Eg hefi týnt vistamal mínum."
Grettir svarar: "Eindæmin eru verst. Eg hefi og týnt mal þeim er eg átti og leitum nú báðir samt": “Ara acompanyo en Þorkell [al þing]”, li va dir, “però per un descuit he perdut la meva taleca amb les provisions per al viatge”. En Grettir li va respondre: “La pitjor desgràcia és la que la sofreix una persona tota sola. Jo també he perdut la taleca que tenia, val més que les cerquem tots dos plegats” (vocabulari: #1. gálauslega: Cf. en Richard Constant Boer 1900, pàg. 50: 15. mér — gálausliga, „mir ist es unachtsam ergangen“, d.h., „ich habe mich unachtsam betragen“; #2. vistamalur: Cf. en Richard Constant Boer 1900, pàg. 50: 8. malr, m., „sack“, ahd. malaha; z. 15 wird der sack vistamalr genannt (= nestbaggi); #3. eindæmi: Cf. en Baetke 19874, pàg. 104: eindœmin eru verst was einen allein trifft, ist am schlimmsten. També en Richard Constant Boer 1900, pàg. 50: 16. eindœmin eru verst, der sinn ist: „das schlimmste unglück ist dasjenige, das nur éinen trifft“ (eindœmi, n., „etwas das nicht seines gleichen hat“). Vgl. das lateinische: sōlāmen mĭsĕrīs sŏcĭōs hăbŭissĕ mălōrum ‘es ist ein trost für unglückliche, leidensgenossen zu haben’)
-
vistar·band <n. -bands, -bönd>:
-
<HIST> vistarband m, salvant les distàncies, la servitud de la gleva islandesa. Es tracta aquí de l'obligació de la població que no posseïa terres en propietat o terres arrendades a viure com a treballadors d'un mateix mas, o sigui, jornalers o serventa de mas, per espai d'un any, després d'emparaular aquesta estada amb el senyor (bóndi) del mas a canvi d'un jornal (però només els homes percebien jornal o salari). El canvi anual de mas es podia fer durant els vinnuhjúaskildaga (a inicis de maig. L'any d'estada obligatòria a un mateix mas anava, per tant, de maig a maig. Durant aquest temps, el treballador no podia abandonar el mas sense el permís del senyor. Aquest sistema va estar vigent des de l'Edat Mitjana fins al 1893. S'estima que, a finals del segle XIX, aproximadament un vint-i-cinc per cent de la població islandesa vivia encara en aquest sistema arcaic
-
vistar·maður <m. -manns, -menn>:
-
<HIST> vistarmaður m, persona que tenia estatge i taula a ca un altre durant un període determinat
-
◊ maður er nefndur Ótryggur er vistarmaður var á Oddsstöðum. Hann tók að sækja mjög Ósvífur að leikum og hældist eftir og sagði hann meir vera hælinn en harðleikinn. En Oddur vó hann síðan, Ótrygg. Helgi Ásbjarnarson tók við vígsmálinu. Þá leituðu menn um sættir en engi var kostur annar en Bersi gerði einn um og varð svo sætt þeirra að Bersi gerði litla fjársekt en gerði Odd í brott af bústað sínum og úr héraði. Oddi líkaði stórilla málalok en þó urðu þessi að vera af því að margir voru honum unnandi ófararinnar: s’esmenta un home que nomia Ótryggur, el qual tenia estatge i taula al mas d'Oddstaðir. En els jocs es va posar a atacar fort l'Ósvífur i es va vantar dient que l'Ósvífur era més bravejador que no pas un jugador dur. L'Oddur va matar l'Ótryggur tot seguit. En Helgi Ásbjarnarson es va encarregar de menar l'acusació (la demanda) per homicidi. Aleshores es va cercar un acord de conciliació però [al final] no hi hagué cap més possibilitat que fos en Bersi el qui decidís totsol els acords de conciliació i l'acord de conciliació entre ells fou que en Bersi imposà una pena pecuniària baixa a l'Oddur, però l'expulsà del seu mas i de la comarca. A l'Oddur li va desplaure en gran manera la fi d'aquell litigi, però, tanmateix, va caldre acceptar-la perquè eren molts els qui consideraven que es mereixia aquell infortuni
-
◊ þá var sendr Þórðr Hítnesingr til Egils at leita eptir, ef hann vildi nǫkkurn kost á gera at taka við Þorgilsi um vetrinn. Bar þetta Þórðr upp fyrir Egil. Egill tók því ólíkliga ok kvað sér þat ofrefli at taka Þorgils sér til vistarmanns við svá mikinn kostnað sem af því myndi leiða, — „en þat annat, at Þórarinn prestr á bú hálft við mik, ok á hann hér eigi síðr ráð fyrir en ek, en þat it þriðja, at sá, er þetta tekst á hendr, mun hafa óþǫkk allra heraðs[manna] ok þar með fullan fjandskap Hrafns ok Sturlu ok Þorleifs“ (SS II. Smákaflar og brot. 6. Brot af sérstakri sögu Þorgils skarða, pàg. 292): aleshores en Þórðr de Hítarnes fou enviat a ca l'Egill per a inquirir si aquest voldria posar alguna condició a canvi d'acollir en Þorgils a casa seva durant l'hivern. En Þórðr ho va exposar a l'Egill. L'Egill hi va respondre desfavorablement dient que [en primer lloc,] donar estatge i taula al Þorgils a casa seva, amb unes despeses tan grans com li'n vindrien, era un acte que superava les seves possibilitats — “en segon lloc, perquè el prevere Þórarinn i jo tenim aquesta hisenda a mitges i, no només això, sinó que aquí ell decideix abans que jo. I, en tercer lloc, perquè el qui accepti de fer-ho, tindrà a canvi la ingratitud (el rebuig) de tots els habitants de la contrada i, amb ella, la plena enemistat d'en Hrafn i l'Sturla i en Þorleifur”
-
vistar·ráð¹ <n.pl -ráða>:
-
contractació f de [criats] domèstics
-
vistar·ráð² <n. -ráðs, -ráð>:
-
(heimavistarráð) consell m de residència (òrgan de govern de residència, p.e., residència d'estudiants)
-
vistar·vera <f. -veru, -verur. Gen. pl.: -vera>:
-
estança f, cambra f, estatge m (lloc d'estada o sojorn, i esp., part d'edifici on hom hi habita: habitacle o habitació)
-
◊ en þú skalt gera þér örk af góferviði. Hafðu vistarverur (qēn ~ קֵן: qinˈnīm taʕăˈɕɛh ʔɛθ־ha-ttēˈβāh, קִנִּים תַּעֲשֶׂה אֶת-הַתֵּבָה) í örkinni og bikaðu hana utan og innan: però fés-te una arca de fusta de gòfer (xiprer). Tingues-hi estances i recobreix-la de pega per dedins i per defora
-
◊ hann lét fjarlægja hestana, sem konungar Júda höfðu fengið sólguðinum og voru við innganginn að musteri Drottins, við vistarveru (liʃ'kāh ~ לִשְׁכָּה: ʔɛl־liʃˈkaθ nəˌθan־ˈmɛlɛχ ha-ssāˈrīs, אֶל-לִשְׁכַּת נְתַן-מֶלֶךְ הַסָּרִיס) Netans Meleks, hirðmanns í Parvarím, og lét brenna sólvagnana í eldi: va fer treure els cavalls que els reis de Judà havien donat (= consagrat) al déu sol (Xèmeix) i que es trobaven a l'entrada del temple de Jahvè, a tocar de l'estatge d'en Netan-Mèlec’h, el cortesà dels Parvarim, i va fer cremar els carros del sol en una foguera
-
◊ næstir honum voru Hananja Selemjason og Hanún, sjötti sonur Salafs. Þeir gerðu við hluta múrsins. Næstur þeim vann Mesúllam Berekíason að viðgerðinni gegnt vistarveru sinni (niʃ'kāh ~ נִשְׁכָּה: ʔaħăˈrā-u̯ hɛħɛ̆ˈzīq məʃulˈlām bɛn־bɛrɛ'χjāh ˈnɛɣɛδ niʃkāˈθ-ō, אַחֲרָיו הֶחֱזִיק, מְשֻׁלָּם בֶּן-בֶּרֶכְיָה--נֶגֶד, נִשְׁכָּתוֹ): immediatament després d'ell hi hagué l'Hananies (en Ħananià), fill d'en Selemies (en Xelemià), i l'Hanon (en Ħanun), sisè fill d'en Selaf (en Çalaf). Ells varen repararar una part del mur. Immediatament després d'ells, en Meixul·là, el fill d'en Berec’hià, va treballar en la reconstrucció [del tros d']enfront de la seva cambra
-
◊ hann segir: „Ég byggi mér stórt hús og rúmgóðar vistarverur (ʕălīˈʝāh ~ עֲלִיָּה: ʔɛβnɛh־lˈl-ī bēi̯θ midˈdōθ wa-ʕălīˈʝōθ məruu̯wāˈħīm, אֶבְנֶה-לִּי בֵּית מִדּוֹת, וַעֲלִיּוֹת, מְרֻוָּחִים).“ Hann setur í það glugga, þiljar það sedrusviði og málar það rautt: el qui diu: «Em vull fer una gran casa amb les cambres ben espaioses!» I hi posa finestres, l'enteixina de cedre i la pinta de vermelló
-
◊ vér höfum verið niðurlægðir,
höfum þurft að heyra háðsyrði.
Andlit vor roðnuðu af smán
því að framandi menn ruddust inn
í hinar helgu vistarverur (miqˈdaʃ ~ מִקְדָּשׁ: kī ˈbāʔū zāˈrīm ʕal־miqdəˈʃēi̯ bēi̯θ ʝəˈhwāh, כִּי בָּאוּ זָרִים, עַל-מִקְדְּשֵׁי בֵּית יְהוָה) í húsi Drottins: hem estat humiliats, hem hagut de sentir paraules de befa. Les nostres cares s'han posades vermelles de vergonya perquè uns estrangers s'han obert camí cap a l'interior de les estances sagrades de la casa de Jahvè
-
◊ hann lét rífa vistarverur (ˈbaʝiθ ~ בַּיִת: wa-i̯ʝitˈtɔt͡s ʔɛθ־bātˈtēi̯ ha-qqəδēˈʃīm ʔăˈʃɛr bə-ˈβēi̯θ ʝəˈhwāh, וַיִּתֹּץ אֶת-בָּתֵּי הַקְּדֵשִׁים, אֲשֶׁר בְּבֵית יְהוָה) þeirra er helgað höfðu sig saurlifnaði í musteri Drottins en þar ófu konur klæði handa Aséru: va fer enderrocar els estatges dels qui s'havien consagrat a una vida de disbauxa al temple de Jahvè, on les dones teixien vestits per a l'Aixerà
-
◊ í húsi föður míns eru margar vistarverur (ἡ μονή -ῆς: ἐν τῇ οἰκίᾳ τοῦ πατρός μου μοναὶ πολλαί εἰσιν). Væri ekki svo hefði ég þá sagt yður að ég færi burt að búa yður stað?: a casa de mon pare hi ha moltes d'estances. Si no fos així, que per ventura us hauria dit que vaig a preparar-vos lloc?
-
◊ innviðir hússins blasa við þeim, víð salarkynni (atria longa), vistarverur (penetrālia -ālium: apparent Priami et ueterum penetralia regum) Príamusar og fornra konunga, og þeir sjá vopnbúið lið standa innan við þröskuldinn (in limine primo): l’interior de la casa apareix davant llurs ulls, les vastes sales, les estances (o: els estatges) d'en Príam i dels [nostres] antics reis, i veuen la guàrdia, tota armada, dreta al llindar interior (l'original fa: Apparet domus intus; et atria longa patescunt; ǁ apparent Priami et ueterum penetralia regum, ǁ armatosque uident stantes in limine primo)
-
◊ en sjá! þar flýr Pólítes, einn af sonum Príamusar, sloppinn undan drápsfýsn Pyrrhusar, eftir löngum göngum með vopn og fjandmenn á allar hliðar og skimar særður um í auðum vistarverum (ātrium -triī: et uacua atria lustrat saucius). Pyrrhus eltir hann trylltur til að koma á hann banahöggi, og nú, nú nær hann taki á honum og nístir hann spjóti: però guaita! per allà fuig en Polites, un dels fills d'en Príam, escapat de la set de matar d'en Pirros, pels llargs corredors amb armes i enemics per totes bandes i mira al seu voltant, ferit, dins els estatges buits. En Pirros l'empaita, fogós, per a donar-li el cop mortal, i ara, ara ja l'ateny (l'agafa) i el traspassa amb la seva llança (l'original fa: Ecce autem elapsus Pyrrhi de caede Polites, ǁ unus natorum Priami, per tela, per hostes ǁ porticibus longis fugit, et uacua atria lustrat ǁ saucius. Illum ardens infesto uulnere Pyrrhus ǁ insequitur, iam iamque manu tenet, et premit hasta)
-
◊ hetjan hélt til vistarveru (sēcrētum -ētī: hospitis Aeneae sedem et secreta petebat) gestsins Eneasar afsíðis, minnugur samræðna þeirra og gjafanna sem heitið var: l’heroi s'aviava cap a l'estança, apartada, de l'hoste Enees, mèmor de llurs converses i dels regals que s'havien promès (l'original fa: hospitis Aeneae sedem et secreta petebat, ǁ sermonum memor et promissi muneris, heros)
-
♦ vistarverur munkanna: les cel·les dels monjos
-
vista·sali <m. -sala, -salar>:
-
avituallador m, avitualladora f
-
vista·skipti <n.pl -skipta>:
-
1. <HIST> vistaskipti m.pl, canvi dels treballadors d'un mas a un altre mas
-
♦ hafa vistaskipti: canviar de mas, anar a treballar a un altre mas
-
2. (vinnufólks innan fyrirtækja, stofnana o.s.fr.) recol·locació f (trasllat de treballador en el si d'una empresa, entitat etc.)
-
3. (það að skipta um aðsetur, húsnæði eða starf) trasllat m (canvi de domicili, de treball o de lloc de residència)
-
vista·skortur <m. -skorts, no comptable>:
-
escassetat f de provisions
-
vistast <vistast ~ vistumst | vistaðist ~ vistuðumst | vistast>:
-
1. <GEN> procurar-se estatge i taula, allotjar-se [temporalment]
-
◊ Skúfur átti bú á Stokkanesi. Það var í Eiríksfirði öðrum megum en Brattahlíð var. Við Skúf bjó sá maður er Bjarni hét, vitur maður og vinsæll, ger að sér í mörgu, hagur vel. Hann varðveitti bú þeirra beggja þá er hann var í förum. Þeir áttu félag saman og fór vel með þeim. Þormóður fór til vistar í Brattahlíð. Gestur vistaðist í Einarsfirði á þeim bæ er heitir í Vík. Þar bjó sá maður er Þorgrímur hét: l’Skúfur tenia una hisenda (un mas) a Stokkanes. Estava situada a l'altra costat del fiord d'Eiríksfjörður, davant per davant de Brattahlíð. Amb l'Skúfur hi vivia un home que es deia Bjarni. Era llest i apreciat, bo (feiner) i molt hàbil en moltes de coses. Ell dirigia el mas quan L'Skúfur se n'anava de viatge. Eren socis i les coses anaven bé entre ells dos. En Þormóður va anar a Brattahlíð per passar-hi l'hivern (→ veturvist) (o simplement, va trobar estatge a Brattahlíð). En Gestur[, en canvi,] va prendre estatge al fiord d'Einarsfjörður, al mas que es diu í Vík. Allà hi vivia un home que es deia Þorgrímur
-
◊ síðan kom Hallvarður út Arnórsson í Húsavík og Sigurður hét maður er skip átti með honum, norrænn maður. Þeir Austmennirnir vistuðust þar um veturinn og var Sigurður með Forna í Haga. Hann seldi varning sinn um veturinn og sagði Forni hvar skuldarstaðir voru bestir. Austmaður fór og bar svo til að hann fór fyrir neðan garðinn að Sölmundar og lá hestur hans í keldu. Sölmundur sá það og fór til og bauð honum til sín og tók við honum vel og falaði varning að honum og hét verði fyrir. Austmaður fór heim og sagði Forna að hann hafði selt Sölmundi varninginn en Forni lét illa yfir og sagði að hann mundi illa gjalda. Nú var kyrrt um veturinn: temps després va arribar a Húsavík en Hallvarður Arnórsson procedent de Noruega. El vaixell era propietat d'ell i d'un noruec que es deia Sigurður. Els noruecs varen passar l'hivern a Húsavík (trobaren estatge i manutenció a Húsavík), mentre que en Sigurður ho va fer a cal Forni, a Hagi. Durant l'hivern, en Sigurður anava venent les seves mercaderies i en Farni li deia on hi havia els millors llocs per a vendre-la a crèdit. [Un dia,] el noruec va sortir [a vendre les seves mercaderies] i es va esdevenir que va passar per baix del garður del mas d'en Sölmundur i el seu cavall va quedar empantanegat a una kelda, un indret de terreny pantanós. En Sölmundur ho va veure, va baixar fins allà on era i el va convidar a ca seva. L'hi va acollir bé i li va comprar mercaderies prometent-li un bon preu per elles. El noruec va tornar a cal Forni i li va contar que havia venut les seves mercaderies al Sölmundur, però en Forni s'hi va pronunciar en termes de desaprovació dient-li que en Sölmundur era un mal pagador. La resta d'aquell hivern no hi hagué cap incident
-
◊ eitt sumar kom skip af hafi norður við Tjörnes. Það áttu þrænskir menn. Hét annar Þórður en annar Sigurður. Það var þá siður að hásetar vistuðust fyrr en stýrimenn: un estiu va arribar un vaixell a la costa nord, al cap de Tjörnes. La nau era de dos trondheimesos, un d'ells es deia Þórður i l'altre Sigurður. En aquell temps era costum que els mariners cerquessin un lloc d'estatge amb manutenció (per a l'hivern que ja s'acostava) abans que els patrons de la nau
-
♦ vistast á hjúkrunarheimili: residir com a intern a un asil o residència per a dependents (o: estar internat -ada a un asil o residència per a dependents)
-
2. (sjást fyrir [nægilegum] vistum) procurar-se provisions [de boca] (p.e., per a un viatge)
-
◊ gengu menn til handsala fyrir rán þau er verið höfðu. Eru nú sáttir og rufu nú seturnar og vistuðust menn þá, þeir er þeim höfðu fylgt, og fóru við það í brott og höfðu hvorigir metorð af þessum málum, þeir er um deildu, og hurfu þau til Guðmundar. Og lýkur þar þessum málum áður Ísleifur kemur aftur og þóttist Eyjólfur þá að engu þurfa manna en hverjum þeirra var heitið veturvist er teknir voru frá sumarbjörg sinni. Skildi þá á það bræður Ísleif og Eyjólf. Síðan leysti Ísleifur þá alla af hendi og gekk í hvalgrafir Eyjólfs og reiddi hverjum þeirra þrjár vættir og fóru þeir við það í brott (SS I, cap. 99, pàg. 128): els homes [també] segellaren un acord [de conciliació] pel que fa als robatoris que hi havia hagut amb una encaixada de mans. En aquells moments quedaren reconciliats i desconvocaren els sometents i els homes que els havien donat suport es procuraren provisions per al viatge (aquí: els foren donats queviures?) i amb això [tots] se n'anaren i cap dels dos bàndols no obtingué prestigi d'aquests fets pels quals havien litigat, prestigi que anà a raure al Guðmundur. Allà es posà punt final a aquests afers abans que l'Ísleifur no tornés i l'Eyjólfur considerà que ja no havia de menester per res els homes, però a cadascun d'aquells que havien estat agafats de llurs treballs d'estius amb què es guanyaven el manteniment [seu i de llurs famílies] (és a dir, que eren sumrungar), hom els prometé estatge i manutenció durant l'hivern. Els germans Ísleifur i Eyjólfur estigueren en desacord en això (Això es va posar com a condició als germans Ísleifur i Eyjólfur?). Posteriorment, l'Ísleifur, en el moment d'acomiadar tots els homes [que els havien donat suport], va anar a les hvalgrafir de l'Eyjólfur -els clots o fosses on es conservaven les balenes especejades- i va donar a cadascun dels homes tres vættir -ço és, devés cent vint quilos-, de carn i cansalada de balena, i amb això, ells se n'anaren [cadascun a ca seva] (vocabulari: #1. handsal: Cf. Baetke 19874, pàg. 231: ganga til handsala fyrir e-n sich verbürgen, sich durch Handschlag verpflichten für jmd.; #2. rjúfa: Cf. Baetke 19874, pàg. 504: 2. auflösen; #3. seta: Cf. Baetke 19874, pàg. 527: 3. Ansammlung von Bewaffneten an einem bestimmten Ort; #4. vistast: al meu entendre, aquí: donar queviures o vitualles [per al viatge]; #5. hvorugur: cap dels dos bàndols, ni un bàndol ni l'altre; #6. metorð: Cf. Baetke 19874, pàg. 417: <...> (pl.) gesellschaftliche Stellung, Würde, Rang; metorða-maðr m. angesehener Mann; hafa metorð af e-u obtenir o treure prestigi o bona reputació d'un afer; #7. skilja á e-ð: Cf. Baetke 19874, pàg. 552: skilja e-t á [við] e-n jmd. zu etwas bestimmen; <...> unp.: þá skilr á (um) e-t sie werden uneins, geraten in Streit; sie stimmen (in ihrer Ansicht oder Aussage) nicht überein; #8. leysa e-n af hendi: Cf. Baetke 19874, pàg. 379: leysa e-n af hǫndum jmd. abfertigen, mit etwas abfinden, jmd. (beim Abschied) mit etwas ausstatten oder ihm Zustehendes mitgeben; <...> leysa e-t af hendi etwas ausführen, verrichten; bezahlen; #9. hvalgröf: Cf. Baetke 19874, pàg. 283: hval-grǫf f. Grube, in der Walspeck aufbewahrt ist; #10. vætt: Cf. Baetke 19874, pàg. 754: 2. Gewichtseinheit (auf Island 80 Pfund): tólf vættir smjǫrs; )
-
3. (ráða sig í vist) entrar a servir a ca algú (treballar a casa algú, p.e., com a minyona o criat)
-
♦ vistast hjá e-m: servir a casa algú (o: estar de criat ~ minyona a casa algú)
-
vist·fang <n. -fangs, -föng>:
-
1. <INFORM> [adreça f] IP f
-
2. variant de → vistafang ‘obtenció de provisions, aprovisionament de menjar’
-
þeir Erlendr jarl lágu á skipum í Barðsvík, ok sá þeir þaðan fjǫlmenni á Rǫgnvaldsey ok gerðu þannig njósnir til. Urðu þeir þá vísir, at jarlar hǫfðu sæzk. Þat var þeim ok sagt, at þeir mundi þeim eigi láta kosti strandhǫggva eða annarra vistfanga, ok mundi svá ætla at sitja þeim mat þar í eyjunum
el iarl Erlendr i els seus homes eren a bord de llurs vaixells a la badia de Barðsvík i varen veure una gran quantitat d'homes a l'illa d'en Rǫgnvaldr i hi varen enviar exploradors. [Aquests] llavors es varen assabentar que els iarls havien arribat a un acord de conciliació; també els digueren que no els donarien (lit.: deixarien) cap possibilitat de fer-hi strandhǫggs ni qualsevol altra forma de proveir-se de menjar (d'aprovisionar-se de menjar), de manera que, aparentment, tenien la intenció de tallar-los, allà a les illes, l'accés al menjar
-
vist·femínismi <m. -femínisma, no comptable>:
-
ecofeminisme m
-
vistferils·greining <f. -greiningar, -greiningar>:
-
anàlisi f del cicle de vida, ACV f
-
vist·fólk <n. -fólks, no comptable>:
-
interns m.pl (persones internades a residència, hospital, presons etc.)
-
vist·fræði <f. -fræði, no comptable>:
-
ecologia f
-
vistfræði·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
ecològic -a
-
♦ vistfræðilegt jafnvægi: equilibri ecològic
-
vist·fræðingur <m. -fræðings, -fræðingar>:
-
ecòleg m, ecòloga f
-
vist·gata <f. -götu, -götur. Gen. pl.: -gatna>:
-
carrer m amb circulació de vehicles reduïda i velocitat limitada, carrer m de tràfic limitat (o: reduït)
-
vist·gerð <f. -gerðar, -gerðir>:
-
biòtop m
-
vist·gjald <n. -gjalds, -gjöld>:
-
ecotaxa f
-
vist·heimili <n. -heimilis, -heimili>:
-
residència f
-
♦ vistheimili aldraða: residència f d'ancians
-
♦ vistheimili barna: llar f d'infants
-
vist·heimt <f. -heimtar, -heimtur (o: -heimtir)>:
-
restauració ecològica, ecorestauració f
-
vist·hvolf <n. -hvolfs, -hvolf>:
-
ecosfera f
-
vist·hæfur, -hæf, -hæft <adj.>:
-
respectuós -osa amb el medi ambient
-
vistir <f.pl vista>:
-
queviures m.pl, provisions f.pl de boca
-
◊ þá er þau höfðu litla hríð gengið varð fyrir þeim mörk stór. Gengu þau þann dag allan til myrkurs. Þjálfi var allra manna fóthvatastur. Hann bar kýl Þórs, en til vista var eigi gott: quan havien caminat una estona, va aparèixer davant ells un gran bosc. Varen estar caminant-hi tot lo dia fins a entrada de fosca. En Þjálfi era el més falaguer de cames que un es pugui imaginar. Duia la taleca d'en Tor, però, pel que fa a les provisions que hi duia [per al viatge], no n'hi havia gaire
-
♦ afla sér vista: <LOC> procurar-se (o: proveir-se) d'aliments (o: de provisions)
-
◊ þótt hann hafi engan höfðingja (qāˈt͡sīn, קָצִין), engan yfirboðara (ʃɔˈtˁēr, שֹׁטֵר) eða valdsherra
(mɔˈʃēl, מֹשֵׁל), þá aflar hann sér samt vista (kūn + ˈlɛħɛm ~ כּוּן + לֶחֶם: tāˈχīn ba-qˈqaʝit͡s laħˈm-āḥ, תָּכִין בַּקַּיִץ לַחְמָהּ) á sumrin og dregur saman fæðuna um uppskerutímann: encara que ella no tingui regidor, ni capatàs ni amo, tanmateix adquireix aliments a l'estiu i arreplega (reuneix) el nodriment al temps de la sega
-
♦ fá e-m vista: <LOC> procurar (o: proveir) algú d'aliments (o: de provisions)
-
◊ hann fór hyggilega að ráði sínu og dreifði sonum sínum í öll héruð Júda og Benjamíns og í virkisborgirnar. Hann fékk þeim gnægð vista (nāˈθan + māˈzōn ~ נָתַן + מָזוֹן: wa-i̯ʝitˈtēn lā-ˈhɛm ha-mmāˈzōn lā-ˈrɔβ, וַיִּתֵּן לָהֶם הַמָּזוֹן, לָרֹב) og tók þeim fjölda kvenna: va actuar prudentment repartint els seus fills per totes les contrades de Judà i de Benjamí i per [totes] les ciutats fortificades. Els va proveir de queviures en abundància i els va procurar un gran nombre de dones
-
vist·kerfi <n. -kerfis, -kerfi>:
-
ecosistema m
-
◊ þungmálmar sem berast inn í vistkerfi hafanna: els metalls pesants que arriben (= que s'aboquen) als ecosistemes marins
-
♦ vistkerfi sjávar: <BIOL> ecosistema marí
-
vist·keri <m. -kera, -kerar>:
-
flexitarià m, flexitariana f
-
vist·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
acollidor -a, càlid -a i comfortable
-
vist·leiki <m. -leika, no comptable>:
-
atmosfera càlida i acollidora
-
vist·maður <m. -manns, -menn>:
-
intern m, interna f (persona internada a residència, hospital, geriàtric, presó etc.)
-
vist·menning <f. -menningar, no comptable>:
-
permacultura f
-
vist·morð <n. -morðs, -morð>:
-
ecocidi f
-
vist·ráða <-ræð ~ -ráðum | -réð (o: -réði) ~ -réðum | -ráðið ║ e-n>:
-
contractar algú com a domèstic o domèstica
-
♦ vistráða e-n: contractar algú com a domèstic o domèstica (o: minyona)
-
♦ vistráða sig hjá e-m: contractar-se com a domèstic o domèstica (o: minyona) a casa algú
-
vist·ráðinn, -ráðin, -ráðið <adj.>:
-
1. contractat -ada com a domèstic o domèstica (o: minyona) (a una casa particular tradicionalment sense remuneració, només a canvi d'estatge i taula)
-
♦ vistráðið hjú: servei domèstic contractat
-
2. contractat -ada com a jornaler o criada (de mas)
-
◊ en nú segir Drottinn: Eftir þrjú ár, talin sem ár vistráðinna (ɕāˈχīr ~ שָׂכִיר: bə-ʃāˈlɔʃ ʃāˈnīm ki-ʃəˈnēi̯ ɕāˈχīr wə-niˈqlāh kəˈβōδ mōˈʔāβ, בְּשָׁלֹשׁ שָׁנִים כִּשְׁנֵי שָׂכִיר, וְנִקְלָה כְּבוֹד מוֹאָב), verður öll vegsemd Móabs og öll mannmergð hans fyrirlitin. Aðeins örfáir og umkomulausir verða eftir: però ara Jahvè diu: “Passats tres anys, comptats com els anys dels jornalers, tota la glòria de Moab i tota la seva gernació seran menyspreades. Només en restaran poquíssims, i desemparats”
-
◊ því að svo segir Drottinn við mig: „Innan árs, eins og ár vistráðinna (ɕāˈχīr ~ שָׂכִיר: bəˈʕōδ ʃāˈnāh ki-ʃəˈnēi̯ ɕāˈχīr wə-χāˈlāh kɔ̆l־kəˈβōδ qēˈδār, בְּעוֹד שָׁנָה כִּשְׁנֵי שָׂכִיר, וְכָלָה כָּל-כְּבוֹד קֵדָר) eru talin, verður öll dýrð Kedars að engu: car així m'ha dit Adonai: “D'aquí a un any, així com es compten els anys dels jornalers, tota la glòria de Quedar es convertirà en no-res”
-
vist·ráðning <f. -ráðningar, -ráðningar>:
-
contractactació f com a domèstic o domèstica (o: minyona) (tradicionalment sense remuneració -o amb una remuneració molt baixa, només a canvi d'estatge i taula)
-
♦ vistráðningarsamningur ‘au pair’: contracte d'au pair
-
vist·rein <f. -reinar, -reinar>:
-
ecotò m (→ jaðarvist)
-
vist·rýni <f. -rýni, no comptable>:
-
ecocrítica f
-
vist·rækt <f. -ræktar, no comptable>:
-
permacultura f
-
vist·skæður, -skæð, -skætt <adj.>:
-
nociu -iva per al medi ambient
-
vist·spor <n. -spors, no comptable>:
-
petjada ecològica
-
vist·svæði <n. -svæðis, -svæði>:
-
ecoregió f
-
vistun <f. vistunar, no comptable>:
-
1. <GEN> estada a residència especialitzada (esp. de gent gran amb dependència greu)
-
♦ vistun á stofnun fyrir aldraða: internament d'ancians amb dependència [total] en institució especialitzada
-
♦ vistun á stofnunum: internament en residències
-
2. <INFORM> emmagatzament m
-
♦ vistun í skyndiminni: emmagatzament en la memòria caché
-
vistunar·mat <n. -mats, -möt. Pl. no hab.>:
-
avaluació f de sol·licitud d'admissió en residència (per a gent amb dependència greu)
-
♦ vistunarmat aldraðra: avaluació de sol·licitud d'admissió d'ancians amb dependència [total] a residència especialitzada, valoració de grau de dependència d'ancià
-
vistunar·úrræði <n. -úrræðis, -úrræði. Pl. no hab.>:
-
[centre m o servei m d']acolliment m [residencial] (per a persones amb dependència greu, per a discapacitats, infants mentre els pares treballen etc.)
-
♦ → dagvistunarúrræði aldraða “centre de dia per a majors”
-
♦ → dagvistunarúrræði barna “servei de guarderies per a infants”
-
vist·vernd <f. -verndar, no comptable>:
-
protecció f del medi ambient, protecció f mediambiental
-
♦ vistvernd í verki: Pla m d'Acció Global [per a la Terra] (organització internacional que treballa, bàsicament, en l'àmbit de l'ús racional de l'aigua, l'estalvi energètic, la reducció dels residus el canvi d'hàbits en el transport)
-
vist·vænn, -væn, -vænt <adj.>:
-
ecològic -a
-
♦ vistvæn byggingarlist: arquitectura ecològica
-
♦ vistvæn ferðamennska: ecoturisme
-
♦ vistvæn hönnun: disseny ecològic
-
♦ vistvæn landbúnaðarafurð: producte agrícola ecològic
-
♦ vistvæn vottun: certificació ecològica
-
♦ vistvænar vörur: articles (o: productes) ecològics
-
♦ vistvænn búskapur: agropecuària ecològica
-
♦ vistvænn landbúnaður: agricultura ecològica
-
vist·þrota <adj. inv.>:
-
amb les provisions o els queviures acabats, que ja no li queden provisions o queviures
-
vist·þýða <-þýði ~ -þýðum | -þýddi ~ -þýddum | -þýtt ║ e-ð>:
-
<INFORM> compilar una cosa
-
vist·þýðandi <m. -þýðanda, -þýðendur>:
-
<INFORM> compilador m, compiladora f
-
vist·þýðing <f. -þýðingar, -þýðingar>:
-
<INFORM> compilació f
-
vit <n. vits, vit>:
-
1. (meðvitund) consciència f (coneixement [de la pròpia existència])
-
◊ Kolbeinn fékk steinshögg í ennið. Það var banasár og féll hann við og hafði þó vit til að beiðast prestsfundar og vildi biskup að hann næði því. Svarði Kolbeinn þá sættareið og var hunslaður og dó síðan. Ekki varð víst hver steinum hafði kastað (SS I, cap. 163, pàg. 219): en Kolbeinn va rebre una pedrada al front. Fou una ferida mortal que el va fer caure, tanmateix va mantenir la consciència per a demanar de veure un sacerdot i el bisbe va voler que n'hagués un. En Kolbeinn aleshores va segellar davant el sacerdot amb un jurament el seu consentiment perquè es clogués un acord de conciliació, va rebre l'extremaunció i va morir. No varen saber amb certesa qui li havia tirat la pedrada
-
2. (skynsemi, mannvit) raó f (seny, coneixement, senderi)
-
♦ fara með allt vitið úr bænum: <LOC FIG> anar-se'n sense ésser acompanyat -ada per l'amfitrió fins al carrer (el fraseologisme al·ludeix a la superstició que, si hom no acompanya la visita fins a la sortida, la visita se'n pot "emportar" amb ella tot el seny que hi hagi a la llar dels visitats)
-
◊ hún fylgir mér til dyra að góðum íslenskum sið, svo ég fari ekki með allt vitið úr húsinu: m'acompanya fins a la porta del carrer seguint el bon costum islandès, perquè no me'n dugui amb mi tot el bon seny que hi hagi a la casa
-
♦ hafa vit á e-u: (um börn) tenir prou seny (o: coneixement) per a una cosa (infant)
-
♦ hafa vit á að <+ inf.>: tenir [prou] ús de raó per a <+ inf.>
-
♦ hafa vit fyrir e-m: tenir coneixement (o: seny) per algú (tenir esment que algú es comporti assenyadament, que no faci l'animal)
-
♦ hafa vit fyrir sér [í e-u]: tenir coneixement [en una cosa], [saber] anar en compte [en una cosa]
-
♦ koma vitinu fyrir e-n: fer entrar algú en raó, fer tornar (o: venir; o: posar) algú a la raó
-
♦ missa vitið: pedre la raó (o: el seny)
-
♦ <†> ríða á vit sín: tornar (o: venir; o: posar-se) a la raó
-
◊ Alexander spyrr þetta brátt ok skundar þegar hernum til þessar borgar, ǽtlar hann ok at lyfja þeim sitt ofbeldi, er fyrstir gerðusk til þess at rísa í mót honum, nema þeir ríði skjótt á vit sín, ok borgarmenn finna eigi fyrr, en konungr kemr með herinn at borginni: l'Alexandre n'és ennovat aviat i s'afanya a portar el seu exèrcit contra aquesta ciutat amb la intenció de remeiar els atenesos de llur arrogància d'haver estat els primers que han fet d'aixecar-se contra ell, si no tornen ràpidament a la raó; i els habitants de la ciutat no se n'adonen de res fins que el rei arriba amb el seu exèrcit a la ciutat
-
♦ tala af viti: parlar amb seny
-
♦ vera ekki með öllu (o: fullu) viti: <LOC FIG> no ésser-hi tot
-
♦ vera genginn af vitinu: haver tornat boig, haver perdut el cap
-
♦ vera kominn til vits og ára: tenir ús der raó, haver arribat a ús de raó
-
◊ og hinir af lýðnum - prestarnir, levítarnir, hliðverðirnir, söngvararnir, musterisþjónarnir og allir þeir, sem skilið höfðu sig frá hinum heiðnu íbúum landsins og gengist undir lögmál Guðs, konur þeirra, synir og dætur, allir þeir er komnir voru til vits og ára (ˈkɔl ʝōˈδēaʕ mēˈβīn, כֹּל יוֹדֵעַ מֵבִין), gengu í flokk með bræðrum sínum, göfugmennum þeirra (ʔaddīrēi̯-ˈhɛm, אַדִּירֵיהֶם): i la resta del poble, els sacerdots, els levites, els porters, els cantors, els natineus o netinim, i tots els qui s'eren separats dels habitants pagans del país i havien seguit la Llei d'Elohim, [així com] llurs dones, fills i filles, [ras i curt,] tots els qui haguessin arribat a l'ús de raó, s'uniren a llurs germans, [i] als nobles d'entre ells
-
♦ komast til vits og ára: arribar a [l'edat de tenir] ús de raó
-
♦ vera [vel] viti borinn: haver nascut amb intel·ligència, ésser intel·ligent
-
◊ og konungur bauð Aspenasi hirðstjóra (ˈraβ sārīˈsā-u̯, רַב סָרִיסָיו) að velja meðal Ísraelsmanna, bæði af konungsættinni og af höfðingjunum, sveina nokkra, er engin líkamslýti hefðu og væru fríðir sýnum, vel að sér í hvers konar vísindum, fróðir og vel viti bornir (wə-ˌʝɔδəˈʕēi̯ ˈδaʕaθ ū-məβīˈnēi̯ madˈdāʕ, וְיֹדְעֵי דַעַת וּמְבִינֵי מַדָּע) og hæfir til að þjóna í konungshöllinni, og kenna þeim bókmenntir og tungu Kaldea: i el rei manà a l'Aixpenaz, cap de la cort, que elegís d'entre els israelites alguns vailets que fossin de llinatge reial o de família noble que no tinguessin cap defecte corporal i fossin de bella figura, versats en tota mena de ciències, instruïts i dotats d'intel·ligència i capaços de servir a palau del rei, i ensenyar-los la literatura i la llengua dels caldeus
-
♦ vera viti sínu fjær: <LOC FIG> estar fora de si, estar com a embogit -ida
-
◊ þetta mælir hann og velkir fyrir sér á ýmsa vegu, viti sínu fjær yfìr háðung sinni, hvort hann eigi að steypa sér fram á sverð sitt og reka biturt vopnið inn milli rifja ellegar kasta sér til sunds, synda til strandar og ganga aftur á hólm við Tevkra: dient això, medita indecís, fora de si per la seva vergonya, si no s'ha de precipitar sobre la seva espasa i enfonsar-se l'arma esmolada entre les costelles o llançar-se al freu, nedar fins a la costa i tornar al combat amb els teucres (l'original fa: Haec memorans, animo nunc huc, nunc fluctuat illuc, ǁ an sese mucrone ob tantum dedecus amens ǁ induat et crudum per costas exigat ensem, ǁ fluctibus an iaciat mediis et litora nando ǁ curua petat Teucrumque iterum se reddat in arma)
-
♦ vera viti sínu fjær af hræðslu: estar boja de por
-
♦ verða viti sínu fjær: embogir, posar-se fora de si
-
◊ þær eiga að drekka svo að þær reiki um og verði viti sínu fjær (wə-hiθhɔˈlālū, וְהִתְהֹלָלוּ) andspænis sverðinu sem ég mun senda mitt á meðal þeirra: que beguin perquè tentinegin i embogeixin davant l'espasa que enviaré enmig d'elles
-
♦ <†> vera vits vitandi: tenir les seves facultats mentals intactes
-
◊ sá maður mælti: „Eigi þarftu að bregðast ókunnur við það. Þú fæddist upp í Danmörk, sem þú veist, og vart maður einsýnn og eitt sinn er þú hafðir farið kaupferð og látt við Sámsey nokkurar nætur þá var eg þar fyrir. Þú hafðir með þér Finna og keyptir þú að þeim að þeir finnvitkaði úr mér augað. Má hver maður sjá, sá er vits er vitandi, að þessi augu hafa í einum hausi verið bæði. Hefir þú nú annað en eg annað, og skal konungur hér um dæma á morgin og um það er þú tókt belti og kníf af Þorgísli bróður mínum“: aquest home li va respondre: “No facis com si no ho sapiguessis!: tu vares néixer i et vares criar a Dinamarca, com saps prou bé, i [un dia hi] vares perdre un ull i una vegada que vares fer un viatge de mercader i vares ancorar a l'illa de Sámsey algunes nits, [resulta que] jo havia arribat [allà mateix, per casualitat] abans de tu [i que vaig ésser testimoni que] amb tu hi havia uns lapons i feies la barrina amb ells que amb llur màgia lapona ells farien que jo perdés un ull de la cara. Qualsevol home que tingui el coneixement bé pot veure que aquests dos ulls un cop varen trobar-se a un mateix cap. Ara tu en tens un i jo en tinc l'altre i demà el rei jutjarà sobre aquest fet i sobre el fet que vares agafar el cinyell i el ganivet d'en Þorgils, mon germà”
-
♦ von úr viti: <loc. adv.> moltíssim, sense fi, una eternitat
-
♦ dragast ~ endast von úr viti: allargar-se ~ durar una eternitat
-
◊ það dregst von úr viti: no acaba mai, triga moltíssim
-
♦ kjafta von úr viti: xerrar sense aturall
-
♦ spyrja e-n von úr viti: atabalar algú a preguntes
-
3. (hyggjuvit, hyggindi, dómgreind, skilningur) intel·ligència f (facultat de discórrer, judici)
-
♦ flækja sig ekki í vitinu: <LOC FIG> no ésser [precisament] una llumenera
-
♦ kafna ekki í vitinu: <LOC FIG> no ésser precisament un geni
-
♦ reiða ekki vitið í þverpokum: <LOC FIG> no haver inventat precisament la pólvora, no ésser precisament el més llest de la classe (ésser curt d'enteniment o de gambals, ésser beneit)
-
♦ spakur að viti: molt llest -a
-
♦ spekingur að viti: home molt llest
-
◊ Gestur Oddleifsson bjó vestur á Barðaströnd í Haga. Hann var höfðingi mikill og spekingur að viti, framsýnn um marga hluti, vel vingaður við alla hina stærri menn og margir sóttu ráð að honum. Hann reið hvert sumar til þings og hafði jafnan gistingarstað á Hóli: en Gestur Oddleifsson vivia a Hagi, a la Barðaströnd. Era un gran höfðingi i un home d'una intel·ligència preclara, i tenia el do de poder veure en el futur pel que fa a moltes de coses, mantenia una ferma amistat amb tots els prohoms més grans i eren molts els qui cercaven consell d'ell. Cada estiu anava al þing i[, quan ho feia,] s'estatjava sempre a Hóll
-
♦ stíga ekki í vitið: <LOC FIG> no haver inventat precisament la pólvora, ésser curt -a d'enteniment
-
♦ vera vænn til vits: ésser prometedor quant a intel·ligència, fer mostra d'una intel·ligència lúcida
-
◊ var þá leitað við Nikulás Skjaldvararson, systurson Magnúss konungs berfætts, ef hann vildi gerast höfðingi fyrir flokkinum. Hann svaraði á þá lund að það væri hans ráð að taka þann til konungs er af konungaætt væri kominn en þann til ráða fyrir flokkinn er vænn væri til vits, lét mundu betra verða til liðs: aleshores s'adreçaren al Nikulás Skjaldvararson, nebot per part de mare del rei Magnús Cames-nues, per preguntar-li si no volia posar-se al capdavant de l'exèrcit. Ell els va respondre de la següent manera: que els donava el consell que prenguessin per rei un home que procedís de llinatge reial, però que elegissin com a comandant de l'exèrcit un home al qual se li suposés l'aptitud necessària per a tal càrrec (lit.: que fos prometedor quant a intel·ligència [militar], és a dir, que fos prometedor quant a dots de comandament i com a estrateg), i va afegir que [si ho feien així] seria millor per a les tropes (?) (#1. cf. Baetke 19874, pàg. 749: vænn til vits gute Verstandesanlagen zeigend; #2. En Baetke 19874 no dóna pas entrada a la locució verða til liðs. La interpreto com a va dir que seria millor per a la tropa)
-
◊ Nikulás Pálsson var með konungi. Hann var yngstr allra lendra manna ok þótti manna vænstr til vits ok fremdar. Hann lagðiz sjúkr ok af þeim sama sjúkleik andaðiz hann. Um daginn fyrir jólaaptan var lík hans náttsett: en Nikulás Pálsson era a la cort amb el rei. Era el més jove de tots els lendir menn, ço és, dels homes ligis del rei i era considerat el més prometedor dels homes quant a lucidesa de ment i distinció per la seva eficiència. Es va posar malalt i va morir d'aquesta mateixa malaltia. El seu cos fou enterrat la nit del dia abans de la vetlla de nadal
-
♦ vita sínu viti: ésser prou llest -a (malgrat tot, a despit de les seves limitacions)
-
♦ sá vægir sem vitið hefur meira: <LOC FIG> el més llest (el més intel·ligent) cedeix, cedeix el qui tés seny
-
4. (þekking & kunnátta) coneixement m (fet de conèixer o saber una cosa)
-
♦ hafa allt sitt vit úr e-u ~ e-m: tenir tots els seus coneixements d'algú ~ una cosa
-
♦ hafa allt sitt vit úr bókum: haver obtingut tots els seus coneixements dels llibres llegits, tots els seus coneixements procedeixen dels llibres llegits (i no pas de l'experiència, la pràctica o l'observació de la natura)
-
♦ hafa vit á e-u: (vita um e-ð, þekkja e-ð) tenir coneixement de (tenir notícia d'una cosa, saber una cosa, estar ennovat d'una cosa)
-
◊ gengu þeir þá út allir og heim til búða sinna. Var þetta fyrst á fárra manna viti. Líður nú svo þingið: aleshores tots sortiren a fora i es dirigiren a llurs búðir. De moment només molts pocs en tenien notícia. I, així les coses, el þing va continuar
-
◊ mun eg þetta ekki í hljóðmæli færa því að það er nú að margra manna viti um hvörf þau er hér hafa orðið er vér hyggjum að í yðvarn garð hafi runnið: no ho diré fluixet perquè ja n'hi ha molts que ho saben: pel que fa a les desaparicions [d'objectes] que s'han produït aquí, creiem que vós hi teniu alguna cosa a veure
-
♦ hafa [ekki] vit á að <+ inf.>: [no] saber <+ inf.>, [no] ésser capaç de <+ inf.>
-
◊ við súrmjólk (ħɛmˈʔāh, חֶמְאָה) og hunang skal hann alast, þá er hann fer að hafa vit á (lə-δaʕətˈt-ō, לְדַעְתּוֹ) að hafna hinu illa og velja hið góða (māˈʔōs bā-ˈrāʕ ū-βāˈħōr ba-tˤˈtˤōβ, מָאוֹס בָּרָע, וּבָחוֹר בַּטּוֹב). Áður en sveinninn hefir vit á að hafna hinu illa og velja hið góða (kī bə-ˈtˤɛrɛm ʝēˈδaʕ ha-nˈnaʕar māˈʔɔs bā-ˈrāʕ ū-βāˈħɔr ba-tˤˈtˤōβ, כִּי בְּטֶרֶם יֵדַע הַנַּעַר, מָאֹס בָּרָע--וּבָחֹר בַּטּוֹב), skal mannauðn verða í landi þeirra tveggja konunga, sem nú skelfa þig: s'alimentarà de llet agra aiogurtada i mel, tan bon punt sàpiga rebutjar el mal i escollir el bé. Perquè, abans que el noi no sàpiga rebutjar el mal i escollir el bé, el país de dos reis que ara et fa basarda serà despoblat
-
◊ hinn alvaldi Drottinn hefir gefið mér lærisveina tungu, svo að ég hefði vit á (lā-ˈδaʕaθ, לָדַעַת) að styrkja hina mæddu með orðum mínum: Jahvè totpoderós m'ha donat una llengua de deixeble, perquè sàpiga reconfortar els cansats amb les meves paraules
-
◊ og hirðarnir sjálfir hafa ekki vit á (ʝāδəˈʕū, יָדְעוּ) að taka eftir (hā-ˈβīn, הָבִין), þeir fara hver sinna ferða, líta allir á eigin hag: "Komið, ég ætla að sækja vín, vér skulum drekka ósleitulega! Og morgundagurinn skal verða sem þessi, dýrlegur næsta mjög!": i els mateixos pastors no saben fer atenció a res, tots segueixen llur camí, cadascun d'ells mirant pel seu interès: «Veniu! Vaig a cercar vi; beurem de valent! I el dia de demà serà com aquest [d'avui], molt molt esplèndid»
-
◊ hvernig má sá, sem ekki hefur vit á (εἰδέναι, οἶδεν) að veita heimili sínu forstöðu, veita söfnuði (ἡ ἐκκλησία -ίας, ἐκκλησίας) Guðs umsjón?: com podrà tenir cura d'una església de Déu el qui no sap dirigir la pròpia llar?
-
◊ fyrst þér, sem eruð vondir, hafið vit á (εἰδέναι, οἴδατε) að gefa börnum yðar góðar gjafir, hve miklu fremur mun þá faðir yðar á himnum gefa þeim góðar gjafir, sem biðja hann?: puix que vosaltres, que sou dolents, sabeu donar bons regals als vostres fills, com més el vostre Pare del cel no donarà bons regals als qui els hi demanen!
-
♦ hafa vit á e-u: (kunna e-ð) entendre d'una cosa (ésser expert en una cosa)
-
♦ hafa [ekki] vit á viðskiptum: [no] entendre de negocis
-
◊ hafa vit á málverkum: entendre d'obres pictòriques
-
5. (skarpskyggni) agudesa f (agilitat mental per a jutjar una situació amb rapidea, el que s'ha de fer etc.)
-
♦ hafa vit í kolli: tenir el cervell esmolat, tenir suc dins la tudossa (Mall.)
-
6. (skoðun) opinió f (parer)
-
♦ að mínu viti: per mi, des del meu punt de vista, en opinió meva
-
♦ það er mitt vit: vet ací la meva opinió
-
◊ þá þakkaði Hafliði honum vel og mælti: „Það mál hefir hér verið að ræða á þinginu er mikils er um vert, hvern vér Norðlendingar skulum til biskups kjósa í stað Jóns biskups, en til míns kjörs hafa flestir vikið. En fyrir málum þessum hefir eigi svo skjótur dómur á fallið. En nú þarf eigi lengur að líta á þá kosning, að eg verð eigi á annað sáttur sumarlangt en þú sért til biskups kosinn. Og það er mitt vit að þá sé best hugað fyrir landsfólkinu að því mannvali sem nú er ef þú verður biskup." (SS I, cap. 34, pàg. 43): aleshores en Hafliði li va donar les gràcies efusivament i li digué: “aquí al þing s'ha hagut de resoldre el següent afer que és de summa importància: quin bisbe nosaltres, nordlandesos, havíem d'elegir en lloc del [finat] bisbe Jón [Ǫgmundarson], i la majoria hi ha donat suport a la meva elecció. Però per culpa de de la causa [en plet amb en Þorgils Oddason] no s'ha pronunciat una sentència ràpida al respecte. Però ara ja no cal reflexionar per més temps sobre aquesta elecció perquè, [per més que la debatim] tot l'estiu sencer, jo no estiré d'acord amb res més que no sigui que tu siguis elegit bisbe. I la meva opinió és que es procurarà millor per la gent del país si, en aquesta elecció que ens ocupa, tu ets qui és designat bisbe”
-
♦ það er ekki ~ ekkert vit í þessu: això no té cap sentit
-
vit <n. vits, vit>:
-
(vitjun, heimsókn) visita f (acció d'anar a veure algú)
-
♦ ganga (o: fara) á vit e-s (o: við e-n): anar a visitar algú, anar a veure algú
-
♦ ganga á vit feðra sinna: <LOC FIG> deixar-nos [per sempre], [deixar-nos per] anar a la casa del Pare (traspassar)
-
♦ ganga á vit ævintýranna: <LOC FIG> embarcar-se en aventures
-
vit <n. vits, vit>:
-
(skilningarvit) sentit m (cadascuna de les facultats sensorials dels éssers vius)
-
vit <n.pl vita>: (munnur og nef) nas m i boca
-
♦ taka fyrir vitin: tapar-se [amb la mà] nas i boca
-
vit <n.pl vita>:
-
(geymsla, varðveisla) guarda f (acció de tenir una cosa guardada, especialment d'amagat)
-
♦ e-ð er í vitum sínum: una cosa està en poder seu
-
♦ hafa e-ð í vitum sínum: guardar [d'amagat] una cosa, tenir amagada una cosa
-
◊ "eigi ætla eg annað heldur," kvað Helgi, "en þú hafir í vitum þínum": en Helgi li va replicar: “No crec res més que tu la tinguis d'amagat en el teu poder”
-
vita <veit ~ vitum | vissi ~ vissum | vitað>:
-
saber, sebre (Mall.)
-
◊ látið konuna mína vita: aviseu la meva dona
-
◊ ég veit ekki hvað er að: no sé què [li] passa
-
◊ ég veit ekkert um það: no en sé res jo d'això
-
◊ ...eftir því sem ég best veit...: fins allà on jo sé
-
◊ það fær enginn að vita að þú sagðir okkur það: ningú no sabrà pas que tu ens ho has dit
-
♦ vita af sér: <LOC FIG> ésser conscient
-
♦ vita hvorki í þennan heim né annan: <LOC FIG> no saber si és d'aquest món o de l'altre (o: ja no ésser conscient de res)
-
♦ vita ekki til þess að <+ subj.>: no saber que <+ ind.>
-
◊ „Hver hefur vitað til þess að venjulegur maður yrði þjóðskáld?“ spurði Jakobína Sigurðardóttir forðum: “Qui sabia que un home corrent seria [un dia] un poeta nacional?” va preguntar fa temps la Jakobína Sigurðardóttir
-
♦ vita ekki til manna: <LOC FIG> esvanir-se, desmaiar-se, perdre el coneixement, acubar-se (Mall.)
-
◊ og er hún sá hné hún aftur og vissi ekki til manna: i quan ella ho va veure, va tombar el cap cap enrere i es va desmaiar
-
♦ vita um e-ð: tenir notícia d'una cosa, conèixer una cosa
-
◊ segir franska menningarmálaráðuneytið að um kunni að vera að ræða elstu styttu sem vitað sé um af Sesari: el ministeri de cultura francès diu que es podria tractar de l'estàtua més antiga de Cèsar de què es tingui notícia
-
◊ myndin af Sesari sé sú elsta sem vitað sé um, en telja megi víst að hún sé frá stofnunarári Arles: es diu que la imatge de Cèsar és la més antiga de què es té notícia i es pot donar per segur que data de l'any de fundació de la ciutat d'Arles
-
♦ viti menn!: <interj.> qui ho hauria hagut de dir! (o: qui ho hauria hagut de pensar!), guaita, guaita, quina sorpresa!
vita "saber" |
|
|
|
Present indicatiu |
|
Pretèrit indicatiu |
Sg. |
1 |
ég |
veit |
sé |
|
vissi, (†) vissa |
sabia |
he
sabut |
sabí |
|
2 |
þú |
veist, (†) veizt |
saps |
|
vissir |
sabies |
has
sabut |
saberes |
|
3 |
hann |
veit |
sap |
|
vissi |
sabia |
ha
sabut |
sabé |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pl. |
1 |
við |
vitum |
sabem |
|
vissum |
sabíem |
hem
sabut |
sabérem |
|
2 |
þið |
vitið |
sabeu |
|
vissuð |
sabíeu |
heu
sabut |
sabéreu |
|
3 |
þeir |
vita |
saben |
|
vissu |
sabien |
han
sabut |
saberen |
|
|
|
|
Present subjuntiu |
|
Pretèrit subjuntiu |
Sg. |
1 |
ég |
viti, (†) vita |
sàpiga |
|
vissi, (†) vissa |
sabés |
|
2 |
þú |
vitir |
sàpigues |
|
vissir |
sabessis |
|
3 |
hann |
viti |
sàpiga |
|
vissi |
sabés |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pl. |
1 |
við |
vitum |
sapiguem |
|
vissum |
sabéssim |
|
2 |
þið |
vitið |
sapigueu |
|
vissuð |
sabessin |
|
3 |
þeir |
viti |
sàpiguen |
|
vissu |
sabessin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Imperatiu |
|
|
|
Sg. |
2 |
|
vittu |
sàpigues |
|
|
|
Pl. |
2 |
|
vitið |
sapigau |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Supí: |
vitað |
sabut |
|
Gerundi: |
vitandi |
sabent |
|
Participi Passat |
vitaður, vituð, vitað |
sabut, sabuda |
|
-
vita- <prefixoide elatiu>:
-
totalment, completament
-
♦ vitagagnslaus: totalment inútil, completament inútil
-
♦ vitalaglaus: totalment sense orella per a la música, que no té gens d'orella musical
-
♦ vitavitlaus: totalment boig, completament boig
-
vitað:
-
supí de → vita “saber”
-
vita·mál <n.pl -mála>:
-
servei m de fars i balises
-
vitamála·stjóri <m. -stjóra, -stjórar>:
-
director m del servei de fars i balises, directora f del servei de fars i balises
-
vitan·lega <adv.>:
-
(auðvitað) òbviament, naturalment, lògicament
-
◊ þetta fólk talaði vitanlega sama mál og Egill: aquesta gent parlaven lògicament (òbviament) la mateixa llengua que n'Egill
-
vitan·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
escible, que es pot saber
-
♦ gera e-n vitanlegt að <+ ind.>: <LOC> fer avinent a algú que <+ ind.>
-
◊ „Ek vil yðr vitanligt gera, at hér eru komnir fjórir fóstbrœðr í mitt ríki ok fara eigi friðsamliga, drepa menn en brenna byggðir. Heitir hǫfðingi þeira Sigurðr ok kallaðr þǫgli, annarr Ermedon, þriði Valteri en fjórði Randvérr, ok hafa óflýjanda her með þremr tigum skipa ok ætlar at hefna brœðra sinna. Er nú skjótt til ráða at taka at safna liði, múg ok margmenni um allt landit. Koma þeir hér innan þriggja daga. Veit ek gjǫrla, at þetta er sannindi, af minni steinanáttúru ok fullum vísdómi, þvíat mér má ekki á óvart koma, hvat sem við berr í þessari álfu heimsins. Er nú heiðr at duga, er mekt ok heiðr liggr við, ok látum þá maklig laun fá, er hér eru komnir“: “Us vull fer avinent que quatre germans juramentats han arribat aquí al meu reialme i que no vénen pacíficament: maten gent i cremen viles. Llur cabdill es diu Sigurðr, anomenat ‘[El] Callat’, el segon es diu Ermedon, el tercer Valteri i el quart Randvérr i tenen un exèrcit invencible amb trenta vaixells i [en Sigurðr] pretén venjar la mort dels seus germans. Així i doncs, ara cal prendre sens dilació la decisió de reunir per tot el país tropes amb quanta més gent millor. Ells arribaran d'aquí a tres dies aquí. Sé amb absoluta certesa per la natura i perfecta ciència de les meves pedres que això és ver per tal com a mi no em pot sorprendre res, sigui el que sigui el que passi en aquesta part del món. Ara, quan el poder i l'honor estan en joc, serà un honor donar prova del vostre tremp. Donem la seva merescuda recompensa als qui han arribat aquí!“
-
♦ e-m er vitanlegt að <+ ind.>: <LOC> algú és coneixedor o sabedor que <+ ind.>
-
◊ en er allt fólk var til bardaga búit, talar Sedentíana fyrir sínum lýð langt eyrendi ok snjallt ok segir svá: „Yðr mun nú vitanligt vera, at þeir Sigurðr ok fóstbrœðr hans eru hér komnir ok settar sínar herbúðir sem næst Treverisborg, ok veit ek, at hér með ætla þeir at safna undir sik ok spanna undir sik (ɔ: spanna út) allt várt ríki með hernaði, ok minnka svá minn heiðr ok mekt, er verǫldin hefir mér gefit. Vildi ek, ef minn vili gengi fram, at þeir fóstbrœðr fengi eigi betri reisu hingat til vár en þeir brœðr Vilhjálmr ok Hálfdan. Er yðr nú mikill heiðr at ganga fram rǫskliga ok berjaz harðliga en bila hvergi. Vil ek, at þér hafit mín ráð: fyrst er saman sígr herrinn (ɔ: orrustan), skuluð þér veita árásir harðar ok duga drengiliga ok deyja með heiðr. Ok látit svá ganga lengi, þar til at líðr á daginn. En ek veit, at þeir gefa yðr liðuga burt frá borginni, þvíat þeir vilja í millum yðvar ok borgarinnar. En þar tek ek yðr mestan vara fyrir, at þeir nái því eigi, þvíat þá erum vér ok várt ríki í þeira valdi. Skuluð þér halda stǫðu yðvarri ok atgangi, þar til at mannfallinu snýr á vára menn. Hafit yðr heim til borgarinnar ok takit þá enn við rǫskliga ok gerit þeim harða atlǫgu. Síðan látit rekaz inn um borgarhliðin. En þeir fóstbrœðr munu fremstir (ɔ: fyrstir) reka flóttann með ópi ok kalli ok harðri eggjan. Ok nú sé bæði at vinna til fjár ok frægðar. Þeir munu svá gera, en ef svá berr lukkuliga til, at þeir fóstbrœðr reki flóttann inn um borgarhliðin, skulu þeir menn, sem í vígskǫrðunum eru ok í kǫstulunum eru, láta drífa á þá bæði skot ok byzur ok steypa ofan yfir þá vellanda biki. Munu þeir þá hvika við atgǫnguna í borgina til hjálpar við þá brœðr. Skyldum vér makliga klappa um tjaldkúlur þeim, sem inni eru byrgðir hjá oss, Sigurði ok hans fóstbrœðrum“. Þeir sǫgðuz allir vildu hennar vilja gera: i quan tota la host estigué preparada per a la lluita, la Sedenciana va adreçar un llarg i eloqüent parlament als seus homes: “Ja us deu resultar conegut que en Sigurðr i els seus germans juramentats han vingut fins aquí i que han aixecat llur campament just davant la ciutat de Trèveri. I jo sé que amb això el que pretenen és conquerir i apoderar-se per les armes de tot el nostre regne i així fer minvar el meu poder i el meu prestigi que el món m'ha donat. Voldria, si s'hagués de fer la meva voluntat, que els germans juramentats no tinguin un viatge millor que el que varen tenir els germans Vilhjálmr i Hálfdan. Ara serà un gran honor per a vosaltres avançar valentament [a llur encontre] i lluitar aferrissadament [amb ells] i no cedir mai [davant ells]. Vull que seguiu els meus plans: abans que s'entauli la batalla, ataqueu-los violentament (enèrgicament) i doneu prova baronívolament del vostre valor i moriu amb honor. I feu que sigui així fins que el dia s'acosti a la seva fi. Ara bé, jo sé que ells us donaran camp (= es retiraran davant vosaltres) fins lluny de la ciutat perquè el que volen és posar-se entre vosaltres i la ciutat, i per això us insto a posar la màxima atenció a evitar que ho aconsegueixin perquè, si passava això, nosaltres i el nostre regne estarem en llur poder. Vosaltres, manteniu la vostra posició i la vostra envestida fins que el carnatge es giri en contra dels nostres homes. Aleshores torneu cap a la ciutat, però continueu resistint vigorosament i lliurant-los una lluita aferrissada. Després, quan haureu arribat a les portes de la ciutat, deixeu que us hi empenyin i us facin passar per elles cap endins de la ciutat: els germans juramentats empaitaran els qui fugiu amb crits i clams i crits de vehement esperonament. I en aquest moment haurà arribat el moment de guanyar glòria i guardó. [Us ben asseguro que els germans juramentats] així ho faran. I si feliçment s'esdevé que els germans juramentats entrin per les portes de la ciutat cap endins empaitant els fugitius, que els homes que es trobin als merlets i a les torres, deixin caure sobre ells una pluja de projectils i de trets d'arcabús, i vessin sobre ells pega bullenta. Llavors, llurs homes vacil·laran en llur atac a la ciutat per córrer a ajudar els germans. [Llavors], com si cacéssim pardals dins una gàbia, donarem llur merescut als qui quedin tancats amb nosaltres, al Sigurðr i als seus germans juramentats”. Tots digueren que complirien la seva voluntat (vocabulari: #1. tjaldkúla: En Baetke 19874, pàg. 658, no dóna pas entrada a la locució: klappa e-m um tjaldkúlur, sí al que semblen dues variants: berja, kemba e-m tjaldkúlur jmd. im Zelt (überfallen und) Wunden beibringen (?), traducció que, òbviament, no és aplicable a la frase del nostre text. En Fritzner 3 (1896)², pàg. 707b-708a: tjaldkúla f. Knappen paa Teltstangen? berja e-m tjaldkúlur ɔ: overfalde en i hans Telt eller under hans Tjeldinger, [p.708a] Flat. II, 16⁵. El significat de la locució, doncs, sembla haver estat: caçar com si fossin conills coixos, o sigui: infligir ferides o una batussa a algú sense que aquest pugui defensar-se, i tradueixo en conseqüència)
-
♦ e-ð verður e-m vitanlegt: <LOC> algú esdevé coneixedor o sabedor d'una cosa
-
◊ húsbóndinn varð glaðr við, er hans ætt var honum vitanlig orðin, ok mælti: «Opt hefi ek heyrt þín getit at hreysti ok riddaraskap; ok øngum kosti vil ek því neita at gipta þér mína dóttur, ef þat er hennar vili. Ok eigi er hon af því fátœkliga klædd, at hon sé þrælborin; því at Melan jarlsson var móðurbróðir hennar. En svá lengi hefi ek í hernaði verit ok ófriði, at bæði hefi ek týnt eignum ok óðulum. Ek var fyrri ríkr ok mikils ráðandi af hǫfðingjum; en nú þykkir øngum um mik vert, [p. 40] síðan fátœktin sótti mik. En þess væntir mik, at af viti ok kvennligum listum hafi mín dóttir eigi síðr en vænleik. Ok nú segi hon sinn vilja!»: l’amo de la casa es va alegrar quan fou coneixedor del llinatge d'ell (de l'Erex) i li digué: “”He sentit esmentar sovint el teu valor (la teva bravura) i la teva cavallerositat i per res del món no vull negar-te la mà de ma filla, si ella hi consent. [Has de saber que] ella no va pobrament abillada perquè hagi nascuda esclava, perquè en Melan, el fill de iarl, fou el seu oncle per part de mare, sinó que [hi va perquè sóc pobre:] vaig perdre propietats i hisendes pairals per passar massa temps [lluny d'elles] en expedicions i en guerres. Antigament jo era ric i el meu parer tenia gran predicament entre els hǫfðingjar, però ara, des que em va sobrevenir la pobresa, ningú ja no em considera important. I [encara que siguem pobres,] presumeixo que ma filla té tanta d'intel·ligència i d'habilitats femenines com bellesa. I ara, que ella digui el que vol”
-
vita·skip <n. -skips, -skip>:
-
vaixell-far m
-
vita·skrá <f. -skrár (o: -skráar), -skrár>:
-
directori m de fars
-
vita·skuld <adv.>:
-
(auðvitað) òbviament, naturalment
-
vita·turn <m. -turns, -turnar>:
-
far m, faró m (Mall., Men.) (Mall.), faro m (Mall., cast., ekki ritm./no lit.) (torre de senyals arran de mar)
-
vita·vörður <m. -varðar, -verðir>:
-
faroner m, faronera f
-
vit·firra <f. -firru, no comptable>:
-
demència f
-
vit·firring <f. -firringar, no comptable>:
-
demència f, follia f, bogeria f
-
♦ gera sér upp vitfirringu frammi fyrir e-m: <LOC FIG> simular demència davant algú
-
◊ hann gerði sér því upp vitfirringu (ʃāˈnāh ʔɛθ־ˈtˁaʕam ~ שָׁנָה אֶת־טַעַם: wa-i̯ʃanˈn-ō ʔɛθ־tˁaʕˈm-ō bə-ʕēi̯nēi̯-ˈhɛm, וַיְשַׁנּוֹ אֶת-טַעְמוֹ בְּעֵינֵיהֶם) frammi fyrir mönnum hans og lét sem óður væri þegar þeir reyndu að hemja hann, lamdi á hurðir borgarhliðsins og slefaði í skegg sér. Þá sagði Akís við menn sína: „Þið sjáið að maðurinn er vitstola. Hvers vegna komið þið með hann til mín? Er ekki nóg af vitfirringum ( məʃugˈgāʕ, məʃuggaˈʕaθ ~ מְשֻׁגָּע, מְשֻׁגַּעַת: məʃuggāˈʕīm, מְשֻׁגָּעִים) hér þó að þið komið ekki með hann til að angra mig með æði sínu? Hvað hefur hann að gera í mitt hús?: va simular demència davant els seus homes i es va comportar com si estigués boig quan ells l'intentaren refrenar: picava les portes del portal de la ciutat i es deixava escórrer la saliva per la barba. Aleshores l'Aquís va dir als seus homes: «Ja veieu que aquest home està tocat. Per què me'l porteu? Que no en tenim prou de boigs aquí com perquè em porteu aquest perquè m'afligeixi amb la seva bogeria? Un home així no hi té res a fer a casa meva?»
-
◊ sálmur Davíðs þá er hann gerði sér upp vitfirringu (ʃāˈnāh ʔɛθ־ˈtˁaʕam ~ שָׁנָה אֶת־טַעַם: lə-δāˈwiδ bə-ʃannōˈθ-ō ʔɛθ־tˁaʕˈm-ō li-φəˈnēi̯ ʔăβīˈmɛlɛχ, לְדָוִד-- בְּשַׁנּוֹתוֹ אֶת-טַעְמוֹ, לִפְנֵי אֲבִימֶלֶךְ) frammi fyrir Abímelek svo að Abímelek rak hann í burt og hann fór: psalm d'en David, quan simulà demència davant d'Abimèlec de manera que l'Abimèlec l'engegà i ell se n'anà
-
♦ slá e-n vitfirringu: <LOC FIG> colpir algú amb demència
-
◊ Drottinn slær þig vitfirringu (ʃiggāˈʕōn ~ שִׁגָּעוֹן: ʝakkə-ˈχāh ʝəˈhwāh bə-ʃiggāˈʕōn, יַכְּכָה יְהוָה, בְּשִׁגָּעוֹן), blindu og sturlun svo að þú þarft að þreifa þig áfram um hábjartan dag eins og blindur maður í myrkri og þér mun ekki farnast vel: Jahvè et castigarà amb demència, ceguesa i desvari. Aniràs a les palpentes a ple migdia, com el cec que va a les fosques. No tindràs èxit en les teves empreses
-
♦ þetta jaðrar við vitfirringu: <LOC FIG> això voreja la bogeria
-
vit·firringur <m. -firrings, -firringar>:
-
1. <GEN> dement m & f, boig m, boja f, foll m, folla f
-
◊ þegar Jehú kom aftur út til manna húsbónda síns spurðu þeir hann: „Er eitthvað að? Hvað vildi þessi vitfirringur ( məʃugˈgāʕ, məʃuggaˈʕaθ ~ מְשֻׁגָּע, מְשֻׁגַּעַת: madˈdūaʕ bāʔ־ha-məʃugˈgāʕ ha-zˈzɛh ʔēˈlɛi̯-χā, מַדּוּעַ בָּא-הַמְשֻׁגָּע הַזֶּה אֵלֶיךָ) þér?“ Hann svaraði þeim: „Þið þekkið þennan mann og þvaðrið í honum.“: quan en Jehú va tornar a sortir per reunir-se amb els homes del seu senyor, aquests li preguntaren: «Tot va bé? Què volia de tu aquest boig?» Ell respongué: «Ja coneixeu aquest home i la seva xerrameca»
-
-
◊ eru þeir þjónar Krists? - Nú tala ég eins og vitfirringur (παραφρονῶν παραφρονοῦσα παραφρονοῦν ~ παραφρονεῖν: παραφρονῶν λαλῶ)! - Ég fremur. Meira hef ég unnið, oftar verið í fangelsi, fleiri högg þolað og oft dauðans hættu: són servents del Crist? —Parlo fora de seny—. Més ho sóc jo: en fatigues, molt més; en presons, molt més; en cops, sense comparació; sovint arran de la mort
-
♦ haga sér eins og vitfirringur: <LOC> comportar-se com un -a dement (o: com un boig ~ una boja)
-
2. <FIG> mancat m de seny, mancada f de seny, nsensat m, insensata f, boig m, boja f
-
vit·firrtur, -firrt, -firrt <adj.>:
-
dement, foll -a, boig boja
-
♦ öskra eins og vitfirrtur maður: <LOC> cridar com un boig ~ com una boja
-
vitglapa·lömun <f. -lömunar, no comptable>:
-
<MED> demència paralítica (o: sifilítica)
-
vitglapa·æsing <f. -æsingar, no comptable>:
-
<MED> demència agitada
-
vit·glóra <f. -glóru, no comptable>:
-
una mica de senderi, una mica de seny
-
♦ tapa allri vitglóru: <LOC> perdre [tot] el senderi
-
♦ það er enga vitglóru í e-u: <LOC> no hi ha gens de sentit comú en una cosa
-
vit·glöp <n.pl -glapa>:
-
demència f
-
♦ → drykkjuvitglöp “demència alcohòlica”
-
♦ → ellivitglöp “demència senil”
-
♦ → flogavitglöp “demència epilèptica”
-
♦ → æðavitglöp “demència vascular”
-
♦ → æskuvitglöp “demència precoç”
-
vit·grannur, -grönn, -grannt <adj.>:
-
curt -a [d'enteniment] (no massa llarg -a, de poca intel·ligència)
-
◊ takið eftir, þér hinir skilningslausu (bɔˈʕēr, bɔˈʕɛrɛθ ~ בֹּעֵר, בֹּעֶרֶת: ˈbīnū bɔʕăˈrīm bā-ˈʕām, בִּינוּ, בֹּעֲרִים בָּעָם) meðal lýðsins
og vitgrönnu (kəˈsīl, kəsīˈlāh ~ כְּסִיל, כְּסִילָה: ū-χəsīˈlīm, וּכְסִילִים), hvenær ætlið þér að vitkast?: pareu esment [d'una vegada] (pareu atenció), vosaltres, els estúpids entre la gent i curts d'enteniment (= gent estúpida i curta d'enteniment), quan penseu posar enteniment (quan voleu tornar-vos entenimentats)?
-
vit·háttur <m. -háttar, no comptable>:
-
<GRAM/LING> evidencialitat f
-
vit·hverfing <f. -hverfingar, -hverfingar>:
-
al·lucinació f (→ ofskynjun)
-
viti <m. vita, vitar>:
-
1. (vitaturn) far m, faró m (Mall., Men.) (Mall.), faro m (Mall., cast., ekki ritm./no lit.) (torre de senyals arran de mar)
-
2. (vitaeldur, eldur til viðvörunar) alimara f, <†> faró m,f (foguera de senyal)
-
♦ glœðar viti: <LIT> l'alimara de l'humit, kenning per a or
-
3. (veðurviti) penell m, gallet m (indicador de la direcció del vent)
-
4. (fyrirboði, fyrirburður) presagi m (senyal premonitori, omen)
-
♦ góðs viti: bon presagi, bon senyal
-
◊ það er ekki góðs viti: això no és [pas] un bon senyal
-
◊ þetta er góðs viti: això és un bon senyal
-
◊ um morguninn eftir leitaði Ingimundur hlutarins og fann eigi. Það þótti honum eigi góðs viti: l'endemà l'Ingimundur va cercar el hlutur (amulet), però no el va trobar. No li va semblar un bon senyal
-
♦ ills viti: mal presagi (o: senyal), senyal ominós
-
◊ það er ills viti: és un mal senyal
-
♦ hafa vita af landi: <LOC FIG> tenir senyals de la proximitat de terra (p.e., veure gavines o altres ocells)
-
◊ en er Þórarinn var búinn og byr gaf þá sigldi hann allt útleiði fyrir utan eyjar og norður frá Líðandisnesi stefndi hann í haf út. Honum byrjaði ekki skjótt en hann varaðist það mest að koma við landið. Hann sigldi fyrir sunnan Ísland og hafði vita af og svo vestur um landið í Grænlandshaf. Þá fékk hann réttu stóra og volk mikil en er á leið sumarið tók hann Ísland í Breiðafirði: i quan en Þórarinn s'hagué aparellat per a partir i tingué vent favorable, es va fer a la mar navegant per la ruta exterior, més enllà de les illes, i, al nord del cap de Líðandisnes va posar rumb cap a alta mar. No va tenir bon vent aviat, però es va guardar al màxim de desembarcar enlloc. Quan va passar pel sud d'Islàndia va veure senyals que a prop hi havia terra i va continuar circumnavegant el país per ponent, ja per la Mar de Grenlàndia. Llavors el seu vaixell, emportat pel fort vent, es va desviar del seu rumb, veient-se llançat violentament d'ací d'allà, però quan l'estiu ja arribava a la seva fi, va tocar terra a Islàndia al fiord de Breiðafjörður
-
◊ ok sem vart eru þeir komnir í Íslandshaf, brestr á sá galandi landnyrðingr, svá at á nótt með degi keyrir þá ok kastar suðr í haf, svá at þeir hafa vita af Suðreyjum, en kenna sik berliga hjá þeim eyjum er Hirtir heita: i quan a penes havien entrat en la Mar d'Islàndia, es va desfermar un vent del nord-est tan bramulant que llavors es veieren emportats dia i nit pel vent i les ones que els llançaren cap al sud, de manera que veieren senyals que es trobaven a prop de les Hèbrides i veieren (reconegueren) clarament que es trobaven a l'illa que es diu Hirtir (‘Cérvols’, l'actual illa de Hirta)
-
viti·borinn, -borin, -borið <adj.>:
-
llest -a, intel·ligent
-
vitja <vitja ~ vitjum | vitjaði ~ vitjuðum | vitjað ║ e-s>:
-
1. (fara á vit e-s, heimsækja) anar a visitar algú ~ una cosa, anar a veure algú ~ una cosa (viatjar per a fer una visita a algú o a alguna cosa)
-
◊ "Því," segir hann, "ef bú þeirra standa þá munu þeir vitja þeirra og kvenna sinna og mun þá þar mega veiða á, er stundir líða. Skuluð þér nú ekki efa yður að eg skal trúr Kára í öllum ráðum því að eg á fyrir sjálfan mig að svara": “Ho faig”, els va dir, “perquè si llurs masos romanen intactes, ells hi tornaran i visitaran llurs dones i llavors hom podrà agafar-los passat un cert temps. No dubteu pas que no sigui absolutament lleial amb en Kári en tots els meus consells, car he de respondre sobretot de mi mateix (és a dir, menys lit.: perquò seré jo mateix qui porti tota la responsabilitat del que pugui passar)”
-
◊ "Það mun Mörður ætla," segir Flosi, "að þér munuð vitja kvenna yðvarra og er það geta mín að það sé ráð hans að standa skuli bú yður órænt. Og er það mitt ráð að engi vor skiljist nú við annan og ríði allir austur með mér": “En Mörður”, els va dir en Flósi, “segur que compta que anireu a veure les vostres dones i tinc per mi que ell ha aconsellat que no se saqueguin els vostres masos. I és la meva proposta (lit.: el meu consell) que cap de nosaltres no se separi dels altres (menys lit.: que el nostre grup no es dispersi) i que tots vingueu amb mi cap a ponent”
-
◊ Þorvaldur lifði síðan mörg ár. En með því að hann var maður mikill af sjálfum sér, sterkur og hugaður vel en í alla staði geyminn guðs boðorða með fullkominni ástarhygli þá hugsaði hann það ef hann færi enn aftur til sinnar fósturjarðar að eigi væri víst hvort hann þyldi svo í alla staði sem vera ætti fyrir guðs ást mótgang og meingerðir sinna samlanda. Fyrir því tók hann það ráð að vitja eigi oftar út til Íslands. Gerði hann þá ferð sína út í heim og allt til Jórsala að kanna helga staði. Hann fór um allt Grikkjaríki og kom til Miklagarðs. Tók sjálfur stólkonungurinn við honum með mikilli virðing og veitti honum margar vingjafir ágætar því að svo var guðs miskunn honum nákvæm og flaug hans frægð fyrir alþýðu hvar sem hann kom, að hann var virður og vegsamaður svo af minnum mönnum sem meirum sem einn stólpi og upphaldsmaður réttrar trúar og svo sæmdur sem dýrðarfullur játari vors herra Jesú Kristi af sjálfum Miklagarðskeisara og öllum hans höfðingjum og eigi síður af öllum biskupum og ábótum um allt Grikkland og Sýrland. Allra mest var hann tignaður um Austurveg, þangað sendur af keisaranum svo sem foringi eða valdsmaður skipaður yfir alla konunga á Rússlandi og í öllu Garðaríki. Þorvaldur Koðránsson reisti þar af grundvelli eitt ágætt munklíf hjá þeirri höfuðkirkju er helguð er Jóhanni baptista og lagði þar til nógar eignir. Hét þar æ síðan af hans nafni Þorvaldsklaustur. Í því munklífi endi hann sitt líf og er þar grafinn. Það klaustur stendur undir hábjargi er heitir Dröfn.
Þá er Friðrekur biskup og Þorvaldur komu til Íslands voru liðin frá holdgan vors herra Jesú Kristi níu hundruð ára og eitt ár hins níunda tigar en hundrað tírætt og sex vetur frá upphafi Íslands byggðar. Þrem vetrum síðar gerði Þorvarður Spak-Böðvarsson kirkju í Ási: en Þorvaldur, després d'això, va viure molts d'anys més. I, per tal com era un home alt i gros, fort i coratjós, però en tots els aspectes guardador dels manaments de Déu amb completa i total dedició, va pensar que si tornava de nou a la seva fósturjörð, no era segur que també tolerés (toleraria), com havia d'ésser en tots els aspectes per amor de Déu, les malifetes dels seus compatriotes. Per això, va prendre la decisió de no tornar a visitar Islàndia. Aleshores va emprendre el seu viatge cap al món (és a dir, cap al món exterior a la Norrènia) i fins a Jerusalem per visitar-hi els sants indrets. Va recórrer tot l'imperi bizantí i va arribar a Constantinoble. Aquí, l'emperador de Constantinoble en persona el va acollir amb grans honors i li féu molts i magnífics presents d'amistat perquè la gràcia de Déu l'envoltava i la seva fama s'estenia volant entre el comú de la gent allà on anava, de manera que hi era respectat i honorat tant pel poble baix com pels notables com un pilar i un suport de la dreta fe i també honorat com un gloriós confessor del nostre senyor Jesucrist pel mateix emperador de Constantinoble i per tots els seus prínceps i, no pas en darrera instància, per tots els bisbes i abats de tota Grècia (de tot l'imperi bizantí) i Síria. Sobretot fou honorat en els Països Bàltics [i l'Est d'Europa] on l'emperador l'hi va enviar com a cap o governador, nomenat com a tal sobre tots els reis de Rússia i de tot Garðaríki. En Þorvaldur Koðránsson hi va construir des dels ciments un magnífic cenobi catedralici, dedicat a Sant Joan Baptista, i el va dotar amb abundants beneficis. De llavors ençà sempre se l'ha anomenat pel seu nom, Monestir d'en Þorvald o Þorvaldsklaustur. En aquest cenobi hi va acabar els seus dies i hi fou enterrat. Aquest cenobi es troba al peu d'un alt penyal que es diu Dröfn.
Quan el bisbe Friðrekur i en Þorvaldur varen venir a Islàndia, havien passat, des de l'encarnació de Nostre Senyor Jesucrist, nou-cents vuitanta-un anys i cent-sis anys des de l'inici de la colonització d'Islàndia. Tres anys després, en Þorvarður, el fill d'en Böðvar el Savi, va fer una església a Ás
-
◊ eg vil því ganga upp á loft (ὑπερώϊον), og leggjast í rekkju mína, sem er þegjandi
vottur til minna andvarpa, og hvað eftir annað hefir vöknað af tárum mínum, síðan að Odysseifur fór úr landi (ᾤχετ’) til að vitja hinnar óhamingjusamlegu Ilíonsborgar, sem eg aldrei má nefna: jo, per això, pujaré al pis de dalt i em colgaré al meu llit, que és un mut testimoni dels meus sospirs, i que, una i una altra vegada, he banyat amb les meves llàgrimes des que l'Odisseu va abandonar el país per anar a veure la infausta ciutat d'Ílion, que jo mai no puc anomenar
(l'original fa: ἀλλ’ ἦ τοι μὲν ἐγὼν ὑπερώϊον εἰσαναβᾶσα ǁ
λέξομαι εἰς εὐνήν, ἥ μοι στονόεσσα τέτυκται, ǁ
αἰεὶ δάκρυσ’ ἐμοῖσι πεφυρμένη, ἐξ οὗ Ὀδυσσεὺς ǁ
ᾤχετ’
ἐποψόμενος Κακοΐλιον οὐκ ὀνομαστήν)
-
♦ vitja <+ adv. loc.>: venir de visita <+ adv. loc.>
-
◊ "Er það mitt ráð," segir hún, "að þú farir á braut fyrst því að blóðnætur eru bráðastar. Vitja þá hingað er mér þætti vænst að nokkuð yrði af framkvæmd um mína ráðagerð en eigi sé eg þar á milli hvort drjúgara verður, vitsmunir Þorsteins og gifta eða brögð mín": “El meu consell és”, li va dir sa mare, “que, primer de tot, fugis d'aquí, perquè les nits de sang són les més frisoses (és a dir, les nits -els dies- següents a l'homicidi són els dies en què els venjadors del mort cerquen més frisosament l'homicida) i torna aquí quan consideri que sigui previsible que el que tinc pensat de fer tingui alguna probabilitat d'èxit. Tanmateix, no puc pas endevinar (veure) què serà més fructuós, fins llavors, si la intel·ligència i la bona sort d'en Þorsteinn o la meva màgia” (vocabulari: #1. framkvæmd: Cf. en Moebius 1866, pàg. 118: at nokkut yrði af framkvæmd um mína ráðagerð (dass irgendwie würde (da)von eine Ausführung rücksichtlich meines Beschlusses d.h:) dass mein Plan ... sich ausführen lasse Fs 39²⁸)
-
◊ hverr ertu og hvaðan? hvar áttu heima og foreldrar þínir? á hvaða skipi ertu kominn? hví varstu fluttur til Íþöku? hverjir fluttu þig? því eigi hygg eg þig hingað vera kominn yfir land. Seg mér það og með sanni, að eg verða vísari (ὄφρ᾽ ἐὺ εἰδῶ): er það í fyrsta sinni, að þú vitjar hingað nú (μεθέπειν: ἠὲ νέον μεθέπεις, ἦ καὶ πατρώϊός ἐσσι ξεῖνος;), eða ertu gestfélagi (πατρώϊός ξεῖνος) föður míns? Spyr eg þess af því, að margir menn aðrir hafa heimsótt oss, því hann var mannblendinn (ἐπίστροφος ἀνθρώπων) maður: qui ets i d'on [véns]? On tens la llar i els teus pares? En quin vaixell ets vingut? Per què t'han portat a Ítaca? Qui t'hi ha portat? Car no crec pas que hagis vingut fins aquí per terra. Digues-m'ho i amb veritat, a fi que me n'assabenti bé: és per primera vegada que ara véns fins aquí o si ets un hoste company de mon pare? T'ho pregunto perquè molts d'altres homes ens han visitat perquè ell era un home sociable
-
♦ vitja bernskuslóða sinna í sveitinni: revisitar els llocs de la seva infantesa al camp
-
♦ vitja læknis: <LOC> anar a cercar un metge (subjecte: un parent o un amic del malalt o del ferit, perquè el metge vagi a atendre'l a casa o a un altre indret)
-
♦ vitja mannanna: <LOC FIG> [venir a] visitar els homes
-
◊ þess óska eg, drottning, að þér vegni (χαῖρέ μοι) ávallt vel, unz elli og dauði, sem vön eru að vitja mannanna, koma þér að hendi (ἔλθῃ). Eg fer nú af stað, en þú njót yndis (τέρπεο) í þessu húsi af börnum þínum og af landsfólkinu og Alkínóus konungi: desitjo, reina, que prosperis sempre bé (que et vagi sempre bé), fins que la vellesa i la mort, que solen venir a visitar els humans t'arribin. Jo ara partiré d'aquí, però tu, gaudeix en aquest casal dels teus fills i del poble d'aquest país i del rei Alcínous (l'original fa: χαῖρέ μοι, ὦ βασίλεια, διαμπερές, εἰς ὅ κε γῆρας ǁ ἔλθῃ καὶ θάνατος, τά τ᾽ ἐπ᾽ ἀνθρώποισι πέλονται)
-
♦ vitja sjúklings: <LOC> visitar un malalt [a casa seva] (subjecte: un metge)
-
Vertu ekki tregur að vitja sjúkra því að vinsældir muntu af því hljóta
-
Því hungraður var ég og þér gáfuð mér að eta, þyrstur var ég og þér gáfuð mér að drekka, gestur var ég og þér hýstuð mig, nakinn og þér klædduð mig, sjúkur og þér vitjuðuð mín, í fangelsi var ég og þér komuð til mín
-
2. (leita, sækja) [anar a] cercar una cosa (viatjar per a aconseguir, heure o atènyer alguna cosa)
-
◊ í Brattahlíð hófust miklar umræður, að menn mundu leita Vínlands hins góða, og var sagt að þangað mundi vera að vitja góðra landskosta, og þar kom að þeir Karlsefni og Snorri bjuggu skip sitt að leita landsins um vorið — Orti sunt Brattahlidae crebri sermones de quaerenda Vinlandia Bona, dicentium, bonam ibi spem lucri affulsuram; eoque res uenit, ut Karlsefnius ac Snorrius nauem compararent ad terram sequenti uere quaerendam: a Brattahlíð va començar a parlar-se molt que calia cercar Vínland la bona, [perquè,] segons es deia, allà es devien trobar terres de molt bona qualitat (és a dir, especialment fructíferes), i i així es va esdevenir que en Karlsefni i l'Snorri varen preparar llur nau per a anar a cercar aquesta terra per la primavera (vocabulari: #1. landskostir: Cf. en Baetke 19874, pàg. 751: er þangat at vitja góðra landskosta gute Landverhältnisse sind dort zu suchen, zu erwarten)
-
◊ Hún mælti: "Þú kemur til síð. Nú bíta hann eigi vopn. En vil eg eigi þér varna liðveislu og ver hér í nótt og vitja heilla og mun eg þá fá svo gert að þig bíti og eigi járn": ella li va dir: “Véns massa tard. Ara ja no hi ha cap arma que pugui ferir-lo, però no vull pas refusar-te el meu ajut: Queda't aquesta nit aquí per a trobar sort [amb la meva màgia], que jo miraré d'aconseguir que a tu tampoc no et fereixi cap arma” (vocabulari: #1. heillir: Cf. en Baetke 19874, pàg. 751: vitja heilla (durch Zaubern) ein glückverheißendes Vorzeichen, sein Glück suchen. Cf. també l'Einar Ólafur Sveinsson 1939, pàg. 282: vitja heilla þýðir svipað og leita heilla: gera tilraun (með fjölkynngi) um hamingju sína)
-
◊ Þórður fór þaðan vestur í fjörðu en sendi suður Ingjald Geirmundarson til Borgarfjarðar að vitja heita þeirra er þeir Sturla Þórðarson og Böðvar og Þorleifur höfðu honum heitið um haustið á Ferjubakka að þeir skyldu veita honum til laga á þingi (SS II, cap. 334, pàg. 511): en Þórður se'n va anar d'allà cap als fiords de ponent però va enviar al sud l'Ingjaldur Geirmundarson, al fiord de Borgarfjörður, per a reclamar el compliment de les promeses que l'Sturla Þórðarson, en Böðvar i en Þorleifur li havien fet per la tardor a Ferjubakki que l'ajudarien en el þing en les seves reclamacions legals (vocabulari: #1. veita e-m til laga: Cf. SS II, cap. 327, pàg. 497: En þeir kváðust eigi mundu veita honum til hernaðar á aðra menn upp, sögðu að þeir mundu ríða til þings með honum að sumri og veita honum til einhvers úrskurðar svo að hann fengi sóma sinn ‘però ells li digueren que no l'ajudarien a atacar els altres per les armes, sinó que anirien a l'estiu al þing amb ell i l'hi ajudarien a fer que es dictés una sentència de manera (= una sentència tal..) que obtingués el seu honor’)
-
♦ vitja bögguls: <LOC> anar a retirar (o: a recollir) un paquet
-
◊ kona var handtekin við pósthúsið á staðnum á fimmtudag þegar hún vitjaði bögguls sem innihélt fjörutíu grömm af maríúana: una dona fou detinguda aquest dijous a l'oficina de correus local quan hi va anar a retirar un paquet que contenia quaranta grams de marihuana
-
3. (fara til að láta standa við samning, heitorð o.s.fr.) [anar a] fer complir una cosa (viatjar a un lloc per reclamar o cercar el compliment d'un acord, un pacte, una promesa etc.)
-
◊ konungur fór um haustið norður til Þrándheims. Þá biður Þórólfur orlofs að fara norður á Hálogaland að vitja gjafar þeirrar, er hann hafði þegið um sumarið að Bárði, frænda sínum. Konungur lofar það og gerir með orðsending og jartegnir, að Þórólfur skal það allt fá, er Bárður gaf honum, lætur það, að sú gjöf var ger með ráði konungs og hann vill svo vera láta. Gerir konungur þá Þórólf lendan mann og veitir honum þá allar veislur þær, sem áður hafði Bárður haft, fær honum finnferðina með þvílíkum skildaga, sem áður hafði haft Bárður; konungur gaf Þórólfi langskip gott með reiða öllum og lét búa ferð hans þaðan sem best. Síðan fór Þórólfur þaðan ferð sína, og skildust þeir konungur með hinum mesta kærleik: el rei, aquella tardor, va anar al nord, a Þrándheimur. Aleshores en Þórólfur li va demanar permís per anar-se'n al nord, al Hálogaland per a reclamar les donacions (aquí accep. 4: per a tenir cura de?) que li havia fet a l'estiu el seu parent en Bárður. El rei li ho va permetre i li va donar un missatge i jartegnir (objectes que servien com a prova que el portador realment venia, actuava o deia una cosa en representació d'un altre) ordenant que hom li lliurés al Þórólfur tot allò que en Bárður li havia donat i proclamant que aquella donació [d'en] Bárður s'havia fet amb el consentiment del rei i que auqest volia que es complís. El rei llavors va fer lendur maður en Þórólfur i li va concedir tots els càrrecs i exacccions (ingressos deguts, veislur) que en Bárður hagués tingut abans. També li va atorgar el dret a fer la finnferð, el viatge a la terra dels lapons, amb les mateixes condicions que abans havien valgut per al Bárður. El rei va donar al Þórólfur una bona nau llarga (langskip) amb tot el seu equipament i va fer preparar el viatge d'en Þórólfur d'allà al Hálogaland de la millor manera possible. Després, en Þórólfur va emprendre la seva travessia i el rei i ell es varen separar amb la major afecció
-
◊ eftir um vorið komu til Svíþjóðar sendimenn Jarisleifs konungs austan úr Hólmgarði og fóru að vitja mála þeirra er Ólafur konungur hafði áður um sumarið heitið að gifta Ingigerði dóttur sína Jarisleifi konungi: a la primavera següent varen arribar a Suència enviats del rei Jarisleifur de Hólmgarður, l'actual Nòvgorod i hi anaven per a reclamar el compliment de la promesa que el rei Olau li havia fet l'estiu passat de casar la seva filla Ingigerður amb el rei Jarisleifur
-
◊ eftir það lætur Þorbjörn öngull setja fram teinæring og sté þar á við tólfta mann. Kerling var í ferð með þeim. Tóku þeir róðrarleiði út til Drangeyjar. Og er þeir bræður sáu það gengu þeir fram að stiganum og tóku þeir enn að tala um mál sín og sagði Þorbjörn að hann var enn kominn að vitja þeirra mála ef Grettir vildi á burt fara og kvaðst enn leggja í léttan stað um fémissu og þarvist ef þeir skildu slysalaust: després d'això en örbjörn Ham va armar un teinæringur, una nau de deu remers, i s'hi embarcà amb onze homes més. També els acompanyava la vella Þuríður. Van dirigir-se al rem cap a l'illa de Drangey. I quan els germans ho véren, van ´sortir fins a les escales i es posaren a parlar de nou amb ells sobre llur cas. En Þorbjörn els va dir que hi tornava per a sentir una resposta a la pregunta si en Grettir se'n volia anar. Va afegir que oblidaria la pèrdua de bestiar i l'estada d'en Grettir a l'illa si se separaven sense incidents (=de comú acord) (vocabulari: #1. vitja: Cf. en Richard Constant Boer, 1900, pàg. 272: 7.8. at vitja þeira mála, „antwort auf die frage zu vernehmen“; #2. fémissa: Cf. en Richard Constant Boer, 1900, pàg. 272: 9. leggja — þarvist, „den verlust an vieh und Grettirs aufenthalt auf der insel leicht nehmen, verschmerzen“)
-
◊ en er sú stefna kom er Hákon skyldi vitja þessa einkamála þá fór hann á fund Haralds konungs: i quan ja s'acostava el dia fixat perquè en Hákon rebés compliment d'aquest acord (és a dir, el dia fixat en l'acord per a casar-se amb la Ragnhildur Magnúsdóttir), va anar a veure el rei Haraldur
-
◊ Þórður lét í haf snemma sumars og kom út um alþingi í Gufárós. Hann reið þegar til þings og varð mönnum dátt um það því að hann kunni vel að segja frá tíðindum. Og vel fór hann með erindum Bjarnar það sinni og sagði hann koma mundu að vitja ráðahags við Oddnýju og fékk henni hringinn en kvað Björn hafa gefið sér ráðahaginn ef hann andaðist eða kæmi eigi til Íslands: en Þórður va anar en mar a la primeria de l'estiu i va arribar a Islàndia, a Gufárós, la desembocadura del riu Gufuá, per la celebració de l'Alþingi. Va cavalcar tot seguit cap al þing on hi fou benvingut pels assistents perquè s'entenia a contar bé les noves que hi havia. I aquesta vegada va fer bé l'encàrrec d'en Björn i va dir que en Björn vindria a celebrar les seves noces amb l'Oddný i li va donar (a l'Oddný) l'anell (d'en Björn), però va afegir que en Björn li havia conferit (transferit) a ell (al Þórður) el casament amb l'Oddný si en Björn moria o no tornava a Islàndia
-
♦ vitja ráðs[ins] ~ ráða ~ ráðahags: <LOC> anar a ca la núvia per a contreure-hi matrimoni en compliment d'un acord de matrimoni conclòs anteriorment
-
◊ en er veturinn leið af og sumar kom, þá bað Bárður sér orlofs konung að fara að vitja ráðs þess, er honum hafði heitið verið hið fyrra sumar. En er konungur vissi, að Bárður átti skylt erindi, þá lofaði hann honum heimferð. En er hann fékk orlof, þá bað hann Þórólf fara með sér norður þangað; sagði hann, sem satt var, að hann myndi þar mega hitta marga frændur sína göfga, þá er hann myndi eigi fyrr séð hafa eða við kannast. Þórólfi þótti það fýsilegt, og fá þeir til þess orlof af konungi, búast síðan, höfðu skip gott og föruneyti, fóru þá leið sína, er þeir voru búnir. En er þeir koma í Torgar, þá senda þeir Sigurði menn og láta segja honum, að Bárður mun þá vitja ráða þeirra, er þeir höfðu bundið með sér hið fyrra sumar. Sigurður segir, að hann vill það allt halda, sem þeir höfðu mælt; gera þá ákveðið um brullaupsstefnu, og skulu þeir Bárður sækja norður þangað á Sandnes: i quan l'hivern s'acabava i l'estiu s'acostava, en Bárður va demanar permís al rei per anar a celebrar les seves noces tal i com li havien promès l'estiu anterior. I quan el rei se'n va adonar que era una petició important per a en Bárður li va permetre que se n'anés a casa. En Bárður, després d'haver obtingut aquest permís, va demanar al Þórólfur que l'acompanyés en el seu viatge d'allà cap al nord. Li va dir, la qual cosa era certa, que allà hi podria trobar-se amb molts de parents seus distingits que fins llavors possiblement encara no havia vist mai o amb els quals encara no havia fet la coneixença. Al Þórólfur aquesta proposta li va semblar que pagava la pena. El rei va donar comiat al Bárður i al Þórólfur per fer aquest viatge i tot seguit, varen preparar-se per a fer-lo. Tenien un bon vaixell i una bona tripulació, i quan els preparatius estigueren acabats, varen salpar. I quan varen arribar a Torgar, varen enviar homes al Sigurður perquè li fessin saber que en Bárður volia celebrar les noces que havien acordat l'un amb l'altre (mútuament) l'estiu anterior. En Sigurður va respondre que ell pensava mantenir tot el que havien emparaulat. Aleshores varen fixar el termini de celebració de les noces i que en Bárður i els seus acompanyants anirien en aquella data al nord, a Sandnes (vocabulari: #1. vitja ráðs: Cf. en Finnur Jónsson 1894, pàg. 27: 23. vitja ráðs, vitja ehs = fara á vit ehs „sich begeben um sich nach etwas zu erkundigen, um zu erfahren, wie es mit einer person oder einer sache steht“; At vitja ráðs bedeutet aber mehr, nämlich „die heirat vollziehen wollen“; in einer hds. steht konu þeirar statt ráðs þess, wodurch der gleiche sinn beider ausdrücke klar bewiesen wird; vgl. c. 9, 13)
-
◊ Þorsteinn gekk þá til Skafta og keyptu þeir svo að brúðlaup skyldi vera að veturnáttum að Borg ef Gunnlaugur kæmi eigi út á því sumri en Þorsteinn laus allra mála við Hrafn ef Gunnlaugur kæmi til og vitjaði ráðsins: en Þorsteinn llavors va anar a veure l'Skafti i acordaren que les noces es farien per les veturnætur (designació dels dos darrers dies d'estiu en el calendari tradicional islandès) a Borg si en Gunnlaugur no arribava a Islàndia aquell estiu però que en Þorsteinn quedaria lliure de tots els seus compromisos amb en Hrafn si en Gunnlaugur arribava a Islàndia aquell estiu i reclamava la celebració de les noces
-
4. (gá að, líta eftir) [anar a] mirar per una cosa (viatjar a un lloc per tenir-hi cura d'una cosa)
-
◊ var þá brugðit upp friðskildi. Leggja þá hvárirtveggju undir eyna ok bundu sár sín. Var þá hroðin tvau skip af Ásmundi, en eitt af Hrólfi. Eptir þat sverr hvárr ǫðrum trúnað ok aldri at skilja nema með samþykki beggja þeira. Eptir þat skiptir Ásmundr liði því, sem eptir er, skipar eitt skip harðla vel at mǫnnum ok vápnum, en annat lið sitt sendir hann til Skotlands. Af honum hǫfðu fallit tvær skipshafnir, en ein af Hrólfi. En þat lið, er Ásmundi þótti bezt fylgd í ok harðfengast, hefir hann með sér á einu skipi ok fylgir nú Hrólfi konungi heim í Gautland. Virðist Ásmundr inn vaskasti maðr ok inn frœknasti ok gekk næst Hrólfi konungi um allar íþróttir, ok vantaði hann þó mikit. Sitja þeir allir samt þann vetr í Gautlandi í góðum friði ok mikilli gleði. Jafnan minnti Ásmundr Hrólf konung á, nær hann mundi vitja meyjarmálanna í Svíþjóð, ok var mjǫk eggjandi þessar ferðar. Konungr var jafnan fátalaðr um ferð þessa, en hann hafði raun af Katli, bróður sínum, er hann eggjaði á með kappi: aleshores brandiren l'escut de pau (un escut blanc en senyal de treva). Tots dos bàndols varen atracar a una illa i curaren llurs ferides. S'havien capturat dos vaixells de l'Ásmundr, però un d'en Hrólfr. Després d'aquesta batalla es juraren mútuament fidelitat i que mai no se separarien llevat que es fes amb el consentiment de tots dos. Després, l'Ásmundr va redistribuir les tropes que li quedaven [fent-ne dos contingents. Amb un] va equipar molt bé un vaixell tant en homes com en armes, i va enviar les altres tropes a Escòcia. [Com s'ha dit adés,] l'Ásmundr va perdre les tripulacions de dos vaixells, però en Hrólfr només n'havia perduda una. I la tropa que l'Ásmundr considerava que era la més ardida i la que millor ajuda li prestava, la va posar a un vaixell amb ell i després va acompanyar el rei Hrólfr de tornada a casa, al Gautland. L'Ásmundr era considerat l'home més valent i més hàbil amb les armes i en totes les íþróttir anava immediatament darrere el rei Hrólfr, encara que li faltava molt per ésser tan bo com ell. Varen passar tot aquell hivern al Gautland en bona pau i gran alegria. L'Ásmundr inquiria contínuament al rei Hrólfr quan volia anar a Suècia a ocupar-se de la qüestió del seu casament amb la Þornbjǫrg Eireksdóttir i l'esperonava molt perquè emprengussin aquest viatge. El rei sempre parlava poc d'aquest viatge però tenia la cuita del seu germà Ketill que l'incitava amb fervor a fer aquest viatge (vocabulari: #1. fylgd í e-m: En Baetke 19874, pàg. 169, no esmenta pas aquesta construcció. En Valdimar Ásmundarson, en la seva edició de Reykjavík, del 1889, pàg. 69, per comptes de fylgd llegeix lið. L'edició d'en Ferdinand Detter, Halle an der Saale, 1891, pàg. 20, que es basa en el Cod. Holm. 7, 4º, no porta pas aquesta frase: Eptir þat skiptir Asmundr liði sínu, skipar eitt skip at vápnum ok 30 mǫnnum harðla vel ok ráðaz til ferðar með Hrólfi konungi, en annat lið sitt sendir bann aptr til Skotlandz, en þeir halda aptr ok létta ei fyrr en þeir koma heim til Gautlandz. La traducció sueca d'Upsala, del 1664, pàgs. 129-130, realment, l'obvia: Tager Asmunder thet baͤsta oc yppersta Krigsfolket med sig, på et skep, och foͤlger [p. 130] Kong Rolof hem til Goͤthalandet. Podem inferir-ne el significat recorrent a frases paral·leles en altrs textos. Així, per exemple, a la Història de sant Olau el Gras, cap. 144, hi llegim: Nú fór það lið heim er honum þótti minni fylgd í. Hafði Ólafur konungur þar lið mikið og frítt. Voru þar flestir lendir menn úr Noregi nema þeir er áður var sagt að úr landi væru farnir eða eftir höfðu sest heima ‘llavors, les tropes que considerava que li serien de menor ajuda se'n tornaren cap a casa. El rei Olau tenia un gran exèrcit i bonic. En ell hi havia la majoria dels lendir menn de Noruega, llevat d'aquells dels quals s'ha dit anteriorment que havien abandonat el país o que eren romasos a casa llur’. En el capítol 151 hi llegim: Ólafur konungur þakkaði Önundi konungi vinsamleg boð er hann hafði veitt honum. "En þó, ef eg skal ráða," segir hann, "þá mun annað ráð tekið og munum vér halda saman her þessum er nú er eftir. Hafði eg fyrst í sumar áður eg fór úr Noregi hálft fjórða hundrað skipa en er eg fór úr landi þá valdi eg úr her þeim öllum það lið er mér þótti best. Skipaði eg þessa sex tigu skipa er nú hefi eg. Nú líst mér og svo um yðart lið sem það muni hafa á brott hlaupið er dáðlausast var og verst fylgd í en eg sé hér alla höfðingja yðra og hirðstjóra og veit eg að það lið er allt betra til vopns er hirðliðið er. Höfum vér enn mikinn her og skipakost svo góðan að vér megum vel liggja úti á skipum í allan vetur svo sem konungar hafa fyrr gert. En Knútur konungur mun litla hríð liggja í Ánni helgu því að þar er engi höfn skipafjölda þeim er hann hefir. Mun hann fara austur eftir oss. Þá skulum vér fara undan og mun oss þá brátt lið dragast. En ef hann snýr aftur þangað sem hafnir þær eru er hann má liggja flota sínum þá mun þar vera engum mun síður en hér mart lið heimfúst. Vænti eg að vér höfum svo um búið í sumar að þorparinn viti hvað hann skal vinna bæði á Skáni og á Sjólandi. Mun her Knúts konungs dreifast brátt víðs vegar og veit þá eigi hverjum sigurs er auðið. Höfum fyrst njósnir af hvert ráð hann tekur." ‘el rei Olau va regraciar el rei Önundur per la seva amistosa invitació. «Però tanmateix, si puc decidir», va dir, «s'ha de prendre una altra decisió: cal mantenir junt aquest exèrcit que ara ens queda. L'estiu abans de sortir de Noruega, jo tenia quatre centes naus i en sotir del país vaig escollir tots aquells homes de l'exèrcit que vaig considerar que eren els millors. Amb ells vaig tripular les seixanta naus que ara encara tinc. Ara em sembla també que la part del teu exèrcit que se n'ha anat és la menys capacitada i la pitjor per a prestar-te ajut. Però encara veig aquí tots els capitans del teu exèrcit i de la teva hirð i sé que la tropa que és millor en el maneig de les armes és la tropa de la hirð. [Així i doncs,] encara tenim un gran exèrcit i una flota tan bona que podem passar tot l'hivern a bort dels nostres vaixells com feien els reis antigament. [D'altra banda,] el rei Canut, emperò, només es quedarà poc temps a l'Án helga (el riu sant o sagrat, l'actual Helgaå) per tal com no hi ha cap port prou gros per al nombre de naus que ell té. Segur que salparà amb rumb cap a llevant per perseguir-nos. [Quan ho farà,] cal que nosaltres ens repleguem i llavors aviat ens vindran noves tropes. Però si el rei Canut posa rumb de tornada cap allà on hi ha ports en els quals pot ancorar la seva flota, no hi haurà allà menys gent de les seves tropes que desitgin tornar-se'n a casa que aquí (és a dir, se'n voldran tornar a casa la mateixa quantitat de gent seva com de nostra). Intueixo que aquest estiu hem fet les coses de tal manera que els vilatans sabran què han de fer tant a Skán com a Sjóland. L'exèrcit del rei Canut aviat es dispersarà amplament i aleshores no sé a qui serà concedida la victòria. Enviem, d'antuvi, exploradors que ens informin de la decisió que ell prengui»’. Queda clar, doncs, que el mot fylgd aquí té, doncs, el significat de Hilfe, Beistand que li atribueix en Baetke 19874, pàg. 169, sense aclarir en quin context o en quins contextos té aquest significat)
-
◊ konungur fór um haustið norður til Þrándheims. Þá biður Þórólfur orlofs að fara norður á Hálogaland að vitja gjafar þeirrar, er hann hafði þegið um sumarið að Bárði, frænda sínum. Konungur lofar það og gerir með orðsending og jartegnir, að Þórólfur skal það allt fá, er Bárður gaf honum, lætur það, að sú gjöf var ger með ráði konungs og hann vill svo vera láta. Gerir konungur þá Þórólf lendan mann og veitir honum þá allar veislur þær, sem áður hafði Bárður haft, fær honum finnferðina með þvílíkum skildaga, sem áður hafði haft Bárður; konungur gaf Þórólfi langskip gott með reiða öllum og lét búa ferð hans þaðan sem best. Síðan fór Þórólfur þaðan ferð sína, og skildust þeir konungur með hinum mesta kærleik: el rei, aquella tardor, va anar al nord, a Þrándheimur. Aleshores en Þórólfur li va demanar permís per anar-se'n al nord, al Hálogaland per a reclamar les donacions (aquí accep. 4: per a tenir cura de?) que li havia fet a l'estiu el seu parent en Bárður. El rei li ho va permetre i li va donar un missatge i jartegnir (objectes que servien com a prova que el portador realment venia, actuava o deia una cosa en representació d'un altre) ordenant que hom li lliurés al Þórólfur tot allò que en Bárður li havia donat i proclamant que aquella donació [d'en] Bárður s'havia fet amb el consentiment del rei i que auqest volia que es complís. El rei llavors va fer lendur maður en Þórólfur i li va concedir tots els càrrecs i exacccions (ingressos deguts, veislur) que en Bárður hagués tingut abans. També li va atorgar el dret a fer la finnferð, el viatge a la terra dels lapons, amb les mateixes condicions que abans havien valgut per al Bárður. El rei va donar al Þórólfur una bona nau llarga (langskip) amb tot el seu equipament i va fer preparar el viatge d'en Þórólfur d'allà al Hálogaland de la millor manera possible. Després, en Þórólfur va emprendre la seva travessia i el rei i ell es varen separar amb la major afecció
-
♦ vitja um e-ð ~ e-n: tenir cura (o: esment) d'algú ~ d'una cosa, ocupar-se d'algú ~ d'una cosa
-
Hann bauð hundraðshöfðingjanum að hafa Pál í varðhaldi og varna engum félaga hans að vitja um hann
-
Þá sagði Jónadab við hann: „Leggstu í rúmið og láttu sem þú sért veikur. Og þegar faðir þinn kemur til þess að vitja um þig skaltu segja við hann: Láttu Tamar, systur mína, koma og gefa mér að eta. Hún á að búa til matinn fyrir augum mínum og síðan et ég úr hendi hennar“
-
♦ vitja um net: anar a revisar una xarxa parada (per comprovar si hi ha peixos dedins)
-
5. (hegna) castigar algú ~ una cosa (punir)
-
þá mun ég vitja afbrota þeirra með vendinum og misgjörða þeirra með plágum:
aleshores castigaré amb la verga llurs transgressions (faltes) i amb plagues (flagells) llurs malifetes (iniquitats)
-
Þeir hafa grafið honum djúpa gröf eins og á dögum Gíbeu. Drottinn minnist sektar þeirra, vitjar synda þeirra:
li han cavat un clot pregon, com als dies de Gabaà! El Senyor recordarà llur culpa i castigarà llurs pecats
-
vitjana·skrá <f. -skrár (o: -skráar), -skrár>:
-
<INFORM> registre m d'accessos
-
vitjun <f. vitjunar, vitjanir>:
-
visitació f
-
◊ Jóséphus hinn fróði segir hann hafa verið fyrirmann allra annarra í fjórum hlutum: siðarhaldi kennimannsskapar, skǫrungleik hertogadœmis, vitjan spáleiksanda <= spádómsanda, in visitatione spiritus prophetiae, prophetici spiritus>, ríkleika gulls og silfrs — Mortuo Simone, qui ultimus quinque filiorum Mathathiae Asamonaei dux, et sacerdos fuerat in Iudaea, successit ei filiuis eius Joannes, cognomine Hircanus a deuictis Hircanis (1 Machab. XVI), quem Iosephus in tribus commendat, in religione sacerdotii, in strenuitate ducatus, et quia uir propheta erat (Petri Comestoris Historia scholastica, Libri Machabaeorum, cap. II) — Qui maximue his tribus rebus dignus a deo iudicatus est: magistratu populi, principatu sacerdotii et praedicatione prophetiae. Nam deus cum eo erat, et futurorum praescientiam ei donauit. Ita enim cognoscebat et praedicabat, ut etiam de duobus filiis praediceret, quod rerum domini non diutius permanerent (Flauii Iosephi, Antiquitatum Iudaicarum liber tredecimus, pàg. 18): en Iosephus l'erudit diu que [en Joan Hircà] sobresortia per damunt de tots els altres en quatre coses: en la pràctica escrupolosa del sacerdoci, en la preeminència del seu comandament, en el rapte profètic (lit.: en la visita de l'esperit profètic) i en l'abundància d'or i argent
(vocabulari: #1. siðarhald: Hàpax legòmenon. En Baetke 19874, pàg. 532, no l'inclou pas al seu diccionari. Es tracta d'una encunyació per a traduir al norrè occidental antic el llatí: religio, igual que kennimannsskapr -que no és cap hàpax- ho és per a traduir el llatí sacerdotium
; #2. skǫrungleiki: Calc emprat per a traduir el llatí strenuitas en el sentit de preeminència
; #3. hertogadœmi: Calc emprat per a traduir el llatí ducatus en el sentit de comandament o potser govern, ja que en Joan Hircà era στρατηγός / dux, un càrrec equivalent al de governador civil i militar, al qual encara afegia el càrrec de summe sacerdot
; #5. ríkleiki:
Ni el text d'en Pere Comestor ni el text d'en Flavi Josep no inclouen aquesta quarta característica d'en Joan Hircà que podria haver sonat *in magna copia et auri atque argenti, in immensa ui et auri atque argenti, in magnis opibus auri argentique, in auri et argenti multis ac magnis pecuniis o quelcom de semblant. Cf. en Flavi Josep, La guerra jueva, llibre I, cap. 2,5 [61], pàg. 89: Aquest [Hircà] obrí la tomba de David, que fou el més ric dels reis, i en tragué més de tres mil talents: amb tres-cents convencé Antíoc que alcés el setge i amb la resta fou el primer jueu a pagar mercenaris.
La menció de la riquesa d'en Joan Hircà, que no consta pas al text d'en Pere Comestor, podria procedir del text del Primer llibre dels Macabeus 16:11-12: ¹¹Et Ptolemaeus filius Abobi constitutus erat dux in campo Iericho, et habebat argentum et aurum multum: ¹²erat enim gener summi sacerdotis.
A les Antiguitats jueves, llibre IX s'hi pot llegir que et multum argenti, multumque auri largitus est (repassar i acabar)
)
-
◊ sem Balam heyrir þenna framburð Butra, hugsar hann með sjálfum sér, hversu falsliga er átrúnaðr bǫlvaðra skurgoða, en styrk ok mikil trúa kristinna manna, hvar fyrir hann kemst við í sínu hjarta fyrir vitjan heilags anda, því at allsvaldandi guð hefir hann fyrirætlat sinni miskunn fyrir þann velgerning, er fyrr var greint at hann góðmannliga framdi við Nemes hertuga, þá er hann var í valdi Agulandi ok dœmdr af honum til dauða. Því bíðr hann optligri bœn til guðs leyniliga meðr viðkomnu hjarta, sem hér má heyra: »Þú hinn hæsti faðir almáttigi guð, er kristnir menn makliga dýrka ok vegsama, ek játti þik vera konung allra veralda ok skapara allra hluta; ok meðr því at ek trúi senniliga, at þeir hlutir, sem nú hefir ek heyrt, hafa nú orðit fyrir þinn krapt móti líkendum, at fáir menn stigi yfir svá mikinn fjǫlda, þá bið ek þína hina mildustu ástsemd, at eigi komi yfir mik syndugan ógurlig þín reiði eptir mínum makligleikum, heldr bíð þú mín miklu þolinmœði, ok lát eigi fyrr mína ǫnd takast brott ór líkamanum, en ek er skírðr ok þér signaðr«. Svá segir hann meðr társtokknum augum, hverja bœn guð heyrir gjarna ok lætr fyllast eptir því sem síðar birtist í sǫgunni: quan en Balam va sentir aquest informe d'en Butra, va pensar per a si mateix la falsedat que era la fe en els maleïts ídols i [alhora,] la força i la grandesa de la fe dels cristians, per la qual cosa estigué en condicions, en el seu cor, de rebre la visitació de l'esperit sant, per tal com Déu totpoderós l'havia predestinat a la seva misericòrdia per la bona obra que s'ha esmentat adés i que ell havia fet bonhomiosament (com s'esqueia a un home probe) amb el duc Nemes quan aquest va estar en poder de l'Agulandus i aquest l'havia condemnat a mort. Per això[, en Balam ara] en secret adreçava a Déu una pregària freqüent amb cor anhelant que es pot sentir a continuació: “Tu, pare altíssim, Déu totpoderós, que els cristians adoren i honoren merescudament, confesso (reconec, accepto) que tu ets el rei de tot lo món i el creador de totes les coses; i per tal com crec vertaderament que les coses de les quals he sentit a parlar, han succeït pel teu poder contra [tota] probabilitat, [i en concret,] que pocs homes han vençut sobre una tan gran multitud, demano del teu amor clementíssim que la teva terrible ira no caigui sobre mi, pecador, pel que em mereixo, ans espera'm amb gran paciència, i no deixis pas que el meu esperit abandoni el meu cos abans d'ésser primsenyat i batejat (o batejat i consagrat [a tu]?)”. Així deia amb ulls inundats de llàgrimes, la qual pregrària Déu va sentir de grat i va fer que es complís tal i com es revelarà més endavant d'aquesta història
-
◊ Baldvini konungr veitti Sigurði konungi ágæta veizlu ok ǫllu liði hans. Ok er þeir sátu einn dag báðir samt, konungarnir, með mikilli gleði ok skemmtan margháttaðri, þá mælti Baldvini konungr: „Vér hǫfum spurt til margra stórvirkja ok ágætra hluta, er gerzt hafa í yðrum ferðum, herra Sigurðr konungr! er oss mikil gleði á yðvarri kvámu hingat í land várt; hafið þér sem ek vænti aflat yðr guðs miskunnar ok sáluhjálpar, en veitt oss veraldliga sœmd með vitjan yðvarrar tignar. Nú skulum vér þarímót veita yðr virðing framar en nǫkkurum ǫðrum hǫfðingja, þeim sem higat hefir sótt á várum dǫgum. Þiggið af oss einnhvern þann hlut, sem yðr sýnist bæði sjálfum yðr mest sœmd ok landi yðru virðulig tign“ — Rex Balduinus regi Sigurdo omnibusque eius militibus splendidum conuiuium apparauit. Aliquo die, cum ambo reges magno gaudio uariaque oblectatione exhilarati, una considerent, [ait] rex Balduinus: „De multis ingentibus facinoribus et rebus praeclare gestis, quas in itineribus tuis, domine rex Digurde, perpetrasti, edocti, magnopere de tuo in hanc terram aduentu nobis gratulamur, at quem arbitremur et ipsum tibi diuinam opem et animae salutem conciliasse, et nobis honorem aduento maiestatis tuae praebuisse; quare tibi uicissim honorem ante omnes alios principes, qui nostra aetate huc uenerunt, praestabimus; accipe, a nobis, quaeso, rem aliquam, quam et ipsi tibi maximo honori, et patriae tuae insignis gloriae monumentum futuram existimes”: el rei Balduí va oferir al rei Sigurðr i a tot el seu seguici un magnífic banquet. I quan, un dia, els dos reis seien plegats [a taula] amb gran alegria i variades distraccions, el rei Balduí li digué: “Hem sabut de les moltes gestes i de les magnífiques coses que vós heu dut a terme en els vostres viatges, rei senyor Sigurðr. La vostra vinguda aqu&3237; al nostre regne ens és una gran alegria. Us haveu merescut, com suposem, la misericòrdia de Déu i un ajut per a la salvació eterna de la vostra ànima i a Nós ens heu fet honor secular amb la visita de la vostra honorable Altesa. Ara, Nós, en contrapartida, us farem una distinció major que la que hem fet a alguns altres prínceps (hǫfðingjar) que han vingut fins aquí en els nostres dies (durant el nostre regnat). Preniu (Accepteu) de nosaltres qualsevol cosa que us sembli que us hagi de reportar a Vós mateix el màxim honor i al vostre regne una honorable distinció”
-
Séu þeir eigi sendir þér sem vitjun frá Hinum hæsta skalt þú eigi leggja þér þá á hjarta
si no et són enviats com a visita de l'Altíssim, no te'ls posis al cor
ἐὰν μὴ παρὰ ὑψίστου ἀποσταλῇ ἐν ἐπισκοπῇ
-
Hegðið yður vel meðal heiðingjanna, til þess að þeir, er nú hallmæla yður sem illgjörðamönnum, sjái góðverk yðar og vegsami Guð á tíma vitjunarinnar
Comporteu-vos bé entre els pagans, a fi que aquells que ara us calumnien com a malfactors, vegin les vostres bones obres i glorifiquin Déu el dia de la visita
δοξάσωσιν τὸν θεὸν ἐν ἡμέρᾳ ἐπισκοπῆς
-
♦ vitjun Maríu meyjar: <RELIG> la visitació de la Mare de Déu
-
vitjunar·dagur <m. -dags, -dagar>:
-
1. <GEN> dia m de visites
-
2. <RELIG> (dagur hegningarinnar / hegningardagur, dagur uppgjörsins) dia m de la visitació (dia del càstig, dia de passar comptes) (tempus ~ dies visitationis, ὁ καιρὸς ~ ἡ ἡμέρα τῆς ἐπισκοπῆς, ʝōm ~ ʕēθ pəqudˈdāh / יוֹם פְּקֻדָּה ~ עֵת פְּקֻדָּה)
-
3. <RELIG> (dagur heimsóknar Maríu mey til Elísabetar frænku sinnar) dia m de la visitació (de la Mare de Déu a la seva cosina Elisabet. Antigament, el dos de juliol, actualment, el 31 de maig) (dies ~ festum Visitationis [beatae] Mariae [uirginis], ἡ ἡμέρα ~ ἡ ἑορτὴ τῆς ἐπισκέψεως τῆς [μακαρίας παρθένου] Μαρίας)
|
Fins al segle XVIII, amb el terme vitjanardagr Maríę, vitjunardagur Maríu es va designar el dia de la Visitació de la Mare de Déu en islandès. A partir del segle XVIII, aquest terme fou substituït pels actuals Þingmaríumessa o Maríumessa hin nýja. |
|
|
|
|
-
vitjunar·tími <m. -tíma, no comptable>:
-
1. <GEN> horari m de visites (→ heimsóknartími)
-
2. <RELIG> (tími hegningarinnar / hegningartími, tími uppgjörsins) temps m de la visitació (temps del càstig, temps de passar comptes) (→ vitjunardagur)
-
◊ far nú og leið fólkið þangað, sem ég hefi sagt þér, sjá, engill minn skal fara fyrir þér. En þegar minn vitjunartími kemur (bə-ˈʝōm pɔ̆qəˈδī ~ בְּיוֹם פָּקְדִי: ū-βə-ˈʝōm pɔ̆qəˈδī ū-φāqaδˈtī ʕălēi̯-ˈhɛm ħatˁtˁāʔˈθ-ām, וּבְיוֹם פָּקְדִי, וּפָקַדְתִּי עֲלֵהֶם חַטָּאתָם), skal ég vitja (ū-φāqaδˈtī, , וּפָקַדְתִּי) synda þeirra á þeim: vés ara i condueix el poble al lloc que t'he dit, guaita, el meu àngel t'anirà al davnt. Però quan arribi el dia de la meva visita, els castigaré per llur pecat
-
Rannsaka sjálfan þig áður en til dóms kemur, þá mun þér fyrirgefið á vitjunartíma
Examina't tu mateix abans del judici, i a l'hora de la visitació seràs perdonat. BMonts. "a l'hora de la investigació"; BInterc.: "quan arribi el moment de passar comptes"
καὶ ἐν ὥρᾳ ἐπισκοπῆς εὑρήσεις ἐξιλασμόν
-
Þeir munu leggja þig að velli og börn þín sem í þér eru og ekki láta standa stein yfir steini í þér vegna þess að þú þekktir ekki þinn vitjunartíma“
et rebatran a terra a tu i els teus fills que són dintre teu, i no deixaran pedra sobre pedra,, perquè no has reconegut el temps en què eres visitada
ἀνθ’ ὧν οὐκ ἔγνως τὸν καιρὸν τῆς ἐπισκοπῆς σου
-
♦ þekkja (o: skilja) ekki sinn vitjunartíma: <LOC FIG> no entendre quan ha passat el moment decisiu d'actuar, no comprendre que el moment d'actuar ja ha passat
-
vitkast <vitkast ~ vitkumst | vitkaðist ~ vitkuðumst | vitkast>:
-
posar enteniment, prendre coneixement
-
◊ takið eftir, þér hinir skilningslausu meðal lýðsins
og vitgrönnu, hvenær ætlið þér að vitkast (ɕāˈχal ~ שָׂכַל: māˈθai̯ taɕˈkīlū, מָתַי תַּשְׂכִּילוּ)?: pareu esment [d'una vegada] (pareu atenció), vosaltres, els estúpids entre la gent i curts d'enteniment (= gent estúpida i curta d'enteniment), quan penseu posar enteniment (quan voleu tornar-vos entenimentats)?
-
◊ því að eftir að ég hafði snúið mér frá þér, gjörðist ég iðrandi, og eftir að ég vitkaðist (ʝāˈδaʕ ~ יָדַע: wə-ʔaħăˈrēi̯ hiu̯wāδəˈʕ-ī sāφaqˈtī ʕal־ʝāˈrēχ, וְאַחֲרֵי הִוָּדְעִי, סָפַקְתִּי עַל-יָרֵךְ), barði ég mér á brjóst. Ég blygðast mín, já, ég er sneyptur, því að ég ber skömm æsku minnar": car, després d'haver-me apartat de tu, me n'he empenedit, i després d'haver pres coneixement (d'haver posat enteniment), m'he picat al pit. M'avergonyeixo de mi, sí, i estic confús, car porto l'oprobi de la meva joventut
-
vitki <m. vitka, vitkar>:
-
mag (o: màgic) m (home versat en les arts màgiques)
-
◊ 32. Haki var Hvæðno ǀ hóti beztr sona, ǁ enn Hvæðno var ǀ Hiorvarðr faðir, ǁ Heiðr oc Hrossþiófr ǀ Hrímnis kindar: 32. Dels fills de la Hæðna, en Haki fou, i de molt, el millor, i el pare de la Hæðna fou en Hjǫrvarðr, la Heiðr i en Hrossþjófr [són] del llinatge d'en Hrímnir.
-
◊ 33. Ero vǫlor allar ǀ frá Viðólfi, ǁ
vitcar allir ǀ frá Vilmeiði, ǁ
enn seiðberendr ǀ frá Svarthǫfða, ǁ
iǫtnar allir ǀ frá Ymi komnir: 33. Totes les volves descendeixen d'en Viðólfr, tots els fetillers d'en Vilmeiðr, i els faedors del seid d'en Svarthǫfði - tots els ètuns descendeixen de n'Ymir
-
◊ Loki qvað:
24.
‘Enn þic síða ǀ kóðo Sámseyo í, ǁ
oc draptu á vétt sem vǫlor; ǁ
vitca líki ǀ fórtu verþióð yfir, ǁ
oc hugða ec þat args aðal’: En Loki va dir: 24. ‘Doncs contaven que tu havies fet el seid a l'illa de Sámsey i hi havies picat el timbal com fan les volves. Anaves pel món amb la forma d'un bruixot (d'un mag) i considerava [i considero] que això és la natura d'un pervertit (vocabulari: #1. vétt: hàpax legòmenon. Fritzner III (1896), pàg. 927 llegeix vett amb e breu i remet a l'entrada vitt; a la pàg. 977 hi defineix aquest substantiu, al qual atribueix gènere neutre, com a Trolddomsmiddel: vitt, n. Trolddomsmiddel (= vett Lok. 24); hafa í húsi sínu vitt eða blót Eiðsivaþingslǫg I,24; vitta vettr Yngl. 16.23; Finnur Jónsson 1931, pàg. 611, també llegeix vett amb e breu: vett, n, tryllemiddel, drepa á v., give sig af med trolddom (?), Lok 24. — Jfr vitt; pàg. 622: vitt, n, trolddomsredskaber, trolddom, v-a véttr, sejdkvinde, Yt 3.21. Jfr Arkiv XI, 11 f.; Sveinbjörn Egilsson 1860, pàg; 873, també llegeix el mot amb e breu: VETT, n.pl, veneficia, id. qu. vit, vitt: draptu á vett veneficia tetigisti, tractasti, contrectavisti, Æd. 24. Segons tot això, podem donar a la locució drepa á vétt (o: vett) sem vǫlor els significats de tocar el timbal [xamànic] com fan les volves o bé consagrar-se a la pràctica del seid (o: ocupar-se fent el seid; o: dedicar-se a practicar el seid) com fan les volves. #2. verþjóð: Finnur Jónsson 1931, pàg. 608, distingeix entre 1. verþjóð, f, menneske-folket, menneskene, fara v. yfir Lok 25, vefr v-ar Darr 1. i 2. verþjóð, f, ‘hav-folk’, oversættelse af det lat. submarini, Merl I 12.23; Sveinbjörn Egilsson 1860, pàg; 870, també, perè no pas en dues entrades sinó en una de sola. L'Sveinbjörn en dóna l'equivalent: VERÞJÓÐ, f., genus humanum, homines (ver, m., þjóð, AS. verþeoð, id.), Æd. 24; Nj. 158, 1. — 2) gens maritima (ver mare), Merl. 1,12. Pel que fa a mi mateix, interpreto el mot com a simple variant poètica de ver-ǫld i tradueixo en conseqüència)
-
◊ „Hvar annars ætti ég að vera?“ sagði vitkinn. „Vænt þykir mér um að þú manst ennþá eftir mér. Ekki er annað að heyra en að þú minnist flugeldanna með söknuði, og þá er þér þó viðbjargandi. Ok fyrir sakir afa þíns Tóka og vesalings Belladonu, skal ég verða vió ósk þinni“: “I on enlloc més hauria d'ésser?”, li va dir el mag, “M'agrada força que encara te'n recordis de mi. No se sent res més a dir que te'n recordes amb recança dels castells de focs, la qual cosa fa que no siguis un cas perdut. I en record del teu avi, en Took, i de la pobra Belladona, et concediré el teu desig” (l'original fa: “Where else should I be?“ said the wizard. “All the same I am pleased to find you remember something about me. You seem to remember my fireworks kindly, at any rate, and that is not without hope. Indeed for your old grandfather Took's sake, and for the sake of poor Belladona, I will give you what you asked for”)
-
◊ „Nei, takk! Ég kæri mig ekki um nein ævintýri. Að minnsta kosti ekki í dag. Nú var ég búinn að segja vertu sæll við þig og svo ekki meira með það! En þér er velkomið að líta inn einhvern tímann seinna – og fá þér tesopa. Já, hvenær sem þú vilt! Hvernig stendur á hjá þér á morgun! Já, komdu þá! En vertu nú bara sæll og blessaður.“ Og með það sneri hobbitinn sér á hæli og smeygði sér inn um kringlóttar grænar dyrnar og skellti þeim í lás svo snöggt sem hann þorði, án þess að sýnast of dónalegur. Því að vitkar voru nú einu sinni vitkar og best að fara varlega að þeim: “No, gràcies! No en vull saber res, d'aventures (Se me'n foten les aventures). Almenys no avui. Per avui ja m'he acomiadat de tu i prou d'aquesta conversa! Però estàs convidat a pegar un bot aquí quan vulguis i fer una tasseta de te. Sí, sigui quan sigui que vulguis! Que tal t'aniria demà mateix? Sí, vingues demà! Però ara, adéu-siau i a reveure“. I havent dit això el hòbbit va fer mitja volta i s'esmunyí endins de la seva porta verda i rodona, tancant-la tan ràpidament com va gosar per no semblar grosser. Perquè els mags al capdavall són mags i és millor anar prudentment (amb compte) amb ells (l'original fa: “Sorry! I don't want any adventures, thank you. Not today. Good morning! But please come to tea - any time you like! Why not tomorrow? Come tomorrow! Good-bye! " With that the hobbit turned and scuttled inside his round green door, and shut it as quickly as he dared, not to seen rude. Wizards after all are wizards”
-
vit·laus, -laus, -laust <adj.>:
-
1. (geggjaður, vitskertur & hrifinn & mjög ástfanginn) boig boja (foll, sense seny & profundament enamorat & enderiat per una cosa o àvid d'una cosa)
-
♦ ertu vitlaus?: que ets boig?
-
♦ e-ð gerir allt vitlaust: <LOC FIG> una cosa ho fa embogir tot
-
♦ vera vitlaus í e-ð: anar boig boja per una cosa (tenir una gran avidesa d'una cosa)
-
♦ vera vitlaus í e-n: estar boig boja per algð, anar boig boja per ella
-
♦ hann var vitlaus í hana: estava boig per ella, anava boig per ella
-
♦ verða vitlaus af e-u: tornar boig per una cosa (a conseqüència d'una cosa)
-
♦ verða vitlaus af æsingu á tónleikum: tornar boig d'excitació en els concerts
-
♦ verða vitlaus í e-ð: tornar boig boja per una cosa (tenir una gran avidesa d'una cosa)
-
♦ verða vitlaus í e-n: tornar boig boja per algú (enamorar-se'n)
-
♦ vitlausa beinið: <MED> colze m de[l] músic, cop m contra el nervi cubital (o: ulnar)
-
2. (ekki réttur, skakkur) equivocat -ada (erroni)
-
♦ vitlaust númer!: s'ha equivocat de número (no ha marcat el número correcte)
-
♦ ég tók vitlausa bók: he agafat el llibre equivocat, m'he equivocat de llibre
-
♦ það er vitlaus lykill: és la clau equivocada, no és la clau [que toca]
-
3. (heimskur) estúpid -a (beneit)
-
♦ ég er ekki eins vitlaus og þú heldur: no sóc tan beneit com creus
-
♦ vitlaus hugmynd: una idea estúpida
-
♦ það væri ekki svo vitlaust: no seria una cosa tan estúpida
-
vitlausra·hæli <n. -hælis, -hæli>:
-
<† eða PEJOR> manicomi m, asil m de llunàtics
-
vitlausra·spítali <m. -spítala, -spítalar>:
-
<† eða PEJOR> manicomi m, asil m de llunàtics
-
vit·leysa <f. -leysu, no comptable>:
-
1. (heimska, rugl) estupidesa f (niciesa, bestiesa, ximpleria, beneitura, doi)
-
♦ ekki er öll vitleysan eins!: l'estupidesa no té límits
-
♦ en sú vitleysa!: quina bajanada!
-
♦ hvaða vitleysa!: quina estupidesa!
-
♦ óskapleg vitleysa: una estupidesa terrible
-
♦ teyma e-n út í vitleysu: induir algú a cometre una estupidesa
-
2. (vitfirring) demència f (insanitat, follia, bogeria)
-
3. (villa, skekkja) disbarat m (espifiada, error, equivocació)
-
vit·leysingur <m. -leysings, -leysingar>:
-
estúpid m, idiota m, estúpida f, idiota f
-
vitleysu·kast <n. -kasts, -köst>:
-
atac m de bogeria
-
vit·maður <m. -manns, -menn>:
-
persona f intel·ligent
-
vitna <vitna ~ vitnum | vitnaði ~ vitnuðum | vitnað>:
-
1. <JUR> testimoniar (o: testimoniejar), donar testimoni
-
◊ ok þá verðr mikill ymr í herinum. Eptir þetta ganga fram þrír menn, Cebalinus, Metron ok Nichomachus, er fyrst hafði fengit njósn af svikunum ok vitna málit ok segja múginum hvernug hafiz hefir þessi úhœfa: a l'exèrcit es va aixecar una gran remor (rebombori), després del qual tres homes, en Cebalí, en Metró i en Nicòmac, el qual havia estat el primer en rebre informació de la traïció, varen donar fe del fet i contaren a la multitud com s'havia iniciat aquella infàmia (forfet, crim infame)
-
♦ vitna gegn e-m fyrir rétti: testificar contra algú en judici
-
♦ vitna e-ð undir e-n: posar algú per testimoni d'una cosa
-
◊ Gunnar fór með öllu sem fyrir hann var lagt og var á Höskuldsstöðum um nótt og fór þaðan ofan eftir dal og kom á næsta bæ hjá Hrútsstöðum. Þar lét hann falt smíðið og seldi þrjá smíðisgripi. Bóndi fann að á var smíðinu og kallaði fals í. Héðinn réð þegar á bónda. Það var sagt Hrúti og sendi hann eftir Héðni. Hann fór þegar á fund Hrúts og hafði þar góðar viðtökur. Skipaði Hrútur honum gegnt sér og fór orðtak þeirra sem Njáll gat til. Þá sagði Hrútur honum hversu upp skyldi taka málið og stefndi fyrir málinu en hann mælti eftir og stefndi rangt. Þá brosti Hrútur og grunaði ekki. Þá mælti hann að Hrútur skyldi stefna í annað sinn. Svo gerði Hrútur. Héðinn stefndi þá í annað sinn og stefndi þá rétt og vitnaði undir förunauta sína að hann stefndi handseldri sök Unnar Marðardóttur. Hann fór til svefns um kveldið sem aðrir menn: en Gunnar va procedir atenint-se en tot al que en Njáll li havia indicat abans que fés. Va fer nit a Höskuldsstaðir, d'on [l'endemà] va anar baixant per la vall [de Laxárdalur] fins a arribar al mas que quedava més a prop de Hrútsstaðir. Aquí va oferir a la venda les peces de forja i en va vendre tres. El bóndi va reparar que a la mercaderia venuda hi havia tares i va cridar que hi havia frau. En Héðinn va atacar immediatment el bóndi. Aquest fet es va dir al Hrútur, el qual va fer anar a cercar en Héðinn. Aquest va anar immediatament a veure en Hrútur i hi fou molt ben rebut. En Hrútur el va fer seure al seu davant i la conversa que mantingueren va anar com en Njáll havia previst. Llavors en Hrútur li va dir com s'havia de presentar la demanda judicial i el tenor de la citació i en Héðinn el va repetir i en fer-ho va fer moltes de faltes. En Hrútur, en sentir-lo, va somriure i no va sospitar res. Llavors en Héðin li va dir que repetís la citació i en Hrútur així ho va fer. En Héðinn la va tornar a repetir per segona vegada i [aquesta vegada] la va repetir correctament i va nomenar els seus acompanyants testimonis que acabava de fer la citació en la demanda (causa) judicial de l'Unn Marðardóttir que aquesta li havia transferit mitjançant una encaixada de mà. Aquell vespre se'n va anar a dormir igual que [tots] els altres
-
◊ hvert mál, er vitnat er undir mann (ɔ: hvervitna þar sem mál er vitnat undir mann), ok svá þó at eigi sé vitnat, hvárt sem maðr hefr heldr sét á eða heyrt, þá skal hann vera skyldr til at bera þat vitni, lǫgliga til kvaddr af réttaranum. En ef hann vill eigi bera, þá skal sakaráberi krefja hann þess vitnisburðar. En ef hann vill eigi enn bera heldr en áðr, þá er hann sekr mǫrk silfrs, hálft konungi, en hálft þeim er sœkir (ɔ: þá er hann sekr mǫrk silfrs við konung). En svá skal hann bera þat vitni, er hann er eigi nefndr til, at hann skal bera viðrvist sína, eptir því sem framast sá hann eða heyrði. Síðan dœmi lǫgmaðr ok dómsmenn, hversu lǫgligt þeim þykkir þat vitni vera. En sá er vitna þarf, skal halda þeim kost allan Ubicumque actionis cuiusdam quis testis esse iussus fuerit, etiam, si non fuerit in antecessum compellatus, de re siue uisu siue auditu percepta a iudice rite citatus caueat tergiuersetur testimonium ferre. Qui uero contumaciter tergiuersatus fuerit ferre testimonium, id actor eum poscat. Si nihilominus contumax porro maneat marcam argenti regi pendat. De negotio autem, cui peragendo praesentem se quis stitit etiamsi non antestatus, testari tenetur quaecunque praesens uel uidens uel audiens penitissime nouerit. Talis testimonii ualor, quanti, ualeat, quatenus cum lege consentit, e iudicis ipsiusque assessorum iudicio aestimetur (Codi Johanneu. Kaupabálkr. Cap. XIII: Ef maðr vill eigi vitni bera: sempre que el jutge cridi un home, de manera conforme a la llei, a testificar, aquest estarà obligat a fer-ho si el fet ha estat posat sota el seu testimoniatge i un home també estarà obligat a testificar el que més aviat hagi vist o sentit, encara que això no hagi estat posat sota el seu testimoniatge. I si no vol testificar, la part actora (sakaráberi, persecutor rei, actor rei, actor causae) exigirà d'ell que presti aquest testimoniatge. I si llavors continua, com abans, sense voler-ho fer, incorrerà en una sanció d'una marca d'argent, la meitat per al rei i l'altra meitat per a la part actora. En el cas que l'home no hagi estat nomenat testimoni d'un fet, en donarà testimoni de manera que doni fe de la seva presència [en el moment i el lloc del fet o dels fets] en la mesura que (fins allà on) hi hagi vist o sentit quelcom, i tot seguit, que el lǫgamðr i els cojutges dictaminin fins a quin punt (si) aquest testimoniatge els sembla ésser legalment vàlid a tots els efectes. I el qui ha de menester testimonis, els ha de rescabalar de totes llurs despeses (vocabulari: #1. hvert mál, er: En Baetke 19874, pàg. 401, no dóna pas entrada a una conjunció temporal hvert mál, er ‘sempre que, cada vegada que’. Per a una formulació semblant, cf. l'Egils saga Skalla-Grímssonar, cap. LX,44: En hvert mál, er maður skal dæma, verður að líta á tilgerðir; eg mun nú," segir Arinbjörn, "hafa Egil með mér í nótt heim í garð minn ‘«sempre que s'hagi de dictar sentència [en una causa], s'ha de mirar pels motius [i tenir-los en compte]. Ara», va dir l'Arinbjörn, «m'emportaré l'Egil al meu mas per aquesta nit»’. Sobre el mot tilgerðir d'aquest passatge, en Finnur Jónsson 1894, pàg. 199, comenta: 17. tilgerðir, „alle in betracht kommenden umstände“ nicht nur die eig. schuld, sondern auch die motive. Considero, doncs, que el mot mál aqué pot tenir tant el significat (richtige, geeignete) Zeit, Zeitpunkt, com el significat Sache, Angelegenheit o Rechtssache, Rechtshandel, Prozeß. . Tradueixo a partir de la variant hvervitna þar sem mál er, però donant a hvervitna un significat temporal i no local com va fer el traductor al llatí: quandocumque, quotiescumque en lloc de ubicumque)
-
♦ vitna fyrir rétti: declarar en judici
-
♦ vitna um e-ð: donar fe d'una cosa
-
2. (nefna e-ð sem stendur skifað) citar (esmentar quelcom que està escrit)
-
♦ vitna [frjálslega] í e-ð ~ e-n: citar [lliurement] una cosa ~ algú
-
◊ hann vitnar í Jobsbók við upphaf sögu sinnar: a l’inici de la seva biografia cita el Llibre d'en Job
-
◊ enda vitnuðu þeir í fornsögur og rímur ef þeir fengu brennivín: ...que, per un altre cantó, eren capaços de citar les antigues sagues i ls rímur si hom els donava aiguardent
-
♦ vitna í bók eftir e-n: citar un llibre d'algú
-
♦ vitna til e-s: citar algú, fer referència a algú
-
◊ fjölföldun skýrslunnar er leyfileg sé vitnað til upphafsmanns: la reproducció de l’informe és permesa si se’n cita l’autor
-
vitna·framburður <m. -framburðar, -framburðir>:
-
declaració (o: deposició) f testimonial (o: testifical), declaració f de testimoni
-
vitna·leiðsla <f. -leiðslu, -leiðslur. Gen. pl.: -leiðsla o: -leiðslna>:
-
presa f de declaració als testimonis, audiència f de testimonis, interrogació f testifical
-
vitna·skylda <f. -skyldu, no comptable>:
-
deure m (o: obligació f) de testimoniar, obligació f de comparèixer com a testimoni
-
vitna·skýrsla <f. -skýrslu, -skýrslur. Gen. pl.: -skýrslna>:
-
informe m testimonial (o: testifical)
-
vitna·stefna <f. -stefnu, no comptable>:
-
citació f de testimonis
-
vitna·stúka <f. -stúku, -stúkur. Gen. pl.: -stúkna o: -stúka>:
-
banc m dels testimonis, estrada f dels testimonis
-
vitna·sönnun <f. -sönnunar, -sannanir>:
-
prova f testifical
-
vitna·vernd <f. -verndar, no comptable>:
-
protecció f de testimonis
-
vitnaverndar·áætlun <f. -áætlunar, -áætlanir>:
-
programa m de protecció de testimonis
-
vitnaverndar·úrræði <n. -úrræðis, -úrræði>:
-
mesura f de protecció de testimonis
-
♦ almenn vitnaverndarúrræði: <JUR> mesures f.pl generals de protecció de testimonis
-
vitneskja <f. vitneskju, no comptable>:
-
coneixement m, notícia f (informació que hom té d'uns fets, d'algú etc.)
-
♦ fá vitneskju um e-ð: assabentar-se d'una cosa, prendre coneixement d'una cosa
-
♦ fá vitneskju um ráðagjöð e-s: assabentar-se del complot d'algú
-
♦ gera e-ð án vitneskju e-s: fer una cosa sense el coneixement d'algú
-
♦ hafa vitneskju um e-ð: tenir coneixement d'una cosa
-
♦ samkvæmt minni vitneskju: fins allà on arriben els meus coneixements, fins allà on jo sé
-
vitni <n. vitnis, vitni>:
-
1. <JUR & GEN> testimoni m & f (→ vottur)
-
♦ bera vitni [í rétti] um e-ð: <JUR> donar testimoni [en judici] d'una cosa, atestar una cosa [en judici]
-
♦ ég kalla Guð því til vitnis!: <LOC FIG> [hi] poso a Déu per testimoni!
-
♦ hafið þér vitni?: Que té cap testimoni? Que té testimonis?
-
♦ hafa vitni að e-u: tenir un testimoni d'una cosa
-
♦ leiða vitni: <JUR> presentar un testimoni
-
♦ ég er með vitni: tinc un testimoni
-
♦ framburðir vitna[nna]: les declaracions dels testimonis
-
♦ í vitna viðurvist: en presència dels testimonis
-
♦ nöfn vitnanna: els noms dels testimonis
-
♦ vera vitni að broti: ésser testimoni m & f presencial [dels fets]
-
2. (vitnisburður) testimoniatge m (declaració de testimoni)
-
vitnis·burður <m. -burðar, -burðir>:
-
1. <JUR> testimoni m, testimoniatge m, declaració (o: deposició) f testimonial (o: testifical), declaració f de testimoni
-
2. (námseinkunn) notes f.pl escolars (full de qualificacions escolars)
-
<†>
vitnis·örk <f. -arkar, no comptable>:
-
<RELIG> arca f de l'aliança (→ sáttmálsörk)
-
vit·orð <n. -orðs, no comptable>:
-
coneixement m, notícia f (que hom té d'uns fets, d'algú etc.)
-
♦ á fárra manna vitorði: <LOC> conegut -uda de poca gent
-
♦ e-ð er á [allra] vitorði: <LOC FIG> una cosa és del domini públic, una cosa és coneguda (o: sabuda) de tothom
-
♦ vera í vitorði um e-ð: <LOC FIG> tenir coneixement d'una cosa, estar al corrent d'una cosa
-
♦ vera í vitorði við e-n (o: með e-m): <LOC FIG> obrar de connivència amb algú
-
vitorðs·maður <m. -manns, -menn>:
-
connivent m & f, còmplice m & f (persona que obra de connivència amb algú, que fa conxorxa amb ell esp. en un acte criminal)
-
♦ gera e-n að vitorðsmanni: convertir algú en el seu ~ en la seva cmplice
-
vitrast <vitrast ~ vitrumst | vitraðist ~ vitruðumst | vitrast ║ e-m>:
-
aparèixer-se a algú
-
◊ um nóttina vitraðist (rāˈʔāh ~ רָאָה: rāˈʔīθī ha-lˈlai̯lāh wə-hinnēh־ˈʔīʃ rɔˈχēβ ʕal־ˈsūs ʔāˈδɔm, רָאִיתִי הַלַּיְלָה, וְהִנֵּה-אִישׁ רֹכֵב עַל-סוּס אָדֹם) mér maður, sitjandi á rauðum hesti. Hann hafði numið staðar milli myrtutrjánna í dalbotninum og að baki honum voru rauðir, jarpir og hvítir hestar: de nit se m'aparegué un home, muntat en un cavall roig. Havia pres lloc al fons de la vall entre dues murtres. Al seu darrere hi havia altres cavalls roigs, bais i blancs
-
◊ er orrustan stóð sem hæst vitraðist (φαίνειν: γενομένης δὲ καρτερᾶς μάχης ἐφάνησαν τοῖς ὑπεναντίοις ἐξ οὐρανοῦ ἐφ᾽ ἵππων χρυσοχαλίνων ἄνδρες πέντε διαπρεπεῖς) andstæðingum Gyðinga sýn frá himni. Fimm glæstir menn sátu gullbeislaða fáka og fóru fyrir liði Gyðinga: però quan la batalla era al més aferrissada, va aparèixer una visió als enemics dels jueus. Cinc homes resplendents muntaven uns cavalls amb brides d'or. I aquells homes es varen posar al capdavant dels jueus
-
◊ hann hafði ráðið þetta með sér en þá vitraðist honum (φαίνειν: ἰδοὺ ἄγγελος κυρίου κατ’ ὄναρ ἐφάνη αὐτῷ) engill Drottins í draumi og sagði: „Jósef, sonur Davíðs, óttast þú ekki að taka til þín Maríu, heitkonu þína. Barnið, sem hún gengur með, er af heilögum anda: s’ho havia estat pensant quan se li aparegué en un somni un àngel del Senyor i li digué: “Josep, fill d'en David, no temis d'acollir la Maria, la teva promesa. L'infant que porta és de l'Esperit Sant
vitringur <m. vitrings, vitringar>: 1. <GEN> savi m, sàvia f
2. <RELIG>: [rei] mag m d'Orient
vitringarnir þrír frá Austurlöndum: els tres Reis Mags de l'Orient
-
vitrun <f. vitrunar, vitranir>:
-
1. (yfirskilvitleg sýn) visió f (aparició sobrenatural)
-
2. (draumsýn í svefni) aparició f (en somnis)
-
♦ fá vitrun í svefni: tenir una aparició en somnis
-
3. (opinberun) revelació f (epifania)
-
♦ fá guðdómlega vitrun: tenir una revelació divina
-
vit·rænn, -ræn, -rænt <adj.>:
-
1. (skynsamur, skynsamlegur) intel·ligent
-
♦ vitræn umræða um e-ð: un debat racional sobre una cosa
-
♦ vitrænn gerandi: <INFORM> agent m intel·ligent
-
2. (skilvitlegur, hugrænn) cognitiu -iva (propi de la cognició)
-
♦ vitræn geta: capacitat cognitiva (o: intel·lectual)
-
vit·skerðing <f. -skerðingar, no comptable>:
-
bogeria f, follia f
-
vit·skertur, -skert, -skert <adj.>:
-
boig boja, foll -a, que està malament del cap
-
vitsmuna·flótti <m. -flótta, no comptable>:
-
fuga f de cervells
-
vitsmuna·formgerð <f. -formgerðar, -formgerðir>:
-
estructura cognitiva
-
vitsmuna·frelsi <n. -frelsis, no comptable>:
-
llibertat f intel·lectual
-
vitsmuna·hyggja <f. -hyggju, no comptable>:
-
intel·lectualisme m
-
vitsmuna·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
intel·lectual
-
♦ vitsmunalegur þroski barnsins: el desenvolupament intel·lectual de l'infant
-
vitsmuna·leiðarvísir <m. -leiðarvísis, -leiðarvísar>:
-
mapa cognitiu
-
vitsmuna·leki <m. -leka, no comptable>:
-
fuga f de cervells
-
vitsmuna·líf <n. -lífs, no comptable>:
-
1. vida f intel·lectual
-
♦ tilfinninga- og vitsmunalíf: vida sentimental i vida intel·lectual
-
2. vida f intel·ligent
-
♦ vitsmunalíf í geimnum: vida intel·ligent en el cosmos
-
vitsmuna·líkanagerð <f. -líkanagerðar, -líkanagerðir>:
-
modelització cognitiva
-
vitsmuna·maður <m. -manns, -menn>:
-
persona f intel·ligent
-
◊ með styrk handar minnar hefi ég þessu til leiðar komið og með hyggindum mínum (ħɔ̆χˈmāh ~ חָכְמָה: ū-βə-ħāχəmāˈθ-ī (ū-βə-ħɔ̆χmāˈθ-ī), וּבְחָכְמָתִי), því að ég er vitsmunamaður (nəβuˈnōθī, נְבֻנוֹתִי): amb la força de la meva mà ho he dut a terme i amb la meva intel·ligència (prudència) car sóc un home intel·ligent
-
◊ enn sá ég undir sólinni, að hinir fljótu ráða ekki yfir hlaupinu, né kapparnir yfir stríðinu, né heldur spekingarnir (la-ħăχāˈmīm, לַחֲכָמִים) yfir brauðinu, né hinir hyggnu (la-nnəβoˈnīm, לַנְּבֹנִים) yfir auðnum, né vitsmunamennirnir (la-i̯ʝoδəˈʕīm, לַיֹּדְעִים) yfir vinsældinni, því að tími og tilviljun mætir þeim öllum: encara he vist sota el sol que els ràpids no decideixen la cursa ni els guerrers la guerra ni tampoc els savis el pa, ni els prudents (intel·ligents) les riqueses, ni els intel·ligents (els homes de saber) el favor, perquè el temps i l'atzar (les circumstànciesw) els encontren tots
-
vitsmuna·sálfræði <f. -sálfræði, no comptable>:
-
psicologia f cognitiva
-
vitsmuna·starf <n. -starfs, -störf>:
-
activitat f intel·lectual, treball m intel·lectual
-
vitsmuna·vanþroski <m. -vanþroska, no comptable>:
-
trastorn m del desenvolupament intel·lectual, <†> retard (o: endarreriment) m mental
-
♦ alvarlegur ~ miðlungs- ~ mikill ~ vægur vitsmunavanþroski: retard mental lleuger ~ moderat ~ sever ~ profund
-
vitsmuna·vera <f. -veru, -verur. Gen. pl.: -vera>:
-
ésser m intel·ligent
-
vitsmuna·vísindi <n.pl -vísinda>:
-
ciència cognitiva, cognitivisme m
-
vitsmuna·þroski <m. -þroska, no comptable>:
-
desenvolupament m intel·lectual
-
vits·munir <m.pl -muna>:
-
1. (hyggindi, vit) intel·lecte m, intel·ligència f (enginy, agudesa mental & aptitud, facultat & capacitat d'aprehendre, entendre, aprendre etc.)
-
◊ og þeir hugleiða það eigi, þeir hafa eigi vitsmuni (ˈδaʕaθ, דַעַת) og skilning (wə-loʔ־θəβūˈnāh, וְלֹא-תְבוּנָה) til að hugsa með sér:
-
◊ manninum verður hrósað eftir vitsmunum hans (lə-φī־ɕiχˈl-ō, לְפִי-שִׂכְלוֹ), en sá sem er rangsnúinn í hjarta, verður fyrirlitinn:
-
◊ góðir vitsmunir (ˌɕēχɛl־ˈŧōβ, שֵׂכֶל-טוֹב) veita hylli, en vegur svikaranna leiðir í glötun:
-
◊ af því að þú baðst um þetta, en baðst ekki um langlífi þér til handa eða auðlegð eða líf óvina þinna, heldur baðst um vitsmuni (hāˈβīn, הָבִין) til að skynja, hvað rétt er í málum manna, þá vil ég veita þér bæn þína:
-
◊ fátækur er virtur af vitsmunum sínum (ἡ ἐπιστήμη -ης, δι’ ἐπιστήμην αὐτοῦ), auðugur fyrir efni sín:
-
◊ en þegar ég spurði ráðgjafa mína hvernig þessu yrði til vegar komið kvaddi Haman sér hljóðs. Hann er maður sem í þjónustu vorri hefur sýnt mikla vitsmuni (ἡ σωφροσύνη -ης, σωφροσύνῃ παρ’ ἡμῖν διενέγκας), óbrigðula góðvild og órofa tryggð við oss og gengur oss næst að tign í ríkinu:
-
◊ þú skalt ávallt lofa Guð og biðja hann að greiða götu þína og láta allar gjörðir þínar og áform heppnast. Aðrar þjóðir skortir skilning (ἡ βουλή -ῆς, διότι πᾶν ἔθνος οὐκ ἔχει βουλήν). Það er Drottinn sjálfur sem veitir vitsmuni (πάντα τὰ ἀγαθὰ, ἀλλὰ αὐτὸς ὁ κύριος δίδωσιν πάντα τὰ ἀγαθὰ):
-
2. (skilningarvit) sentits m.pl (vista, oïda, gust, olfacte i tacte)
-
vit·stola <adj.inv.>:
-
boig boja (foll, dement, que no hi toca)
-
vittu:
-
2ª pers. sg. de l'imperatiu de → vita “saber”
-
vitund <f. vitundar, no comptable>:
-
1. (vitneskja) coneixement m (saber que hom té d'uns fets, d'una cosa etc.)
-
♦ án hans vitundar: sense que ell ho sabés, sense saber-ho
-
♦ án minnar vitundar: sense que jo ho sabés
-
♦ án míns vilja og vitundar: sense saber-ho i contra la meva voluntat
-
♦ mót betri vitund: contra la seva pròpia convicció
-
♦ ekki vitund <+ adj.>: gens ni mica, ni una miqueta <+ adj.>
-
◊ ég var ekki vitund hræddur: no vaig tenir gens ni mica de por, no vaig tenir ni una mica de por
-
2. (meðvitund) consciència f (ment)
-
♦ vekja e-n til vitundar um e-ð: desvetllar la consciència d'algú sobre una cosa
-
vitundar·laus, -laus, -laust <adj.>:
-
inconscient, sense coneixement, desmaiat -ada
-
♦ liggja vitundarlaus á gólfinu: estar ajagut -uda sense coneixement en terra
-
vitundar·leysi <n. -leysis, no comptable>:
-
estat m inconscient, manca f de consciència
-
♦ í vitundarleysi: en estat inconscient
-
vitundar·vakning <f. -vakningar, no comptable>:
-
conscienciació (o: sensibilització) f
-
vitur, vitur, viturt <adj.. Pl.: vitrir, vitrar, vitur>:
-
savi sàvia
-
vitur·lega <adv.>:
-
assenyadament, amb seny
-
♦ breyta viturlega: comportar-se assenyadament
-
♦ svara viturlega: respondre assenyadament
-
vitur·legur, -leg, -legt <adv.>:
-
assenyat -ada
-
♦ viturleg ráð: consells assenyats
-
♦ viturlegar ráðagerðir: plans assenyats
-
vitundar·leiki <m. -leika, no comptable>:
-
saviesa f, seny m
-
vitur·máll, -mál, -mált <adv.>:
-
que parla assenyadament
-
vía <f. víu, víur. Gen. pl.: vía>:
-
<ZOOL> viró m
-
♦ bera víurnar í e-ð ~ e-n: <LOC FIG>: 1. (reyna að krækja í pilt ~ stúlku, manga til við e-n) fer el borinot a un noi ~ a una noia; 2. (sækjast eftir e-m) borinotejar al voltant d'algú, fer la garangola a algú (Mall., Men.) (perseguint d'obtenir-ne alguna cosa)
-
vídd <f. víddar, víddir>:
-
1. (innanmál) amplària (o: amplada) f (unitat de mesura de superfície)
-
◊ þá mældi hann einnig dyravídd (ˈrɔħaβ ~ רֹחַב: wa-i̯ˈʝāmɔ̆δ ʔɛθ־ˈrɔħaβ ˌpɛθaħ־ha-ʃˈʃaʕar ˈʕɛɕɛr ʔamˈmōθ, וַיָּמָד אֶת-רֹחַב פֶּתַח-הַשַּׁעַר, עֶשֶׂר אַמּוֹת) hliðsins og var hún tíu álnir og vegurinn gegnum hliðið þrettán álnir: lavors amidà l'amplària de l'entrada de la porta i va fer deu colzades, i el camí a través de la porta, tretze colzades
-
◊ mættuð þið því geta skilið það með öllum heilögum hvílík er víddin (τὸ πλάτος -άτεος: ἵνα ἐξισχύσητε καταλαβέσθαι σὺν πᾶσιν τοῖς ἁγίοις τί τὸ πλάτος καὶ μῆκος καὶ ὕψος καὶ βάθος) og lengdin, hæðin og dýptin í kærleika Krists og fá að sannreyna hann: poguéssiu comprendre, per això, amb tots els sants quina és l'amplària i la llargària, l'alçada i la profunditat en la caritat del Crist i pervingueu a adverar-lo
-
2. (víðátta) extensió f [vasta] (superfície vasta, vastitud)
-
◊ sá fyrsti sem spekinni kynntist varð eigi fullnuma,
né heldur mun hinum síðasta auðnast það fremur.
Enda er hugsun hennar víðari en víddir hafsins ([πληθύνειν]: ἀπὸ γὰρ θαλάσσης ἐπληθύνθη διανόημα αὐτῆς) og ráð hennar dýpri en undirdjúpin: el primer que va fer la coneixença de la saviesa no va acabar de conèixer-la, ni tampoc reeixirà a fer-ho el darrer que la conegui. Car els pensaments de la saviesa són més vastos que les vastituds de la mar i els seus consells, més profunds que l'abís
-
3. (hlaupvídd) calibre m (diàmetre de canó d'arma de foc)
-
4. (víddartala, mælivídd) dimensió f (cadascuna de les magnituds físiques fonamentals)
-
5. (gagnavídd) perfilatge m(o: perfilació f) (anàlisi de perfils i/o del rendiment)
-
vídeó <n. vídeós, vídeó>:
-
vídeo m (→ myndband)
-
vídeó·leiga <f. -leigu, -leigur. Gen. pl.: -leigna o: -leiga>:
-
videoteca f (→ myndbandaleiga)
-
vídeó·list <f. -listar, no comptable>:
-
videoart m (→ myndbandslist)
-
vídeó·spóla <f. -spólu, -spólur. Gen. pl.: -spóla o: -spólna>:
-
cinta f de vídeo (→ myndbandsspóla; → segulnælda)
-
vídeó·tæki <n. -tækis, -tæki. Gen. pl.: -tækja; dat.pl.: -tækjum>:
-
[aparell m de] vídeo m (aparell reproductor de vídeos) (→ myndbandstæki)
-
◊ vitið þið hvernig á að stilla klukkuna á vídeótækinu mínu?: que sabríeu què s'ha de fer per sincronitzar o posar el rellotge del vídeo?
-
vídeó·upptökuvél <f. -upptökuvélar, -upptökuvélar>:
-
càmera f de vídeo, videocàmera f (→ myndbandsupptökuvél)
-
vídeó·verk <n. -verks, -verk>:
-
obra f de videoart (→ myndbandsverk)
-
vídeó·vél <f. -vélar, -vélar>:
-
càmera f de vídeo, videocàmera f (→ myndbandsupptökuvél)
-
víð <f. víðar, no comptable>:
-
Mot emprat actualment només en la locució:
-
♦ liggja á víð og dreif: <LOC FIG> estar escampat (o: haver-hi) una mica pertot
-
víða <adv. de → víður, víð, vítt>:
-
1. <GEN> àmpliament
-
◊ en þá er Ísland var víða byggt orðit, þá hafði maðr austrœnn fyrst lǫg út hingat ór Norvegi, sá er Úlfljótr hét, svá sagði Teitr oss, ok váru þá Úlfljótslǫg kǫlluð, — hann var faðir Gunnars, er Djúpdælir eru komnir frá í Eyjafirði, — en þau váru flest sett at því, sem þá váru Gulaþingslǫg eða ráð Þorleifs ins spaka Hǫrða-Kárasonar váru til, hvar við skyldi auka eða af nema eða annan veg setja. Úlfljótr var austr í Lóni — Islandiâ vero longè latéque habitatâ, vir quidam Norvegus, cui Ulfliotus nomen, huc ex Norvegia primus leges intulit, prout nobis narravit Teitus; indéque tum temporis Ulflioti Leges sunt nominatae. Ille erat pater Gunnaris, cui Diupdalensium, quae Eyiaffiordum incolit, familia originem debet. Erant verò pleraeque leges ad Golathingensium normam compositae, additis tamen è consilio Thorleifi sapientis, filii Hörda Caurii, nonnullis, quibus illae vel augerentur, vel minuerentur, vel quoque transponerentur. Ulfliotus ad orientem Loni erat: i quan Islàndia ja estava àmpliament poblada (o: poblada arreu), un noruec que es deia Úlfljótr va portar lleis per primera vegada a l'illa des de Noruega, tal i com ens va contar en Teitr, i, per això, aquestes lleis es digueren Lleis de l'Úlfljótr. L'Úlfljótr fou el pare d'en Gunnarr de qui descendeixen els habitants de la vall de Djúpadalr en el fiord d'Eyjafjǫrðr. I la major part d'aquestes lleis seguia el tenor de les lleis del Gulaþing, o bé s'hi havien seguit els consells d'en Þorleifr el Savi, el fill d'en Hǫrða-Kári, pel que fa a fer-hi afegiments o supressions o a formular una llei d'una altra manera. L'Úlfljótr vivia a llevant, a Lón (vocabulari: #1. austrœnn: Cf. en Wolfgang Golther 1892, pàg. 5: 21. austrǿnn, aus dem ostland (d.h. auch hier aus Norwegen) stammend; #2. Úlfljótslǫg: Cf. en Wolfgang Golther 1892, pàg. 5-6: 22. Über die Úlfljótzlǫg, die nach norwegischem muster (den Golaþingslǫg, d.h. nach dem für diejenigen norwegischen landschaften, welche auf der Insel Gol in Norþhǫrþaland zum gemeinsamen þing zusammentraten, giltigen gesetze) eingerichtet waren, vgl. Maurer, Quellenzeugnisse u. Island s. 49ff.; auf ihrer grundlage u. mit dem beirat des rechtskundigen Norwegers Þorleifr entwarf Úlfliótr das erste isländ. landrecht mit den durch die freistaatlichen isländ. zustände bedingten erweiterungen (viþ auca), weglassungen [p. 6] (af nema) u. abänderungen (annan veg setia); #3. austr í Lóni: L'Andreas Bussaeus, en la seva traducció llatina del 1733, pàgs. 16-17, interpreta -al meu entendre, erròniament- aquest sintagma com a: a l'est de Lón. En aquest significat caldria esperar més aviat un austr frá Lóni)
-
2. (á mörgum stöðum) a molts d'indrets
-
♦ fara víða: viatjar arreu (o: pertot)
-
♦ hér eru víða villur: hi ha errors pertot arreu
-
♦ koma víða við: <LOC>: 1. (á ferðalagi) visitar molts de llocs (o: molts d'indrets) [en un viatge]; 2. <FIG> abordar (o: tocar) molts de temes
-
♦ víða að: de totes parts
-
♦ víða að úr heiminum: de totes parts del món
-
♦ víða um lönd: arreu de molts de països, per molts de països
-
víðar¹:
-
nom. & ac. pl. f. forts de → víður, víð, vítt “ample -a; ampli àmplia”
-
◊ ég stend við í Efesus allt til hvítasunnu, því að mér hafa opnast þar víðar dyr og verkmiklar og andstæðingarnir eru margir: faré parada a Efes fins a la Pentecosta perquè se m'hi ha obert una porta ampla i propícia per a la meva activitat, i els [meus] adversaris són nombrosos
-
víðar² <adv.; grau comparatiu de → víða>:
-
1. <GEN> més àmpliament
-
2. (á fleiri stöðum) a més indrets
-
3. (áfram, ennfremur, lengra) que es continua fent, que continua, més encara
-
◊ 2. Tveir lugu svoddan falsmenn fyrst ǁ
fyrir Kaífas dómi; ǁ
af því hafði það út borist, ǁ
eftir fjölmennis rómi. ǁ
Þessir þó hafi heyrt og séð ǁ
herrans jarðteiknir fríðar, ǁ
lygin þeim betur gafst um geð. ǁ
Gengur svo enn til víðar: 2. Dos falsos testimonis mentiren d'antuvi davant el tribunal d'en Caïfàs. D'aquí [llur fals testimoni] s'estengué per la veu de la multitud (per la vox populi). Aquests [dos falsaris], per més que haguessin (havien) sentit i vist els bells miracles del Senyor, més s'estimaren la mentida. Encara continua passant així
-
víðara <adv.>:
-
variant de → víðar ‘a més indrets’
-
♦ e-r verður víðara við at koma: <LOC FIG> algú encara ha de passar per (o: anar a; o: recalar en; o: fer escala a) molts de més llocs
-
◊ síðan bar hún hann til lands, ok var hann þá kominn í ey þá, er Grímr átti fyrir at ráða. Sló hún þá á við hann glímu nokkurri, þar til honum gerði heitt. Skildi hún þá við hann, ok bað hvárt vel fyrir öðru. Ferr hún þá leiðar sinnar, því at hún kveðst víðara verða við at koma, en Þorsteinn fór heim til bæjar. Var þar fagnafundr með þeim bræðrum. Sat Þorsteinn þar um vetrinn í góðu yfirlæti: després, el va portar fins a terra, i aquesta era l'illa sobre la qual regnava en Grímr. Aleshores s'abraonà amb ell i forcejaren una estona fins que ell va tornar a entrar en calor. Llavors s'acomiadaren desitjant-se sort l'un a l'altre. Ella va seguir aleshores el seu camí, car li va dir que encara havia de recalar a molts més indrets. En Þorsteinn, però, es va dirigir al mas, a casa seva, i allà hi va trobar el seu germà i aquest fet fou motiu de gran alegria per a tots dos. En Þorsteinn hi va romandre tot l'hivern i l'hi tingueren en gran estima i consideració
-
◊ ok sem svá var komit hans máli, tekr hans til orða: ‘Ek hefi verit bundinn nú um stund, en nú vil ek lauss vera, ok þó mun ek eigi hlaupa út á sjóinn at bana mér.’ Ok er hann hafði þetta mælt, þá sat hann lauss hjá þeim á bryggjunum. Síðan sýndiz þeim sem hann tæki ór pungi sínum lítit af bleikju ok drægi þar á bryggjunni skip með ǫllum reiða þeim er til siglingar þarf at hafa, ok er þeim var minst ván, heyrðu þeir brest mikinn ok rugl í sjóinn ok á skip ok vindr upp segl, ok siglir þessi maðr í haf út. Skilr svá með þeim landsmǫnnum ok með Pero. Verðr hann víðara við at koma: quan la seva situació va haver arribat a aquest punt, en Perus va dir: ‘ara ja he estat fermat una estona, però ara vull quedar amollat, però no saltaré a dins la mar per matar-me’. I tan bon punt hagué dit això, es va trobar assegut i deslliurat devora els qui es trobaven al moll. Aleshores a aquests els va semblar com si ell es tragués de dins l'escarsella un bocinet de guix. Hi va dibuixar en terra del moll un vaixell amb tot el parament que cal per a poder-hi navegar, i quan els qui l'envoltaven menys s'ho pensaven, varen sentir un gran soroll i bombolleig dins l'aigua i vet ací que en Perus tenia una nau i ja hi era hissant-hi les veles. Aquest home es va fer-se a la mar i d'aquesta manera es van separar en Perus i els habitants del país. En Perus encara va passar per més indrets
-
víðast <adv.; grau superlatiu de → víða>:
-
1. <GEN> al més àmpliament
-
2. (á flestum stöðum) a la major part d'indrets
-
♦ víðast hvar: gairebé pertot
-
víðavangs·hlaup <n. -hlaups, -hlaup>:
-
<ESPORT> cros m, cursa f camp a través
-
víða·vangur <m. -vangs, -vangar>:
-
ple aire m [lliure]
-
♦ [úti] á víðavangi: en ple aire [lliure]
-
víðátta <f. víðáttu, víðáttur. Gen. pl.: víðátta>:
-
1. (geysistórt svæði, víðerni & breidd) vastitud (o: vastitat) f (gran extensió o superfície & immensitat & gran amplitud)
-
◊ því næst gaf Guð þeim Adami ok Evu skinnkyrtla, ok mælti við þau: „Með því at þit skǫmduzk nøktra lima, þá hylið ykkr nú með starfsísmóttum ok úgleðisklæðum, ok farið nú á víðáttu jarðar með annsamligu starfi, ok leitið ykkr fœzlu. Þó skulu þit hvílask í dauðligu faðmlagi jarðar ok snúask aptr náttúruliga í dauðlig efni, þar er þit váruð af tekin fyrir ǫndverðu.“ (Espill, cap. 47, pàg. 117): tot seguit, Déu va donar a l'Adam i a l'Eva kyrtlar de pell tot dient-los: “per tal com us heu avergonyit dels vostres membres nuus, tapeu-vos ara amb roba de fer feina i amb tristos vestits i marxeu per la vastitud de la terra amb ardu (penós) treball cercant-vos-hi el nodriment. Tanmateix descansareu en l'abraçada mortal de la terra per tornar, de manera natural, a la matèria mortal de la qual fóreu agafats al començament” (vocabulari: #1. starfsísmótt: En Baetke 19874, pàg. 600, no dóna pas entrada a aquest hàpax legòmenon del nostre text. Tampoc no dóna pas entrada als simples ísmótt o ísmátt. En Fritzner III (1896), pàg. 530b: starfsísmótt f. Arbeidsklæder, i tot seguit, cita aquest passatge. Ibíd. II (1891), pàg. 215a: ísmótt eller ísmátt, f. hvad man kryber, smyger ind i for dermed at bedække eller skjule sit Legeme; se ísmótt. Jvf. hǫfuðsmótt. Danès modern smutte; #2. annsamligr: En Baetke 19874, pàgs. 21 i 810, no dóna pas entrada a aquest altre hàpax del nostre text, que, atès el primitiu ǫnn només pot haver tingut el significat de mühsam, mühselig)
-
2. (umtak) extensió f (volum, mides, dimensions)
-
víðáttu·fælinn, -fælin, -fælið <adj.>:
-
agorafòbic -a
-
víðáttu·fælni <f. -fælni, no comptable>:
-
agorafòbia f
-
víðáttu·mikill, -mikil, -mikið <adj.>:
-
vast vast -a, extens -a, molt ample -a (mar, oceà, terres, ciutat)
-
◊ borgin var stór og víðáttumikil (gāˈδɔl, gəδɔˈlāh ~ גָּדֹל, גְּדֹלָה: wə-hā-ˈʕīr raħăˈβaθ ʝāˈδaʝim ū-ɣəδɔˈlāh, וְהָעִיר רַחֲבַת יָדַיִם, וּגְדֹלָה) en fátt fólk bjó í henni og ekki höfðu myndast nýjar fjölskyldur: la ciutat era gran i molt espaiosa, però hi vivia poca gent i no s'hi havien format noves famílies
-
◊ þegar þið komið þangað munuð þið hitta fyrir ugglaust fólk og landið er víðáttumikið (rəˈħaβ ʝāˈδaʝim ~ raħăˈβaθ ʝāˈδaʝim ~ רְחַב יָדַיִם ,רַחֲבַת יָדַיִם: wə-hā-ˈʔārɛsˤ raħăˈβaθ ʝāˈδaʝim, וְהָאָרֶץ רַחֲבַת יָדַיִם). Guð hefur fengið ykkur það í hendur, land þar sem ekki skortir neitt það sem til er á jörðinni: quan hi arribareu, hi trobareu una gent sense por (=desprevinguda, refiada) i el país és extens. Déu us l'ha posat a les vostres mans, un país, en el qual no hi manca res del que es pot trobar a la terra
-
◊ með eigin augum muntu sjá konunginn í ljóma sínum og sjá víðáttumikið land (mɛrˈħaq ~ מֶרְחָק: tirˈʔɛi̯nāh ˈʔɛrɛsˤ marħaqˈqīm, תִּרְאֶינָה, אֶרֶץ מַרְחַקִּים): amb els teus propis ulls veuràs el rei en la seva esplendor i [també ]hi veuràs una terra extensa
-
◊ hún fór með þá um Rauðahafið og leiddi þá gegnum víðáttumikil (πολύς πολλή πολύ: καὶ διήγαγεν αὐτοὺς δι᾽ ὕδατος πολλοῦ) vötn: els va acompanyar a través de la Mar Roja, i els dugué a través de les vastes aigües
-
♦ hið víðáttumikla haf: el vast oceà
-
víðerni <n. víðernis, víðerni>:
-
vastitud f (regió extensa o vasta i oberta)
-
♦ í víðerni (o: víðernum) óbyggðanna ~ öræfanna: a la vastitud de les regions deshabitades
-
víð·feðmi <n. -feðmis>:
-
<FIG> vastitud f
-
víð·feðmur, -feðm, -feðmt <adj.>:
-
<FIG & GEN> vastíssim -a
-
◊ Guð gaf Salómon speki (ħɔ̆χˈmāh, חָכְמָה) og mikinn skilning (ū-θəβūˈnāh, וּתְבוּנָה) og svo víðfeðma (— ~ —: wə-ˈrɔħaβ lēβ, וְרֹחַב לֵב) þekkingu sem sandur á sjávarströnd: Déu concedí al Salomó saviesa i un gran enteniment i un saber tan vast com la sorra de la vorera de la mar
-
víð·fleygur, -fleyg, -fleygt <adj.>:
-
<FIG> que arriba o arribarà lluny (lit.: que vola o volarà vastament, fins lluny)
-
◊ [1] Salustius segir enn frá þeim manni rómverskum, er hét Lúcius Catilína. Hann var kominn af tiginni ætt. En Salustius segir svá frá honum, at Catilína var sterkr at afli ok svá í hugnum en ranglátr. [2] Honum var þegar á unga aldri þekkr úfriðrinn sá, er [p.81] var innan borgar; góð þóttu honum manndráp eða rán: slík var hans œska. [3] Hann var þrekinn ok þolinn við vás ok erfiði, við hungr ok vǫkur: alla hluti bar hann miklu meira en ǫngum mætti í hug koma. [4] Hann var í hugnum djarfr, slœgr ok brigðr. Hann var ǫrr af fé — gaf allt þat, er hann hafði laust, en ágirndiz allt þat, er aðrir áttu, er hann sá. Ok var fullr allra girnda, inn snjallasti at tungubragðinu en ekki tamiðr við spekiíþróttir. [6] Hugrinn víðfleygr ok girntiz hinna stœrsta hluta með ákafa hugarins ok ágirninnar, [6] ok hugleiddi mjǫk þat, er Silla hafði einvald fengit yfir Rómaborg, ok þat (þar?) með, ef hann mundi nǫkkura uppreist fá til slíkra hluta, en ef þat mætti framgengt verða. Ok væri þess nǫkkur ván, þá var hann til ráðinn, að spara øngva hluti til þess, hœfa né úhœfa: [7] Svá rann (inuaserat) þessi ágirni (lubido maxuma) fast í brjóst honum — [1] Lucius Catilina, nobis genere natus, fuit magna ui et animi et corporis, sed ingenio malo prauoque. [2] Huic ab adulescentia bella intestina, caedes, rapinae, discordia ciuilis grata fuere, ibique iuuentutem suam exercuit. [3] Corpus patiens inediae, algoris, uigiliae supra quam cuiquam credibile est. [4] Animus audax, subdolus, uarius, cuius rei lubet simulator atque dissimulator, alieni adpetens, sui profusus, ardens in cupiditatibus: satis eloquentiae, sapientiae parum. [5] Vastus animus immoderata, incredibilia, nimis alta semper cupiebat. [6] Hunc post dominationem Lucii Sullae, lubido maxuma inuaserat rei publicae capiundae, neque id, quibus modis assequeretur, dum sibi regnum pararet, quicquam pensi habebat: [1] En Sal·lusti també ens parla del romà que es deia Luci Catilina. Descendia de noble llinatge. En Sal·lusti diu que en Catilina era un home de gran força física i també d'esperit, però [un home] injust. [2] Ja de jove li resultava agradable la guerra que hi havia a la ciutat, li semblaven bons els assassinats i els robatoris. Així fou la seva joventut. [3] Era de constitució robusta i endurant de les fatigues i el treball dur, la fam i les vetlles: suportava totes les coses més del que ningú no podria imaginar-se. [4] Era arterós i inconstant, però d'esperit coratjós. Era generós amb els seus diners: donava tot el que tenia en béns mobles, però cobejava tot el que tenien els altres quan ho veia i era ple de tots els desigs (apetits). [Era] eloqüentíssim en la manera de parlar (en l'ús de la llengua) però no aregat als exercicis de la saviesa. [5] La seva ment, d'alts vols, també desitjava les coses més grans amb la vehemència de l'esperit i de la cobdícia i meditava molt que en Sil·la havia aconseguit el poder absolut sobre Roma i amb això si, ell no aconseguiria obtenir tals coses i si fer-ho es podria dur a terme. I, posat que hi hagués alguna esperança d'aconseguir-ho, estava disposat a no estalviar res per assolir-ho, tant si eren coses fandes com nefandes: i així fou com aquest ardent desig (d'apoderar-se de la república) va envair el seu pit
(la traducció d'en Joaquim Icart, 1963, pàgs. 49-50, fa: [1] Luci Catilina, nascut de noble llinatge, era d'una gran força d'esperit i de cos, però de caràcter dolent i revés. [2] Ja des de l'adolescència li agradaven les guerres civils, les morts, les rapinyes i les discòrdies ciutadanes, i en aquestes coses, va entrenar la seva joventut. [3] Tenia el cos avesat, més del que hom creuria, a l'endurança del dejuni, del fred i de les vetlles. [4] Era d'esperit audaç, arterós, inconstant, fingidor i dissimulador a pler, cobejós dels béns d'altri, pròdig dels seus, encès en les passions; de prou eloqüència, però de seny escàs. [5] El seu esperit insaciable desitjava sempre coses desmesurades, extravagants i inassolibles. [6] D'ençà de la tirania de Sul·la s'emparà d'ell un gran afany d'apoderar-se del govern de la República, i amb que la nació anés a parar a les seves mans, tant li feia la manera d'aconseguir-ho)
-
víð·frægja <-frægi ~ -frægjum | -frægði ~ -frægðum | -frægt ║ e-ð ~ e-n>:
-
glorificar una cosa ~ algú
-
◊ en maðurinn gekk burt og ræddi margt um þetta og víðfrægði (διαφημίζειν: ἤρξατο κηρύσσειν πολλὰ καὶ διαφημίζειν τὸν λόγον) mjög svo að Jesús gat ekki framar komið opinberlega í neina borg heldur hafðist við úti á óbyggðum stöðum. En menn komu til hans hvaðanæva (πάντοθεν): però aquell home se n'anà i parlà molt d'aquest fet i el divulgà molt, de manera que Jesús ja no podia entrar obertament a cap vilatge, sinó que es quedava a fora, en llocs deserts. Però la gent anava cap a ell de tot arreu
-
◊ en þeir fóru og víðfrægðu (διαφημίζειν: οἱ δὲ ἐξελθόντες διεφήμισαν αὐτὸν ἐν ὅλῃ τῇ γῇ ἐκείνῃ) hann í öllu því héraði: però ells se n'anaren i estengueren la seva anomenada per tota la contrada
víð·frægur, -fræg, -frægt: molt famós -osa, famosíssim -a
-
víð·förull, -förul, -förult <adj.. Pot presentar síncopa de la u davant terminació començada amb vocal. Per exemple: Nom. pl. m.: -förulir o -förlir; nom.pl. f.: -förular o -förlar etc.>:>:
-
que ha viatjat molt
-
víði·kvistur <m. -kvists, -kvistir (o: -kvistar)>:
-
espirea f de fulla de salze (arbust Spiraea salicifolia)
-
víðir <m. víðis, víðar; pl. no hab.>:
-
salze m (o: saule m; o: saula f) (qualsevol arbre de la família de les salicàcies)
-
♦ → eyrnavíðir “vimassa (Salix aurita)”
-
♦ → gráselja “gatell (Salix cinerea & Salix atrocinerea)”
-
♦ → gullsilkivíðir “desmai groc (Salix alba ssp. vitellina)”
-
♦ → hengivíðir “desmai (Salix babylonica)”
-
♦ → körfuvíðir “vimenera (Salix viminalis)”
-
♦ → lappavíðir “salenca lapònica (Salix lapponum)”
-
♦ → lavendilvíðir “sarga (Salix elaeagnos)”
-
♦ → purpuravíðir “sàlic, salze vimener, vimetera vermella, vimetera de Prades (Salix purpurea)”
-
♦ → selja “gatsaule (Salix caprea)”
-
♦ → seljuvíðir “gatell (Salix cinerea & Salix atrocinerea)”
-
♦ → silfurvíðir “salze (Salix alba)”
-
♦ → silkivíðir “salze (Salix alba var. sericea)”
-
víði·rani <m. -rana, -ranar>:
-
dorítom m [pintat] del gatsaule (escarabat Dorytomus taeniatus)
-
víði[s]·ætt <f. -ættar, no comptable>:
-
[família f de les] salicàcies f.pl
-
víði·tág <f. -tágar, -tágar>:
-
branca llarga, prima i flexible de la vimenera
-
víði·tegund <f. -tegundar, -tegundir>:
-
espècie f de salze
-
víði·tittlingur <m. -tittlings, -tittlingar>:
-
sit m aureolat, sit caranegre (ocell Emberiza aureola)
-
víði·tjörvi <m. -tjörva, -tjörvar>:
-
taca f de quitrà (fong Rhytisma salicinum sin. Melasmia salicina)
-
víð·kunnur, -kunn, -kunnt <adj.>:
-
vastament cèlebre, celebèrrim -a
-
◊ hann safnar orðræðum víðkunnra (ὀνομαστός -ή -όν: διήγησιν ἀνδρῶν ὀνομαστῶν συντηρήσει) manna og kafar í dæmi (ἐν στροφαῖς) orðskviðanna: recull els discursos dels homes de vast renom i se submergeix en els exemples dels proverbis
-
◊ nú vil ég vegsama víðkunna (ἔνδοξος -ον: αἰνέσωμεν δὴ ἄνδρας ἐνδόξους) menn, feður vora sem vér erum komin af: vull lloar els homes il·lustres, els nostres pares dels quals descendim
-
víð·lendi <n. -lendis, -lendi>:
-
vasta extensió, vast espai obert, lloc [molt] espaiós
-
◊ þig dró hann einnig úr gini þjáninga, út á víðlendi (ˈraħaβ ~ רַחַב: wə-ˈʔaφ hăsīθə-ˈχā mi-ppī־ˈt͡sār ˈraħaβ lɔʔ־mūˈt͡sāq taħˈtɛi̯-hā, וְאַף הֲסִיתְךָ, מִפִּי-צָר-- רַחַב, לֹא-מוּצָק תַּחְתֶּיהָ) þar sem engin þrenging er. Borð þitt er hlaðið feitmeti: atu també et sostreia de la gola del sofriment cap a un vast camp en el qual no hi ha tribulacions. La teva taula és plena de menjars suculents
-
◊ hann leiddi mig út á víðlendi (mɛrˈħāβ ~ מֶרְחָב: wa-i̯ʝōt͡sīˈʔē-nī la-mmɛrˈħāβ, וַיּוֹצִיאֵנִי לַמֶּרְחָב), leysti mig úr áþján af því að hann hefur mætur á mér: m'ha guiat a un vast camp obert, m'ha deslliurat de l'opressió perquè em té en gran estima
-
◊ ég mun ganga um víðlendi (rəħāˈβāh ~ רְחָבָה: wə-ʔɛθhalləˈχāh βā-rəħāˈβāh, וְאֶתְהַלְּכָה בָרְחָבָה) því að ég leita fyrirmæla þinna: caminaré per vastes extensions car vaig a la recerca dels teus preceptes
-
♦ víðlendi ferðar hans: l'extensió dels seus viatges per molts de països
-
◊ 1. Haraldr, faðir Óláfs ens helga, hann var sunr Guðrøðar, en Guðrøðr sunr Bjarnar, en Bjǫrn sunr Haralds hárfagra, er fyrsti einvalds konungr var yfir Nóregi. 2. En mart er sagt frá víðlendi ferðar Óláfs, en hvégi víða er hann fór, þá sótti hann þegar aptr, er guð vildi opna ríki fyrir honum, ok kom hann siglandi vestan af Englandi með knǫrrum tveim ok kom at við Sælu ok sigldi síðan í Sauðungasund. 3. Ok svá sem guð skipaði til, þá var sén fǫr Hǫ́konar, er þá stýrði landi eptir Eirík fǫður sinn, fimtán vetra gamall, enn vænsti maðr, ok stefndi í Sauðungasund, sem allra manna leið var í þat mund, ok óvitandi, at Óláfr digri lá fyrir, ok hafði eigi Hǫ́kon lið meira en langskip eitt ok skútu eina. 4. En þá er konungrinn varð varr við ferð hans, lagði hann sínu megin sundsins hvǫ́ru [p. 26] skipinu. 5. En þá er Hǫ́kon røri á þá, heimtusk brátt skip hans saman ok varð hann þar handtekinn, ok þá hann líf, ok svá lið hans alt, af konunginum ok fyrsvór landit Nóreg Ólafi eilífliga. 6. Þá hǫfðu þeir feðgar Eiríkr ok Hǫ́kon landi ráðit fjúgrtán (fjórtán) vetr með jarls nafni ok Sveinn Hǫ́konar sunr. 7. Enn helgi Óláfr gaf honum Hǫ́koni Suðreyjar, sem sumir segja, ok styrkþi hann svá, at þeira var hann halzi ok þar var hann konungr meðan hann lifði: 1. En Haraldr, pare de sant Olau, era el fill d'en Guðrøðr, i en Guðrøðr era el fill d'en Bjǫrn, i en Bjǫrn el fill d'en Haraldr Bells-cabells que va ésser el primer rei monarca de Noruega. 2. S'ha dit molt sobre l'extensió dels viatges del rei Olau per molts de països, però, per més lluny que hi hagués arribat, va tornar [a Noruega] immediatament quan Déu va voler obrir-li el regne i hi va arribar per mar des d'Anglaterra amb dos knerrir (dues naus mercants grans), i va tocar terra a l'illa de Sæla, des d'on es va dirigir a la vela al freu de Sauðungasund. 3. I així com Déu ho havia dispost, es va veure (des de les naus del rei Olau) l'arribada d'en Hákon, el qual governava el país d'ençà de la mort de son pare, l'Eiríkr. Tenia quinze anys i era un jove maquíssim i havia posat rumb cap al freu de Sauðungasund que, en aquell temps, era una ruta oberta a tothom (és a dir, molt navegada), sense saber que l'Olau el Gras s'hi trobava al davant. Totes les forces que en Hákon tenia eren una nau de combat (una nau llarga, langskip) i una skúta. 4. I quan el rei [Olau] va percebre que en Hákon es dirigia cap a ell, va posar els seus dos vaixells un a cada costat del freu. 5. I quan en Hákon s'hi va acostar al rem (en realitat, hem d'entendre: i quan la nau d'en Hákon es va trobar entre les dues naus de l'Olau), les dues naus de l'Olau es varen ajuntar i en Hákon fou fet presoner i el rei Olau va condonar la vida al Hákon i a tots els seus homes, i, a canvi, en Hákon va renunciar a Noruega a perpetuïtat a favor de l'Olau. 6. En aquells moments, l'Eiríkr i el seu fill Hákon, ensems amb l'Sveinn Hákornason, havien regit el país durant catorze anys amb el títol de iarls. 7. I sant Olau va donar al Hákon les Hèbrides, segons diuen alguns, i el va sostenir (ajudar, socórrer) de tal manera que les retingués i hi fou rei mentre va viure
(vocabulari: #1. einvaldskonungr: Cf. en Baetke 19874, pàg. 105: einvaldskonungr m. Alleinherrschender, Monarch; #2. liggja fyrir: Cf. en Finnur Jónsson 1929, pàg. 25: 16. lá fyrir, „(zufällig) sich befand“; #3. leggja: Cf. en Finnur Jónsson 1929, pàgs. 25-26: 18. lagþi hann , eine ausführlichere erzählung hierüber gibt Snorri, der berichtet, daß die zwei schiffe Olafs mit einem tau u nter der oberfläche des meeres verbunden waren, und als das schhiff Hakons gerade über dem taue war, wurde dieses mit solcher kraft heraufgezogen, daß [p. 26] es kenterte. Der auszug des Ágrips ist wegen der kürze unverständlich; #4. heimtask saman: Cf. en Finnur Jónsson 1929, pàg. 26: 1 — 2 heimtosk saman, es ist nicht klar, wie dieses zu verstehen ist. Der verfasser scheint zu meinen, daß von den schiffen Hakons die rede sei, aber offenbar sind die schiffe Olafs gemeint. En Baetke 19874, pàg. 243: heimtask saman zusammenkommen, sich versammeln, sich zusammen wohin begeben; #5. halzi: Cf. en Finnur Jónsson 1929, pàg. 26: 7. halzi, „festhaltend“)
-
víð·lendur, -lend, -lent <adj.>:
-
vast -a, extens -a (regne, imperi, propietat, pastures)
-
♦ víðlendur grashagi: vastes pastures, pastures immenses
-
◊ á þeim degi mun fénaður þinn ganga í víðlendum grashaga (kar nirˈħāβ ~ כַּר נִרְחָב: ʝirˈʕɛh miqˈnɛi̯-χā ba-i̯ˈʝōm ha-ˈhū kar nirˈħāβ, יִרְעֶה מִקְנֶיךָ בַּיּוֹם הַהוּא, כַּר נִרְחָב) og uxarnir og asnarnir, sem akurinn erja, fá saltaða fóðurblöndu að eta sem dreift er með skóflu og kvísl: aquell dia, el teu bestiar anirà [a pasturar] a pastures immenses i els bous i els ases que llauren el conradís, menjaran farratge salat, ventat amb pales i forques
-
♦ víðlent ríki: un vast regne
-
víð·lesinn, -lesin, -lesið <adj.>:
-
1. (sem margir hafa lesið) molt llegit -ida (llibre, diari, text etc. que ha estat llegit per molts)
-
2. (sem hefur lesið margt, fróður, siðmenntaður) cultivat -ada, lletrat -ada (dit de persona que ha llegit molt i per això sap molt i és molt culta)
-
víð·reistur, -reist, -reist <adj.>:
-
que ha viatjat molt lluny
-
♦ gera víðreist: viatjar molt i constantment
-
♦ gera víðreist um landið: <JOCÓS> recórrer el país [de cap a cap]
-
víðs·fjarri <adv.>:
-
molt lluny
-
♦ víðsfjarri <+ Dat.>: molt lluny de...
-
víðs·vegar <adv.>:
-
pertot [arreu], en totes [les] direccions, d'ací d'allà
-
◊ hann hleður skýin vætu, tvístrar leifturskýi sínu víðsvegar ([pūsˤ] ~ [פּוּץ]: ʝāˈφīt͡s ʕăˈnan ʔōˈr-ō, יָפִיץ, עֲנַן אוֹרוֹ): carrega els núvols d'humitat, escampa (dispersa) la seva nuvolada fulgurant en totes direccions
-
♦ dreifast víðsvegar: dispersar-se en totes [les] direccions (o: pertot arreu)
-
◊ en morguninn eftir skipti Sál liðinu í þrjá flokka, og brutust þeir inn í herbúðirnar um morgunvökuna og felldu Ammóníta fram til hádegis. Og þeir, sem af komust, dreifðust víðsvegar ([pūsˤ] ~ [פּוּץ]: wa-i̯ˈhī ha-nniʃʔāˈrīm wa-i̯ʝāˈφut͡sū, וַיְהִי הַנִּשְׁאָרִים וַיָּפֻצוּ), svo að ekki urðu eftir af þeim tveir saman: però l'endemà en Saül va distribuir la tropa en tres grups, i varen penetrar dins el campament dels ammonites a la vetlla del matí (la guàrdia de la matinada), i els varen estar atacant fins a ple dia. I els qui varen quedar, es varen dispersar en totes direccions, de manera que no en varen quedar dos de junts
-
♦ spyrjast víðsvegar: saber-se pertot arreu
-
◊ og menn fórnuðu miklum fórnum þennan dag og glöddust, því að Guð hafði veitt þeim mikla gleði, og konur og börn glöddust líka, svo að gleði Jerúsalem spurðist víðsvegar (mē-rāˈħōq ~ מֵרָחוֹק: wa-ttiʃʃāˈmaʕ ɕimˈħaθ ʝərūʃāˈlai̯m mē-rāˈħōq, וַתִּשָּׁמַע שִׂמְחַת יְרוּשָׁלִַם, מֵרָחוֹק): i aquell dia els homes oferiren grans sacrificis i s'alegraren car Déu els havia concedit una gran alegria, i les dones i els infants també s'alegraren, de manera que l'alegria de Jerusalem es va escampar arreu (fins ben lluny)
-
♦ sveima víðsvegar: errar d'ací d'allà, errar arreu, sense una destinació determinada, a la ventura
-
◊ þá tók Davíð sig upp (qūm ~ קוּם: wa-i̯ˈʝāqɔ̆m, וַיָּקָם) og hans menn, um sex hundruð manns, og þeir lögðu af stað frá Kegílu og sveimuðu víðsvegar (— ~ —: wa-i̯ʝiθhalləˈχū ba-ʔăˈʃɛr ʝiθhalˈlāχū, וַיִּתְהַלְּכוּ, בַּאֲשֶׁר יִתְהַלָּכוּ). En er Sál frétti, að Davíð hefði forðað sér burt frá Kegílu, þá hætti hann við herförina: llavors en David i els seus homes, uns sis-cents homes, es varen aixecar i sortiren de Queïlà i erraren pertot. Però quan en Saül va saber que en David s'havia salvat de Queïlà, va suspendre la campanya
-
♦ víðsvegar um e-ð: pertot [arreu] de..., per totes bandes (o: parts) de...
-
◊ þá fór fólkið víðsvegar ([pūsˤ] ~ [פּוּץ]: wa-i̯ˈʝāφɛt͡s hā-ˈʕām bə-χɔ̆l־ˈʔɛrɛt͡s mit͡sˈrāʝim, וַיָּפֶץ הָעָם, בְּכָל-אֶרֶץ מִצְרָיִם) um allt Egyptaland að leita sér hálmleggja til að hafa í stað stráa: aleshores el poble es va escampar arreu del país d'Egipte (es va dispersar per tot el país d'Egipte) per a procurar-se rostoll [per emprar-lo] en lloc de palla
-
víð·óma <adj. inv.>:
-
estèreo, estereofònic -a
-
♦ víðóma afkoðari ~ koðari: decodificador ~ codificador estereofònic
-
♦ víðóma hátalarar: altaveus estereofònics
-
♦ víðóma hljóðkerfi: sistema m [de so] estereofònic
-
♦ víðóma hljóðtækni: estereofonia f
-
♦ víðóma hljómtæki: equip estereofònic, equip m de música estèreo (→ stereógræjur)
-
♦ víðóma sjónvarp: televisió f amb so estèreo
-
♦ víðóma [hljóð]skrá: arxiu m [d'àudio] estèreo
-
♦ víðóma útvarp: ràdio f amb so estèreo
-
♦ víðóma viðtæki: receptor estereofònic
-
víð·ómur <m. -óms, no comptable>:
-
estereofonia f, so estereofònic
|
Aquesta encunyació no sembla pas que pugui imposar-se als anglicismes stereó o steríó. |
|
|
|
|
-
víð·sýni¹ <f. -sýni, no comptable>:
-
variant de → víðsýni² ‘vista vasta, panoràmica; amplitud de mires (ment oberta, mentalitat oberta)’
-
víð·sýni² <n. -sýnis, no comptable>:
-
1. (vítt útsýni) vasta vista (vista panoràmica)
-
2. (frjálslyndi) amplitud f de mires (mentalitat oberta)
-
víð·sýnn, -sýn, -sýnt <adj.>:
-
1. (með víða útsýn) amb una vasta vista (dit del lloc des del qual es pot tenir una vasta visió de l'entorn)
-
◊ en ei bar svo raun vitni að hann hefði undan skotist. Sáu þeir þá tvo menn ríða ofan meðfram Svínavatni, þaðan var víðsýnt af bænum, og kenndu að þar var Eiríkur viðsjá og Þorljótur Gjallandafóstri. Þar hittast þeir við á þá er heitir Laxá er fellur úr Svínavatni. Fagna hvorir öðrum vel, ríða til þess er þeir koma til Þorgísl á Meðalheim. Þeir kvöddust vel og ríða síðan leiðar sinnar og komu nú mjög að Gljúfurá. Þá mælti Barði að menn skyldu ríða til bæjar að Ásmundargnúpi og hitta Eyjólf Oddsson: però els fet no donaren testimoni que ell s'hagués sostret al compromís d'acompanyar-lo, car llavors veieren dos homes que cavalcaven cap a ells resseguint la vorera del llac de Svínavatn. Des del mas es tenia una vasta vista de tot l'entorn i varen reconèixer que eren l'Eiríkur viðsjá (‘Precaució, Prudència’) i en Þorljótur, el fóstursonur d'en Gjallandi. Es varen trobar devora el rierol que es diu Laxá, i que neix al llac de Svínavatn, Es varen saludar mútuament amb cordialitat, i tot seguit cavalcaren fins que arribaren a cal Þorgils a Meðalheimur. Es varen saludar cordialment i tot seguit prosseguiren llur camí fins a arribar molt a prop del riu Gljúfurá. Aleshores en Barði va dir que algú hauria d'anar fins al mas d'Ásmundargnúpur i cercar-hi a l'Eyjólfur Oddsson
-
2. (frjálslyndur) de mires amples, obert -a, de ment oberta (de mentalitat liberal, oberta, tolerant, sense prejudicis)
-
♦ vera víðsýnn: ésser de mires amples, tenir la mentalitat oberta (o: ésser de mentalitat oberta), ésser obert de ment, ésser de ment oberta
-
víð·tækur, -tæk, -tækt <adj.>:
-
vast -a, extens -a (erudició, coneixements, cultura, experiència etc.)
-
◊ ég hugsaði með mér: Ég hef aflað mér meiri og víðtækari (ʝāˈsaφ ~ [יָסַף]: ʔăˈnī hinˈnēh hiɣˈdaltī wə-hōˈsaφtī ħɔ̆χˈmāh, אֲנִי הִנֵּה הִגְדַּלְתִּי וְהוֹסַפְתִּי חָכְמָה) speki en allir sem ríkt hafa yfir Jerúsalem á undan mér og hjarta mitt hefur ríkulega kynnst speki og þekkingu: pensava per a mi mateix: “M'he adquirit una saviesa major i més vasta que tots els qui han regit sobre Jerusalem abans de mi i el meu cor ha conegut la saviesa i el coneixement en abundància”
-
◊ en þess skyldi hver kona gæta sem öðlast þá virðingarstöðu að verða móðir barna og heimilis, að þær skyldur eru svo víðtækar og háleitar að þær bera með sér blessun í þriðja og fjórða Iið, já jafnvel í þúsund Iiðu: però tota dona que obtingui l'honrosa posició de convertir-se en mare d'infants i en mestressa de llar, hauria de tenir en compte que els deures [d'una mare i mestressa de la llar] són tan vastos i sublims que porten amb ells una benedicció [per a la família] fins a la tercera i quarta generació, sí, i fins a la mil·lèsima generació i tot
-
♦ víðtækar rannsóknir: àmplies recerques
-
víður, víð, vítt <adj.>:
-
1. (víðfeðmur) vast -a, ampli àmplia (extens, espaiós)
-
♦ víðs vegar: pertot [arreu], en totes [les] direccions, d'ací d'allà
-
◊ Daríusi þótti henta að setja yfir ríkið hundrað og tuttugu héraðshöfðingja, sem skipað var niður víðs vegar (kɔl ~ כֹּל: dī lɛhɛ̆ˈwɔn bə-χɔ̆l־malχūˈθ-āʔ, דִּי לֶהֱוֹן, בְּכָל-מַלְכוּתָא) um ríkið: en Darius va considerar oportú de posar al capdavant del reialmen cent vint sàtrapes, que foren destinats pertot en el regne
-
◊ fimmtánda dag kíslevmánaðar árið eitt hundrað fjörutíu og fimm lét konungurinn reisa viðurstyggð eyðingarinnar á fónaraltarinu og reisa ölturu víðs vegar (κύκλῳ: ᾠκοδόμησεν βδέλυγμα ἐρημώσεως ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον, καὶ ἐν πόλεσιν Ἰούδα κύκλῳ ᾠκοδόμησαν βωμούς) í borgum Júdeu: el quinze de casleu de l'any cent quaranta-cinc, el rei va fer erigir l'abominació del desert damunt l'altar dels sacrificis i aixecar altars pertot arreu a les ciutats de Judea
-
◊ þeir sem dreifst höfðu fóru víðs vegar (διέρχεσθαι: Οἱ μὲν οὖν διασπαρέντες διῆλθον εὐαγγελιζόμενοι τὸν λόγον) og fluttu fagnaðarerindið: els qui s'havien dispersat, varen anar pertot arreu anunciant la bona nova (el missatge joiós)
-
♦ flýja víðs vegar: fugir en totes direccions
-
♦ vítt og breitt: <LOC> a cent llegües a la rodona, de cap a cap, de llarg a llarg
-
♦ ræða ~ tala um e-ð vítt og breitt: enraonar ~ parlar llargament i extensament d'una cosa
-
♦ vítt og breitt um Ísland: pertot [arreu] d'Islàndia, de cap a cap d'Islàndia
-
2. (breiður) ample -a (esp. roba i calçat)
-
♦ víð föt: un vestit ample (o: balder)
-
♦ víðir skór: unes sabats amples
-
Víet-Cong <n. Víet-Cong (o: Víet-Congs), no comptable>:
-
Viet-Cong m
-
Víet-Cong-hreyfingin <f. -hreyfingarinnar, no comptable>:
-
el moviment del Viet-Cong
-
Víet-Minh <n. Víet-Minh, no comptable>:
-
Viet-Minh m
-
Víetnam <n. Víetnam (o: Víetnams), no comptable>:
-
Vietnam m
-
♦ Sósíalíska lýðveldið Víetnam: República socialista del Vietnam
-
♦ Norður-Víetnam: Vietnam m del nord
-
♦ Suður-Víetnam: Vietnam m del sud
-
Víetnami <m. Víetnama, Víetnamar>:
-
vietnamita m & f
-
♦ Norður-Víetnami: nordvietnamita m & f, vietnamita m & f del nord
-
♦ Suður-Víetnami: sudvietnamita m & f, vietnamita m & f del sud
-
víetnamska <f. víetnömsku, no comptable>:
-
vietnamita m, llengua vietnamita
-
Víetnamskur, víetnömsk, víetnamskt <adj.>:
-
vietnamita
-
Víetnam·stríðið <n. -stríðsins, no comptable>:
-
guerra f del Vietnam
-
vífinn, vífin, vívið <adj.>:
-
faldiller -a
-
víf <n. vífs, víf>:
-
1. <LIT> (eiginkona) muller f (mòller, dona maridada, esposa)
-
♦ öllum þykir víf bezt: <LOC FIG> la muller a tots els sembla la millor
-
2. <LIT> (fullorðin gjafvaxta kona) dona f (núbil, ja adulta)
-
◊ eptir þetta býsk hon til ferðar með þeim. Síðan fóru þeir leið sína ok fundu Hring konung, ok þegar fréttu sendimenn eptir, hvárt konungr vildi eiga þessa kvinnu eða fœri hon aptr sǫmu leið. Konungi leizk vel á vífit ok gerði þegar brullaup til hennar. Vill hann ekki gefa gaum at, þó at hon sé eigi rík. Er konungr nǫkkut við aldr, ok fannsk þat brátt á drottningu: després d'això, ella es va preparar per a fer el viatge amb ells i quan estigueren preparats, varen fer llur via i es presentaren davant el rei Hringr i els enviats li preguntaren immediatament si el rei volia casar-se amb aquella dona o si[,al contrari,] se n'havia de tornar per on havia vingut. Al rei li va plaure la dona i immediatament es va fer el casament amb ella. El rei no va voler tenir esment del fet que ella no fos poderosa (aquí rica?). El rei Hringr ja era força vell, la qual cosa es va notar ben aviat en la reina
-
vífi·lengjur <f.pl -lengja>:
-
subterfugis m.pl (excuses, evasives, pretextos)
-
vífill <m. vífils, víflar>:
-
<HIST> pala f de rentar (o: picar) la roba, picador m [de rentar la roba], batedor m [de rentar la roba] (→ vífl)
-
Vífill <m. Vífils, pl. no hab.>:
-
Vífill m (andrònim)
-
vífl <f. víflar, víflar>:
-
<HIST> pala f de rentar (o: picar) la roba, picador m [de rentar la roba], batedor m [de rentar la roba]
-
víg <n. vígs, víg>:
-
1. (manndráp) mort f (accidental o premeditada d'algú, per tant, homicidi & assassinat)
-
◊ er nú leitað um sættir milli þeirra og kom svo að þeir skulu gera um málin, Þorgeir goði frá Ljósavatni og Arnór úr Reykjahlíð. Sú var gerð þeirra að á gengust vígin húskarlanna en áverki Ótryggs er hann var særður til ólífis og enn aðrir tveir menn líflátnir af liði Þorbergs skulu koma fyrir áverka Geira. En sá áverki er Þorbergur hafði fengið skal vera fyrir tilförina og ill málaefni er hann hafði með svikum að farið. Þeir voru og allir drepnir Austmennirnir er með Þorbergi voru og lágu þeirra víg kyrr svo að engi þeirra var fé bættur. Þeir voru brott gervir þaðan úr sveitinni, Geiri og Glúmur feðgarnir, og er svo sagt að Geiri bjó í Króksfirði á Geirastöðum: llavors es va cercar un acord de conciliació entre ells i es va acordar que en Þorgeir, el godó de Ljósavatn, i l'Arnór de Reykjahlíð dictarien el laude arbitral. Llur sentència fou que les morts dels missatges es compensaven recíprocament i que la ferida de l'Ótryggur, que havia estat ferit de mort, i amb ell els altres dos homes morts de la tropa d'en Þorbergur compensarien la ferida d'en Geiri, però la ferida que havia rebut en Þorbergur quedaria compensada pel seu atac i per la mala presentació dels fets (pel mal pretext) que havia presentat dolosament. També hi havien mort tots els noruecs que estaven a cal Þorbergur i aquestes morts quedaren sense encausar (o sigui, no es va procedir sobre elles en el judici) de manera que cap d'elles no fou rescabalada amb diners. En Geiri i en Glúmur, pare i fill, foren desterrats de la de la comarca i deien que en Geiri s'havia establert a Geirastaðir, al fiord de Króksfjörður
-
♦ óðs manns víg: <HIST JUR> homicidi comès per dement furiós
-
♦ standa vel ~ illa að vígi: <LOC FIG> estar en una bona ~ mala posició
-
♦ standa betur að vígi en e-r: estar en una posició millor que algú [altre]
-
♦ standa jafnt að vígi: <LOC FIG> estar en una mateixa posició, estar igualats -ades
-
2. (bardagi) carnatge m (batalla, combat)
-
víga·blámi <m. -bláma, -blámar>:
-
tallahams m (peix Pomatomus saltator)
-
víga·brandur <m. -brands, -brandar>:
-
<ASTRON> bòlid m
-
víga·ferli <n.pl -ferla>:
-
hostilitats f.pl [armades], enfrontament[s] m.[pl] [d'armes], fets m.pl d'armes [amb morts]
-
◊ í stað hans kemur annar og mun sá senda embættismann til skattheimtu, konungi til dýrðar, en að fáum dögum liðnum verður honum tortímt, þó hvorki í reiði né vígaferlum (milħāˈmāh ~ מִלְחָמָה: ū-βə-ʝāˈmīm ʔăħāˈδīm ʝiʃʃāˈβēr wə-ˈlɔʔ βə-ʔapˈpaʝim wə-ˈlɔʔ βə-milħāˈmāh, וּבְיָמִים אֲחָדִים יִשָּׁבֵר, וְלֹא בְאַפַּיִם וְלֹא בְמִלְחָמָה): al seu lloc en sortirà un altre i aquest enviarà un oficial a recaptar els tributs, per a glòria del rei, però, al cap de pocs dies, serà destruït, per bé que ni en còlera ni en batalla
-
◊ þeir Hrafn áðu í Víðikjörrum. Þá dreymdi Svarthöfða að Vigfús Gunnsteinsson væri horfinn úr liði þeirra og réðu svo sumir menn að lítil mundi verða þessi ferð um vígaferlin. Og riðu þeir heim vestur við svo búið (SS II, cap. 422, pàg. 656): en Hrafn i els seus homes varen fer descansar els cavalls a Víðikjörr. Durant aquest alto, l'Svarthöfði va somiar que en Vigfús Gunnsteinsson havia desaparegut de llur tropa<. Alguns varen interpretar aquest somni com que en aquesta algara (expedició, correguda, incursió) ho hi hauria gaire hostilitats (lit.: que aquesta correguda o expedició seria petita quant a enfrontaments d'armes). I, estant les coses així, se'n tornaren cap a casa d'ells, a les terres de ponent
-
víga·hnöttur <m. -hnattar, -hnettir>:
-
<ASTRON> bòlid m
-
víga·hugur <m. -hugar, no comptable>:
-
enardiment m, esperit bel·licós, ardor guerrer
-
◊ síðan réðst hann þangað. Ekki var byggðarleyfis beðið. Þeir láta sér ekki um finnast Svarfdælir því að Ljótur var höfðingi yfir þeim frændum og undu þeir vel við það enda réð hann einn öllu þeirra í milli. Hann var óhlutdeilinn umsýslumaður, enginn stúrumaður, mikill maður. Það var til marks hversu honum líkaði. Hann átti tvennan búnað, bláan kyrtil stuttan og öxi snaghyrnda og var vafið járni skaftið. Þá var hann svo búinn er vígahugur var á honum. En þá honum líkaði vel hafði hann þá brúnan kyrtil og bryntröll rekið í hendi: després s'hi va mudar. No es va sol·licitar el permís per establir-s'hi. Els de la vall del Svarfaðardalur no hi prestaren gens d'atenció o poca perquè en Ljótur era el höfðingi d'aquells parents i ells ara estaven contents i satisfets amb això, i, a més a més, en Ljótur era qui, entre ells, ho decidia tot. En Ljótur era un bon administrador del seu mas, una persona que no es ficava en els afers d'altri, ni tampoc provocava queixes o molèsties a d'altri, un gran home. Es reconeixia si li agradava o no la gent i l'acceptava per aquest fet, i era per la seva doble forma d'anar vestit. Tenia un kyrtill curt de color blau i una destral amb el tall en forma de mitja lluna, el mànec de la qual estava folrat de ferro. Anava vestit així quan s'havia emparat d'ell un esperit homeier. Però quan estava content i satisfet, portava un kyrtill de color bru i un bryntröll (una destral de combat de doble tall, de mànec llarg) a la mà
-
◊ þá þeir höfðu þetta mælt, stigu þeir upp á hina margbrotnu (ποικίλα) kerru og stýrðu hinum fljótu hestum móti Týdeifssyni með miklum vígahug (ἐμμεμαῶτε): quan hagueren dit això, pujaren al carro virolat i dirigiren els ràpids cavalls contra el tidida amb gran enardiment (l'original fa: ὣς ἄρα φωνήσαντες ἐς ἅρματα ποικίλα βάντες ǁ ἐμμεμαῶτ᾽ ἐπὶ Τυδείδῃ ἔχον ὠκέας ἵππους)
-
◊ að því mæltu kippti (ὦσε) hún Stenelus á bak aftur, og hratt honum til jarðar ofan af kerrunni, og stökk hann þegar (ἐμμαπέως) á burt. En gyðjan sté í miklum vígahug (ἐμμεμαυῖα) upp í kerrustólinn (ἐς δίφρον) hjá hinum ágæta (δῖον) Díómedes, og brakaði (ἔβραχε) mjög (μέγα) í ætibjarkarásnum (φήγινος ἄξων) af þunganum (βριθοσύνῃ), því hann bar óttalega (δεινὴν) gyðju og hinn hraustasta (ἄριστον) mann: i, havent parlat així, va estirar d'una estrebada l'Estènel cap enrere i l'empenyéa a terra fora del carro i ell va saltar-ne immediatament. Però la deessa va pujar, plena d'ardor de combatre, al seient del carro, al costat del magnífic Diomedes, i l'eix de fusta de faig va cruixir fort a causa del pes, car portava una deessa terrible i un baró valentíssim (l'original fa: ὣς φαμένη Σθένελον μὲν ἀφ᾽ ἵππων ὦσε χαμᾶζε, ǁ
χειρὶ πάλιν ἐρύσασ᾽, ὃ δ᾽ ἄρ᾽ ἐμμαπέως ἀπόρουσεν· ǁ
ἣ δ᾽ ἐς δίφρον ἔβαινε παραὶ Διομήδεα δῖον ǁ
ἐμμεμαυῖα θεά·)
-
♦ vera í vígahug: <LOC FIG> estar encès d'ardor guerrer, estar enardit -ida, estar àvid -a de combatre
-
◊ þeir Menelás munduðu nú hin hvössu spjót hvorr að öðrum, og voru báðir í vígahug (μεμαῶτε μάχεσθαι): en Menelau i ell s'apuntaren l'un a l'altre amb les llances punxegudes i desitjant tots dos enardidament lluitar (l'original fa: τὼ μὲν δὴ χεῖράς τε καὶ ἔγχεα ὀξυόεντα ǁ ἀντίον ἀλλήλων ἐχέτην μεμαῶτε μάχεσθαι)
-
víga·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
1. (hermannlegur) de posat o aspecte guerrer (d'aspecte marcial)
-
2. (líklegur til víga, vígbúinn) preparat -ada per a la lluita (llest i disposat per a lluitar)
-
◊ Eneas stóð yfir honum harðúðugur (acer) og vígalegur (in armis), ranghvolfdi augunum, hélt þó aftur af sér: l’Enees s'estava dret sobre ell, amb el cor dur i preparat per al combat, girant els ulls, però tanmateix, retenint-se (l'original fa: stetit acer in armis, ǁ Aeneas, uoluens oculos, dextramque repressit)
-
víga·maður <m. -manns, -menn>:
-
[gran] batallador m (gran guerrer, gran combatent)
-
◊ [það er] burðarstóll Salómons og umhverfis sextíu garpar af köppum (שִׁשִּׁים גִּבֹּרִים ... מִגִּבֹּרֵי) Ísraels, allir reyndir vígamenn (— ~ —: kulˈl-ām ʔăħuˈzēi̯ ˈħɛrɛβ, כֻּלָּם אֲחֻזֵי חֶרֶב), allir vanir hernaði, allir gyrtir sverði gegn ógnum næturinnar: és la llitera d'en Salomó i l'envolten seixanta guerrers (herois ?, campions ?) d'entre els campions d'Israel, tots ells experts batalladors, tots ells avesats als combats (a la guerra), tots ells cenyits amb espasa contra els terrors de la nit
-
víga·móður <m. -móðs, no comptable>:
-
coratge m en la batalla (→ vígahugur)
-
◊ Þegar í sólarupprás laust herjunum saman. Annar batt traust sitt við að Drottinn mundi veita farsæld og frækinn sigur en hinn lét stjórnast af geðofsa sínum og vígamóði (ὁ θυμός -οῦ: οἱ δὲ καθηγεμόνα τῶν ἀγώνων ταττόμενοι τὸν θυμόν) í bardaganum: l’endemà, a la primera llum del dia, els exèrcits entaularen batalla. Els uns posaven llur confiança que el Senyor els concediria la fortuna i una victòria gloriosa, els altres, emperò es deixaven guiar en el combat per llur ràbia i llur ardor
-
víga·sveit <f. -sveitar, -sveitir>:
-
esquadró m de la mort
-
víg·búast <-býst ~ -búumst | -bjóst ~ -bjuggumst | -búist>:
-
<MIL> armar-se, preparar-se per a la guerra (un estat)
-
♦ keppast við að vígbúast: embarcar-se (o: iniciar) en una cursa armamentística
-
víg·búinn, -búin, -búið <adj.>:
-
tot armat -ada [per a combatre], en condicions de combatre, preparat -ada per a la batalla
-
♦ vígbúinn og til alls vís: armat i disposat a tot
-
vígbúnaðar·kapphlaup <n. -kapphlaups, -kapphlaup. Pl. no hab.>:
-
cursa armamentística
-
♦ vígbúnaðarkapphlaup stórveldanna: la cursa armamentística de les grans potències
-
víg·búnaður <m. -búnaðar, no comptable>:
-
armament m
-
víg·djarfur, -djörf, -djarft <adj.>:
-
valent -a en al batalla
-
◊ Út í frá konungsins ráðunautum sátu kappar hans. Þessir menn láta oft afl viti ríkara og lifa meir að dæmum Achillis en Nestoris. Achilles var af Grikkjum, þá er þeir börðust við Troiam, vígdjarfastur og miklu sterkastur en Nestor spakastur og forsjálastur. Frammi fyrir konunginum sat Aristotiles með klerkasveit sína. Hann var nú boginn mjög af elli og hvítur fyrir hærum. Þessi sveit var vopnalaus, því að hún kunni meira af fræði en vopnfimi: acontinuació dels consellers del rei, més cap a la porta, hi seien els seus campions. Aquests barons sovint deixen que la força sigui més poderosa que no (=s'imposi a) la raó i viuen guiant-se més per l'exemple de l'Aquil·les que del Nèstor. L'Aquil·les fou, dels grecs, quan aquests lluitaren a Troia, el més valent en la lluita i de lluny el més fort. En Nèstor, emperò, n'era el més llest i el més prudent. Davant el rei hi seia l'Aristòtil amb el seu grup d'erudits (de doctes, de lletrats). En aquell temps tenia l'esquena molt corbada per la vellesa i els cabells blancs. Aquest grup anava desarmat perquè és més hàbil en l'ús del coneixement que no de les armes (lit.: entenen més de coneixements que no d'habilitat en les armes)
-
víg·dreki <m. -dreka, -drekar>:
-
[vaixell] cuirassat m del tipus dreadnought, dreadnought m
-
víg·drótt <f. -dróttar, -dróttir>:
-
seguici armat, host f de guerrers, host guerrera
-
◊ 100.
Svá kom ec næst, ǀ at in nýta var ǁ
vígdrót ǫll um vakin; ǁ
með brennandom liósom ǀ oc bornom viði, ǁ
svá var mér vilstígr of vitaðr: 100. Hi vaig tornar tan aviat que (ɔ: La propera vegada hi vaig tornar que... = la propera vegada que hi vaig tornar...) tota la profitosa host guerrera [encara] estava vetllant. Amb torxes enceses i portant teies - així [fou com] em mostraren l'ardu camí [cap a la sortida] (vocabulari: #1. næst: Interpreto el sintagma svá næst at temporalment, com a sinònim de of snemma ‘massa aviat, massa prest’. Altrament, cal entendre svá næst com una referència catafòrica del que s'explicarà tot seguit. En Hermann Pálsson 1991, pàg. 74, interpreta aquest mot en el sentit de l'islandès modern (næst, næst er..., næst þegar...), o sigui, com a la propera vegada: la propera vegada hi vaig anar que..., o sigui, la propera vegada que hi vaig tornar...; #2. nýtur: En Kuhn 1968³, pàg. 154: nýtr adj. nützlich <...> dazu von einer Kriegerschar (Háv. 100) <...>, per tant, útil; profitós; necessari; #3. vígdrótt: En Kuhn 1968³, pàg. 154: víg-drót f. kampfschar, kriegerschar (Háv. 100), per tant, seguici armat, grup o host de guerrers;
#4. borinn viður: En Kuhn 1968³, pàg. 225: viðr <...> 3. holz, insbesondere: brennholz (Háv. 60 u. 100, Vkv. 9, Gðr. II 12) <...>, per tant, tió portat (= aixecat), estella portada (=aixecada). En Hermann Pálsson 1991, pàg. 74, interpreta el mot, però, com a: viðarlurkur, és a dir, com a garrot, pal de fusta, reinterpretant, doncs, l'escena en el sentit que dóna a entendre que els membres del seguici armat de la filla de l'ètun, amenacen el déu amb garrots aixecats. En Hugo Gering i en Barend Sijmons 3,1 (1927), pàg. 125, comenten: 99³. bornom viþe: damit sind vermutlich auch holzbrände oder kienspäne gemeint, also ebenfalls fackeln, sodaß wir es mit einem ἓν διὰ δίς zu tun haben. Mit den fackeln wurde dem erfolglosen liebhaber auf seinem üblen rückwege ‘heimgeleuchtet’;
#5. vélstígur: En Kuhn 1968³, pàg. 227: vil-stígr m. freudenpfad; weg zum genuß (od. aber víl-stígr mühevoller weg: Háv. 100), per tant, camí d'alegria, o bé, camí ardu o penós. En Hermann Pálsson 1991, pàg. 74, llegeix el mot com a vílstígr i tradueix: Með logandi blysum og viðarlurkum var mér refilstigur (víl-stígur) búinn (vitaður) i remet, per a més detalls, a la seva obra Heimur Hávamála. Reykjavík: Bókaútgáfa Menningarsjóðs 1990 (Íslenzk ritskýring, 4), pàg. 232, obra a la qual, emperò, no tinc pas accés. Atès que el déu hi torna a la matinada, sembla més lògic d'assumir que som, efectivament, davant vílstígr i que l'stígr que li mostren els guerrers, és, per tant, l'ardu -en el sentit que l'ha de recórrer mentre és víctima de les riotes dels guardians de la casa- camí de sortida. D'aquí la meva traducció. En Hugo Gering i en Barend Sijmons 3,1 (1927), pàg. 125, tradueixen el mot com a: unheilspfad;
#6. vitaður: En Kuhn 1968³, pàg. 230: vitaðr (ags. witod) part prt. gewiesen, zugewiesen (Háv. 100, Vm. 18), per tant, mostrat, ensenyat. En Hermann Pálsson 1991, pàg. 74, tradueix el mot com a: búinn (vitaður), és a dir, [em fou] preparat [un camí malastruc]
. En Hugo Gering i en Barend Sijmons 3,1 (1927), pàg. 125, tradueixen aquest mot, entre cometes, com a: ‘heimgeleuchtet’;
)
-
víg·fimur, -fim, -fimt <adj.>:
-
1. (vígfær, vopnfimur) en condicions de combatre, apte -a per a la lluita (apte per al combat)
-
2. (leikinn í að berjast) hàbil en combatre (expert en lluitar o combatre)
-
◊ enda ákallaði hann Drottin, Hinn hæsta, sem gæddi hægri hönd hans mætti til að leggja að velli hinn vígfima (δυνατὸς -ὴ -ὸν ἐν πολέμῳ: καὶ ἔδωκεν ἐν τῇ δεξιᾷ αὐτοῦ κράτος ἐξᾶραι ἄνθρωπον δυνατὸν ἐν πολέμῳ) mann og auka mátt þjóðar sinnar: de manera que va invocar el Senyor, l'Altíssim, el qual va dotar de força la seva mà dreta per abatre (matar) l'home expert en lluitar i augmentar el poder del seu poble
-
◊ Ögmundur varðist vel því að hann var vígfimur og vel við búinn. Þá lagði Dagstyggur til hans undir höndina með spjóti og ætluðu þeir að hann mundi sár til ólífis en það var þó lítið sár því að hann hafði pansara öruggan. Ögmundur var og sár í andliti og blæddi í augun svo að hann mátti eigi vega. Þá sest Ögmundur niður og bað að hann skyldi ná prestsfundi ef þeir vildu hann af lífi taka. Þeir Hildibrandur og Dagstyggur vildu drepa Ögmund en Hákon vildi það eigi. Þá kvaðst Sölvi mundu til fara að veita Ögmundi ef þeir hættu eigi. Þá bauð Hákon að binda sár Ögmundar og ætluðu hann særðan til ólífis en hann vildi það eigi þiggja. Síð[p. 142]an fóru þeir heim (SS I, cap. 106, pàg.): l’Ögmundur es va defensar bé perquè era hàbil amb les armes (hàbil en lluitar) i estava ben preparat. Llavorts en Daggstyggur li va clavar una llança a la part de l'aixella i pensaren que havia rebut una ferida mortal, però, tanmateix, no va ésser més que una ferida petita, ja que portava una cuirassa segura. L'Ögmundur també estava ferit a la cara i sagnava tant als ulls que no li era possible combatre. Aleshores l'Ögmundur es va asseure i va demanar de veure un prevere si és que el volien matar. En Hildibrandur i en Dagstyggur volien matar l'Ögmundur, però en Hákon no ho volia pas. Aleshores en Sölvi els va dir que ajudaria l'Ögmundur (faria costat a) si ells no el deixaven estar. En Hákon es va oferir a embenar les ferides de l'Ögmundur, creient [ell i els seus] que l'Ögmundur estava ferit de mort, però l'Ögmundur no va acceptar [aquell oferiment]. Després se n'anaren a casa
-
◊ svo er sagt þá er Björn var í Garðaríki með Valdimar konungi bar það til að her óflýjandi kom í landið og réð fyrir kappi sá er Kaldimar hét, mikill og máttigur, náfrændi konungs, hermaður hinn mesti og vígfimur og mikill afreksmaður, og voru þeir kallaðir jafnkomnir til ríkis, Valdimar konungur og kappinn, en kappinn hafði því eigi náð ríkinu að hann var yngri og því fór hann í hernað að leita sér frama. Var nú og engi hermaður slíkur, jafnfrægur sem hann, í þann tíma í Austurlöndum: conten que quan en Björn era a Garðaríki amb el rei Valdimar, es va esdevenir que un exèrcit imbatible (formidable) va envair el país; el comandava un campió que es deia Kaldimar, gran i poderós, parent de prop del rei, el més gran guerrer, hàbil en el maneig de les armes i un home que havia realitzat grans gestes, i es deia que tant el rei Valdimar com el campió havien tingut dret per igual al regne però que el campió no havia pujat al tron perquè havia estat el més jove i que per això se n'havia anat a participar en expedicions de guerra amb la intenció de cercar fama i fortuna per a si. En aquell temps, en els països de l'est, tampoc no hi havia cap guerrer que fos tan famós com ell
-
◊ á svarar Þorsteinn svarti: "Hreystimannlega er slíkt mælt en þó er ráðlegra að rasa eigi fyrir ráð fram og fari menn nú varlega því að Bolli mun eigi kyrr fyrir standa er að honum er sótt. Nú þótt hann sé fáliður fyrir þá munuð þér þar von eiga snarprar varnar því að Bolli er bæði sterkur og vígfimur. Hefir hann og sverð það er öruggt er til vopns": en Þorsteinn Negre li va respondre: “Aquestes són paraules d'un valent, però, tanmateix, és més aconsellable no actuar precipitadament i que hom obri amb precaució perquè en Bolli no es quedarà mans plegades quan se l'ataqui. I encara que ara disposi de poca gent, heu de comptar que oferirà una resistència ferotge (una violenta resistència) perquè en Bolli és fort i hàbil en la lluita, i també una espasa que, com a arma, és eficaç (fiable)”
(vocabulari: #1. rasa fyrir ráð fram: Cf. en Baetke 19874, pàg. 487: rasa fyrir ráð fram unüberlegt drauflosgehen, unbesonnen vorgehen. També en Kr. Kålund 1896, pàg. 170: 7. rasa — fram, „sich nicht unklugerweise übereilen“.
#2. vígfimur: Cf. en Baetke 19874, pàg. 735: víg-fimr adj. geschickt in der Waffenführung, kampftüchtig. També en Kr. Kålund 1896, pàg. 170: 11. vígfimr, „waffentüchtig“.
; #3. öruggur til vopns: Cf. en Baetke 19874, pàg. 814: ør-uggr <...> 2. treu, verläßlich, zuverlässig, sicher: <...> — (von Sachen) sverð þat er øruggt til vápns <...>. També en Kr. Kålund 1896, pàg. 170: 11. ǫrugt ... til vápans, „wegen seiner zuverlässigkeit gut als waffe zu verwenden“;
)
-
víg·fær, -fær, -fært <adj.>:
-
apte -a per al combat
-
víg·garður <m. -garðs, -garðar>:
-
<MIL> fortificació f, bastió m
-
víg·girða <-girði ~ -girðum | -girti ~ -girtum | -girt ║ e-ð>:
-
fortificar una cosa
-
víg·girðing <f. -girðingar, -girðingar>:
-
1. <GEN> valla protectora (al voltant de recinte, edifici etc.)
-
2. <MIL = virkisgarður> baluard m, bastió m (tipus de fortificació)
-
◊ en dætur hennar á meginlandinu (ɕāˈδɛh ~ שָׂדֶה: ba-ɕɕāˈδɛh, בַּשָּׂדֶה) verða vegnar með sverði. Þá munu menn skilja að ég er Drottinn. <...> Hann mun fella dætur þínar á meginlandinu (ɕāˈδɛh ~ שָׂדֶה: ba-ɕɕāˈδɛh, בַּשָּׂדֶה) með sverði. Hann mun reisa umsátursvirki (dāˈʝēq ~ דָּיֵק) gegn þér, gera víggirðingu (sɔləˈlāh ~ סֹלְלָה) gegn þér og setja upp skjaldþök (sˁinˈnāh ~ צִנָּה) gegn þér: però les seves filles que són en terra ferma, seran mortes per l'espasa. Aleshores hom comprendrà que jo sóc Jahvè. <...> Ell matarà amb l'espasa les teves filles de la terra ferma. Construirà contra tu un mur de setge, farà contra tu un atrinxerament i dreçarà contra tu testudos
-
víg·girtur, -girt, -girt <adj.>:
-
1. <GEN> fortificat -ada
-
♦ víggirt þorp: un poblat fortificat
-
♦ víggirtur staður: un lloc fortificat
-
2. (með steinveggjum, varnarmúr o.s.fr.) emmurallat -ada (amb murada)
-
♦ víggirt þorp með múrvegg: un poblat emmurallat
-
◊ íberísku þorpin voru víggirt með steinveggjum: els poblats ibèrics estaven emmurallats
-
víg·hestur <m. -hests, -hestar>:
-
cavall m de batalla (o: guerra), <LIT> destrer m
-
víg·hundur <m. -hunds, -hundar>:
-
gos m d'atac (o: de guerra)
-
vígi <n. vígis, vígi. Gen. pl.: vígja; dat.pl.: vígjum>:
-
1. <MIL = virki> fortalesa f, fortí m (tipus de fortificació)
-
◊ snúið aftur til hins trausta vígisins, þér bandingjar, sem væntið lausnar: vosaltres, captius que teniu esperances d'ésser alliberats, torneu a la fortalesa segura
-
2. <MIL = víggirtur staður> punt fortificat (indret puntual amb fortificacions -casamates, búnquers etc.- enemigues)
-
3. <FIG> baluard m, bastió m (refugi d'idees etc.)
-
♦ óvinnandi vígi: <FIG> un baluard inexpugnable
-
♦ vera vígi stjórnmálaflokks: <FIG> ésser un feu d'un partit polític
-
♦ síðasta vígi e-s: <FIG> el darrer baluard de...
-
vígja <vígi ~ vígjum | vígði ~ vígðum | vígt ║ e-ð ~ e-n>:
-
1. <RELIG> consagrar una cosa ~ algú
-
♦ vígja biskup: consagrar un bisbe
-
♦ vígja e-n til prests: consagrar prevere algú
-
♦ vera vígður til prests: ésser consagrat sacerdot
-
♦ vígja prest til biskups: consagrar bisbe un prevere
-
♦ vígð mold: terra consagrada
-
2. <RELIG prestur, djákni> ordenar algú (prevere, diaca)
-
3. (gefa saman, gifta & gera vatn vígt) beneir un matrimoni (casar el prevere una parella & aigua)
-
♦ vígja hjón: beneir el matrimoni d'una parella, casar una parella
-
♦ vígja saman par: casar una parella
-
♦ vígja vatn: beneir aigua
-
♦ vígt vatn: aigua beneïda
-
4. (opna e-ð opinberlega) inaugurar una cosa (obrir oficialment al públic)
-
♦ vígja brú: inaugurar un pont
-
víg·lína <f. -línu, -línur. Gen. pl.: -lína>:
-
<MIL> [línia f del] front m
-
♦ handan víglína: <LOC MIL> darrere les línies enemigues
-
♦ í fremstu víglínu: <LOC MIL & FIG> en [la] primera línia
-
víg·móður, -móð, -mótt <adj.>:
-
(þreyttur af vígum) cansat -ada de lluitar
-
◊ bœndr flyktust saman á austanverðum Akrshaga við ísinn, ok hǫfðu þar ráðagerðir sínar. Vildu sumir heim snúast, en þeir er þrástir váru á sitt mál vildu enn berjast; sǫgðu Birkibeina nú mundu vera svá sára ok vígmóða, en marga fallna, at nú mundi engi dugr í þeim vera: eða hví varð engum þat fyrir at drepa konunginn, er hann reið í hendr oss <...>?: els bœndr es varen reunir a la part de llevant de les pastures d'Akr, a la vora del glaç i hi tingueren consell. Alguns d'ells volien tornar a casa, però els qui estaven més obstinats en llur causa, volien continuar combatent i deien que els Cames-de-beç ara havien d'estar tan ferits i cansats de lluitar -i molts d'altres, caiguts en combat- que ja no els devien quedar forces, “i, per què a ningú no se li ha ocorregut matar el rei quan ens ha envestit <...>?” (vocabulari: #1. e-m verðr ekki fyrir e-u: Cf. en Baetke 19874, pàg. 720: mun ekki fyrir verða at drepa hann es steht nichts im Wege, ihn zu erschlagen)
-
víg·orð <n. -orðs, -orð>:
-
eslògan m
-
víg·reifur, -reif, -reift <adj.>:
-
combatiu -iva, bel·licós -osa, carregat -ada d'esperit de combat, disposat -ada a entrar en una contesa, delerós -osa de lluitar (cf. el sinònim → gunnreifur)
-
◊ þegar djúp þögn grúfði yfir öllu og nóttin var að hálfu liðin hjá stökk (ἥλατο) þitt almáttuga orð frá konungshásæti þínu á himni niður á fordæmt (ὀλεθρίας) landið. Það var eins og vígreifur (ἀπότομος πολεμιστὴς) bardagamaður og beitti hispurslausu (ἀνυπόκριτον) boði (ἐπιταγήν) þínu eins og hvöttu sverði (ξίφος ὀξὺ): quan un profund silenci ho cobria tot i ja havia passat la meitat de la nit, la teva paraula omnipotent va brollar del teu tron reial en el cel i va baixar fins a la terra condemnada. Fou com un guerrer combatiu, fent anar la teva senzilla ordre com una espasa esmolada
-
◊ en hann lokar fjendur inni með sér, hleypir mönnum inn, sem sækja að vígreifir (—), viti firrtur (demens), því að hann hafði ekki tekið eftir konungi Rútúla í þrönginni (in medio agmine), lokaði hann inni í búðunum (urbi), líkt og ægistóran (immanem) tígur í varnarlausri gripahjörð: però tanca amb ell els enemics, fent-hi entrar a dins els homes que, plens d'esperit de combat, ataquen, foll! perquè, no parant esment del rei dels rútuls enmig de la multitud [dels atacants], el va tancar a l'interior del campament, talment un tigre immane enmig d'un indefens ramat (l'original fa: ast alios secum includit, recipitque ruentes. ǁ Demens! qui Rutulum in medio non agmine regem ǁ uiderit irrumpentem, ultroque incluserit urbi, ǁ immanem ueluti pecora inter inertia tigrim)
-
◊ en tálmyndin hreykir sér (exsultat) vígreif (laeta) andspænis (ante) framvarðasveitum (prima acies), egnir (irritat) Túrnus með vopnum (telis) sínum og manar (lacessit) hann með hrópum: però la il·lusió (= el simulacre d'Enees que la deessa Juno ha fet amb baf) es dreça, plena de desig de combatre, davant per davant dels rengs avançats (davanters), provoca en Turn amb les seves armes i el desafia a crits (l'original fa: at primas laeta ante acies exsultat imago, ǁ irritatque uirum telis, et uoce lacessit)
-
◊ en þar sem orrustan er skæðust geisar Kamilla vígreif (pharetrata), lík Amasónu, með annað brjóstið nakið til bardaga, gyrð örvamæli, þeytir
ýmist mjúkum spjótum, hverju á fætur öðru, eða snarar sterkri
tvíöxi í óþreytandi greip sinni, gylltur bogi glamrar á öxl henni
og örvar Díönu: però allà on la batalla és aferrissada, fa estralls la Camil·la, plena d'ardor bel·licós, talment una Amazona, amb un pit nuu per a la lluita, amb el buirac cenyit, llança adés llances flexibles, una darrere l'altra, o aixeca (maneja) una forta destral de doble tall amb la seva mà infatigable. Un arc daurat dringa (ressona) a la seva espatlla i les fletxes de la Diana (l'original fa: at medias inter caedes exsultat Amazon, ǁ unum exserta latus pugnae, pharetrata Camilla, ǁ et nunc lenta manu spargens hastilia denset, ǁ nunc ualidam dextra rapit indefessa bipennem: ǁ aureus ex humero sonat arcus, et arma Dianae)
-
◊ 21. Á sér, at vér vǫ́rum, ǁ
vígreifr, með Áleifi. ǁ
Sár fekk ek, Hildr, at hvǫ́ru, ǁ
hvítings, ok frið lítinn. ǁ
Skínn á skildi mínum: ǁ
skald fekk hríð til kalda. ǁ
Nær hafa eskiaskar ǁ
ǫrvendan mik gǫrvan (LV nº 21 de la Fóstbrœðra saga. Edició d'en Finnur Jónsson B (rettet tekst), første bind (1973²), pàg. 265): Hildr de la banya de beure (= valquíria de la banya de beure = dona), es veu que estàvem al costat de l'Olau, delerosos d'entrar en combat. En tot cas, jo hi he rebut ferides i poca pau. Es mostra (veu) en el meu escut [el que et diré]: l'escalda hi ha parat una tempesta massa freda (= una tempesta massa noïble, danyosa = un ruixat de fletxes), els freixes hastats (= els guerrers del bàndol contrari) de poc que no m'hi han fet esquerrà (= ha anat de ben poc que no hi hagi perdut la mà dreta) (vocabulari: #1. [þat] sér á: impersonal: es veu, es pot veure; #2. Hildr hvítings: Cf. l'Sveinbjörn Egilsson 1860, pàg. 428b: HVÍTÍNGR <...> 3) gladius <...> 7) in appell. feminarum: hvítings Horn (Hrund) femina, G. 33 (Si. 37), Hlín, Eb. 28,2, Hildr, Fbr. c. 16 (vide líkna), 49; et in plur., Hlökk hvítínga, SE. I 490,2; Gunn hvítínga femina, F. V 232, puto a significatu primo. En tot cas, l'edició de la saga d'en Valdimar Ásmundarson del 1899, pàg. 122, ja dóna entrada a l'esmena Hildr per la lliçó dels manuscrits heldr; #3. at hvǫ́ru: Cf. en Baetke 19874, pàg. 284: at hváru (at váro, atvóro) trotzdem, dennoch. És així com també l'interpretava el 1860 l'Sveinbjörn Egilsson, op. cit., pàg. 419a: 3) at hváru nihilominus ‘això no obstant, amb tot, nogensmenys’: at hváru (at váro, atvóro) trotzdem, dennoch. En Valdimar Ásmundarsson 1899, pàg. 160, interpreta aquest sintagma com a hvað sem öðru líður ‘en tot cas, de tota manera’. En la meva traducció adopto aquesta interpretació del sintagma; #4. til: Cf. en Baetke 19874, pàg. 653: <...> (vor adj. u. adv.) zu, allzu: nú vartu heldr til skjótr en ek heldr til seinn; þess til ungan son á ek ich habe einen dafür (noch) zu jungen Sohn; hefi ek drepit nǫkkura menn ok þó einum til fátt einen zu wenig; #5. kaldr: Cf. en Baetke 19874, pàg. 316: kaldr <...> kalt, feindlich: kǫld ráð böse, verderbliche Ratschläge. També l'Sveinbjörn Egilsson, op. cit., pàg. 454b: KALDR <...> Metaph., malus, noxius, infestus, perniciosus, exitialis, subdolus: <...>3) köld hríð infestus impetus pugnae, skáld fékk hríð til kalda, Fbr. 49)
-
◊ 21. Á sér, at vér vǫ́rum, ǁ
vígreifr, með Áleifi. ǁ
Sár fekk ek, heldr, at hvǫ́ru, ǁ
hvítings, ok frið lítinn. ǁ
Skínn á skildi mínum: ǁ
skald fekk hríð til kalda. ǁ
Nær hafa eskiaskar ǁ
ǫrvendan mik gǫrvan (LV nº 21 de la Fóstbrœðra saga. Edició online. Text no modernitzat): 21. Es veu que estàvem al costat de l'Olau, delerosos d'entrar en combat. En tot cas, jo hi he rebut ferides d'espasa i força poca pau (= gens de pau). Es veu en el meu escut [el que et diré]: l'escalda hi ha parat una tempesta massa freda (= noïble, danyosa), els freixes hastats (= els guerrers del bàndol contrari) de poc que no m'hi han fet esquerrà (= ha anat de ben poc que no hi hagi perdut la mà dreta)
-
◊ 58. Á sér, at vér vǫ́rum, ǁ
vígreifr, með Áleifi. ǁ
Sár fekk ek, heldr, at hvǫ́ru, ǁ
hvít brúðr, ok frið lítinn. ǁ
Skínn á skildi mínum: ǁ
skald fekk hríð til kalda. ǁ
Nær hafa eskiaskar ǁ
ørendan mik gǫrvan (LV nº 58 de la Helgisaga Óláfs konungs Haraldssonar. Edició online. Text no modernitzat): 58. Bella dona, es veu [en mi] que he estat, delerós de combatre, al costat de l'Olau. En tot cas, jo hi he rebut força ferides i [ben] poca pau (= gens de pau). Es veu en el meu escut [el que et diré]: l'escalda hi ha parat una tempesta massa freda (= noïble, danyosa), els freixes hastats (= els guerrers del bàndol contrari) de poc que no m'hi han deixat sense alè (= ha anat de ben poc que no m'hi matessin)
-
Víg·ríður <f. -ríðar, no comptable>:
-
<MITOL> Vígríðr f, Vigrid f, nom de la planúria en la qual es lluitarà la batalla final entre els déus, els èinheriar i els homes d'una banda i les forces de tot l' Útgarðr amb Surtr i els Múspells lýðir de l'altra en el marc del Ragnaroc. El nom apareix en els Vafþrúðnismál i a la Gylfaginning, mentre que, en canvi, als Fáfnismál el nom d'aquest camp de batalla hi és anomenat → Óskópnir
-
víg·skarð <n. -skarðs, -skörð>:
-
1. (op fyrir boga, lásboga og byssur) espitllera f, sagetera f, arquera f (obertura estreta i allargada per a llançar-hi projectils)
-
2. (fallbyssuop, op fyrir fallbyssur) tronera f, canonera f (obertura destinada a deixar-hi passar la boca d'un canó i disparar-lo)
-
3. (hluti veggjarins á milli tveggja turna) cortina f de muralla (part de la muralla compresa entre dues torres on munten guàrdia els centinelles i, en cas d'atac, lluiten els defensors)
-
◊ ígulkǫttr er ok gott vápn þeim, er kastala skal verja, gørr af stórum trjám ok þungum, byrstr með eikitinduðu baki, ok skal binda utan við vígskǫrð, ok láta falla á fólk, ef nærri verðr gengit kastala. Slagbrandar gørvir af lǫngum rám ok þungum, hvasstenntir með harðri eik, reistir á enda nær vígskǫrðum, svá at þá megi þegar á menn fella, er nær er gengit kastala — Felis echinata est ex meliorum armorum genere, castellum tutaturis utilis, quae trabibus magnis et grauibus constans, dentibus quercinis horret, quaeque ad mesopyrgia suspensa, in hostes, si ad propugnacula proxime accedunt, deiici potest. Trabes insuper ex longissimis lignis fabricatae, dentibus quercinis et ualde acutis, iuxta mesopyrgia erigi solent, ut in hostes quoque, si ad muros usque peruenirint, deiiciantur (Espill, cap. 39, pàg. 89): el porc espí també és una bona arma per al qui ha de defensar un castell. El porc espí està fet de grans bigues pesants, amb una esquena plena de punxes de roure talment cerres. S'ha de fermar defora a les espitlleres (aquí a les cortines, l'espai de muralla comprès entre dues torres ?) i es fa caure damunt els enemics, si s'apropen al castell. [També són una bona defensa] les ‘bigues de xoc’ (slagbrandar), fornides d'estaques llargues i pesants, com si fossin dents agudes de dura fusta de roure, aixecades pels caps fins a prop de les espitlleres (aquí, les cortines de muralla?), de manera que es puguin fer caure damunt els atacants de seguida que s'acostin al castell (vocabulari: #1. vígskarð: Cf. en Baetke 19874, pàg. 735: víg-skarð n. Schießscharte, Öffnung in der Verschanzung. El traductor llatí del 1768, en Halfdan Einersen, el tradueix amb: mesopyrgium (τὸ μεσοπύργιον), que designava la cortina o sigui, el llenç de murada situat entre dues torres. El DCVB defineix així el terme cortina de muralla: 5. Tros de muralla situat entre baluard i baluard)
-
víg·skip <n. -skips, -skip>:
-
vaixell m de guerra (→ herskip)
-
vígsla <f. vígslu, vígslur. Gen. pl.: vígslna>:
-
1. <RELIG> consagració f
-
♦ → biskupsvígsla “consagració de bisbe”
-
♦ → kirkjuvígsla “consagració d'església”
-
2. (vatn) benedicció f (d'aigua)
-
♦ vígsla vatns: <RELIG> benedicció f d'aigua
-
♦ → vígsluvatn “aigua beneïda”
-
3. (prestur, djákni) ordenació f (sacerdotal, diaconal)
-
♦ taka vígslu: <RELIG> ordenar-se sacerdot
-
♦ vígsla djákna: <RELIG> ordenació f diaconal, ordenació f de diaca
-
♦ vígsla prests: <RELIG> ordenació f sacerdotal, ordenació f de sacerdot
-
♦ → djáknavígsla “ordenació diaconal, ordenació de diaques”
-
♦ → prestavígsla “ordenació sacerdotal, ordenació de sacerdots”
-
♦ → prestsvígsla “ordenació sacerdotal, ordenació de sacerdot”
-
4. (formleg opnun) inauguració f (cerimònia d'obertura, obertura oficial)
-
♦ vígsla brúar: inauguració d'un pont
-
5. (í þjóðfræði) iniciació f (en etnologia)
-
vígslu·athöfn <f. -athafnar, -athafnir>:
-
1. (í þjóðfræði) ritu m d'iniciació (en etnologia)
-
2. <RELIG> cerimònia f d'ordenació & de consegració
-
♦ hátíðleg vígsluathöfn dómkirkjunnar: <RELIG> solemne consagració f de la catedral
-
vígslu·biskup <m. -biskups, -biskupar>:
-
<RELIG> bisbe m consagrant
-
vígslu·dúkur <m. -dúks, -dúkar>:
-
<RELIG> humeral m
-
vígslu·hátíð <f. -hátíðar, -hátíðir>:
-
1. <GEN> festa f d'inauguració
-
2. <RELIG> festa f dels llums, festa f de la dedicació, festa f de la rededicació [del temple], hanucà f, hanukà f (חֲנוּכָּה ~ חֲנֻכָּה ,חנוכה ~ חנכה)
-
♦ → hanúkka-hátíðin ‘íd.’
-
◊ nú var vígsluhátíðin í Jerúsalem og kominn vetur: se celebrava a Jerusalem la festa de la Dedicació; era hivern
|
La versió catalana de la Bíblia interconfessional (1998), p. 1463 catalanitza el mot com a hanucà. Per la seva banda, la GEL, vol. 5 (Fam-Hernani), p. 2528, en dóna la forma hanukà. Hem optat per donar entrada a totes dues formes.
En el món alemanyo-austríac, el mot hebreu se sol accentuar en la -u- . |
|
-
vígslu·maður <m. -manns, -menn>:
-
<RELIG> consagrant m
-
vígslu·ræða <f. -ræðu, -ræður. Gen. pl.: -ræðna o: -ræða>:
-
discurs m inaugural
-
vígslu·vatn <n. -vatns, no comptable>:
-
<RELIG> aigua beneïda
-
vígslu·vottur <m. -votts, -vottar>:
-
<RELIG> testimoni m & f d'ordenació sacerdotal o diaconal
-
víg·spá <f. -spár, -spár>:
-
presagi m de lluita
-
víg·spár, -spá, -spátt <adj.>:
-
presagiant lluita
-
◊ 24. Fleygði Óðinn ǀ oc í fólc um scaut, ǁ
þat var enn fólcvíg ǀ fyrst í heimi; ǁ
brotinn var borðveggr ǀ borgar ása, ǁ
knátto vanir vígspá (o: vígscá) ǀ vǫllo sporna: 24. L'Odin va fer volar [la seva llança] i la va disparar contra la host dels guerrers [vanis], aquesta fou la primera guerra (o: la primera batalla?) que hi hagué al món. La palissada de la ciutadella dels ansos fou trencada, els vanis, delerosos de combatre (o: amb vaticinis d'una lluita [victoriosa]?), pogueren entrar en els camps [dels ansos]. Interpretació alternativa: <...> els vanis havien profetitzat la batalla [i] que trepitjarien els [Iða]vellir (vocabulari: #1. fólk: Cf. en Kuhn 1968³, pàg. 58: fólc n. kriegerschar, heerhaufen <...> insbesondere: kämpfendes heer (Vsp. 24, Háv. 150 u. ö.); manchmal scheint fólc sogar ‘kampf’ zu bedeuten. Vgl. fylki; #2. fólkvíg: Cf. en Kuhn 1968³, pàg. 59: fólc-víg n. scharenweiser totschlacht, schlacht, krieg (Vsp. 21 . 24, Hdl. 14, dazu Hunn. 16 app.); #3. knega: Cf. en Kuhn 1968³, pàg. 117: kná <...> kann, bin in der lage (stets mit inf.); #4. vígspár ~ vígskár: en Neckel i en Kuhn 1983⁵, pàg. 6, donen, com a lliçó millor, la forma vígspá, però en l'aparat, hi donen entrada a la lliçó alternativa vígscá, indicant que aquesta lliçó procedeix de die (neueren) ausgaben der Edda, però sense donar-ne més detalls sobre la seva procedència, ni raonant-la de cap altra manera.
Trobem explicat el seu origen, nogensmenys, al Hugo Gering i Barend Sijmons 3,1 (1927), pàgs. 33-34: víg-skǫ́. Diese Emendation ist zuerst von Sveinbjörn Egilsson (Lex. poet. 878ᵇ) vorgeschlagen worden und [fast] alle neueren herausgeber seit Bugge (sogar Detter-Heinzel) haben sie akzeptiert; beide hss. lesen víg-spá ‘kampf weissagend, kampf ankündigend’, was keinen sinn gibt. [Finnur Jónsson tritt Ark. 23, 374 für die Lesart der handschriften ein, die eer in der Reykjavíker ausgabe (1905) auch in den text gesetzt hat; siehe auch Lex. poet.² 624ᵃ: sporna vǫllo vígspǫ́ (dat.!) soll bedeuten ‘træde frem på marken med kamp, kæmpe på slagmarken’. Auch S. Nordal (Völuspá s. 61) und Mogk (FFC 58 s. 3 ann.) verteidigen die handschriftliche überlieferung]. [p. 34] Víg-skár ist in zwei bedeutungen belegt: 1. ‘im kriege verderblich, kriegerisch’: so nur einmal in der Lieder -Edda, Br 5⁴ mono vígskáa of viþa eiþar (wo die kriegerischen burgundischen helden, Gunnarr und Hǫgne, gemeint sind) und 2. ‘durch krieg geschädigt’, so ebenfalls nur einmal in Sturlas Hák. kviþa 13⁷ (Sk. B II, 121) vígskátt vísa ríke. Beide bedeutungen sind an unserer stelle möglich, je nachdem man das adj. als sw. nom. pl. m. faßt und mit vaner verbindet oder als st. akk. pl. m. und auf vǫllo bezieht. Offenbar ist das erstere vorzuziehen, da subst. und zugehöriges adj. sonst durch die zäsur getrennt würden, also mit Sievers víg-skǫ́ (< víg-víg-skǫ́u) zu schreiben — anderenfalls müßte es vígská (vígskáa) heißen (so Finnur Jónsson [1888], Detter-Heinzel u. a.).
En Nordal 1980:58 hi veu un substantiu vígspá que estaria en datiu, amb valor d'instrumental: Vígspá bezieht sich auf die Zauberei und diei geheimen Künste der Wanen, denn spá bedeutete nicht allein ‚Wissen um Zukünftiges‘, sondern auch ‚das, was die Zukunft bestimmte‘. Am deutlichsten wird das an der óþarfaspá am Björketorpstein. Bei den Weissagungen der Seherinnen wird häufig genug kaum zwischen beiden Bedeutungen unterschieden. An unserer Stelle hat es den Anschein, als ob die vígspá der Wanen stärker ist als das Glück Odins, so daß die Wanen es sind, die unbehelligt und siegreich vorrücken (með ríki fara heilir hildar til, Háv. 156); Al text de l'edició crítica d'en Nordal el comentari no va pas acompanyat d'una traducció a l'alemany o a l'islandès modern que plasmi exactament com cal entendre les seves paraules. Entenc que, si fa no fa, en Nordal interpreta l'instrumental vígspá com a *Schlachtzauber, *orrustugaldur = amb un eixarm de batalla. L'explicació d'en Nordal sona força convincent, però no deixo de pensar que no puc trobar enlloc més un significat galdr, Zaubersang al mot spá que refermi la seva explicació com cal entendre aquest mot en aquest passatge. La inscripció rúnica de la Pedra de Björketorp que ell esmenta, fa: uþArAbA sbA, i se sol traduir per profetitzo o anuncio perdició - ich kündige Verderben [und Unheil] o profecia o anunci de perdició - Unheilverkündung, en referència, a tall d'advertiment, a la maledicció que la inscripció conté, a continuació, a l'altra cara de la pedra
En Kuhn 1968³, pàg. 226, només dóna entrada a les formes vígspár i vígskár com a adjectius, als quals dóna els significats respectius de: víg-spár adj. (od. -spái sw. adj.) totschlagverkündend (Vsp. 24) i víg-scár adj. (od. -scái sw. adj.) kampf- oder totschlageifrig (? — Br. 5; dazu Vsp. 24 app). No pondera, per tant, la possibilitat que, seguint en Finnur Jónsson, ens trobem davant l'instrumental d'un substantiu vígspá, vígspǫ́, independentment si li donem el significat proposat pel Finnur (vígspǫ́, f, ‘kamp-sang’, væsenlig det samme som ‘kamp’ (jfr. malmhríðar spǫ́), sporna vǫllu vígspǫ́ (dativ), træde frem på marken med kamp, kæmpe på slagmarken, Vsp 24. Jfr. Meissner, s. 197. En Meissner 1921, pàgs. 196-197, explica: n. In diesem Abschnitt sind diejenigen Kenningar zusammengestellt, in denen das Sausen, Zusammenklingen der Waffen, der Lärm der Schlacht als Stimme, Sprache, Gesang, Lied, Spruch u. ä. aufgefaßt wird. Sie können den unter f behandelten nahestehen <...> [p. 197] <...> ζ. spá, Weissagung: malmhríðar spá 31, 4, 7.
Deixant oberta aquesta interpretació, n'indico una altra que consistiria en donar al mot spá el significat auguri, vaticini i al mot víg el significat de lluita [victoriosa], victòria, de manera que l'instrumental vígspá tindria el significat de amb auguri[s] de victòria: abans d'entrar en guerra contra els ansos, els vanis haurien consultat si els auguris els eren propicis.
A banda d'aquesta interpretació, considero que encara n'hi hauria una altra, que voldria exposar aquí. Es podria veure en aquest spá no pas el substantiu, sinó el verb spá i interpretar llavors el vers com a contenint una construcció ἓν διὰ δυοῖν: vanir knáttu víg spá = vanir spáðu víg + vanir spáðu [sik] vǫllu sporna - els vanis havien profetitzat la batalla [i] que trepitjarien els [Iða]vellir o bé entendre (encara que ho considero menys probable) vanir knáttu víg spá, [vanir knáttu] vǫllu sporna, i recordo que aquest verb, per més que en la llengua moderna regeixi el datiu, en la llengua antiga regia l'acusatiu i, alternativament, el genitiu o bé es construïa amb preposició, amb la qual cosa el complement víg en acusatiu no és pas cap entrebanc a la meva proposta de nova lliçó; #5. sporna: Cf. en Kuhn 1968³, pàg. 190: sporna <...> seine füße auf etwas setzen, es betreten (Vsp. 24, Od. 8). Cf. també en Nordal 1980:58: sporna ‚betreten‘, ‚durchstreifen‘ (verbreitet in der älteren Skaldensprache); knáttu sporna = spornuðu; )
-
◊ 25. Þá gengo regin ǫll ǀ á rǫcstóla, ǁ
ginnheilǫg goð, ǀ oc um þat gættuz, ǁ
hverir hefði lopt alt ǀ lævi blandit ǁ
eða ætt iǫtuns ǀ Óðs mey gefna: 25. Llavors tots els regnants (els ansos) anaren als setials del destí, els déus sacrosants, i hi deliberaren sobre qui devia haver barrejat tot l'aire amb infortuni i donat [en matrimoni] la filla de l'Óðr (o: l'esposa de l'Óðr?) a la família de l'ètun
-
◊ 26. Þórr einn þar vá, ǀ þrunginn móði, ǁ
hann sialdan sitr, ǀ er hann slíct um fregn; ǁ
á genguz eiðar, ǀ orð oc sœri, ǁ
mál ǫll meginlig, ǀ er á meðal fóro: 26. En Tor totsol, curull d'ira, va lluitar allà -rarament es queda assegut, quan sent a dir una notícia així-. Trepitjats (conculcats) foren els juraments, les paraules [donades] i les promeses, tots els pactes en vigor, que hi havia entre ells (entre els ansos i l'ètun artesà?) (revisar i acabar)
-
víg·staða <f. -stöðu, no comptable>:
-
posició estratègica
-
víg·stöð <f. -stöðvar, -stöðvar>:
-
<MIL> camp m de batalla
-
♦ vígstöðvar[nar]: <MIL> front m
-
◊ Tíðindalaust á vesturvígstöðvunum eftir Erich Maria Remarque: Res de nou a l'oest d'Erich Maria Remarque
-
♦ að baki vígstöðvunum: darrere les línies del front
-
♦ fara til vígstöðvanna: anar al front
-
víg·tönn <f. -tannar, -tennur>:
-
1. <GEN> (höggtönn & vampírutennur) ullal m (de gos & animal depredador & vampir)
-
♦ vígtennur: dents canines, ullals m.pl
-
2. (hjá dýrum) escàtil m (Mall., Men.) (d'animals)
-
vígur, víg, vígt <adj.>:
-
1. (vopnfær) apte -a per a la lluita (en condicions de combatre)
-
2. (réttdræpur) que es pot matar (sense que se'n derivin conseqüències legals)
-
◊ sex eru konur þær er maðr á vígt um: ein er kona manns, ǫnnur móðir, þriðja dóttir, fjórða systir, fimmta er fóstra sú er maðr hefir fœdda lǫgfóstri (= fóstrdóttir), sétta er fóstra sú er hann hefir fœddan lǫgfóstri (= fóstrmóðir) (Oca cendrosa. Vígslóði. Cap. 31, pàg. 60): sis són les dones per les quals un home té el dret a matar-ne un altre: la primera és la seva dona, la segona, sa mare, la tercera, sa filla, la quarta, sa germana, la cinquena és la fóstra que ell hagi criat (= la seva fóstrdóttir) en lǫgfóstr (en ‘fostratge’ legal), la sisena és la fóstra que l'hagi criat a ell en lǫgfóstr (en ‘fostratge’ legal) (= la seva fóstrmóðir)
-
3. (sem má drepa án afleiðinga fyrir eigin virðingu eða sóma) que es pot matar (sense que se'n derivin conseqüències que afectin el prestigi social del matador)
-
♦ e-m er vígt: <LOC JUR> a algú se'l pot matar (i el prestigi del matador no pateix menyscapte: matar un vell, un malalt, un infant, una dona malmenten el prestigi i l'honor del matador)
-
◊ "Hvað áttir þú að oss að sækja," segir Eiríkur, "gamall maður, er þú hefir farið hingað, eða hvað rak þig til þessar ferð, sköllóttan mann og hvítan sem máskára? Og er það satt," segir Eiríkur, "að öll strá vildu oss stanga Noregsmenn, síðan þér fóruð hingað, jafnvel þeir menn, er komnir eru af fótum fram fyrir aldurs sökum, að berjast við oss, eða hvort viltu þiggja líf að mér," segir Eiríkur, "því að mér þykkir eigi að þér vígt, svo gömlum manni?": “Per què ens has hagut d'atacar”, li va dir l'Eiríkur, “tu, vell, que has vingut fins aquí, o què és el que t'ha empès a fer aquest viatge, a tu, un vell ja calb i blanc com una gavina jove? Realment és ben ver,“, li digué l'Eiríkur, “que tot el rostoll (això és, absolutament tothom) ens ha volgut punxar a nosaltres, els noruecs, ja que fins i tot heu vingut aquí a lluitar contra nosaltres els qui ja teniu un peu a la tomba a causa de la vostra avançada edat; o vols que et concedeixi la vida?”, li digué l'Eiríkur, “perquè sóc del parer que no he de matar un home tan vell com tu
-
víg·vél <f. -vélar, -vélar>:
-
giny m de guerra
-
◊ hann lét gera þrauthugsaðar vígvélar (ħiʃʃāˈβōn ~ חִשָּׁבוֹן: wa-i̯ˈʝaʕaɕ b-īrūʃāˈlai̯m ħiʃʃəβɔˈnōθ maħăˈʃɛβɛθ ħōˈʃēβ, וַיַּעַשׂ בִּירוּשָׁלִַם חִשְּׁבֹנוֹת מַחֲשֶׁבֶת חוֹשֵׁב) í Jerúsalem. Var þeim komið fyrir uppi á turnunum og á hornum múrsins. Með þeim mátti skjóta örvum og varpa stórum steinum. Frægð hans barst til fjarlægra landa af því að honum var hjálpað til valda með undursamlegum hætti: va fer construir a Jerusalem màquines de guerra molt elaborades. Les varen posar dalt de les torres i als angles de la muralla. Amb elles es podien tirar fletxes i llançar grans pedres. La seva anomenada es va estendre fins a països llunyedans, perquè de manera meravellosa era ajudat a [tenir] el poder (a fer-se poderós)
-
◊ síðan settist hann um helgidóminn. Stóð umsátrið lengi. Reisti hann þar skotpalla (βελοστάσεις) og umsátursvélar (μηχανὰς), eldvörpur (πυροβόλα), grjótvörpur (λιθοβόλα), örvaþeyta (σκορπίδια εἰς τὸ βάλλεσθαι βέλη) og valslöngvur (σκορπίδια εἰς τὸ βάλλεσθαι σφενδόνας). Hinir umsetnu smíðuðu einnig vígvélar (ἡ μηχανή -ῆς: καὶ ἐποίησαν καὶ αὐτοὶ μηχανὰς πρὸς τὰς μηχανὰς αὐτῶν) gegn umsátursvélum (ἡ μηχανή -ῆς: καὶ ἐποίησαν καὶ αὐτοὶ μηχανὰς πρὸς τὰς μηχανὰς αὐτῶν) óvinanna og stríðið dróst á langinn: tot seguit va acampar tot al voltant del santuari. El setge va durar molt de temps. Hi v construir plataformes de tir i màquines de setge, i llançafocs, llançapedres, escorpins llançadards i catapultes. Els [jueus] assetjats també feren ginys de guerra contra les màquines de setge de llurs enemics i la lluita s'allargà molts de dies
-
víg·væðast <-væðist ~ -væðumst | -væddist ~ -væddumst | -væðst ║ e-n>:
-
preparar-se [per a una lluita ~ un conflicte ~ una batalla]
-
víg·væðing <f. -væðingar, no comptable>:
-
preparacions f.pl per al combat o per a la batalla
-
víg·völlur <m. -vallar, -vellir>:
-
camp m de batalla
-
♦ á vígvellinum: al camp de batalla
-
♦ fara á vígvöllinn: entrar en [el camp de] la batalla
-
♦ halda á vígvöllinn: dirigir-se al camp de [la] batalla
-
♦ yfirgefa vígvöllinn: abandonar el camp de [la] batalla
-
víg·völur <m. -valar, -velir>:
-
arma mortífera, instrument m de mort (espasa, projectil, arma llancívola etc.) (Alemany Kampfstecken)
-
◊ og þó þú horfir upp á, að þeir dragi mig á fótunum utar eftir hallargólfinu, og kasti að mér vígvölum (τὸ βέλος -έλεος: ἢ βέλεσιν βάλλωσι), þá skaltu bera það með jafnaðargeði: i tu, encara que vegis que m'arrosseguen pels peus pel terra del palau cap a la porta, i [fins i tot que] em tiren projectils, tu, aguanta-ho amb serenor (l'original fa: εἰ δέ μ᾽ ἀτιμήσουσι δόμον κάτα, σὸν δὲ φίλον κῆρ ǁ
τετλάτω ἐν στήθεσσι κακῶς πάσχοντος ἐμεῖο, ǁ
ἤν περ καὶ διὰ δῶμα ποδῶν ἕλκωσι θύραζε ǁ
ἢ βέλεσιν βάλλωσι· σὺ δ᾽ εἰσορόων ἀνέχεσθαι)
-
◊ Sverrir konungr var þá eigi í bœnum. En er hann kom til bœjarins varð brátt sá atburðr einnhvern dag at tveir menn deildu drukknir, annarr gestr konungs en annarr húskarl ok því næst vildi hvárr ǫðrum veita tilráð. Ok í því kom Þórólfr rympill gestahǫfðingi út ór drykkjustofunni. Hann hafdi ekki vápn ok tók hann stálhúfuna af hǫfði sér ok laust húskarlinn, en hann laust Þórólf í móti með handøxi, eptir þat helt maðr á manni ok lét ganga hverr þat er til hafði í vígvǫlum ok váru allir ǫlóðir — Haec ante aduentum Regis facta sunt: postquam autem in urbem Rex uenisset, die quodam euenit, ut inter duos, satis adpotos ambos, iurgium incideret; horum alter hospes (emissarius) erat regius, alter domesticus aulae famulus, iamque res a uerbis ad uerbera et infestas ictuum minas processit, cum Thorolfus Rympillus, hospitum praefectus, triclinio, in quo potabatur, eodem forte momento egressus, ipse quoniam inermis, casside ferrea capiti suo detracta domesticum percussit, qui Thorolfum securi manuaria uicissim feriebat. Iamque uir uirum premebat omni, quod fors et furor temulentis ministrabat, armorum genere (Sverris saga, cap. 103): el rei Sverrir no es trobava aleshores a la ciutat, però, poc després d'haver-hi arribat, un dia es va esdevenir aquest incident: que dos homes que anaven beguts es varen barallar. Un d'ells era gestr del rei i l'altre, húskarl també del rei. I, enmig d'aquella baralla cadascun d'ells va voler atacar l'altre amb la seva arma. I just en aquell moment en Þórólfr Parencer (?), el cap dels gestir del rei, va sortir de la taverna [on havia estat bevent]. No anava armat, de manera que es va llevar del cap el capell de ferro i hi va etzibar un cop al húskarl, el qual, en resposta, va descarregar un cop de destral petita (un cop amb la seva handøx) contra en Þórólfr. Després d'això, s'atacaren home contra home i cadascun d'ells feia anar com a arma de combat el que tenia a mà i tots ells anaven beguts com una sopa
-
◊ 1. Um lögmæt frumhlaup. Fjörbaugsgarður varðar ef maður hleypur til manns lögmætu frumhlaupi. En þau eru fimm hlaup, ef maður höggur til manns eða drepur eða leggur eða skýtur eða kastar. Þá varða öll fjörbaugsgarð ef eigi kemur á, en skóggang ef á kemur.
En þá er frumhlaup lögmætt ef maður reiðir fram þann vígvöl er hann vill öðrum mein með gera, og væri hann svo nær að hann mundi taka til hins ef hann hæfði, eða ekki stöðvaði á gangi. Það er enn frumhlaup , hverju sem hann skýtur eða verpur, ef hann væri svo nær að hann mundi því koma til þess ef hann hæfði eða ekki stöðvaði — Exilio puniatur quicunque legibus definita aggressione alterum inuaserit. Sunt uero aggressiones illae quinque: Si quis alterum ceciderit, percusserit, punxerit uel missili petiuerit. Haece omnes, si effectu carent, exilio, noxiae uero proscriptione puniendae. Aggressiones tum ad lege definitas referendae, si quis instrumenta lethalia, animo laesionem inferendi alteri intentauerit, tam prope adstans, ut si recte collineasset nec in actu subsisteret instrumentum, alterum tangere possit. Aggressionibus etiam annumerandum, si aliquid iaculatus fuerit uel [p. 8] coniecerit in alterum, tam prope constitutus, ut modo recte collineasset, nec in actu subsisteret missile, ille perstringeretur (Oca cendrosa. Vígslóði 1, pàg. 211 — Sectio VIIIa: Quae traha caedis dicitur, et ius criminale continet, pàgs. 7-8): 1. Dels atacs a mà armada castigats per la llei. Incorre en pena de fjörbaugsgarður (= pena de proscripció de tres anys) l'home que iniciï un atac a mà armada, tipificat per la llei, contra un altre. Cinc són els atacs [a mà armada tipificats i castigats per la llei]: Si un home 1. descarrega un cop d'arma blanca contra un altre, o 2. l'hi pega o 3. l'hi clava o 4. l'hi dispara o 5. l'hi llança.
Tots aquests atacs seran castigats amb pena de proscripció menor (=tres anys de bandejament) si l'atac no té més conseqüències (és a dir, si l'atacant no aconsegueix el seu propòsit de ferir l'atacat), però pena de proscripció major (pena d'exili de per vida) si l'atac en té (o sigui, si l'atacant fér l'atacat).
És un atac a mà armada tipificat i castigat per la llei si un home branda una arma mortal (Schlegel: instrumentum letale) amb la voluntat de fer mal a un altre i s'hi troba tan a prop que l'hauria de ferir de precís si l'atenyés o si no aturés l'atac.
[Finalment,] també és un atac tipificat i castigat per la llei, sigui el que sigui el que l'atacant dispari o llanci, si l'atacant es trobés tan a prop de l'atacat que l'hauria hagut de ferir de precís si l'hagués endevinat o si no s'aturés (vocabulari: #1. lögmætt frumhlaup: Cf. en Baetke 19874, pàg. 397: lǫgmætt frumhlaup ein unter das Gesetz fallender erster Angriff; #2. koma e-u á e-n: Cf. en Baetke 19874, pàg. 334: koma e-u á e-t auf etwas treffen <...> hann hǫggr til hans ok kemr á fyrir ofan kn233; es (der Hieb) trifft ihn oberhalb des Knies; koma sárum á e-n jemandem Wunden beibringen)
-
◊ 10. Um drep það er bein brotna. Ef maður drepur mann svo að bein brotna, og mest (= mezk) sem hin meiri sár, hvargi (ɔ: hvígi) er maður drepur hann, og varðar það skóggang.
Það er drep ef maður lýstur annan með öxarhamri, og svo hverngi vígvöl er maður hefir. Jafnt er drepp þótt maður leggi til eða kasti, ef á kemur. Slíkt er þótt klæði verði á milli, brynja eða [p. 213] hjálmur, ef á myndi koma ef eigi yrði það fyrir. Drep er og þótt maður spyrni fæti á öðrum, eða hvoti hnefa. Drep er og þótt maður reiði þann vígvöl frá manni er hann veit að þá mundi hlaupa að honum sjálft ef hann lætur laust. Svo er og ef hann fellir á mann það er hann fær högg af — Titulus X. De ictu, quo ossa franguntur. Ubi quis alterum ita ferit, ut ossa frangantur, uuelneribus grauioribus hoc adscribatur. Quicunque ictu aliquem ferierit, proscribendus est. Ad ictus refertur, si quis alterum malleo securis uel alio quodam lethali instrumento ferierit. Ictibus etiam annumeratur, ubi quis in alterum uel pungit uel iaculatur, modo scopum feriat. Nihil ad rem facit, quamuis uestimenta, lorica uel galea interueniant, modo his non interuenientibus perstringeretur alter. Ad ictus porro referatur cum quis alterum calcitrat uel pugno ferit. Tandem ictibus annumeretur, cum quis instrumentum aliquod lethale ab altero retrahit, sciens futurum, ut hoc, cum remittitur, ei ipsum incurrere; [p. 15] ut et si quis aliquid in alterum cadere fecerit, quo feritur (Oca cendrosa. Vígslóði 10. Pàgs. 212-213 — Sectio VIIIa: Quae traha caedis dicitur, et ius criminale continet, pàgs. 14-15): 10. Del cop amb què es trenquen ossos. Això serà (=el que s'aplicarà, el que serà d'aplicació) si hom pega a un altre de tal manera que se li trenquin ossos: [aquesta agressió] es valorarà com es valoren les ferides majors i, sigui on sigui (hvargi) que l'agressor li pegui (ɔ: hvígi: sigui quin sigui l'objecte amb què l'agressor li hagi pegat), incorrerà en pena de proscripció major (= exili de per vida). És un cop si un hom li pega a un altre amb la cabota plana d'una destral o amb qualsevol altre arma letal que manegi. També és un cop si un hom en puny un altre [amb la seva espasa, ganivet o llança] o si li llança [una arma llancívola] sempre que endevini l'altre. El mateix s'esdevé si la roba o una cuirassa o un casc s'interposen a l'arma de l'atacant, si aquesta hagués ferit l'atacat si la roba, la cuirasa o el casc no s'hi hagués interposat. També és un cop si un hom pega una coça a un altre amb el peu o si li pega amb el puny. També és un cop si un hom estira una arma letal d'un altre sabent que, si l'amolla, l'objecte rebotarà contra l'altre. També és així si un hom fa caure damunt un altre un objecte que li causarà una ferida
-
víg·þrima <f. -þrimu, -þrimur. Gen. pl.: -þrimna o: -þrima>:
-
<LIT> tumult m de la batalla
-
víg·örn <f. -arnar, -ernir>:
-
àguila f marcial (ocell Polemaetus bellicosus)
-
vík· <f. víkur, víkur>:
-
1. (stór) badia f (grossa)
-
♦ það er vík [á] milli vina [vegna e-s]: <LOC FIG> : #1. <GEN> hi ha un mur (o: una bretxa) entre els amics [a causa d'una cosa]; #2. (of langt er á milli vina) hi ha massa distància entre els amics (com per poder-se veure sovint, és a dir, dos o més amics no es poden trobar o veure a causa de la distància que hi ha entre els respectius llocs on viuen)
-
♦ fjörður skyldi milli frænda og vík milli vina: <LOC FIG> val més tenir els amics a prop i els parents lluny
-
2. (meðalstór) ansa f (mitjana)
-
3. (lítil) cala f (petita)
-
vík² <f. víkur, víkur>:
-
(snúningur, vik) volta f (gir, tomb)
-
♦ róa vík (o: vik) á e-n (o: e-m): <LOC FIG> acopar-li les ales a algú, fer-li una osca a algú (rebaixar-li els fums, superar o vèncer algú. Lit.: remar més fort que algú)
-
◊ Þorkell segir: "Það má vera, að svo færi mér að, ef eg væri höfðingi, að mér þætti illt að deila við Hrafnkel, en eigi sýnist mér svo, fyrir því að mér þætti við þann best að eiga, er allir hrekjast fyrir áður; og þætti mér mikið vaxa mín virðing eða þess höfðingja, er á Hrafnkel gæti nokkra vík róið, en minnkast ekki, þó að mér færi sem öðrum, fyrir því að má mér það, sem yfir margan gengur. Hefir sá og jafnan, er hættir": en Þorkell li va dir: “És ben possible que, si jo fos höfðingi, també em passés que em semblés mala idea de tenir-les (o: pledejar) amb en Hrafnkell, però[, com que no ho sóc,] a mi no m'ho sembla pas perquè em sembla la millor cosa haver-les amb aquell per qui tots els altres fins ara s'han vist perjudicats. I em sembla que el meu prestigi, o el prestigi del höfðingi que pugui fer-li una osca al Hrafnkell (que pugui acopar-li una mica les ales al Hrafnkell), s'acreixerà molt o, en tot cas, no minvarà gens encara que a mi m'hi hagi d'anar tan malament com als altres [que ho han provat abans], perquè[, com fa la dita,] ‘Em pot passar [sense haver de sentir cap vergonya] el que passa a tothom’ [i també la qui fa:] ‘la fortuna ajuda qui gosa (lit.: el qui gosa, ho té sempre’)”
-
Vík³ <f. Víkur, Víkur>:
-
(stuttnefni fyrir öll örnefni sem enda á „-vík“) Vík f (forma abreujada dels topònims acabats en -vík)
-
Vík⁴ <f. Víkur, no comptable>:
-
Vík f, localitat costanera del sud d'Islàndia. És el poble més meridional de l'illa. Té una població de devés tres-cents habitants
-
♦ Vík eða Vík í Mýrdal: <GEO> Vík o Vík de Mýrdalur
-
Víkin⁵ <f. Víkurinnar, no comptable>:
-
Víkin f, designació medieval de la regió al voltant del fiord d'Oslo (Fold, Vestfold, Austfold)
-
víkja <vík ~ víkjum | vék (o: veik) ~ vékum (o: vikum) | vikið (o: <†> ykvið)>:
-
I. <personal>:
-
A. <absolut>:
-
1. (láta undan, færa sig) cedir (renunciar, donar, transferir)
-
♦ víkja til hliðar: fer-se a un costat, apartar-se
-
♦ víkja eftir: cedir cap a un costat, decantar-se cap a un costat
-
En er kardínálinn heyrði og skildi mannlát þau er Þórður hafði fengið í skiptum þeirra Gissurar þá veik hann þar [p. 547] mjög eftir og þótti jafnan sem hans hlutur mundi hafa við brunnið. Vildi hann það eitt heyra að Þórður færi þá til Íslands en Gissur væri þar eftir, kvað það og ráð að einn maður væri skipaður yfir landið ef friður skyldi vera (SS II, cap. 356, pàgs. 546-547)
però quan el cardenal va sentir i va comprendre la magnitud de les pèrdues humanes que en Þórður havia sofert en les disputes entre ell i en Gissur, es va decantar fort cap al costat d'en Þórður, considerant en tot moment que la part d'en Þórður era la qui havia patir major menyscapte. No volia sentir parlar més que d'una cosa: que en Þórður tornés a Islàndia i que en Gissur romangués a Noruega, i també deia que era aconsellable que, si hi havia d'haver pau [a Islàndia,] s'havia de posar un sol home al capdavant del país
-
2. (fara, snúast) anar[-se'n] (canviant de direcció)
-
♦ víkja aftur: tornar [enrere]
-
Grímur hvarf þá aftur og kallar á Hafliða og veik hann aftur á móti honum og fagnar honum og segir Grímur að hann vill ræða við hann og setjast niður og sagði Grímur hvað þeir ættu um að vera vestur þar í sveitunum og það með að honum hugnaðist eigi, kveðst því hafa þangað sótt erfiðlega um langan veg að hann vænti fyrir frændsemis [p. 24] sakir þar nokkurrar ásjá, sagði öngvan sér veita slíkan ágang sem Ólaf Hildisson (SS I, cap. 18, pàgs. 23-24)
en Grímur llavors va fer mitja volta i va cridar en Hafliði i aquest va tornar a l'encontre d'en Grímur i el saludà i en Grímur li va dir que volia parlar-li i s'assegueren i en Grímur li va contar com devia estar la situació a les contrades de ponent i en fer-ho li va fer palès que [l'evolució de tot plegat] no li agradava pas. Va dir que havia fet un llarg i feixuc camí fins allà perquè esperava trobar-hi, per mor del parentiu que es tenien, algun ajut, i afegí que ningú no l'havia atacat de la manera com ho havia fet l'Olau Hildisson
-
♦ víkja burt: anar-se'n
-
-
B. <e-u>:
-
♦ víkja höfðinu: apartar (o: moure [cap a un costat]) el cap
-
1. (færa) moure una cosa de lloc (desplaçar del lloc o la posició en què es troba)
-
◊ 363. Annan dag eptir mælti konungr, at þeir Eindriði munu reyna skot. Eindriði svarar: „Allt þykki mér þér, herra, hafa tekit frekliga váttvísi mína um íþróttirnar. Þarf ek eigi fyrir því til at ganga, at enn síðr er ek þessari áskynja orðinn en hinni fyrri.“ „Vel þætti mér,“ segir konungr, „at svá væri, ok er þá enn til, at þú reynir eigi ok kallist [p. 271] yfirkominn.“ Eindriði svarar: „Lengi mun þess kostr, ok þykkir mér engum manni ofgaman (ɔ: ofskemmtan) at sjá, hversu langt í milli berr íþróttar yðvarrar ok ófimligrar minnar viðleitni.“ Gengu þeir þá skammt frá bœnum til skógar. Lagði konungr þá af sér skikkjuna. Setti hann þá spón í bakka ok ætlaði langt skotmál, en síðan var honum fenginn bogi ok ǫr. Skaut hann, ok kom ǫrin í utanverðan spáninn ok stóð þar. Skaut Eindriði þá nǫkkuru innar í spáninn ok þó eigi í miðjan. Konungr skaut i annat sinn, ok var til gengit, ok stóð ǫrin í miðjum spæninum. Kǫlluðu allir þat frægðarskot. Eindriði lofaði ok hœfni konungs ok kveðst ætla, at sér mundi ekki gera eptir at skjóta. Konungr bað hann frá ganga, ef hann vildi, ok segjast yfirkominn um þessa íþrótt. Eindriði sagði, at þess mundi kostr, þó at hann reyndi áðr. Eindriði skaut þá, ok kom sú ǫr i strengflaugina á þeirri ǫr konungs, er hann skaut síðar, ok stóðu svá báðar. Þú mælti konungr: „Mikill frægðarmaðr ertu um íþróttir, en þó er þessi enn eigi reynd til fullnaðar. Nú skal taka svein þann hinn fagra, er þú kvaðst mest unnu hinn daginn, ok setja hann at skotspæni, eptir því sem ek segi fyrir.“ Var þá svá gǫrt. Lét konungr þá taka hneftǫflu ok setja í hǫfuð sveininum. „Nú skulu vit skjóta hér tǫfluna ór hǫfði sveininum,“ [p. 272] segir konungr, „svá at sveininn saki ekki.“ „Þat munu þér mega gera,“ sagði Eindriði, „ef þér vilið, en vilja munda ek hefna, ef sveininum er veittr skaði.“ Konungr lét þá binda líndúk fyrir augu sveininum ok aptr um hnakkann ok lét tvá menn halda endum dúksins, svá at sveinninn mátti hvergi víkja hǫfðinu, þá er hann heyrði hvininn ǫrvarinnar. Gekk konungr þá til þess staðar, er hann skyldi standa. Signdi hann sik ok gerði krossmark fyrir ǫrvaroddinum, áðr en hann skaut, en Eindriði roðnaði mjǫk. En ǫrin fló undir tǫfluna ok setti aptr af hǫfði sveininum ok svá nær hafði hausinum, at heldr en eigi dreyrði í miðjum hvirflinum. Konungr bað þá Eindriða til ganga ok skjóta eptir, ef hann vildi, en í annan stað gengu at Eindriða móðir hans ok systir ok báðu hann grátandi eigi til ráða. Eindriði mælti til konungs: „Eigi er ek hræddr um, þó at ek skjóta eptir, at gera ek sveininum skaða, en þó skal nú eigi skjóta at sinni.“ Konungr mælti: „Þá þykki mér sem þú sér yfirkominn.“ Eindriði svarar: „Þat skulu þér virða sem yðr líkar, en vera má, fyrir því at þér takið þetta svá, at mér þykkir þér heldr hafa hallat til um okkur viðskipti.“ „Satt er þat,“ sagði konungr, „at ek hefi víst heldr hallat til ok hallat þó ǫllu þér í hag.“ Gengu menn síðan [p. 273] heim til bœjar, ok var konungr hinn kátasti ok svá Eindriði, ok settust menn til drykkju: 363. L'endemà el rei digué que l'Eindriði i ell es provarien a disparar amb l'arc. L'Eindriði li va respondre: “Em sembla del tot, senyor, que heu pres en sentit estricte (de manera massa brava) la meva fatxenderia sobre el meu domini de les íþr+ttir. No em cal anar-hi perquè domino encara menys aquesta íþrótt que l'anterior”. “Em semblaria bé’, li va dir el rei, “que realment fos així, i sempre et queda la possibilitat de no provar-te i donar-te per vençut”. L'Eindriði li va respondre: “Sempre hi haurà la possibilitat de fer-ho, i considero que a ningú no li serà una diversió exagerada veure quina distància hi ha entre el vostre domini d'aquesta íþrótt i el meu maldestre intent (esforç)”. Tot seguit varen anar a un bosc que hi havia a prop del mas. El rei es va llevar la skikkja i després va posar una rodella a l'skotbkki i va calcular una distància de dispar llarga, i un cop fet això, li varen donar un arc i una fletxa. El rei la va disparar i la fletxa va endevinar la rodella a prop de la seva vorera exterior i hi va quedar clavada. llavors va disparar l'Eindriði i va endevinar la rodella una mica més a la part interior, però tot i així, no pas al centre. El rei va disparar per segona vegada i llavors hom anà fins a la rodella i la flexa hi estava clavada en el centre. Tots en digueren un tir magistral. L'Eindriði també va lloar la punteria del rei i va dir que creia que no tenia sentit disparar després d'aquell tir. El rei li va dir que ho deixés córrer, si volia, i que es reconegués vençut en aquesta íþrótt (habilitat). L'Eindriði li va dir que aquesta era, certament, una possibilitat, encara que, abans de fer-ho, ho intentaria de nou. Aleshores l'Eindriði va disparar i la seva fletxa (lit.: i la fletxa que va disparar després) va endevinar el séc per a la corda de l'arc de la fletxa del rei i tots dues fletxes varen quedar així. Llavors el rei va dir: “Ets un mestre en aquesta íþrótt, però aqusta [íþrótt] encara no s'ha provat per complet. Ara agafarem el bell minyó [que és el teu nebot], de qui l'altre dia vares dir que l'estimaves moltíssim i el posarem davant la rodella segons les indicacions que donaré”. I així es va fer. Aleshores el rei va fer agafar una peça de hneftafl i va posar-la damunt el cap del noiet. “Ara tu i jo li llevarem la peça de hneftafl del cap del nen amb una fletxa”, li va dir el rei, “de manera que el nen no resulti ferit”. “Ben cert que vós ho podeu fer”, li va dir l'Eindriði, “si voleu, però ben cert també que em venjaré si s'infligeix cap dany al meu nebot”. El rei va fer embenar els ulls del nen amb un drap de lli embolicant-l'hi al voltant del cap i va fer que dos homes estiressin els caps del drap de tal manera que el nen no pogués moure gens el cap quan sentís el xiulet de la fletxa. El rei llavors es va dirigir al lloc on havia de col·locar-se, es va senyar i va fer el senyal de la creu davant la punta de la fletxa abans de disparar-la, mentre que la còlera li encenia la cara a l'Eindriði de vermell. I la fletxa va volar fins sota just de la peça de hneftafl i se l'emportà de damunt el cap del nen, però li va fer tan a prop del seu cap que li degotava sang de la coroneta. El rei, llavors, va dir a l'Eindriði que s'acostés a l'indret de disparar i que disparés, si ho volia, però, d'altra banda, la mare i la germana [del nen] anaren on era l'Eindriði i li pregaren, plorant, que no ho intentés. L'Eindriði va dir al rei: “No tinc por de fer mal al nen per més que li dispari després de vós, però, nogensmenys, aquesta vegada no dispararé cap fletxa”. “Llavors”, li va replicar el rei, “em sembla que t'he vençut”. L'Eindriði li va respondre: “Ho podeu jutjar com us plagui, però pot ésser, per tal com ho preneu d'aquesta manera, que a mi em sembli que el que feu és més aviat divergir de la veritat del que ha passat en la nostra disputa”. “És ver”, li va dir el rei, “que jo, ben certament, he tergiversat els fets però tanmateix, els he tergiversats al teu favor”. Després d'això, els homes se'n tornaren al mas i tant el rei com l'Eindriði estaven de molt bon humor i ells i els homes del rei s'assegueren per a beure
-
♦ víkja e-u til hliðar: posar una cosa a un costat, decantar o apartar una cosa
-
2. (gefa, veita) donar una cosa (lliurar una cosa)
-
♦ víkja e-u að e-m: donar una cosa a algú
-
3. (halda til, stefna að) donar una cosa (lliurar una cosa)
-
♦ víkja skipi: [fer] maniobrar un vaixell (per fer-lo canviar de rumb i enfilar-lo cap a una altra desrtinació o per apartar-lo d'un obstacle)
-
◊ en er dagur var, þekktu þeir eigi landið, en við hafnarsund (κόλπον, sinum) nokkurt urðu þeir varir, það landtöku (αἰγιαλὸν, litus) hafði, hvert þeir vildu víkja skipinu (ἐξωθεῖν, eiicĕre: εἰς ὃν ἐβουλεύοντο εἰ δύναιντο ἐξῶσαι τὸ πλοῖον ǁ [sinum] in quem cogitabant, si possent, eiicere nauem) ef þeir mættu því við koma: però quan va ésser de dia, no reconeixien la terra, però varen albirar una rada (badia) que tenia una platja idònia per a desembarcar-hi (atracar-hi, encallant la nau en la sorra) cap a la qual volgueren enfilar la nau si és que podien arribar-hi (Luther 1545: DA es aber tag ward, kandten sie das Land nicht. Eines Anfurts aber wurden sie gewar, der hatte ein vfer, da hin an wolten sie das Schiff treiben, wo es müglich were)
-
◊ þeir Þórir sáu það. Þá reka þeir tjöld af sér og búast sem ákaflegast. En er þeir drógu seglið þá gekk í sundur stagið. Fór seglið ofan þverskipa. Varð þeim Þóri það dvöl mikil áður þeir kæmu upp öðru sinni seglinu. Voru þeir Gunnsteinn þá langt komnir er skriður var að skipi Þóris. Gerðu þeir Þórir bæði, sigldu og reru undir. Slíkt sama gerðu þeir Gunnsteinn. Fóru þá hvorirtveggju sem ákaflegast dag og nótt. Dró seint saman með þeim því að þegar er eyjasundin tóku til þá varð mjúkara að víkja Gunnsteins skipi. En þó drógu þeir Þórir eftir svo að þá er þeir Gunnsteinn komu fyrir Lengjuvík þá snúa þeir þar að landi og hljópu af skipinu og á land upp: en Þórir i els seus véren tot això. Desmuntaren llurs tendals i es prepararen [per empaitar-los] tan de pressa com pogueren. Però quan hissaren la vela, l'estai es va trencar. La vela es va desplomar i va quedar de través sobre la coberta de la nau. Aquest fet va ocasionar al Þórir i els seus homes un gran retard abans de no poder hissar la vela per segona vegada. Quan finalment la nau d'en Þórir es va posar a lliscar, en Gunnsteinn i els seus ja eren lluny. En Þórir i els seus feren d'anar a la vela i alhora, remar. Exactament el mateix feien en Gunnsteinn i els seus homes. Així estigueren singlant tan veloçment com podien, els uns i els altres, dia i nit. Varen trigar a ajuntar-se perquè, quan varen començar els freus entre les illes, al vaixell d'en Gunnsteinn li resultava més fàcil maniobrar (per esquivar les tenasses). De tota manera, en Þórir i els seus varen anar escurçant la distància de tal manera que, quan en Gunnsteinn i els seus varen passar per davant la badia de Lengjuvík, feren cap a la costa i saltaren per la borda i pujaren a terra
-
◊ Hallvarðr af Sástǫðum sá þat, at Birkibeinar myndu taka þá ǫll skip þeira in stœrstu. Síðan hét hann á lið sitt ok hljóp upp á (í) lypting ok bað víkja aptr ǫll skipin hjá þeim Birkibeinum ok taka þau er efst fœri ok hrjóða þau fyrst, en því styrði Hákon konungsson er síðast fór, þvíat hann hafði allítt skipat, því fór hann seinst. Ok þa er þeir skyldu víkja, þá viku þeir aptr smáskipum ǫllum en in stœrri skipin Bagla urðu ekki mjúkræs hjá þeim [skipum], er Birkibeinar hǫfðu. Þá mælti konungr við Þórð Finngeirsbróður, hann stýrði þá konungsskipinu: „Sér þú nú skip Hallvarðar?“ „Hví man ek eigi sjá þat, herra,“ segir hann. Þá var svá nær, at þeir skutu ór stafnsveit af konungsskipinu á skip Hallvarðar, en konungsskip fór nǫkkuru fyrr en ǫnnur skip Birkibeina, ok eigi skemmra frá ǫðrum en ǫrdrag. „Þar skal nú,“ segir konungr, „heiðr þinn ok sœmd við leggja, at þu hœfir skip Hallvarðar þvíat þar skulum vér við leggja í dag, þvíat þat er várt fœri.“ Þórðr svarar: „Ekki er vandi á, svá svífr, herra, sem vill.“ Sverrir konungr hafði gefit nafn skipi sínu ok kallaði Hugró. Hallvarðr hafði þat skip, er hann kalladi Skálpinn. Pétr steypir ok Eyvindr prestsmágr hǫfðu Ógnarbrandinn Hákon konungsson hafði Viðsjána, Philippus iarl Hjálpina. Síðan sveif saman konungsskipinu ok Hallvarðar, lá konungsskipit á bakborða, en skúta Eireks af Há hafði rennt áðr milli skipanna ok lá því eigi alla leið síbyrðis Hugróin við. En skip Philippuss jarls kom nǫkkuru síðar ok gat varla svá bratt vikit at hann gæti á stefnt, ok renndi skipit fram, ok stefndi á skip Hallvarðs, ok krœktu stafnbúar jarlsins til ljá (= stafnljá), ok kom á hǫfuðit, ok gekk þat af skipi Hallvarðar, en þeir héldu á skaptinu, er skipit renndi fast. Hǫfuðit var steint, ok þótti skipit hrakligt eptir verða. Þá gátu þeir vikit iarlskipinu ok lǫgðu at á stjórnborða aptan til austrrúms frá stafninum, lagði þá hvert at, svá sem eptir kom. Urðu þá sex stórskipin Bagla kringd innan í, en skip Birkibeina lǫgðu utan um ǫll in stœrri skip Bagla, en in smárri lǫgðu lítt at skipum Birkibeina, fyrir því at þeir vildu eigi verða inni krœktir, en þeir máttu svá undan dragast ella sem þeir vildu. Ógnarbrandrinn, er þeir Pétr steypir ok Eyvindr stýrðu, hann hafði eigi at róit í fyrstunni, en þá er þeir vildu honum til víkja, þá gátu þeir honum eigi svá skjótt vikit, þóat þeir hamlaði á annat borð, en þeir réri allir á annat[, ok reist svá rúman krókin, at eigi fekk á vikit]. En skútur Bagla firrðust æ Ógnarbrandinn, hvar sem hann var, ok vildu ekki við hann festast, ok lǫgðu þar at, sem hann var fiarri ok gekk svá meðan er bardaginn var: var þessi orrosta bæði hǫrð ok lǫng, hófst fyrir miðdegi, ok vannst þar til er var miðr aptan. Þessi orrosta var á Strindsæ: en Hallvarðr de Sástaðir va veure que els Cames-de-Beç enxamparien (atenyerien) tots els vaixells majors dels Crosses, va convocar la seva tripulació, va pujar al pont de popa i es i els va manar que totes les naus viressin cap enrere, enrevoltant les dels Cames-de-Beç i que ataquessin les que anaven al darrere de tot i les netegessin de llurs tripulacions. El príncep Hákon governava la nau que anava al darrere de tot perquè tenia poca tripulació. Per això era que anava en darrer lloc. I quan hagueren de virar, viraren cap enrere [amb facilitat] tots els vaixells petits dels Crosses, però els grans vaixells dels Crosses no foren fàcils de maniobrar per col·locar-los al costat dels dels Cames-de-Beç. Aleshores el rei va dir al Þórðr, el germà d'en Finngeirr, que era el timoner de la nau del rei: “Veus el vaixell d'en Hallvarðr?” “Per què no l'hauria de veure, senyor?”, li va dir en Þórðr. La nau del rei era tan a prop de la d'en Hallvarðr que els homes podien llançar (= llançaven) des de la proa de la nau del rei projectils contra la nau d'en Hallvarðr. La nau del rei marxava una mica (= hipòbole = considerablement, a considerable distància) al davant que les altres naus dels Cames-de-Beç i ho feia a més d'un tir de fletxa de distància. “La teva honra i honor”, li va dir el rei, “depenen que atenyis el vaixell d'en Hallvarðr. Cal que avui els abordem perquè és la nostra oportunitat”. En Þórðr li va contestar: “No costarà gens de fer-ho, senyor, el nostre vaixell lliscarà com vulguem”. El rei Sverrir havia posat nom al seu vaixell i l'havia anomenat Hugróin (Bon assossec, tranquil·litar d'esperit). En Hallvarðr tenia el vaixell que es deia Skálprinn (La Beina). En Pétr steypir i l'Eyvindr, el gendre del prevere, tenien el vaixell Ógnarbrandrinn (Brandr de Terror. El terme nàutic brandr designava el ‘bec’ de fusta, corbada o recargolada i sovint adornada amb figures entallades, amb què acabava la proa i la popa dels vaixells norrens medievals). El príncep Hákon tenia la nau Viðsjáin (Precaució) i el iarl Philippus, la nau Hjálpin (Socors). I poc després, el vaixell del rei i el d'en Hallvarðr lliscaven un al costat de l'altre, la nau del rei es trobava a babord de la d'en Hallvarðr, però l'skúta de l'Eirekr de Há, abans [que la nau del rei es pogués col·locar costat per costat amb la d'en Hallvarðr], es va col·locar entre els dos vaixells i per aquest motiu la Hugróin no es podia pas col·locar totalment en paral·lel a la Skálprinn. I el vaixell del iarl Philippus va arribar-hi una mica més tard i no va poder virar prou a temps perquè pogués col·locar-s'hi [al costat] (o: passar-hi pel costat), sinó que va continuar avançant tot dret cap endavant, i es va dirigir directament cap a la nau d'en Hallvarðr (i va topar contra ella) i els stafnbúar del iarl varen poder clavar un garfi d'abordatge al mascaró de proa de l'Skálprinn que es va desprendre de la nau d'en Hallvarðr, però varen mantenir agafada l'asta del garfi quan el vaixell va topar amb força contra l'altre (entenc que la frase vol dir que l'impacte havia estat tan fort que, malgrat que el mascaró de proa s'havia després, va quedar de tal manera que no va caure a l'aigua). El mascaró de proa de l'Skálprinn estava pintat i, després que es desprengués, hom va considerar que la nau estava enlletgida. Llavors varen poder maniobrar la nau del iarl i es col·locaren, per la part d'estribord de l'Skálprinn, entre la sentina i la proa, i llavors tots els altres vaixells l'abordaven així com hi anaven arribant. I així foren encerclats els sis grans vaixells dels Crosses però els vaixells dels Cames-de-Beç envoltaren tots els vaixells majors dels Crosses, mentre que els vaixells menors dels Crosses no gosaven intervenir per por de no quedar també encerclats i així podien escapar si[, arribat el moment,] volien fer-ho. L'Ógnarbrandrinn, que capitanejaven en Pétr steypir i l'Eyvindr, al començament no hi havia arribat al rem, i quan la volgueren maniobrar per abordar-la, no la pogueren maniobrar prou ràpidament, encara que tots remaren cap enrere per un costat i cap endavant per l'altre[, i feren una volta tan gran que no varen aconseguir maniobrar-la com per acostar-se a l'Skálprin]. I les skútur dels Crosses es mantenien en tot moment allunyades de l'Ógnarbrandrinn, es trobés on es trobés, i no volien atracar-s'hi i atacaven [les naus dels Cames-de-Beç] allà on l'Ógnarbrandrinn n'era lluny i així va anar tot el temps que va durar la batalla. Aquesta batalla fou acarnissada i llarga, va començar abans de migdia i va durar fins a mitjan vespre. Aquesta batalla va tenir lloc a la mar de Strindsær (vocabulari: #1. halda á skaptinu...: La conjunció er té aquí valor temporal-causal. La traducció dano-llatina del 1813, pàg. 284, fa: cum contum illi, propria naui cum impetu proruente, firmiter prehensum impingerent - men de behulde Hagen, (oc kunde ei faae den fast igien), fordi Skibet gled hastig affsted. La traducció llatina de l'Sveinbjörn Egilsson 1837, pàg. 268, fa: itaque proretae dynastae, iniecta manu ferrea, caput, naui Haluardianae praefixum, apprehenderunt ac reuulserunt, ob contentiorem nauis motum solo manubrio retento)
-
♦ víkja máli e-s undir e-n: traspassar a algú la decisió en un afer d'algú
-
◊ Skammkell mælti: "Þetta skalt þú kalla vel boðið en víkja máli þínu undir Gissur hvíta og Geir goða. Munu það þá margir mæla að þú sért líkur Hallkatli föðurföður þínum er mestur kappi hefir verið": l’Skammkell li va dir: “Digues-li que aquesta és una bona oferta, però cedeix la decisió en aquest afer al Gissur el Blanc i al godó Geir. Aleshores seran molts els qui diran que tu, Hallkell, t'assembles al teu avi, que va ésser un gran campió” (vocabulari: #1. víkja: Cf. en Finnur Jónsson 1908, en pàg. 112: 19. 20. víkja máli undir Gizur, „dem Gizur die entscheidung übertragen“)
-
◊ þá voru þeir frændur ungir í Austfjörðum, synir Þórarins Jónssonar, Þorvarður og Oddur. Þeir höfðu föðurleifð sína og viku þeir öllum sínum málum undir Þórð og hans forsjá. Sæmundur Ormsson hafði Síðuna og föðurleifð sína. Guðmundur var þá ungur, bróðir hans, og réð Sæmundur fyrir þeim. Hann var vitur maður og heldur ágjarn og þótti líklegur til mikils höfðingja. Hann bjó að Kálfafelli. Hann mælti til hinnar mestu vináttu við Þórð og vildi að hann hefði forsjá fyrir honum. Hann beiddist að gerast heimamaður Þórðar (SS II, cap. 357, pàg. 548): en aquell temps, als fiords de llevants hi havia els fills d'en Þórarinn Jónsson, en Þorvarður i n'Oddur, que encara eren jovenets. Posseïen la seva heretat pairal i havien posat tots llurs afers en mans d'en Þórður i la seva providència. En Sæmundur Ormsson posseïa Síðan i la seva heretat pairal. En Guðmundur, el seu germà, en aquella època encara era jovenet i en æmundur administrava la hisenda per tots dos. En Sæmundur era un home llest i força ambiciós i es considerava probable que seria un gran höfðingi. Vivia a Kálfafell. Va entaular una amistat molt forta amb en Þórður i [li va expressar que] volia que tingués cura dels afers d'ell. Va demanar de fer-se heimamaður d'en Þórður
(vocabulari: #1. ágjarn: Cf. en Baetke 19874, pàg. 11: habsüchtig, ehrgeizig, begierig nach (til e-s). El mot es pot interpretar tant com a ambiciós com a cobdiciós; #2. vinátta: Cf. en Baetke 19874, pàg. 433: þeir mæltu til vináttu með sér sie schlossen Freundschaft)
-
♦ víkja [e-u] til ráða e-s: adreçar-se a algú perquè prengui una decisió en un afer
-
◊ en er þetta mál kom til Steinþórs tók hann því seinlega og veik nokkuð til ráða bræðra sinna. Gengu þeir þá til Þórðar blígs. Og er þetta mál kom fyrir hann svarar hann svo: "Eigi mun eg þessu máli skjóta til annarra manna. Má eg hér verða skörungur. Og er það þér að segja Þorleifur hér af að fyrr skulu grónir grautardílarnir á hálsi þér, þeir er þú brannst þá er þú varst barður fyrir þremur vetrum í Noregi, en eg muni gifta þér systur mína": però quan aquest afer fou exposat a l'Steinþór, aquest va vacil·lar en donar-hi una resposta i, d'alguna manera, va passar la decisió als seus germans. Aquests, llavors, varen anar a veure en Þórður blígur. I quan li hagueren exposat aquest afer, ell els va respondre així: “Jo no passaré la decisió en aquest afer a d'altres. Em faré valer com l'home fet i condret que sóc [i m'encarregaré jo mateix de donar-hi resposta]. I Þorleifur, t'he de dir que primer s'hauran d'haver guarides del tot les cremades de farinetes del teu coll, les que et varen fer quan t'hi pegaren un cop a Noruega fa tres anys, abans que jo no et doni la meva germana per esposa”
(vocabulari: #1. koma: Cf. en Hugo Gering 1897, pàg. 149: 8. er þetta — Steinþórs, „als diese sache dem Steinþórr vorgetragen wurde“ (der als der älteste der brüder das haupt der familie und somit auch der vormund seiner schwester war); #2. seinlega: Cf. en Baetke 19874, pàg. 523: taka e-u seinliga, taka seinliga undir e-t zögernd, ungern auf etwas eingehen;
#3. víkja: Cf. en Hugo Gering 1897, pàg. 149: 9. veik nǫkkut — brœðra sinna, „überliess gewissermaßen die sache der entscheidung seiner brüder“;
#4. skjóta: Cf. en Hugo Gering 1897, pàg. 149: 12. máli skjóta — manna, „die abmachung einer angelegenheit anderen zuschieben“;
#5. skörungur: Cf. en Hugo Gering 1897, pàg. 149: 11. 12. má ek — skǫrungr, „hier kann ich mich als tüchtigen mann erweisen“, d. h. in diesem falle bin ich selber mannes genug, um eine endgültige entscheidung zu treffen;
#6. grautardíli: Cf. en Baetke 19874, pàg. 208: grautar-díli m. durch heiße Grütze verursachter Fleck, Mal. Les paraules d'en Þórður blígur fan referència a un episodi narrat en el capítol 39: L'Arnbjörn Ásbrandsson va pegar un cop al coll d'en Þorleifur amb el cullerot, que cremava, amb què havia estat preparant les seves farinetes)
-
◊ ok er hann lauk sinni rœðu, þá viku konungar þar til svara sem Hrœrekr var: i quan hagué acabat el seu discurs, els reis es varen girar cap allà on era en Hrœrekr esperant-ne una resposta
-
◊ einn dag átti Óláfr konungr þing út á Eyrum við þat fólk, er þar var komit. Taldi hann trú fyrir þeim. Talaði hann langt ok mjúkliga, en at lyktum harðnaði heldr rœða konungs. Hét hann þeim lífláti eðr ǫðrum afarkostum, er eigi vildu víkja eftir hans orðum. Létu þá margir menn skírast af landsfólkinu. Var við þat lokit þinginu: un dia, el rei Olau va tenir þing a les Eyrar amb els homes que s'hi havien congregat. El rei els va predicar la fe [cristiana] i els va parlar molt de temps i amb paraules suaus, però cap al final, el seu parlament va prendre un to força dur. Va amenaçar amb la mort o amb altres penes severes els qui no volguessin seguir les seves paraules. Llavors, molts dels habitans de l'entorn es feren batejar després de la qual cosa el þing fou aixecat (vocabulari: #1. víkja: Cf. en Baetke 19874, pàg. 737: víkja eptir orðum e-s sich nach jmds. Worten richten)
-
◊ Böðvar mælti: „Af því að þessu er meir á mig vikið en á aðra þá verð eg að svara og mun eg þetta ósanna af því að vanhlutarins unni eg þér slíks eða meira en fjárins eigi“ (SS I, cap. 35, pàg. 45): en Böðvar li digué: “Per tal com és a mi a qui fan referència més que a qualsevol altre aquestes paraules, sóc jo qui hi ha de respondre, i nego que tot això que s'ha dit sigui veritat perquè [si bé] accepto que has sofert aquest gran menyscapte, o un de major i tot, no estic pas d'acord amb la quantia de la compensació” (vocabulari:
#1. ósanna: En Baetke 19874, pàg. 458, no dóna pas entrada a aquest verb. Sí, emperò, en Fritzner 3 (1896)², pàg. 803a: úsanna v. (að) benægte, bevise Usandheden af noget <...>;
#2. vanhlutur: Hàpax legòmenon. Quant al significat, cf. en Baetke 19874, pàg. 695: van-hlutr m. Nachteil, Schaden. en Fritzner 3 (1896)², pàg. 859a: van-hlutr m. tilføiet Skade (jvf. úhlutur, vanréttr); ek mun eigi þetta ósanna, af því at vanhlutarins unna ek þér slíks eðr meira, en fjárins eigi Sturl. I, 39⁵)
-
◊ sveinninn tók við sverðinu og veik sér frá líttað og sprettir friðböndunum og bregður sverðinu: el vailet va agafar l'espasa i es va apartar una mica i va desfer el fermall de la beina i va brandir l'espasa (vocabulari: #1. líttað: Cf. en Finnur Jónsson 1903, pàg. 75: 17. líttat = lítt þat, „ein wenig“, eine kleine strecke oder, in anderen fällen, eine kurze zeit, wie c. 35,8; #2. friðbönd: Cf. en Finnur Jónsson 1903, pàg. 75: 17. friðbǫndunum, die „friedensbänder“ waren am grife des schwertes befestigt; dieses konnte nicht gezogen werden, wenn man nicht die bänder gelöst hatte. Vermutlich war es gesetzliche vorschrift, dass während des thinges, um den thingfrieden zu schützen, alle schwerter mit den friðbǫnd versehen waren)
-
◊ Stefni var gefit jarlsnafn yfir allt Jótlánd, ok sat hann optast í Rípum. Danmǫrk er mjǫk sundrlaus, ok er þar Jótland mestr hluti ríkis. Þat liggr it syðra með hafinu. Jótlandssíða er kǫlluð vestan frá hafinu, Vandilsskaga ok suðr til Rípa. Í Jótlandi eru margir hǫfuðstaðir. In synsti er í Heiðabœ, annarr í Rípum, þriði í Árósi, fjórði í Vébjǫrgum. Þar taka Danir konung sinn. Limafjǫrðr er á Jótlandi. Hann gengr af norðri til suðrs, en í innanverðum firðinum gengr Haraldseið vestr til hafsins. Þar lét Haraldr konungr Sigurðarson draga yfir skip sín, þá hann fór undan ófriði Sveins konungs. Fyrir vestan Limafjǫrð liggr Vandilsskagi. Honum víkr til norðrættar. Í Jǫrungi er þar hǫfuðstaðr. Milli Jótlands ok Fjóna gengr inn Álfasund. Á Fjóni er hǫfuðstaðr í Óðinsey. Milli Fjóna ok Sjálands gengr Beltissund. Í Sjálandi er hǫfuðstaðr í Róiskeldu. Fyrir norðan Sjáland gengr inn Eyrarsund ok þar fyrir norðan Skáney. Þar er hǫfuðstaðr í Lundum. Milli Jótlands ok Skáneyjar liggja mǫrg stór eylǫnd. Þar er Sámsey, Álsey, Láland, Langaland. Borgundarhólmr liggr austr í hafit. Hǫfðu Skjǫldungar í þenna tíma þetta ríki, en þó hǫfðu aðrir konungar ok jarlar ekki minna ríki at ráða en þeir í Danmǫrk þótt Skjǫldungar bæri hæri tígn fyrir sakir nafns ok ættar: a l'Stefnir li fou donat el títol de iarl sobre tota Jutlàndia i la major part del temps s'estava a Rípur (=Ribe). Dinamarca té els seus territoris molt dispersos (a causa de la mar i altres accidents orogràfics) i Jutlàndia és la part més gran del regne. Es troba a la part més meridional de l'oceà. La part de Jutlàndia que es troba a l'oest de l'oceà es diu Vandilsskagi (=Skagen) i arriba pel sud fins a Rípur (=Ribe). A Jutlàndia hi ha moltes de viles principals, la [primera i] més meridional és Heiðabœr (=Hedeby), la segona és Rípur (=Ribe), la tercera Áróss (=Århus), la quarta Vébjǫrg (=Viborg). Aquí és on els danesos escullen llur rei. El fiord de Limafjǫrðr (=Limfjord) es troba a Jutlàndia. Va de nord a sud i, a l'interior d'aquest fiord hi ha l'istme de Haraldseið (=Haraldsed), que s'estén cap a ponent fins a la mar. És per aquí que el rei Haraldr [harðráði] Sigurðarson va fer sirgar els seus vaixells, quan fugia de la guerra amb el rei Sveinn [Úlfsson]. A ponent del fiord de Limafjǫrðr (=Limfjord) s'hi troba la península de Vandilsskagi (=Skagen) que va fent volta cap al nord. La vila principal que hi ha és Jǫrungr (=Jelling). Entre Jutlàndia i l'illa de Fiònia (=Fyn) s'hi endinsa el freu d'Álfasund (=Storebælt). A l'illa de Fiònia (=Fyn) la vila principal és Óðinsey (=Odense). Entre l'illa de Fiònia (=Fyn) i l'illa de Selàndia (=Sjælland) hi passa el freu de Beltissund (=Lillebælt). A l'illa de Selàndia (=Sjælland) la vila principal que hi ha és Róiskelda (=Roskilde). Al nord de l'illa de Selàndia (=Sjælland) hi ha el freu d'Eyrarsund (=Øresund) i al nord d'ella, hi ha la península d'Escània (=Skåne), la vila principal de la qual és Lundr (=Lund). Entre Jutlàndia i Escània hi ha moltes d'illes grans: Sámsey (=Samsø), Álsey (=Anholt), Láland (=Lolland), Langaland (=Langeland). L'illa de Borgundarhólmr (=Bornholm) es troba a llevant enmig de la mar. En aquell temps, eren els Skjǫldungar els qui tenien aquest reialme, encara que d'altres reis i iarls governaven a Dinamarca regnes no pas menors que el d'ells, per bé que els Skjǫldungar tinguessin (portessin) major dignitat per raó de llur nom i llinatge
-
◊ Erlingr jarl var þá í Víkinni austr, ok spurði þetta. Hann lét þegar bjóða út leiðangri á bak jólum, ok hugðist mundu koma þeim (=Birkibeinum) dyn fyrir dyrr ok teppa þá alla inni í Dǫlunum ok taka þá í kvíum sem sauði til skurðar, en þar veik annan veg af. Hafði Sverrir konungr snemma við sét þeirri snǫru, er þeir ætluðu hann í veiða. Konungr hafði svá sett sitt ráð, at hann tók hinar fyrstu veizlurnar í norðanverðum dǫlum, ok sótti svá suðr at mynninu, sem á leið jólin. Vann hann þá í brottu, ok austr á Vermalandi, en jarl kom upp þannig, ok átti hann þá at blístra í spor honum. Ætlar jarl nú at fara austr eptir honum á Vermaland, en Vermar hnekkðu því, ok sǫgðu hann eigi skyldu verri ferð farit hafa, ok felldu brota fyrir hann á skóginum; ok við þat allt saman hvarf hann aptr: el iarl Erlingr en aquells moments es trobava a llevant, a la Víkin, on fou ennovat d'aquests fets. Immediatament després dels iol va fer convocar el leiðangr pensant de fer xivarri davant les portes [dels Cames-de-Beç] i tancar-los als Dalir com ovelles dins una tanca, preparades per a ésser mortes. Però la cosa va prendre un altre caire (és a dir, va anar d'una altra manera): el rei Sverrir havia vist prest el parany en el qual pretenien caçar-lo: El rei havia decidit de celebrar els primers banquets de celebració als masos situats més a la part més septentrional de les valls per, a mesura que anaven passant els iol, anar baixant cap als masos situats al sud i a prop de la sortida de les valls. Per aquesta raó, ja se n'havia anat i era a llevant, al Vermaland (=Värmland), quan el iarl va entrar als Dalirnir, a les valls i va haver de posar-se a empaitar-lo, si és que el volia heure, així que el iarl es va proposar d'empaitar-lo al Vermaland (=Värmland), però els vermians li ho impediren, dient que no faria pas (o: que no podria pas haver fet) pitjor viatge i li barraren el pas tallant arbres al bosc [de manera que caiguessin sobre el camí]. I per totes aquestes raons, el iarl se'n tornà [sense haver aconseguit res]
(vocabulari: #1. dynr: Cf. en Baetke 19874, pàg. 96: koma e-m dyn fyrir dyrr (eig. jmd. Lärm vor die Tür bringen) jmd. überfallen, überrumpeln, o sigui, atacar algú per sorpresa, sense que s'ho esperi; #2. blístra: Cf. en Baetke 19874, pàg. 58: blístra í spor e-m (eig. jmd. nachpfeifen, hinter jmd. her pfeifen, um ihn zurückzurufen) vergebens jmd. zu fassen suchen; #3. broti: Cf. en Baetke 19874, pàg. 71: broti m. Haufen gefällter Bäume: fella brota fyrir e-n Bäume vor jmd. fällen (um ihm im Walde den Weg zu versperren))
-
◊ Eysteinn erkibiskup var fyrir í bœnum, ok hafði látit blása til móts annan daginn áðr. Kvaðst hafa spurt til Birkibeina, at þeir váru ofan komnir norðr í Naumudal, ok hǫfðu vikit suðr it ýtra: „ok væntir oss,“ segir, hann, „at þeir myni vitja hingat fjarðarins <...>: l’arquebisbe Eysteinn es trobava a la vila i havia fet sonar el corn convocant a l'assemblea dos dies abans. Deia que tenia noves dels Cames-de-beç, que havien davallat al nord, a la vall de Naumudalur i que d'aquí s'havien dirigit al sud pel camí de la costa (o: per mar, resseguint la costa): “És d'esperar, segons el nostre parer”, va dir, “que vinguin a aquest fiord <...>”:
-
◊ Grettir og hans félagar viku til móts við þá. En er þeir fundust sér Grettir að Björn er þar í liði og mælti: "Það er vel að við höfum hér fundist. Munum við nú taka til hinna fornu greina okkarra. Vil eg nú reyna hvor okkar meira má": en Grettir i els seus companys es varen dirigir cap allà per trobar-se amb ells. I quan s'hi trobaren, en Grettir va veure que en el grup dels qui acabaven de desembarcar hi havia en Björn i li digué: “És bo que ens hàgim trobat aquí. Ara reprendrem les nostres velles desavinences. Ara provaré a veure qui de nosaltres dos pot més” (vocabulari: #1. grein: Cf. en Richard Constant Boer 1900, pàg. 89: grein, f., „zweig“, „zwietracht“ (ursprünglich „entzweiung“, das auseinandergehen der zweige; die bedeutungsentwicklung illustrieren die wörter zweig und zwei). Das wort ist vielleicht eine ableitung von grína (urspr. „den mund verziehen“), s. Fr. I, 647a; #2. okkar, okkur, okkart: Cf.en Richard Constant Boer 1900, pàg. 89: 2. hvárr — má, formelhaft; auch hvárr okkarr er meiri maðr, s. Ǫ. O. s. c. 18,2)
-
◊ Kolskeggur bróðir hans fýsti hann að ríða til þings "mun þar vaxa sæmd þín við því að margur mun þar að þér víkja": en Kolskeggur, el seu germà, el va urgir (instar) a anar al þing, “El teu prestigi (la teva honra, sæmd) s'acreixerà, si ho fas, perquè hi seran molts els qui redirigiran la seva atenció cap a tu” (vocabulari: #1. víkja: Cf. en Finnur Jónsson 1908, pàg. 72: 5.6. margr — víkja, „viele werden sich dir zuwenden“, „viele werden dir aufmerksamkeit und ehre erweisen“, Vgl. c. 33, 2)
-
◊ Glúmur sagði henni sjálfur allan skildaga og veik hvergi af og spurði þá Höskuld og Hrút hvort hann hermdi rétt. Höskuldur sagði svo vera: en Glúmur en persona li va dir totes les clàusules (punts, condicions) de l'acord i no es va apartar de la veritat enlloc i llavors va preguntar al Höskuldur i al Hrútur si les havia dites correctament. En Höskuldur va dir que així era (vocabulari: #1. víkja: Cf. en Finnur Jónsson 1908, pàg. 37: 19.20. veik hvergi af, „wich in keinem punkte (von der wahrheit) ab“)
-
-
C. <amb complement preposicional i/o adverbi>:
-
a. <að>:
-
1. <víkja að e-u (o: á e-ð)>: 1. <GEN> redirigir-se cap a una cosa; 2. <FIG> passar a parlar de, fer al·lusió a, al·ludir a, esmentar una cosa
-
♦ eins og áður er á vikið: com ja s'ha esmentat abans
-
◊ þeir viku at landi ok tóku karl á skip sín. Þá tók af veðrit, ok fara, unz þeir koma at landi í ríki Hundingssona. Þá hvarf Fjǫlnir (VS, ed. Uwe Ebel 1997, cap. XVII, pàg. 44): es van acostar a terra (enfilaren la riba) i pujaren a bord aquell home. Totd’una després, la tempesta va cessar i ells van continuar navegant fins que van arribar al regne del rei Hundingr. Llavors, en Fjǫlnir va desaparèixer
-
♦ víkja aftur að e-u: <FIG> tornar sobre una cosa, tornar enrere a una cosa
-
2. <víkja sér að e-m>: adreçar-se a algú
-
3. <víkja e-u að e-m>: donar una cosa a algú
-
b. <af>:
-
1. <víkja af leið>: desviar-se [del rumb]
-
c. <á>:
-
1. <víkja að e-u (o: á e-ð)>: fer al·lusió a, al·ludir a, esmentar una cosa
-
2. <víkja (o: vísa) e-u á bug>: desestimar (o: descartar) una cosa, rebutjar (o: refusar) una cosa
-
3. <víkja aftur á bak>: recular, retrocedir
-
d. <frá>:
-
1. <víkja frá e-m>: <GEN & FIG> abandonar algú, apartar-se d'algú, allunyar-se d'algú
-
2. <víkja frá e-u>: apartar-se d'una cosa, deixar anar una cosa
-
♦ ég vík ekki frá því: <LOC FIG> em mantinc en la meva opinió, mantinc el que he dit
-
♦ víkja frá efninu: <LOC FIG> fer una digressió, fer un parèntesi argumental (divagar, sortir-se o desviar-te del tema principal)
-
♦ víkja frá störfum: dimitir del[s] seu[s] càrrec[s]
-
♦ víkja e-m frá (o: úr) embætti: destituir algú
-
♦ víkja e-m frá [(o: úr) vinnu ~ störfum]: #1. <GEN> despatxar algú [de la feina]; #2. (tímabundið, um stundar sakir) suspendre algú [de la feina] (temporalment)
-
♦ víkja sjúklingi frá [(o: úr) sjúkrahúsinu]: donar algú d'alta de l'hospital
-
◊ sjúkrahúsum er lokað og sjúlingum [er] vikið frá: es tanquen els hospitals i els malalts són donats d'alta (enviats a casa)
-
3. <víkja sér frá>: allunyar-se (o: apartar-se) un momentet
-
e. <fyrir>:
-
1. <víkja fyrir e-m>: (þoka fyrir e-m) cedir el pas a algú, deixar passar algú, fer lloc a algú perquè passi
-
f. <undan>:
-
1. <víkja undan>: (hörfa frá, hörfa undan) retirar-se
-
♦ víkja sér undan e-u: #1. <GEN> esquivar una cosa; #2. <FIG> eludir una cosa
-
♦ víkja sér undan höggi: esquivar un cop
-
♦ víkja e-m undan e-u: apartar algú d'una cosa (fent que l'esquivi)
-
g. <úr>:
-
1. <víkja e-m úr e-u>: apartar algú d'una cosa
-
♦ víkja e-m úr (o: frá) embætti: #1. <GEN> destituir algú; #2. (tímabundið, um stundar sakir) suspendre algú [del seu càrrec] (temporalment)
-
♦ víkja embættismanni úr stöðu: destituir un funcionari del seu càrrec
-
2. <víkja úr vegi [fyrir e-m]>: apartar-se [davant algú]
-
-
I. <impersonal>:
-
Þá veik mannfallinu á Dani, gengu Norðmenn upp á Dana skeiðir, sumir fellu, en sumir flýðu, var skip Sveins konungs allt hroðit meðal stafna at skilnaði, sem segir Þjóðólfr <...>
llavors els danesos van començar a sofrir un gran carnatge (el carnatge es va girar en contra dels danesos), els noruecs varen pujar a les skeiðir dels danesos, d'aquests, alguns varen caure en el combat i alguns fugiren, al final, el vaixell del rei Sveinn fou ‘netejat’ de popa a proa (d'un cap a l'altre), com diu en Þjóðólfr <...>
-
♦ því víkur svo við að : s'esdevé que...
-
◊ nú veik svá við, at liðit fór yfir eina á mikla. Liðit lagðisk niðr á árbakkanum, sem yfir kom, ok nenntu eigi at ganga lengra fyrir þeiri mœði er þeir hǫfðu: llavors es va esdevenir que les tropes hagueren de creuar un gran riu. Després d'haver-lo passat, els homes s'ajagueren al pendent de la riba contrària, resistint-se a (refusant de) prosseguir d'esgotats que estaven
-
◊ nú líða misserin af hendi og kemur að fardögum. Þá heimtir Þorkell Gísla bróður sinn á tal við sig og mælti: "Svo er háttað, frændi," segir hann, "að mér er ráðabreytni nokkur í hug og í skapi; en því víkur svo við að eg vil að við skiptum fé okkar og vil eg ráðast til búlags með Þorgrími, mági mínum": va passar l'hivern i varen arribar els fardagar. Llavors, en Þorkell va demanar al Gísli, el seu germà, que l'anés a veure perquè havien de parlar i li digué: “La cosa és, germà”, li va dir, “que se m'ha ficat la idea al cap, i en tinc ganes, de canviar [una mica] de vida i s'esdevé que vull que ens repartim els nostres béns ja que vull posar-me amb en Þorgrímur, el meu cunyat (i dur el seu mas amb ell)” (vocabulari: #1. misseri: Cf. en Finnur Jónsson 1903, pàg. 22: Cap. X. 14. misserin, “der Winter“; #2. víkja: Cf. en Finnur Jónsson 1903, pàg. 22: 17. því víkr svá við, „es steht nun so“; #3. búlag: Cf. en Finnur Jónsson 1903, pàg. 22: 18. búlag, n. „gemeinsame wirtschaft und haushaltung“; vgl. félag. També en Baetke 19874, pàg. 75: bú-lag n. Wirtschaftsgemeinschaft, gemeinsamer Haushalt: leggja b. sitt, ráða b. við e-n eine Wirtschaftsgemeinschaft mit jemandem eingehen)
-
◊ nú biður Steingerður Kormák stunda til föður hennar og fá hennar og fyrir sakir Steingerðar gaf Kormákur Þorkeli góðar gjafir. Eftir þetta eiga margir menn hlut í og þar kom um síðir að Kormákur bað Steingerðar og var hún honum föstnuð og ákveðin brullaupsstefna og stendur nú kyrrt um hríð. Nú fara orð á milli þeirra og verða í nokkurar greinir um fjárfar og svo veik við breytilega að síðan þessum ráðum var ráðið fannst Kormáki fátt um. En það var fyrir þá sök að Þórveig seiddi til að þau skyldu eigi njótast mega: llavors la Steingerður va demanar al Kormákur que s'esforcés a aconseguir l'amistat o el favor de son pare perquè aquest l'hi donés per esposa i per mor de la Steingerður en Kormákur va fer bons regals al Þorkell. Després d'això, encara n'hi hagué uns quants més que varen intervenir-hi però finalment la cosa va acabar que en Kormákur va demanar la mà de la Steingerður, la qual fou promesa en matrimoni al Kormákur i es va fixar el dia de la celebració de les noces i, després d'això, no hi hagué res més de nou durant un temps. Llavors hi hagué converses entre ells i hi hagué algunes dissensions pel que fa a les qüestions de béns i diners (o sigui, relatives al dot) i, després que s'hi hagueren pres les decisions satisfactòries, es va esdevenir, per a estranyesa de tothom, que en Kormákur es va mostrar fred amb tot el que tingués a veure amb el casament. I això era perquè la Þórveig havia obrat l'encanteri que la Steingerður i en Kormákur no poguessin gaudir l'un de l'altre
-
◊ en nautin snørusk fyrst á frá, ok veik svá til, at Sveinn var netjaðr meðal nautaflokksins ok flokks Mǫgnúss, ok fekk inn mesta Sveinn mannskaða, en hann frelstisk með flótta, ok rak Mǫgnús lengi með annan mann Svein ok flokk hans: però els bous, als començament de la batalla, es desviaren i es va esdevenir que l'Sveinn va quedar enxarxat (=atrapat) entre la guarda de bous i la host d'en Magnús, i l'Sveinn fou qui va sofrir més pèrdues d'homes i es va salvar fugint i en Magnús i un altre van estar empaitant l'Sveinn i les seves forces durant molt de temps (vocabulari: #1. á frá: Cf. en Finnur Jónsson 1929, pàg. 37: 17. á frá, „weg“, in verkehrte richtung; frá mit praep. á ist sehr selten; vgl. XLIII,2; #2. víkja: Cf. en Finnur Jónsson 1929, pàg. 37: 17. veik svá til, „es ging so“; #3. netjaðr: Cf. en Finnur Jónsson 1929, pàg. 37: 17. netiaðr, „wie in einem netze gefangen“; )
-
◊ þeir konungr ok jarl sigldu þann dag inn of Grenmar ok inn fyrir Nesjar, ok hǫfðu allmikinn storm. Var veðrit bæði mikit ok hvasst, ok var ausit bæði aptr ok fram, ok var búit við váða miklum. Konungsskip ok jarls ok Arnbjarnarskip, þau ein drógu sik fram, en ǫll ǫnnur viku inn til hafna af leiðinni: el rei i el iarl aquell dia varen navegar passant per davant Grenmarr i entrant per davant Nesjar, i aquí els sorprengué una violenta tempesta. El vent era fort i tallant (o: de temporal) i havien de poar aigua tant a la part de popa com a la de proa i cuidaven patir un gran dany. Només prosseguiren llur curs el vaixell del rei i el del iarl i el de l'Arnbjǫrn, mentre que tots els altres es desviaren de llur curs per a arrecerar-se a port
-
♦ nú víkur sögunni að e-u: ara es passa a una cosa o a algú (es canvia de tema per passar a parlar d'algú altre o d'una altra cosa)
-
◊ nú víkur sögunni vestur til Breiðafjarðardala. Maður er nefndur Höskuldur. Hann var Dala-Kollsson. Móðir hans hét Þorgerður og var dóttir Þorsteins hins rauða, Ólafssonar hins hvíta, Ingjaldssonar, Helgasonar. Móðir Ingjalds var Þóra, dóttir Sigurðar orms í auga, Ragnarssonar loðbrókar. Unnur hin djúpúðga var móðir Þorsteins rauðs, dóttir Ketils flatnefs, Bjarnarsonar bunu. Höskuldur bjó á Höskuldsstöðum í Laxárdal: aquí la nostra història gira (se'n va) cap a ponent, cap a les valls del fiord de Breiðafjörður. Allà hi havia un home que nomia
Höskuldur. Era fill d'en Dala-Kollur (en Kollur de les valls). Sa mare nomia Þorgerður i era filla d'en Þorsteinn el Roig, fill de l'Olau el Blanc, el qual era fill de l'Ingjaldur, fill d'en Helgi. La mare de l'Ingjaldur fou la Þóra, filla d'en Sigurður drac-en-ull, el fill d'en Ragnar loðbrók. L'Unnur la molt sàvia (hin djúpúðga) fou la mare d'en Þorsteinn el Roig, que era filla d'en Ketill Camús, el fill d'en Björn buna. En Höskuldur vivia a Höskuldsstaðir a la vall de Laxárdalur
-
♦ vel af sér vikið!: ben fet!
1. (láta undan) cedir
víkja fyrir e-m: cedir davant algú, fer lloc a algú
víkja til hliðar: apartar-se, fer-se a un costat
2. (fara) anar[-se'n]
víkja aftur: tornar
víkja burt: anar-se'n
víkja frá e-m: abandonar algú
3. víkja að e-u (o: á e-ð): fer al·lusió a, al·ludir a, esmentar una cosa
eins og áður er á vikið: com ja s'ha esmentat abans
4.1. víkja e-m undan e-u: apartar algú d'una cosa (fent que l'esquivi)
4.2. víkja sér undan e-u: <GEN> esquivar una cosa; <FIG> eludir una cosa
-
víkjandi, víkjandi, víkjandi <adj. inv.>:
-
1. <GENET> recessiu -iva
-
♦ arfhreinn víkjandi: <GENET> doble recessiu
-
♦ víkjandi eiginleiki: <GENET> tret (o: caràcter) recessiu
-
♦ víkjandi gen: <GENET> gen recessiu
-
2. <ECON> subordinat -ada
-
♦ víkjandi lán: <ECON> préstec subordinat
-
♦ víkjandi leikáætlun: <ECON> (í leikjafræði) estratègia dominada (en la teoria del joc)
-
♦ víkjandi skuld: <ECON> deute subordinat
-
♦ víkjandi skuldabréf: <ECON> bon subordinat
-
3. <MED> no dominant
-
♦ víkjandi heilahvel: <MED> hemisferi [cerebral] no dominant
-
4. <ELECTR & FÍS> minoritari
-
♦ víkjandi hleðsluberi: <ELECTR> portador minoritari
-
5. <TIPOG INFORM> tou -ova
-
♦ víkjandi brotlína: <TIPOG INFORM> salt de línia tou
-
♦ víkjandi orðskipting: <TIPOG INFORM> guió tou (o: opcional)
-
víkjast <víkst ~ víkjumst | vékst (o: veikst) ~ vikumst | vikist>:
-
(færast) moure's (en una direcció determinada)
-
◊ þeir ríða nú at konungshǫllinni. Atli konungr skipar liði sínu til orrostu, ok svá vikusk <= fylktust, flykktust> fylkingar, at garðr nǫkkurr varð í millum þeira (VS, ed. Uwe Ebel 1997, cap. XXXVIII, pàg. 91): llavors van cavalcar cap a la hǫll del rei. El rei Atli va disposar la seva host per a la batalla, i els rengs (les formacions de batalla) es varen col·locar (disposar) de tal manera que, entre la formació de combat dels uns i la dels altres, hi va quedar un clos
-
♦ víkjast undan e-u: <LOC FIG> sostreure's a (o: eludir; o: defugir) una cosa, rebutjar una cosa
-
◊ og er að þessum málum var setið átti Þorgerður svör að veita er hún var ekkja. Og með frænda sinna ráði veikst hún eigi undan þessum ráðahag og giftist Þorgerður Herjólfi og fer heim til bús með honum. Takast með þeim góðar ástir. Sýnir Þorgerður það brátt af sér að hún er hinn mesti skörungur. Þykir ráðahagur hans nú miklu betri en áður og virðulegri er hann hefir fengið slíkrar konu sem Þorgerður var: i quan s'hagueren plantejat aquests termes, incumbia a la Þorgerður de donar-hi resposta ja que era vídua. I ella, amb el consentiment dels seus parents, no va refusar aquest casament: la Þorgerður va casar-se amb en Herjólfur i se n'anà a viure amb ell al seu mas. Entre ells dos va sorgir un amor veritable. La Þorgerður va demostrar aviat que era una dona molt excepcional. La situació d'en Herjólfur llavors va semblar molt millor que abans i molt més honorable, després d'haver-se casat amb una dona com la Þorgerður (vocabulari: #1. mál: = bónorðsmál; #2. svar: Cf. en Kålund 1896, pàg. 16: 6. átti Þ. svǫr at veita, „Þ. hatte das recht, antwort zu geben“, d.h., sie konnte als witwe selbständig eine ehe schließen (vgl. jedoch zu c. 19,11) — im gegensatz zu den unverheirateten mädchen, die bei der wahl des gatten rechtlich ohne allen einfluss waren. Siehe Grundriss II² s. 217f.)
-
◊ Vigdís svarar á þá leið hans máli: "Ekki dylst eg við skuldleika okkra. Þykir mér og þann veg aðeins verk þetta er þú hefir unnið að eg kalla þig ekki að verra dreng. En þó sýnist mér svo sem þeir menn muni veðsetja bæði sig og fé sitt er þér veita ásjá svo stórir menn sem hér munu veita eftirsjár. En Þórður bóndi minn," segir hún, "er ekki garpmenni mikið en úrráð vor kvenna verða jafnan með lítilli forsjá ef nokkurs þarf við. En þó nenni eg eigi með öllu að víkjast undan við þig alls þú hefir þó hér til nokkurrar ásjá ætlað": la Vigdís va respondre a les seves paraules d'aquesta manera: “No nego pas el nostre parentiu. I, pel que fa a aquest fet que has comès, jo no et consideraré només per ell un home més dolent. Però tanmateix em sembla que els qui et donen suport es juguen llur hisenda i llur pròpia vida a la vista dels poderosos que incoaran [judicialment] aquesta causa. I en Þórður, el meu home”, li va dir, “no és pas un gran guerrer (heroi, campió) i[, d'altra banda,] les sortides que nosaltres, les dones, proposem sempre solen tenir poca perspectiva de futur (és a dir, no les meditem suficientment) quan es tracta d'una cosa important. I tanmateix em resisteixo de totes totes a eludir ajudar-te ja que has vingut aquí cercant algun ajut” (vocabulari: #1. aðeins: Cf. en Kålund 1896, pàg. 32: at eins, „lediglich“; #2. verri drengur: Cf. en Kålund 1896, pàg. 32: 2. ekki at verra dreng, „nicht deswegen einen schlechteren mann“; #3. veita eftirsjár: Cf. en Kålund 1896, pàg. 32: 5. veita eptirsjár (acc.pl.), eigentl. „nachspürung halten“, d.h. die sache verfolgen; #4. úrráð: Cf. en Kålund 1896, pàg. 32: 6. 7. órráð — forsjá, „die beschlüsse, die wir frauen fassen, sind oft nicht reilich überlegt“; #5. þurfa e-s við: Cf. en Kålund 1896, pàg. 32: 7. ef nǫkkurs þarf við, „wenn es um etwas (d.h. um eine bedeutende sache) sich handelt“)
-
◊ en eftir um vorið kom Ingunn móðir Þórðar vestan af Skálmarnesi. Hann tók vel við henni. Hún kvaðst vilja ráðast undir áraburð Þórðar. Kvað hún Kotkel og konu hans og sonu gera sér óvært í fjárránum og fjölkynngi en hafa mikið traust af Hallsteini goða. Þórður veikst skjótt við þetta mál og kvaðst hafa skyldu rétt af þjófum þeim þótt Hallsteinn væri að móti, snarast þegar til ferðar við tíunda mann. Ingunn fór og vestur með honum. Hann hafði ferju úr Tjaldanesi. Síðan héldu þau vestur til Skálmarness: però durant la primavera següent hi va venir, des del seu mas a Skálmarnes, l'Ingunn, la mare d'en Þórður. En Þórður li va dispensar una càlida i cordial benvinguda. Ella li va dir que volia posar-se sota la seva protecció. Li va contar que en Kotkell i la seva dona i fills li eren un incordi amb robatoris de bestiar i practicant la màgia contra ella i que tenien un fort respatlle per part del godó Hallsteinn. En Þórður va reaccionar immediatament a aquestes paraules i va dir que faria valer el que era el seu dret sobre aquells lladres encara que en Hallsteinn estigués en contra d'ell, i tot seguit es va preparar per a partir immediatament cap a ponent amb nou homes. L'Ingunn també l'hi va acompanyar. Varen agafar un bac a Tjaldanes i, des d'aquí, continuaren tot seguit per mar cap a Skálmarnes
-
◊ nú svarar Pálnatóki: "Hér lýstur í endimi <= eindœmi>," segir hann "hvað þessi hinn ungi maður tekur til, og máttu þar til heyra, Sigvaldi," segir hann, "hversu mjög hann vandar boð að þér, þóttú sér jarlsson, og það þyki mér hvergi óvænna attú komir í fulla raun af þessum frænda mínum áður en þér skilið. En við það, er svo er fast að skafið og fárlega, þá verður þú trautt hæfur maður af ef þú freistar eigi við þá, fyrir því að miklu er um mælt meira en þú megir undan víkjast. Og er það til að ér leggið að þeim og gerið þeim þá hina fyrstu hríð að þeir kunni hóf sín. En ef svo ber til að Vagn frændi vor verði eigi svo sigursæll sem hann er stórorður og gangi honum þyngra, þá vil eg þar mikinn varnað á bjóða, að engi maður beri vopn á hann, fyrir því að þeim mun þungt falla er það hendir, og leitt mun oss að sjá á ef hann er hart leikinn eða honum nakkvað til meins gert, þótt hann þyki trautt hvers barns leika vera. En þó varir mig að nú sé gör skírsla til, hvílíkur þú ert, Sigvaldi, í framgöngu, þótt frændi minn sé ungur að aldri": llavors en Pálna-Tóki va respondre: “Quina cosa més inaudita”, va dir, “el que està dient aquest jove. Sigvaldi, pots sentir”, va dir-li, “que posa la màxima cura en reptar-te, per més fill de iarl que siguis i tinc per mi que són molt altes les probabilitats que aquest parent meu et faci superar una dura prova abans que no us separeu. I amb tot això que s'ha requerit tan vehementment i hostilment, a penes (difícilment) seràs un home condret si no et proves amb ells, perquè s'ha dit molt més com perquè tu puguis defugir-ho (sostreure-te'n). Fóra bo que els ataqueu i els feu la primera càrrega de manera que aprenguin a moderar-se. Ara bé, si s'esdevé que en Vagn, el meu nét, no resulta tan victoriós com és de fanfarró i que la batalla no transcorre favorablement per a ell, vull que es posi el més gran esment que ningú no dirigeixi les seves armes contra ell perquè al qui li passi li sabrà greu haver-ho fet, i em desplaurà si veig que és maltractat o si se li fa cap mal, encara que[, tot sigui dit,] ell difícilment sembla la joguina d'un infant (=no sembla una persona amb qui s'hi pugui fer broma). Sigui com sigui, Sigvaldi, pressento que ara serà el moment de demostrar quina mena d'home ets quant a coratge (o: en l'atac), encara que el meu nét sigui jove en anys
(vocabulari: #1. endimi: Cf. en Baetke 19874, pàg. 104: ein-dœmi n. <...> 2. was nicht seinesgleichen hat, was allein dasteht;
#2. vanda e-ð að e-m: En Baetke 19874, pàg. 696, no dóna entrada a aquesta construcció;
#3. boð: Cf. en Baetke 19874, pàg. 60: <...> Einladung, Aufforderung. L'Ordbog over det norrøne prosasprog: tilbud ǁ offer, proposal;
#4. frændi minn: En Vagn era nét d'en Pálna-Tóki;
#5. skafa: Cf. l'Eiríkur Jónsson / Erik Jonsson 1863, pàg. 473a: e) við þat, er svá fast er at skafit ok fárliga (det hele ueg., fordi her er skavet, skrabet saa nær til, d.e.) fordi man har brugt saa stærke Udtryk, gjort saa höitideligt Löfte. També en Johan Fritzner III (1896), pàg. 274a: skafa at, á e-u ɔ: kræve noget saaledes, at man har vanskeligt for at undflaa sig: við það, er svá er fast atskafit ok fárliga, þá verðr þú trautt hæfr maðr af, ef þú freistar eigi við þá, fyrir því at miklu er um mælt meira, en þú megir undan víkjast Fm. XI, 443²² (jvf. Jómsv. 67³⁰);
#6. hæfur maður: Cf. les paraules d'en Vagn: En eigi býð eg yður með minna kappi en svo, að Sigvaldi jarlsson berist við oss ef hann þorir og sé hann óragur karlmaður og hafi heldur manns hjarta en berkykvendis ‘i no us repto amb menor vehemència que amb aquestes paraules: que en Sigvaldi, el fill de iarl es bati amb nosaltres si és que gosa fer-ho i si és un home com cal (‘óragur’) i té el cor més d'un home que d'una femella’. En Sigvaldi no pot eludir el repte llançat pel Vagn perquè si ho fa, serà considerat ragur (marieta), amb cor de femella. Anomenar ragur un home, o comparar-lo a un animal femella, eren actes considerats tan infamants que, jurídicament es podia reclamar de l'injuriador la plena compensació o donaven dret a matar, sense conseqüències legals, qui hagués pronunciat aquestes paraules (cf. Gulaþingslǫg eldri. Keyser/Munch I (1846), pàg. 70 (‘Um fullréttisorð’): <...> eða jafnar hánum við berendi eitthvert ‘o el compara amb qualsevol animal femella’). Podeu llegir una traducció completa d'aquest paràgraf a l'entrada → viga;
#7. kunna hóf sín: Cf. en Baetke 19874, pàg. 266: kunna hóf sitt maßhalten, sich im Zaum halten können;
#8. bjóða varnað á e-u: Cf. en Baetke 19874, pàg. 702: bjóða (e-m) varnað á (e-u) Achtsamkeit bei etwas gebieten, vor etwas warnen, etwas untersagen, verbieten;
#9. leika: Cf. en Baetke 19874, pàg. 373: leika n. u. f. Spielzeug: übertr. þeir eru eigi hvers manns leika mit ihnen ist nichts zu spaßen
)
-
◊ Barði svarar: "Veit eg að þér mun ósannlegt þykja að eg víkist undan. Mun eg það og eigi gera ef eg sé að eg fæ eigi latt": en Barði li va respondre: “Sé que et semblarà improcedent que jo defugi de participar-hi. I tampoc no ho faré (sostreure'm a participar en l'atac al Bolli) ja que veig que no aconsegueixo fer-vos-en desistir” (vocabulari: #1. ósannlegt: Cf. en Kålund 1896, pàg. 167: 4. ósannligt, „ungebührlich“; #2. ef: En Baetke 19874, pàg. 99, només presenta la conjunció ef com a conjunció condicional, però el context exigeix entendre-la com a causal i així la tradueixo; #3. letja: Cf. en Baetke 19874, pàg. 377: letja (latta) I. zurückhalten, abhalten, abraten; #4. fá: Cf. en Baetke 19874, pàg. 119-120: fá + p.pf. können, vermögen, fertigbringen: [p. 120] fá e-n eigi sótt jmd. nicht überwinden können; fá e-n hǫndum tekit jmd. in die Hände bekommen )
-
◊ þess vegna getur enginn dulist sem fer með ranglátt mál (ἄδικα) né vikist undan (NEG + παροδεύειν: οὐδὲ μὴ παροδεύσῃ αὐτὸν ἐλέγχουσα ἡ δίκη) réttlætisdómi hans: per això, no es pot amagar ningú que faci anar paraules injustes (iniques) ni eludir la seva justa sentència (el subjecte, i per tant, també la perspectiva, canvia en la traducció islandesa)
-
◊ hvort sem það var bóndi (γεωργὸς) eða hirðingi (ποιμὴν) eða einyrki (τῶν κατ᾽ ἐρημίαν ἐργάτης μόχθων) og erfiðismaður (=), þá skall þetta yfir hann, enginn gat vikist undan (—: μιᾷ γὰρ ἁλύσει σκότους πάντες ἐδέθησαν): tant si era pagès o pastor o qualsevol que treballés totsol a despoblat o treballador a escarada, tot això es va abatre sobre ell, ningú no va poder eludir-ho (el traductor islandès va desdoblar τῶν κατ᾽ ἐρημίαν ἐργάτης μόχθων en dos oficis)
-
◊ hví hættir þú að berjast, Hektor? Ekki sómir þér það. Eg vildi óska, að eg væri þeim mun sterkari en þú, sem eg er þér kraftaminni (ἥσσων); þá skyldir þú brátt taka þunga hefnd, fyrir það er þú víkst undan ófriðnum (ἀπερωεῖν: τώ κε τάχα στυγερῶς πολέμου ἀπερωήσειας). Heyr nú, hleyptu hinum hófsterku (κρατερώνυχας) hestum eftir Patróklusi, ef svo mætti verða, að þú fengir banað honum á einhvern hátt, og Appollon vildi veita þér veg og frama (εὖχος): per què cesses de combatre, Hèctor? No t'escau pas. Desitjaria que fos molt més fort que tu, jo que séc més feble que tu: llavors aviat prendries feixuga venjança pel fet que defuges la batalla. Així i doncs, escolta: llança els cavalls de forta peülla contra en Pàtrocle, [per veure] si podria esdevenir-se que aconsegueixis matar-lo d'alguna manera, i que l'Apol·lo vulgui concedir-te honor i fama
-
◊ Seifur bað mig fara hingað, og var eg þess þó ófús; því hverjum mundi ljúft að renna yfir svo afarvíðan sjóargeim? þar sem engi borg er í nánd þeirra manna, er færa guðum fórnir og valin hundraðsblót. En engi guð má víkjast undan (παρέρχεσθαι: ἀλλὰ μάλ᾽ οὔ πως ἔστι Διὸς νόον αἰγιόχοιο ǁ οὔτε παρεξελθεῖν ἄλλον θεὸν οὔθ᾽ ἁλιῶσαι) vilja Seifs Ægisskjalda, eða hafa hann að hégóma: ha estat en Zeus qui m'ha ordenat de venir aquí per més que jo no estigués disposat a fer-ho, car, a qui li abelliria de travessar un espai marí tan immens? On no hi ha a prop cap ciutat dels homes que fan ofrenes (sacrificis) als déus i hecatombes triades. Però no hi ha cap déu que pugui sostreure's a la voluntat d'en Zeus egidífer o prendre-la en va
-
♦ víkjast [vel] undir (o: við) e-ð: <LOC> reaccionar favorablement a una cosa, acollir bé una cosa, acceptar una cosa de bona gana
-
◊ stefndi Þorgils að sér vinum sínum og tengdamönnum. Kom til hans Einar Halldórsson frændi hans, Þórður Hítnesingur mágur hans, Gunnlaugur Hallfreðarson. Birti Þorgils þá ráðagerðir sínar og lét lesa skipanarbréf sitt og kvaddi menn til ferðar með sér. Vikust menn vel undir það (SS II, cap. 387, pàg. 587): en Þorgils va convocar a la seva presència els seus amics i parents. Hi acudiren l'Einar Halldórsson, el seu parent, en Þórður de Hítanes, el seu cunyat, i en Gunnlaugur Hallfreðarson. En Þorgils, aleshores, els va revelar els seus plans i va fer llegir la seva carta de nomenament (skipanarbréf) i va instar aquells homes a acompanyar-lo en el seu viatge. Tots ells s'hi aveniren (acceptaren d'acompanyar-l'hi)
-
◊ þetta sumar efnaði Þorgils til mikillar þingreiðar. Sendi hann orð öllum hinum meirum mönnum er voru í hans sveitum að þeir skyldu ríða til þings. Vikust menn vel við það. Varð hann allfjölmennur. Hafði hann allgott mannval. Hann sendi orð Einari Halldórssyni að hann riði til þings og fjölmennti sem mest. Hann hafði hundrað manna. Þar kom Sturla og Saurbæingar og Strandamenn með honum og slíkt úr Borgarfirði sem hann fékk (SS II, cap. 465, pàg. 724): aquell estiu, en Þorgils va dur a terme els preparatius per a fer el viatge al þing anant-hi acompanyat de molta de gent. Va enviar missatges a tots els homes més grans (=més importants) que hi havia a les seves terres instant-los a acompanyar-lo al þing. Tothom s'hi va avenir. Va aconseguir aplegar un gran nombre d'homes perquè l'hi acompanyessin. Tenia amb ell un grup d'homes molt selecte. Va enviar un missatge a l'Einar Halldórsson perquè anés també al þing i que aconseguís per al viatge tants d'homes com pogués. Aquest (l'Einar) tenia cent-vint homes. Amb ell hi anaven l'Sturla i els de Saurbær i els de Strandir i també els del fiord de Borgarfjörður que va aconseguir
-
◊ nú því að Árni biskup bar jafnlega mikla annsemd fyrir því hversu þetta mál mætti gagnsamlegan enda eiga sá hann ei annan líkara útveg en leggja sjálfan sig í hættu að ei væri fyrir hans leti í salt lagið sök hins krossfesta og réttindin undir fótum troðin. Víkst hann skjótlega undir kóngsins sendiboð og siglir til Noregs þetta sumar. Fóru þá af Íslandi margir hinir ríkari menn, Hrafn Oddsson, Þorvarður Þórarinsson, Sighvatur [Hálfdanarson] mágur hans með umboði löglega teknu af bræðrum sínum Lofti og Sturlu til þess að svara og sækja Oddamál og Einar Þorvaldsson er Vatnsfjarðarkirkju hélt fyrir Árna biskupi. Þá sigldi og Þorsteinn Halldórsson, Ketill Loftsson, Brandur Andrésson og margir aðrir. Það sumar tók og Sturla Þórðarson við lögsögn en áður hafði Þorleifur hreimur (SS II, ÁSB, cap. 17, pàg. 782): doncs bé, per tal com el bisbe Árni posava constantment un gran engatjament com aquest litigi podria tenir una fi profitosa (podria resoldre's de manera profitosa) [per al bisbat], no hi va veure cap millor (lit. més versemblant) sortida, a fi que la causa del crucificat no quedéss [indefinidament] ajornada per mor de la seva desídia i conculcats els drets [de l'església], que d'exposar-se a si mateix al perill. Reaccionant favorablement i ràpidament al missatge del rei, va salpar cap a Noruega aquell mateix estiu. Aquell mateix estiu també varen partir d'Islàndia cap a Noruega molts dels homes més poderosos de l'illa: en Hrafn Oddsson, en Þorvarður Þórarinsson, el seu cunyat en Sighvatur [Hálfdanarson], amb poder, atorgat legalment pels seus germans en Loftur i l'Sturla, per a defensar i menar el plet per l'staður d'Oddi i[, finalment, també] l'Einar Þorvaldsson, el qual retenia l'església del fiord de Vatnsfjörður i no la volia lliurar al bisbe Árni. Alhora hi anaren també en Þorsteinn Halldórsson, en Ketill Loftsson, en Brandur Andrésson i molts d'altres més. Aquell mateix estiu, l'Sturla Þórðarson va ocupar el càrrec de lögsögumaður que abans havia ocupat en Þorleifur hreimur (n'Esgarip ?) [Ketilsson]
-
◊ en um vorið fór Sighvatur til Skagafjarðar og leitaði við þingmenn hans að þeir gerðu honum bú og vikust menn og vel undir það. Var honum gert bú í Ási í Hegranesi og gerðist hann skjótt ofsamaður mikill og vænn til höfðingja. Sighvatur réð mestu með honum meðan hann var ungur (SS I, cap. 208, pàg. 296): i aquella primavera en Sighvatur va anar al fiord de Skagafjörður i va demanar als seus þingmenn que li <= al Kolbeinn> donessin estatge i hisenda i aquests varen reaccionar-hi favorablement. Li prepararen una hisenda a Ás, al cap de Hegranes, i en Kolbeinn es va convertir aviat en un home molt dominant (autoritari) i en un prometedor höfðingi. En Sighvatur, mentre en Kolbeinn fou jove, ho decidia tot amb ell (és a dir, l'aconsellava en tot a l'hora de prendre una decisió) (vocabulari: #1. ofsamaður: Cf. en Baetke 19874, pàg. 466: ofsa-maðr m. hochfahrender, herrschsüchtiger, gewalttätiger Mann. El fet de desenvolupar aviat les característiques de dominant, autoritari es jutja positivament ja que són característiques que palesen que té fusta de höfðingi; #2. vænn til höfðingja: Cf. en Baetke 19874, pàg. 754: <...> 2. zu Hoffnungen berechtigend, hoffnungsvoll, vielversprechend: hann var kallaðr vænstr maðr í fǫrum; hann var vænn til höfðingja)
-
◊ þess vegna vil eg víkjast vel undir (ἐπιπείθεσθαι: τώ τοι λισσομένῳ ἐπιπείσομαι), er þú fer bónarveg að mér, og vil eg gefa þér hryssuna, enn þótt hún sé mín, svo þeir, sem hér eru viðstaddir, komist að raun um, að hugur minn er aldrei ofstopafullur (ὑπερφίαλος) eða óvæginn (ἀπηνής): per això, ja que has vingut fins a mi amb el teu prec, vull avenir-m'hi i donar-te l'egua per més que ja és meva a fi que els qui són aquí presents experimentin (provin, sentin) que el meu cor no és mai arrogant o despietat
-
♦ víkjast við e-ð: <LOC> reaccionar a una cosa, dur a terme una cosa (com a reacció [ràpida] a una informació, petició etc.)
-
◊ menn hlupu til búðar Hrafnkels og sögðu honum, hvað um var að vera. Hann veikst við skjótt og kvaddi upp menn sína og gekk til dóma, hugði, að þar myndi lítil vörn fyrir landi. Hafði hann það í hug sér að leiða smámönnum að sækja mál á hendur honum. Ætlaði hann að hleypa upp dóminum fyrir Sámi og hrekja hann af málinu. En þess var nú eigi kostur. Þar var fyrir sá mannfjöldi, að Hrafnkell komst hvergi nær. Var honum þröngt frá í brott með miklu ofríki, svo að hann náði eigi að heyra mál þeirra, er hann sóttu. Var honum því óhægt að færa lögvörn fram fyrir sig. En Sámur sótti málið til fullra laga, til þess er Hrafnkell var alsekur á þessu þingi: hom va córrer a la barraca (búð) d'en Hrafnkell i li contaren el que estava passant. Va reaccionar a l'instant: va fer convocar els seus homes i anà a l'indret dels judicis en la creença que no hi trobaria gaire resistència. Tenia en ment de llevar-los les ganes a aquells homeneus d'incoar una acció contra ell. Tenia la intenció de rebentar el tribunal d'en Sámur i obligar-lo per la força a abandonar la seva demanda [per homicidi]. Però no n'hi hagué ocasió. Es va trobar al davant una pressada de gent tan gran que en Hrafnkell no es va poder pas acostar al tribunal. Li impediren d'arribar-hi amb gran violència (és a dir, a empentes), de manera que ni tan sols va arribar a sentir els parlaments dels qui l'acusaven. Per això li va resultar difícil (impossible) presentar-hi una defensa per a si conforme al dret processal. En Sámur, emperò, va menar el procés amb tots els mitjans que la llei li permitia, fins que en Hrafnkell fou condemnat en aquest þing a la plena proscripció (vocabulari: #1. til fullra laga: Cf. en Baetke 19874, pàg. 168: sœkja mál til fullra laga eine Klage bis zum vollen Ausmaß der Gesetze führen, zu Ende führen, és a dir, que en Sámur va substanciar la seva causa contra en Hrafnkell per la mort de l'Einar Þorbjarnarson fins al final, demanant la màxima quantia de pena possible, és a dir, la plena proscripció, pena que va aconseguir que es fixés contra en Hrafnkell; )
-
víkka <víkka ~ víkkum | víkkaði ~ víkkuðum | víkkað ║ e-ð>:
-
variant de → víðka ‘eixamplar; estendre; dilatar; eixamplar-se, dilatar-se’
-
víkkandi, víkkandi, víkkandi <adj. inv.>:
-
<MED> dilatador -a
-
♦ → æðavíkkandi, æðavíkkandi, æðavíkkandi “vasodilatador -a”
-
víkkari <m. víkkara, víkkarar>:
-
<MED> dilatador m
-
víkkun <f. víkkunar, víkkanir>:
-
1. <GEN> eixamplament m
-
♦ víkkun sog- eða útblástursganga í strokkloki: <AUTOM> eixamplament m dels ports d'admissió o d'escapament de la culata (o: del capçal) del cilindre
-
2. (um efni) dilatació f (acció de dilatar o dilatar-se)
-
♦ víkkun ónæmissvars: <IMMUNOLOGIA> expansió f de l'epítop
-
♦ → kransæðavíkkun “dilatació coronària”
-
Víkur·maður <m. -manns, -menn>:
-
1. <†> (íbúi Víkurinnar í Noregi) habitant m de Vík (a Noruega)
-
2. (íbúi Trékyllisvíkur á Ströndum) trequil·lisviquès m, trequil·lisviquesa f (habitant de Trékyllisvík, en el nord-oest d'Islàndia)
-
◊ í því komu Kaldbeklingar með fjögur skip. Þorgrímur veitti tilkall til hvalsins og fyrirbauð Víkurmönnum skurð og skipti og brautflutning á hvalnum: A l'entretant hi van arribar els de Kaldbakur amb quatre naus. En Þorgrímur va reclamar per a si la balena i va prohibir als de Trékyllisvík que escorxessin, esquarteressin o se'n duguessin la balena
-
3. (Reykjavíkurbúi) reiquiaviquès m, reiquiaviquesa f (habitant de Reykjavík) (→ Reykvíkingur)
-
◊ og voru þeir Víkurmenn allir vopnaðir: i tots aquests reiquiaviquesos estaven armats
-
víl <n. víls, no comptable>:
-
lament m
-
◊ náttúra var áðr frjáls en syndin varð at líða til víls ok véla, til starfs ok áhyggju, ok verðr maðrinn nú þat at afla með vinnu ok ǫnnur dýr hafa með náttúru: la natura abans era lliure, però el pecat va haver de menar (va menar per força) al plany i als enganys, a la feina i a l'ànsia (preocupació), i ara l'home ha de procurar-se pel treball el que els altres animals tenen per natura
-
víla <víla ~ vílum | vílaði ~ víluðum | vílað ║ e-n>:
-
lamentar-se
-
♦ hann vílaði ekki fyrir sér að <+ inf.>: <LOC FIG> no va dubtar gens a <+ inf.>, no va sentir cap mena d'escrúpol per <+ inf.>
-
víma <f. vímu, vímur. Gen. pl.: vímna o: víma>:
-
1. (drykkjuvíma) embriaguesa f, gat m, gatera f (Bal.) (ebrietat per consum de beguda alcohòlica)
-
♦ sofa úr sér vímuna: dormir la mona, covar la moixa (Mall.)
-
♦ vakna af vímunni: despertar-se de la seva embriaguesa
-
♦ vera í vímu: estar en estat d'embriaguesa
-
2. (fíkniefnavíma) col·locada f, flipada f (per consum d'estupefaents)
-
♦ komast í vímu: col·locar-se, posar-se sota els efectes d'una droga
-
3. <FIG> eufòria m, èxtasi m, entusiasme m (→ algleymi)
-
vímuefna·akstur <m. -aksturs, no comptable>:
-
conducció f sota els efectes d'un estupefaent o d'estupefaents
-
♦ ölvunar- og vímuefnaakstur: conducció sota els efectes de l'alcohol o d'un estupefaent o d'una droga
-
vímuefna·fíkn <f. -fíknar, no comptable>:
-
drogoaddicció (o: drogodependència) f, toxicomania f
-
vímuefna·meðferð <f. -meðferðar, no comptable>:
-
tractament m de l'abús d'alcohol i de drogues
-
vímuefna·neysla <f. -neyslu, no comptable>:
-
consum m d'estupefaents
-
vímuefna·neytandi <m. -neytanda, -neytendur>:
-
consumidor m d'estupefaents, consumidora f d'estupefaents
-
vímuefna·notkun <f. -notkunar, no comptable>:
-
consum m d'estupefaents
-
vímuefna·sjúkdómur <m. -sjúkdóms, -sjúkdómar>:
-
malaltia relacionada amb el consum d'estupefaents o amb la drogoaddicció
-
vímuefna·vandi <m. -vanda, no comptable>:
-
problema m d'estupefaents o de drogues
-
♦ áfengis- eða vímuefnavandi: problemes d'alcohol o drogues
-
vímu·efni <n. -efnis, -efni>:
-
estupefaent m
-
♦ hönnuð vímuefni: drogues f.pl de disseny
-
vímu·gjafi <m. -gjafa, gjafar>:
-
estupefaent m (qualsevol matèria que produeix un estat d'embriaguesa o semblant, alcohol, droga etc.)
-
♦ etanól er dæmigerður vímugjafi: l'etanol és una droga típica
-
♦ nikótín er ekki vímugjafi og veldur sjaldan fíkn en er afar kröftugt ávanaefni: la nicotina no és una droga i porques vegades ocasiona mono, però és un producte que causa una forta addicció
-
vín <n. víns, vín>:
-
1. (léttvín) vi m (most fermentat)
-
◊ konungur bað taka silfurker fullt af víni og drakk af nokkuð, fékk síðan Sturlu og mælti: „Vín skal til vinar drekka“ (SS II, cap. 493, pàg. 766): el rei va manar que li portessin una gerra d'argent, plena de vi, i en va beure i tot seguit la va donar a l'Sturla dient: “El vi s'ha de beure a la salut de l'amic” (és a dir, contempla'm com el teu amic)
-
◊ en Írland er náliga landa bezt, þeirra er menn vitu, þóat þar vaxi eigi vín[viðr] á, ok eru þar þó margir hlutir, þeir er undarligir munu þykkja; ok þó sumir at þat land mun kallat vera helgara en ǫnnur lǫnd af þeim hlutum er þar þykkja undarligir í (Espill, cap. 10, pàg. 21): però Irlanda és gairebé la millor de les terres que l'home coneix, encara que no hi creixi (s'hi faci) la vinya i, nogensmenys, hi ha moltes de coses que podrien semblar portentoses (meravelloses) i n'hi ha algunes d'elles que fan que aquesta terra s'hagi d'anomenar (es pugui anomenar) més santa (sagrada) que d'altres terres a causa de les coses que hi semblen portentoses (meravelloses) (En aquest passatge el mot vín sembla tenir-hi el significat de vinya. No crec pas que l'hi tengui. O bé som davant un error de còpia per *víngarðar o bé hem d'assumir que el passatge podria simplement reflectir una mala interpretació d'un passatge o d'una font intermèdia que hagués emprat i mal entès un passatge de textos com ara la Topographia hibernica d'en Giraldus Cambrensis -en aquest passatge, en Giraldus hi construeix un joc de paraules oposant una manca de vinyes a Irlanda, a una gran abundància de vi en aquesta illa, vi que hi arriba a través del comerç, especialment amb Peiteu: Pascuis et pratis, melle et lacte, uinis, non uineis, diues est insula ‘l'illa és rica en pastures i prats, en mel i en llet, en vins, però no pas en vinyes...’-, o d'un text amb un contingut semblant, com ara el que ofereixo a continuació, procedent de la Duggals leizla, la versió norrena de la Visió d'en Tundal o Visió d'en Tuglat d'en Marc de Ratisbona)
-
◊ en Írland er eyland ok liggr í vestrætt, ok horfir annarr endir eyjarinnar í suðr, en annarr í norðr. Ok hefir þessi ey mǫrg stǫðuvǫtn ok margar ár góðar ok gnógar með allskonar vatnfiskum, ok er mjǫk skógvaxin ok [hin] gnœgsta með hveiti ok allskonar frjói, hin ríkasta með allskonar dýraveiði, hin bezta at sjófiskafǫngum, auð at víngǫrðum en rík at vínum, svá hrein ok heilǫg fyrir ǫllum eitrkykvendum: ormum, yrmlum, pǫddum, froskum; svá krǫptug, at viðr sá, er vex í eyjunni, húðir ok horn, er verða á búfé, ok mold, sú er tekin er af jǫrðu, sigraz á ǫllum eitrum — Hibernia igitur insula est in ultimo occidentali oceano posita, ab austro in boream porrecta, stagnis et fluminibus praecipua, nemoribus insita, frugibus fertilissima, lacte et melle omnibusque piscationis et uenationis generibus opulenta, uinearum expers, set uini diues, serpentium, ranarum, bufonum et omnium animalium uenena ferentium ita inscia, ut eius lignum aut corrigia aut cornu aut puluis omnia uincere noscantur uenena (Duggals leizla. Dins: HMS I (1877), pàg. 330): Irlanda és una illa i està situada a ponent i un dels seus extrems mira cap al sud i l'altre cap al nord. Aquesta illa té molts de llacs i molts de rius, bons i abundants en pesca, amb tota mena de peixos d'aigua dolça, i està molt coberta de boscos i és abundantíssima en blat i tota mena de llavor (gra), la més rica en tota mena de caça, la millor quant a pesca marina, buida de vinyes, rica en vins, [és] tan pura i santa davant totes les bèsties verinoses, serps, cuques, gripaus, granots [que cap d'elles no hi pot entrar i és] tan poderosa, que la fusta que creix a l'illa, les pells i les banyes que creixen al bestiar, i la pols que s'agafa de la seva terra, combaten victoriosament tots els verins
-
♦ alkóhólskert vín: vi amb graduació alcohòlica menor
-
♦ hálffreyðandi vín: vi d'agulla
-
♦ hálfsætt vín: vi semidolç
-
♦ hálfþurrt vín: vi semisec
-
♦ hvítt vín: vi blanc (→ hvítvín)
-
♦ rautt vín: vi negre (→ rauðvín)
-
♦ rósrautt vín: vi rosat (→ rósavín)
-
♦ sætt vín: vi dolç
-
♦ þurrt vín: vi sec
-
♦ glas af víni: un got de vi (el contingut d'un got ple de vi)
-
♦ vínið gleður hjarta mannsins: el vi alegra el cor de l'home
-
♦ → árgangsvín “vi d'anyada, vi amb indicació d'anyada”
-
♦ → ávaxtavín “vi de fruita, vi de fruites”
-
♦ → borðvín “vi de taula”
-
♦ → eplavín “sidra”
-
♦ → freyðivín “vi escumós”
-
2. (brennivín, sterkt vín) aiguardent m (qualsevol beguda d'alt contingut alcohòlic com ara conyac, whisky, aquavit etc.)
VÍN- OG VÍNVIÐARTEGUNDIR Á MALJORKU OG TARRAGÓNU |
víntegund |
|
vínviðir og þrúgur |
hvítvín |
|
garnatxa blanca |
|
|
giró blanc |
|
|
jaumillo |
|
|
macabeu |
|
|
[premsal] moll (=premsal blanc) |
|
|
moscatell d'Alexandria |
|
|
moscatell de gra petit (Mall.: de gra menut) |
|
|
parellada (o: martorell) |
|
|
premsal blanc (=[premsal] moll) |
|
|
sauvignon blanc |
|
|
subirat parent (o: malvasia) |
|
|
xardonai (chardonnay) |
|
|
xarel·lo |
|
|
xenín [blanc] (chenin) |
rauðvín |
|
cabernet franc |
|
|
caladoc |
|
|
callet o calleu |
|
|
cabernet sauvignon |
|
|
fogoneu |
|
|
garnatxa negra |
|
|
gargollassa |
|
|
giró negre |
|
|
manto negre |
|
|
merlot |
|
|
monestrell (o: morastrell) |
|
|
pinot negre |
|
|
samsó |
|
|
sirà (syrah) |
|
|
trepat |
|
|
ull de llebre |
|
-
Vín <f. Vínar, no comptable>:
-
Viena f
-
♦ frá Vín: de Viena, vienès -esa
-
vínanda·gerjun <f. -gerjunar, no comptable>:
-
fermentació alcohòlica
-
vínanda·magn <n. -magns, no comptable>:
-
nivell m d'alcohol
-
♦ vínandamagn í blóði [ökumanns]: nivell d'alcoholèmia [d'un conductor]
-
vín·andi <m. -anda, no comptable>:
-
esperit m [de vi]
-
♦ drykkur sem inniheldur vínanda: beguda alcohòlica
-
♦ eiming vínanda: destil·lació alcohòlica
-
♦ hreinn vínandi: alcohol (o: etanol) pur
-
♦ vínandi fenginn úr vínafurðum: alcohol vínic
-
Vínar- <en compostos>:
-
vienès -esa, de Viena
-
Vínar·borg <f. -borgar, no comptable>:
-
Viena f
-
vínarborgar·begða <f. -begðu, -begður. Gen. pl.: -begða>:
-
gran paó m de nit (papallona Saturnia pyri)
-
vínar·brauð <n. -brauðs, -brauð>:
-
panet m de Viena
-
Vínar·búi <m. -búa, -búar>:
-
vienès m, vienesa f
-
vínar·snitsel <n. -snitsels, -snitsel>:
-
escalopa f a la vienesa
-
Vínar·tónlist <f. -tónlistar, no comptable>:
-
música vienesa
-
vín·áma <f. -ámu, -ámur. Gen. pl.: -áma o: -ámna>:
-
bóta f de vi
-
vín·bar <m. -bars, -barir>:
-
bar m de vins, vinateria f, enoteca f
-
vín·belgur <m. -belgs (o: -belgjar), -belgir. Gen. pl.: -belgja; dat.pl.: -belgjum>:
-
bot m de vi, odre m de vi
-
vín·ber <n. -bers, -ber. Gen. pl.: -berja; dat.pl.: -berjum>:
-
gra m de raïm, bagó m
-
vínber <n.pl -berja>: (vínberjaklasi) raïm m, reim m (Mall., Eiv.), rem m (Mall., Men.)
-
◊ þeir köstuðu akkerum og lágu þar þessa stund. Og er þrír dagar voru liðnir hljópu þau af landi ofan og hafði annað þeirra í hendi vínber en annað hveiti sjálfsáið. Sagði Karlsefni að þau þóttust fundið hafa landskosti góða (Skálholtsbók): varen fondejar-hi i hi romangueren aquell temps. I quan hagueren passat tres dies, aquells dos varen tornar a baixar fins a la costa duent a les mans un d'ell raïm i l'altre blat salvatge. En Karlsefni va dir que devien haver trobat una bona terra
-
♦ blá vínber: raïm negre
-
♦ græn vínber: raïm blanc
-
♦ tína vínber: collir raïms
-
♦ tína vínber af: veremar
-
♦ vínberin eru orðin þroskuð: el raïm ja és madur
-
vínberja·karfa <f. -körfu, -körfur. Gen. pl.: -karfa o: -karfna>:
-
cove m de veremar, cove m de traginar raïm
-
vínberja·klasi <m. -klasa, -klasar>:
-
raïm m, reim m (Mall., Eiv.), rem m (Mall., Men.)
-
vínberja·köngull <m. -könguls, -könglar>:
-
raïm m, reim m (Mall., Eiv.), rem m (Mall., Men.) (→ vínberjaklasi)
-
◊ þeir biðuðu þar þá stund. En er þau komu aftur, hafði annað í hendi vínberjaköngul en annað hveitiax nýsáið (=nýskorið? sjálfsáið?) (Hauksbók): varen esperar-se allà aquell temps, i quan varen tornar, un d'ells duia a la mà un raïm i l'altre una espiga de blat acabada de segar (?)
-
vínberjalestrar·tími <m. -tíma, no comptable>:
-
temps m de veremar
-
vínberja·lestur <m. -lestrar (o: -lesturs), -letrar>:
-
verema f
-
◊ því að á jörðinni miðri, á meðal þjóðanna, skal svo fara sem þá er olíuviður er skekinn, sem við eftirtíning að loknum vínberjalestri (bāˈt͡sīr ~ בָּצִיר: kə-ʕōlēˈlɔθ ʔim־kāˈlāh βāˈt͡sīr, כְּעוֹלֵלֹת אִם-כָּלָה בָצִיר): car així passarà enmig de la terra, entre els pobles, com quan l'olivera ja s'ha batuda o com durant l'esgotimada després d'acabada la verema
-
vínberja·lögur <m. -lagar, no comptable>:
-
most m
-
◊ þá munu hlöður þínar verða nægtafullar og vínberjalögurinn (tīˈrōʃ ~ תִּירוֹשׁ: wə-θīˈrōʃ ʝəqāˈβɛi̯-χā ʝiˈφrɔt͡sū, וְתִירוֹשׁ, יְקָבֶיךָ יִפְרֹצוּ) flóa út af vínlagarþróm (ˈʝɛqɛβ ~ יֶקֶב: ʝəqāˈβɛi̯-χā, יְקָבֶיךָ) þínum: llavors els teus graners estaran plens a vessar [de gra] i el most sobreeixirà dels teus cups
-
◊ þetta it ógrliga dýr lá á grúfu á járngrilli undirliggjandi glóðum, ok blés þar at með belgjum mikill djǫflafjǫldi, †...† svá at engi mundi því trúa, at heimrinn hafði svá margar andir getit frá upphafi. En þessi óvin alls mannkyns var bundinn í ǫllum limum ok í ǫllum liðum hans líkama með járnrekendum mǫrgum ok digrum. En svá sem hann veltiz á glóðunum, þá angraðiz hann með ákafri reiði, ok sneriz (ɔ: umsneriz) hann af annarri síðu á aðra, ok í því sló hann hǫndum sínum á þann inn mikla sálnafjǫlda ok kreisti þær, svá sem hungraðr ok þyrstr akrkarl kreistir vínberjalǫg í munni sér, svá at eingi var sú sála af þeim hinum mikla fjǫlda, svá at eigi sleit hann hǫfuðit af eða aðra limi. Því næst skaut hann ǫndinni frá sér ok blés umhverfis sik ok dreifði ǫllum sálum í allar hálfur helvítis, ok jafnskjótt pyttrinn, sá er ek sagða í frá, skaut upp af sér daun ok loga. Ok sem þessi hinn grimmi vargr dró at sér ǫndina, þá safnaði hann sálunum, er hann hafði sundr dreift, ok svelgdi þær allar með reyk ok brennusteini; ok sumar svá sem þær vildu komaz ór hǫndum honum, þá laust hann þær með nefi eða hala sínum. Ok með þessum hætti þetta it auma undr (misera illa bestia) var bart aðra berjandi ok pínt aðra pínandi — Iacet itaque illud horribile spectaculum pronum super cratem ferream, suppositis ardentibus prunis ab innumerabili multitudine daemonum follibus sufflantium. Circumdant autem ipsum tanta multitudo animarum et daemonum, quanta nulli credibile esset, quod mundus tot animas pareret a principio (ɔ: quantam nulli credibile esset mundum tot annis parere potuisse a principio; ɔ: quod nulli credibile esset quod mundus tot animas parare posset a principio). Ligatus est autem ille hostis antiquus [humani generis] per singula membra, et per omnes iuncturas membrorum, catenis ferreis atque aereis, ignitis et valde grossis: Cumque sic versatur in carbonibus, et undique comburitur, nimia ira exardescens (ɔ: excandescens), vertit se de uno latere in aliud latus, et omnes manus suas in illam animarum multitudinem extendit, easque repletas animabus constringit, et sicut rusticus sitiens racemos comprimit (ɔ: exprimit), ut inde vinum eliciat, intantum, ut nulla ibi sit anima quae tali constrictione non privetur capite, vel pedibus aut manibusque. Et tunc suspirans sufflat et spargit omnes animas in diversas partes Gehennae; et statim eructuat puteus ille, de quo praediximus, fetidam flammam, et cum retrahit anhelitum suum dira illa bestia, retrahit ad se omnes animas, quas ante sparserat, et cum fumo et sulphure in os eius cadentes devorat. Sed et quaecunque manus eius effugiunt, ne stringantur, illas cum cauda sua percutit, et sic misera illa bestia percutiens semper percutitur, et tormenta animabus inferens, in tormentis omnibus super omnes cruciatur (Duggals leizla. Dins: HMS I (1877), pàg. 350): aquesta bèstia horrible estava ajaguda de bocaterrosa damunt unes esgrelles de ferro sota les quals hi havia calius encesos, i una gran quantitat de diables els bufaven amb manxes †...† de manera que no es creuria que el món hagués engendrat tants d'esperits des del seu començament. I aquest enemic de tot el gènere humà estava fermat [a les esgrelles] per tots els membres i totes les articulacions del seu cos amb moltes i gruixudes cadenes de ferro. I quan es rebolcava sobre els calius encesos, s'inflamava de violenta ira i es girava d'un costat a l'altre (o sigui, damunt davall) i en fer-ho pegava grapada amb les seves mans a aquesta gran multidud d'ànimes i les estrenyia i espremia com un pagès afamat i assedegat estreny i esprem el suc del raïm [directament] a la seva boca, de manaera que no hi havia cap ànima, d'aquesta gran multitud a la qual ell no li estripés el cap o d'altres membres. Tot seguit expel·lia el seu alè i bufava tot al seu voltant i en fer-ho escampava totes les ànimes per totes les parts de l'infern i en el mateix instant el pou, de què he parlat a dalt, expel·lia (vomitava) foc i pudor. I quan aquest llop cruel inspirava l'alè, tornava a arreplegar les ànimes que havia dispersat i les engolia totes amb fum i sofre. I algunes d'elles que cuitaven a fugir de les seves mans, ell les colpia amb el nas o la seva cua. I d'aquesta manera, aquest míser monstre era pegat pegant als altres i turmentat turmentant els altres (vocabulari: #1. †...†: Manquen una o dues línies que correspondrien a les llatines: Circumdant autem ipsum tanta multitudo animarum et daemonum[, quantam nulli credibile esset, mundum tot annis parere potuisse a principio; #2. snúask/umsnúask: El dimoni es dóna la volta, de manera que queda exposat al foc de les brases pel davant i per l'esquena; #3. nef: El text llatí només diu: cum cauda sua. És possible que la seva font digués cum naribus et cauda [sua] o cum naso et cauda; #4. undr: Som davant un llatinisme. El text llatí aquí fa: misera illa bestia. El mot undr, per aquest motiu, aquí ha de tenir un significat com el del llatí prodigium, un mot que reuneix els significats de prodigi, portent i monstre, ésser monstruós)
-
vínberja·safi <m. -safa, no comptable>:
-
most m, suc m de raïm
-
vínberja·tekja <f. -tekju, no comptable>:
-
verema f
-
◊ vei mér, því að það hefir farið fyrir mér eins og þegar ávöxtum er safnað, eins og við eftirtíning vínberjatekju (bāˈt͡sīr ~ בָּצִיר: kə-ʕɔləˈlɔθ bāˈt͡sīr, כְּעֹלְלֹת, בָּצִיר): ekkert vínber (ʔɛʃˈkōl ~ אֶשְׁכּוֹל: ʔēi̯n־ʔɛʃˈkōl lɛ-ʔɛ̆ˈχōl, אֵין-אֶשְׁכּוֹל לֶאֱכוֹל) eftir til að eta, engin árfíkja, er mig langaði í: ai de mi, que m'he tornat com quan es cull la fruita [d'estiu], com durant l'esgotimada després de la verema!: No hi queda cap bagot per menjar, cap figa-flor, per la qual em deleixi!
-
vínberjatekju·tími <m. -tíma, no comptable>:
-
temps m de veremar
-
vínberja·tínsla <f. -tínslu, no comptable>:
-
veremada f
-
◊ sjálfur gekk ég síðastur til verka eins og sá sem gerir eftirleit að lokinni vínberjatínslu (ὁ τρυγητής -οῦ: ὡς καλαμώμενος ὀπίσω τρυγητῶν): pel que fa a mi mateix, he anat el darrer a la feina com el qui esgotima un cop acabada la veremada (vocabulari: #1. vínberjatínsla: El traductor islandès va confondre ὁ τρυγητής -οῦ, el genitiu plural del qual és τῶν τρυγητῶν, amb ὁ τϱύγητος -ήτου, el genitiu plural del qual és τῶν τϱυγήτων)
-
vínberja·uppskera <f. -uppskeru, no comptable>:
-
verema f
-
vín·bikar <m. -bikars, -bikarar>:
-
copa f de vi (tipus de copa per a beure-hi vi)
-
◊ tak við þessum vínbikar (kōs ha-i̯ˈʝaʝin ~ כּוֹס הַיַּיִן: qaħ ʔɛθ־ˈkōs ha-i̯ˈʝaʝin ha-ħēˈmāh ha-zˈzɔʔθ mi-i̯ʝāˈδ-ī, קַח אֶת-כּוֹס הַיַּיִן הַחֵמָה הַזֹּאת, מִיָּדִי) úr hendi minni, bikar reiðinnar, og láttu allar þær þjóðir sem ég sendi þig til drekka úr honum: pren-me de la mà aquesta copa de vi, la copa de l'ira, i fés-ne beure a totes les nacions a les quals t'enviaré
-
◊ og borgin mikla fór í þrjá hluta, og borgir þjóðanna hrundu. Og Guð gleymdi ekki hinni miklu Babýlon og gaf henni vínbikar (τὸ ποτήριον τοῦ οἴνου: καὶ Βαβυλὼν ἡ μεγάλη ἐμνήσθη ἐνώπιον τοῦ θεοῦ δοῦναι αὐτῇ τὸ ποτήριον τοῦ οἴνου τοῦ θυμοῦ τῆς ὀργῆς αὐτοῦ) heiftarreiði sinnar: i la gran ciutat va quedar feta tres trossos, i les ciutats de les nacions es varen esfondrar. I Déu no va oblidar Babilònia, la gran, i li va donar la copa de vi de la seva ira ardent
-
vín·blað <n. -blaðs, -blöð>:
-
pàmpol m, pampa f (→ vínviðarblað)
-
vín·blanda <f. -blöndu, -blöndur. Gen. pl.: -blandna o: -blanda>:
-
1. <GEN> vi barrejat (amb espícies, amb aigua)
-
◊ þeir sem sitja við vín (ˈʝaʝin ~ יַיִן: ʕal־ha-i̯ˈʝaʝin, עַל-הַיָּיִן) fram á nætur, þeir sem koma saman til að bergja á vínblöndu (mimˈsāχ ~ מִמְסָךְ: la-bbāˈʔīm la-ħəˈqɔr mimˈsāχ, לַבָּאִים, לַחְקֹר מִמְסָךְ): els qui seuen davant el vi fins ben entrada la nit, els qui s'apleguen per a assaborir la barreja de vi [amb aigua o espícies]
-
◊ skaut þitt kringlótt skál;
ekki skal það skorta vínblönduna (ˈmɛzɛɣ ~ מֶזֶג: ʃārəˈr-ēχ ʔagˈgan ha-sˈsahar ʔal־ʝɛħˈsar ha-mˈmāzɛɣ, שָׁרְרֵךְ אַגַּן הַסַּהַר, אַל-יֶחְסַר הַמָּזֶג), kviðurinn sem hveitibingur og liljur allt um kring: la teva falda és una copa rodona [en la qual] mai no mancarà el vi diluït en aigua, el teu ventre és com un munt de blat, i lliris tot al seu voltant
-
2. còctel m (→ kokteill)
-
vín·bóndi <m. -bónda, -bændur>:
-
1. (vínræktandi, vínræktarmaður) viticultor m, vinyater m, viticultora f, vinyatera f (persona que es dedica al conreu de la vinya)
-
◊ hann lét einnig reisa virkisturna í eyðimörkinni og grafa marga brunna því að hann átti mikinn fénað, bæði á láglendinu og á sléttunni. Í fjöllunum og á Karmel hafði hann akuryrkjumenn og vínbændur (kɔˈrēm ~ כֹּרֵם: wə-χɔrəˈmīm bɛ-hāˈrīm, וְכֹרְמִים, בֶּהָרִים) því að hann hafði mætur á landbúnaði: també va fer construir torres de defensa al desert i cavar molts pous, perquè tenia molt de bestiar tant a la Terra Baixa com a la plana. A les muntanyes i al Carmel hi tenia llauradors i vinyaters, car estimava molt l'agricultura
-
2. (vínframleiðandi) vinicultor m, vinicultora f (persona que es dedica a la producció de vi)
-
3. (vínræktandi & -framleiðandi) vitivinicultor m, vitivinicultora f (persona que es dedica al conreu de la vinya i a la producció de vi)
-
vín·brekka <f. -brekku, -brekkur. Gen. pl.: -brekkna>:
-
vinya f de coster (vinya plantada en un coster com ara les vinyes del Rin o les del Priorat)
-
vín·búð <f. -búðar, -búðir>:
-
1. <GEN> botiga f de vins i begudes alcohòliques
-
♦ vínbúð - áfengis- og tóbaksverslun ríkissins: Vinbud f, cadena de botigues estatals de venda de begudes alcohòliques i tabac
-
vín·búgarður <m. -búgarðs, -búgarðar>:
-
vinyet m, vinya f, explotació vitivinícola
-
vín·dreggjar <f.pl -dreggja>:
-
solatge[s] m[.pl] del vi, vinassa f
-
vín·edik <n. -ediks. Pl. no hab.>:
-
vinagre m [de vi]
-
vín·ekra <f. -ekru, -ekrur. Gen. pl.: -ekra>:
-
vinyet m, vinya f
-
vín·flaska <f. -flösku, -flöskur. Gen. pl.: -flaskna>:
-
ampolla f de vi, botella f de vi (Bal.)
-
vín·framleiðandi <m. -framleiðanda, -framleiðendur>:
-
productor m de vi, productora f de vi, vinicultor m, vinicultora f
-
vín·framleiðsla <f. -framleiðslu, no comptable>:
-
producció (o: elaboració) f de vi, vinificació f
-
vín·fræði <f. -fræði, no comptable>:
-
enologia f
-
vínfræði·deild <f. -deildar, -deildir>:
-
facultat f d'enologia
-
vínfræði·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
enològic -a
-
vín·fræðingur <m. -fræðings, -fræðingar>:
-
enòleg m, enòloga f
-
vín·föng <n.pl -fanga>:
-
begudes alcohòliques
-
víngarðs·maður <m. -manns, -menn>:
-
vinyater m, vinyatera f
-
víngarðs·vörður <m. -varðar, -verðir>:
-
vinyòvol m
-
vín·garður <m. -garðs, -garðar>:
-
vinya f
-
♦ planta víngarð: plantar una vinya
-
♦ víngarður Nabóts: la vinya de Nabot
-
vín·geiri <m. -geira, no comptable>:
-
sector m del vi
-
vín·geri <m. -gera, -gerar>:
-
llevat m del vi (llevat Saccharomyces cerevisiae var. ellipsoideus)
-
vín·gerð <f. -gerðar, no comptable>:
-
1. (víngerðarlist) elaboració f de vi (fabricació de vi)
-
2. (vínkjallari, víngerðarhús) casa vinicultora (lloc on es premsa el raïm & empresa que fabrica vins)
-
víngerðar·hús <n. -húss, -hús>:
-
casa vinicultora, celler m, bodegues f.pl (cast.)
-
víngerðar·list <f. -listar, no comptable>:
-
vinicultura f
-
víngerðar·maður <m. -manns, -menn>:
-
vinicultor m, vinicultora f
-
vín·gerjun <f. -gerjunar, no comptable>:
-
fermentació vínica
-
vín·glas <n. -glass, -glös>:
-
got m de vi, tassó m de vi (Mall.) (tipus de got & contingut d'un got de vi)
-
♦ í lokin verður boðið upp á vínglas: en acabar s'oferirà una copa de vi
-
vín·glæta <f. -glætu, -glætur. Gen. pl.: -glæta>:
-
rovelló m [vinader], esclata-sang m (Bal.) (bolet Lactarius vinosus syn. Lactarius sanguifluus var. vinosus)
-
vín·glætingur <m. -glætings, -glætingar>:
-
rovelló m [vinader], esclata-sang m (Bal.) (bolet Lactarius vinosus syn. Lactarius sanguifluus var. vinosus)
-
vín·hneigður, -hneigð, -hneigt <adj.>:
-
inclinat -ada (o: propens -a) a beure massa, amb inclinació per la beguda
-
vín·hóf <n. -hófs, -hóf>:
-
festa f de vi (festa, festí, reunió en què, bàsicament, hom hi beu molt de vi o beguda alcohòlica)
-
◊ hinir eðalbornu prinsar vörðu stundum frístundum sínum í veislur og skemmtanir. Eitt sinn var Collatínus, sonur Egeríusar, í vínhófi hjá Sextusi Tarquiniusi þegar samræðurnar fóru að snúast um eiginkonurnar. Sérhver þeirra talaði um sína konu með miklu lofi: els nobles prínceps de vegades passaven llurs hores de lleure en festes i diversions. Una vegada, en Col·latí, el fill de l'Egeri, assistia a un festa de vi a cal Sext Tarquini quan les converses passaren a girar sobre les esposes. Cadascun d'ells va parlar de la seva dona amb gran lloança
-
vínill <m. vínils, no comptable>:
-
(plastefni & hljómplata úr vínyl) vinil m (substància i disc fet amb aquesta matèria)
-
vínil·plata <f. -plötu, -plötur. Gen. pl.: -platna>:
-
disc m de vinil
-
vín·karafla <f. -karöflu, -karöflur. Gen. pl.: -karafla o: -karaflna>:
-
garrafa f de vi, barralet m de vi (Mall.) (recipient de vi de vidre i encistellat)
-
vín·kjallari <m. -kjallara, -kjallarar>:
-
celler m [de vi]
|
Vínkjallarar í Petru - Cellers de Petra |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ca'n Coleto Camí de Son Reixac, 1er camí a l'esquerra 07520 Petra
Tel.: 00 34 971 561 544
Farsími: 00 34 658 879 488
Fax: 00 34 971 830 296
|
|
Vins Galmés i Ferrer Carrer Ordines, 19 & Carrer des Barracar Alt, 56 07520 Petra
Tel: 00 34 971 561 088
Farsími: 00 34 600 752 276
Fax: 00 34 971 561 088
|
|
Bodegas Miquel Oliver Carrer Font, 26 07520 Petra
Tel: 00 34 971 561 117
Fax: 00 34 971 561 117
bodega@miqueloliver.com
www.miqueloliver.com
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Vínkjallarar í L'Espluga - Cellers de l'Espluga |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Celler Cooperativa de L'Espluga de Francoí Passeig de Josep Maria Rendé i Ventosa, 5 43440 L'Espluga de Francolí
Tel.: 00 34 977 870 105 00 34 977 870 161 00 34 977 871 711
Fax: 00 34 977 830 0266
coespluga@telefonica.net
|
|
Caves i Vins Sants Farré (Santos Molina Bautista) Carrer de la Sortida, 10 & Camí Clos, 2 43440 L'Espluga de Francolí
Tel & Fax: 00 34 977 870 398
|
|
Celler Rendé Masdéu Avinguda de Catalunya, 14 43440 L'Espluga de Francolí
Tel & Fax: 00 34 977 871 361
Farsími: 00 34 609 245 772
rendemasdeu@terra.es
www.rendemasdeu.cat
|
|
Caves Simó de Palau S.L. Carretera N-240 Lleida-Tarragona, km. 39 43440 L'Espluga de Francolí
Tel: 00 34 977 862 599
Fax: 00 34 977 875 039
caves@simodepalau.com
www.simodepalau.net
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
-
vín·kynning <f. -kynningar, -kynningar>:
-
presentació-degustació f de vi
-
vínlagar·þró <f. -þróar (o: -þrór), , -þrór (o: -þrær; o: -þróar)>:
-
cup m
-
♦ troða vínlagarþrór: trepitjar els cups
-
◊ vínlagarþró (pūˈrāh ~ פּוּרָה: pūˈrāh dāˈraχtī lə-βadˈd-ī, פּוּרָה דָּרַכְתִּי לְבַדִּי) hefi ég troðið, aleinn, af þjóðunum hjálpaði mér enginn: he trepitjat el cup tot sol, cap poble no m'ha ajudat
-
Vín·land <n. -lands, no comptable>:
-
<HIST> Vínland m, Terra de Vi, nom d'un dels territori nord-americans on arribaren els norrens. També es podria llegir Vinland (amb el mateix constituent determinant que tenim a Viney) ‘grösugt land, terra herbosa, terra rica en herbeis’. Els altres dos territoris als quals posaren nom són el Helluland i el Markland. Personalment em decanto per creure que ens trobem davant un *Vínland, amb i llarga, però que tot plegat hem de contemplar les indicacions de les sagues sobre l'origen del nom com una simple fabulació toponímica de l'Eiric el Roig, el seu fill Leifur, o gent del seu entorn, per atreure colons cap als nous territoris encunyant un topònim, pretesament descriptiu, que tingués un fort ganxo. Cal tenir SEMPRE present que el mateix Eiric el Roig havia posat Grenlàndia “Terra Verda’ a l'illa que havia descobert a ponent d'Islàndia seguint precisament aquest raonament, que podem trobar atestat al Landnámabók i a l'Íslendingabók: „Það sumar fór Eiríkur að byggja land það, er hann hafði fundið og hann kallaði Grænland, því að hann lét það menn mjög mundu fýsa þangað, ef landið héti vel““ (Landnámabók) i „Hann gaf nafn landinu ok kallaði Grœnland ok kvað menn þat mundu fýsa þangat farar, at landit ætti nafn gott” Va posar nom a aquella terra i la va anomenar Grenlàndia, ço és, Terra Verda, dient que la gent se sentiria encoratjada a anar-hi si el país tenia un bon nom (Íslendingabók). Al meu entendre, l'origen del terme Vínland és bíblic i faria referència a l'enorme raïm de la terra promesa que els exploradors, que en Moïsès hi havia enviat, varen haver de portar lligat a una barra, portada per dos homes, de tan gran que era. Crec que l'Eiríkur el Roig o el seu fill Leifur, ja cristians, pensaven en passatges ¨bíblics com ara Nombres 14:8, Deuteronomi 8:7-10, però i sobretot, Nombres 13:1-31: “Sendimenn Moysi foru eptir þui sem hann baud þeim ok rannsokudu landit ok toku einn uinuid af landinu ok hofdu med sier. Hann uar suo mikill. at tueir menn baru hann aa staung medal sin” (Stjórn). En Leifr inn heppni probablement pretenia atreure a aquesta nova terra els colons de Grenlàndia descrivint la terra com una nova terra promesa per al nou poble elegit, els norrens de Grenlàndia, acabats de cristianitzar, traçant un paral·lelisme entre els israelites sortits del desert i els norrens sortits del desert glaçat de Grenlàndia, un paral·lelisme en què son pare l'Eiric el Roig hi representaria el paper d'en Moïses i en Leif el Feliç el paper de l'Aaron o d'en Josuè.
-
◊ 3. Á einhverju kveldi bar það til tíðinda að manns var vant af liði þeirra og var það Tyrkir suðurmaður. Leifur kunni því stórilla því að Tyrkir hafði lengi verið með þeim feðgum og elskað mjög Leif í barnæsku. Taldi Leifur nú mjög á hendur förunautum sínum og bjóst til ferðar að leita hans og tólf menn með honum.
En er þeir voru skammt komnir frá skála þá gekk Tyrkir í mót þeim og var honum vel fagnað.
Leifur fann það brátt að fóstra hans var skapgott. Hann var brattleitur og lauseygur, smáskitlegur í andliti, lítill vexti og vesallegur en íþróttamaður á alls konar hagleik.
Þá mælti Leifur til hans: "Hví varstu svo seinn fóstri minn og fráskili föruneytinu?"
Hann talaði þá fyrst lengi á þýsku og skaut marga vega augunum og gretti sig. En þeir skildu eigi hvað er hann sagði.
Hann mælti þá á norrænu er stund leið: "Eg var genginn eigi miklu lengra en þið. Kann eg nokkur nýnæmi að að segja. Eg fann vínvið og vínber."
"Mun það satt fóstri minn?" kvað Leifur.
"Að vísu er það satt," kvað hann, "því að eg var þar fæddur er hvorki skorti vínvið né vínber."
Nú sváfu þeir af þá nótt en um morguninn mælti Leifur við háseta sína: "Nú skal hafa tvennar sýslur fram og skal sinn dag hvort, lesa vínber eða höggva vínvið og fella mörkina svo að það verði farmur til skips míns."
Og þetta var ráðs tekið.
Svo er sagt að eftirbátur þeirra var fylltur af vínberjum.
Nú var hogginn farmur á skipið.
Og er vorar þá bjuggust þeir og sigldu burt og gaf Leifur nafn landinu eftir landkostum og kallaði Vínland, sigla nú síðan í haf og gaf þeim vel byri þar til er þeir sáu Grænland og fjöll undir jöklum: 3. Un vespre es va esdevenir que es va trobar a un home de llur tripulació, en Tyrkir alemany. En Leifur s'ho va prendre molt malament (n'estigué molt contrariat, va sentir molta d'ànsia) perquè en Tyrkir havia estat molt de temps tant amb en Leif com amb son pare, l'Eiric i havia estimat molt en Leif durant la seva infantesa. En Leif va fer forts retrets als seus companys de viatge i va aparellar una sortida per cercar-lo acompanyat de dotze homes més.
Però quan encara no eren gaire lluny de l'skáli, en Tyrkir els va sortir a l'encontre i fou rebut amb gran alegria.
En Leif va constatar aviat que el seu fósturfaðir estava de molt bon humor (aquí potser: anava alegre, o sigui, estava embriac). En Tyrkir tenia el front pla (brattleitur), els ulls que li tremolaven contínuament (lauseygur), esquifit (smáskitlegur) a la cara, d'estatura petita i d'aspecte poc imposant (vesallegur) però un home amb una gran capacitat en tota mena d'habilitats.
Aleshores en Leif li va dir: "Per què t'has retardat tant, fósturfaðir, i per què t'has separat dels homes que t'acompanyaven?"
En Tyrkir de primer va parlar una bona estona en baix-alemany (? alt-alemany?), feia anar els uls d'una banda a l'altra i feia carrisquejar les dents però no entenien el que els deia.
Al cap d'una estona va dir en norrè: "No vaig anar gaire més lluny que vosaltres dos, però tinc una novetat per a vosaltres: He trobat un cep (ceps?) i raïms."
"És això ver, fósturfaðir?" li va dir en Leif.
"Ben cert que és ver," li va dir en Tyrkir, "perquè on jo vaig néixer no hi falten ni les vinyes ni el raïm."
Llavors varen dormir aquella nit i l'endemà de matí, en Leif va dir als seus mariners: "Ara caldrà fer dues feines: un dia, collirem raïm i l'altre tallarem ceps i arbres perquè siguin la càrrega de la meva nau."
I això fou el que es va decidir que es fes.
Es diu que ompliren de raïm llur esquip.
Després, carregaren al vaixell la fusta tallada.
I quan va arribar la primavera, s'aparellaren i salparen d'allà i en Leif va donar nom a aquesta terra segons les seves propietats (qualitats) i la va anomenar Vínland, i després anaren en mar i tingueren bon vent fins que veieren Grenlàndia i les seves muntanyes al peu de les glaceres
-
Vínlands·ferð <f. -ferðar, -ferðir>:
-
<HIST> viatge m al Vínland
-
vínlands·karfi <m. -karfa, -karfar>:
-
sebast m de Novaescòcia, sebast m d'Acàdia, sebast acadià (peix Sebastes fasciatus)
-
Vínlands·kortið <n. -kortsins, no comptable>:
-
<HIST> mapa m de Vínland, nom d'una famosa falsificació consistent en un mapamundi que inclou Grenlàndia, com a illa, així com els territoris americans de la Vinlanda insula. La simple anàlisi dels topònims i antropònims emprats en el mapa ja demostra, sense necessitat de recórrer a tècniques modernes ni a d'altres anàlisis, que es tracta d'una falsificació
-
vín·laukur <m. -lauks, -laukar>:
-
vínlaukur m, ceba de vi m, nom d'una planta que apreix esmentada, per exemple, a la Ragnars saga loðbrókar
-
◊ svá var harpa hans hagliga ger, at hana mátti taka í sundr ok saman at fellingum, ok var hann því vanr um daga, þá er hann fór í hjá vatnfǫllum ok hvergi í nánd bœjum, at hann tók hǫrpuna í sundr ok þó meyjunni, ok hann hafði vínlauk einn ok gaf henni at eta. En þat er náttúra þess lauks, at maðr má lengi lifa, þótt hann hafi enga aðra fœðu. Ok þá er mærin grét, sló hann hǫrpuna, ok þagnaði hon þá, fyrir því at Heimir var vel at íþróttum búinn, þeim er þá váru tíðar. Hann hafði ok mǫrg klæði dýrlig hjá henni í hǫrpunni ok mikit gull: la seva arpa estava feta tan hàbilment que es podia desmuntar i tornar a muntar per les juntures i de dia, quan passava per devora un corrent d'aigua i no hi havia enlloc a prop un mas, solia desmuntar l'arpa i rentar la noia. I tenia un vínlaukr i n'hi donava a ella per menjar. I és la natura d'aquest laukr que hom en pot viure durant molt de temps encara que no mengi res més. I quan la noia plorava, ell li tocava l'arpa i ella aleshores callava per tal com en Heimir tenia molta de traça en les arts que se solien practicar en aquells temps. En Heimir també tenia dins l'arpa, amb ella, mants costosos vestits i molt d'or
-
vín·listi <m. -lista, -listar>:
-
llista f de vins
-
vín·líkjör <m. -líkjörs, -líkjörar>:
-
licor m de vi, mistela f
-
vín·lús <f. -lúsar, -lýs>:
-
fil·loxera f [de la vinya], filoixera f (col·lo., ekki ritm./no lit.) (insecte Phylloxera vastatrix syn. Dactylosphaera vitifoliae)
-
vín·lykt <f. -lyktar>:
-
olor (o: sentor) f de vi i/o d'alcohol
-
vín·lögun <f. -lögunar, -laganir>:
-
cupatge m, cuvée f
-
vín·menning <f. -menningar>:
-
cultura f del vi
-
vín·pressa <f. -pressu, -pressur. Gen. pl.: -pressa>:
-
premsa f de vi, <†> trull m
-
vín·rauður, -rauð, -rautt <adj.>:
-
de color bordeus
-
vín·raun <f. -raunar, -raunir>:
-
tast m de vins(per comprovar-ne la qualitat)
-
vín·rúta* <f. -rútu, -rútur. Gen. pl.: -rútna o: -rúta>:
-
ruda f [vera] (planta Ruta graveolens) (→ rúða; → rúðujurt; → rúðurunni; → rúturunni)
-
vín·rækt <f. -ræktar, no comptable>:
-
viticultura f
-
vín·ræktandi <m. -ræktanda, -ræktendur>:
-
viticultor m, viticultora f
-
vínræktar·hérað <n. -héraðs, -héruð>:
-
regió vitivinícola
-
vínræktar·maður <m. -manns, -menn>:
-
viticultor m, viticultora f
-
vínræktar·svæði <n. -svæðis, -svæði>:
-
regió vitivinícola
-
vín·sala <f. -sölu, -sölur. Gen. pl.: -salna o: -sala>:
-
1. <GEN> venda f de vi
-
2. (sala eimaðra vökva) venda f de begudes alcohòliques (esp. de begudes destil·lades)
-
vín·sali <m. -sala, -salar>:
-
venedor m de vi (o: vinater m), venedora f de vi (o: vinatera f) (persona que comercia amb vi o en ven)
-
vín·seðill <m. -seðils, -seðlar>:
-
carta f de vins (de restaurant)
-
vín·sérfræðingur <m. -sérfræðings, -sérfræðingar>:
-
especialista m & f en vins
-
vín·smakkari <m. -smakkara, -smakkarar>:
-
tastator m (o: degustador m) de vi, tastadora f (o: degustadora f) de vi
-
vín·smökkun <f. -smökkunar, -smakkanir. Pl. no hab.>:
-
tast m (o: degustació f) de vi
-
♦ námskeið í vínsmökkun: curs de tast de vins
-
vín·staup <n. -staups, -staup>:
-
gotet m [de xupito] (cast., ekki ritm./no lit.)
-
vín·steinn <m. -steins, -steinar>:
-
tartrà (o: tàrtar) m (bitartrat de potassi)
-
vín·stofnun <f. -stofnu, -stofnur. Gen. pl.: -stofna>:
-
institut m de la vinya i el vi
-
vín·svallari <m. -svallara, -svallarar>:
-
embriac m, embriaga f
-
◊ enginn þjófur eða fégráðugur, vínsvallari (μέθυσος μεθύση/μέθυσος μέθυσον: οὐ μέθυσοι), rógberi eða fjársvikari fær að erfa Guðs ríki: ni els lladres, ni els cobdiciosos, ni els embriacs, ni els calumniadors, ni els estafadors no posseiran en herència el Regne de Déu
-
vín·svelgur <m. -svelgs, -svelgir. Gen. pl.: -svelgja; dat.pl.: -svelgjum>:
-
bevedor m, embriac m, bevedora f, embriaga f
-
◊ mannssonurinn kom, át og drakk, og menn segja: ,Hann er mathákur og vínsvelgur (ὁ οἰνοπότης -ότου: ἰδοὺ ἄνθρωπος φάγος καὶ οἰνοπότης), vinur tollheimtumanna og bersyndugra!' En spekin sannast af verkum sínum": ha vingut el fill de l'home, ha menjat i ha begut, i diuen: «Vet aquí un golut i un bevedor de vi, un amic de publicans i pecadors». Però la saviesa ha estat adverada per les seves obres»
-
vínsölu·leyfi <n. -leyfis, -leyfi>:
-
llicència f per a vendre begudes alcohòliques obtingudes per fermentació i/o destil·lació
-
vínsölu·staður <m. -staðar, -staðir>:
-
1. vinateria f, comerç m de vi
-
2. licoreria f, comerç m de begudes alcohòliques [destil·lades]
-
vín·sýra <f. -sýru, no comptable>:
-
àcid tàrtric (o: tartàric)
-
vín·tegund <f. -tegundar, -tegundir>:
-
tipus m (o: classe f; o: mena f) de vi, casta f de vi (Mall.)
-
vín·tollur <m. -tolls, -tollar>:
-
<HIST> vinatge m, tributació f sobre el vi
-
vín·tré <n. -trés, -tré. Gen. pl.: -trjáa; dat.pl.: -trjám>:
-
cep m, parra f
-
vín·tunna <f. -tunnu, -tunnur. Gen. pl.: -tunna>:
-
1. (lítil víntunna) barril m de vi (recipient petit de vi)
-
2. (meðalstór víntunna) bóta f de vi (recipient mitjà de vi)
-
3. (stór víntunna) bocoi m, bóta congrenyada (Mall.) (recipient de vi de gran capacitat)
-
vín·uppskera <f. -uppskeru, no comptable>:
-
verema f
-
vínuppskeru·hnífur <m. -hnífs, -hnífar>:
-
falçó m, llimella f, veremall m, gatzoll m (Mall.), guitzoll m (Mall.)
-
vínuppskeru·kona <f. -konu, -konur. Gen. pl.: -kvenna>:
-
veremadora f
-
vínuppskeru·maður <m. -manns, -menn>:
-
veremador m, veremadora f
-
vín·upptakari <m. -upptakara, -upptakarar>:
-
tirabuixó m, llevataps m
-
vínveitinga·hús <n. -húss, -hús>:
-
bar-restaurant m
-
vínveitinga·leyfi <n. -leyfis, -leyfi>:
-
llicència f per a vendre begudes alcohòliques en establiments públics
-
vín·veitingar <f.pl -veitinga>:
-
venda f de begudes alcohòliques
-
vínveitinga·staður <m. -staðar, -staðir>:
-
bistró (o: bistrot) m
-
vínveitinga·stofa <f. -stofu, -stofur. Gen. pl.: -stofa>:
-
vinateria f, celler m, taverna f, bar m
-
vín·verslun <f. -verslunar, -verslanir>:
-
comerç m de vi (o: vins)
-
vínviðar·blað <n. -blaðs, -blöð>:
-
pàmpol m, pampa f
-
vínviðar·grein <f. -greinar, -greinar>:
-
sarment m,f
-
◊ þeir komu í Eskóldal og sniðu þar af vínviðargrein (zəmōˈrāh ~ זְמוֹרָה: wa-i̯ʝiχrəˈθū mi-ʃˈʃām zəmōˈrāh wə-ʔɛʃˈkōl ʕănāˈβīm ʔɛˈħāδ, וַיִּכְרְתוּ מִשָּׁם זְמוֹרָה וְאֶשְׁכּוֹל עֲנָבִים אֶחָד) með einum vínberjaklasa og báru hann tveir á stöng milli sín, þar að auki nokkur granatepli og nokkrar fíkjur: arribaren fins a la vall d'Escol i allà hi tallaren un sarment amb un raïm i se l'emportaren entre dos amb una barra, a més de magranes i figues
-
vínviðar·lauf <n. -laufs, -lauf>:
-
pàmpols m.pl, pampes f.pl
-
vínviðar·teinungur <m. -teinungs, -teinungar>:
-
rebrot m de cep
-
-
◊ því að víngarðarnir í Hesbon og vínviðirnir í Síbma hafa skrælnað. Höfðingjar þjóðanna tróðu gæðavínber þeirra niður, vínviðarteinungarnir (ʃəluˈħāh ~ שְׁלֻחָה: ʃəluħōˈθɛi̯-hā nitˁtˁəˈʃū ʕāβəˈrū ʝām, שְׁלֻחוֹתֶיהָ, נִטְּשׁוּ עָבְרוּ יָם) teygðust til Jaser, skriðu inn í eyðimörkina, greinarnar breiddu úr sér og héngu út yfir hafið: ja que les vinyes d'Hesebon (de Ħeixbon) i els ceps de Sabamà (Sevam, Sibmà) són músties. Els cabdills de les nacions han trepitjat llurs excel·lents raïms. Llurs rebrots s'estenien fins a Jazer, s'endinsaven reptant en el desert, llurs sarments s'estenien fora d'elles i penjaven sobre la mar
-
vínviðar·ætt <f. -ættar, no comptable>:
-
[família f de les] vitàcies f.pl
-
vínvið·óttur, -ótt, -ótt <adj.>:
-
vinyenc -a, ric -a en vinyes o ceps
-
◊ þeir sem bjuggu í Argverjaborg, og í hinni vegggirtu
Tíryntsborg, Hermíónu og Asínu, er liggja við hinn djúpa
fjörð, í Tröyzenuborg, Eionsborg og hinni vínviðóttu Epídársborg (ἀμπελόεις, ἀμπελόεσσα, ἀμπελόεν: τε καὶ ἀμπελόεντ’ Ἐπίδαυρον),
og þeir sveinar Akkea, er bjuggu í Egínu og Masetsborg:
fyrir þeim réð hinn rómsterki Díómedes, og Stenelus, sonur
hins fræga Kapaneifs; með þeim fór hinn þriðji maður,
Evrýalus, ágætur maður; hann var sonur Mekisteifs konungs
Talajonssonar; en hinn rómsterki Díómedes var fyrir þeim
öllum saman: els qui vivien a la ciutat dels argius i els qui ho feien a la ciutat, envoltada de muralla, de Tirint, els d'Hermíone i Asina, que es troben al fons d'una rada profunda, els qui vivien a la ciutat de Trezèn i els de la ciutat d'Eona, i els de la vinyenca ciutat d'Epidaure, i els minyons dels aqueus que vivien a Egina i Maseta: els comandava en Diomedes, de veu forta, i l'Estènel, el fill de l'ínclit Capaneu. Com a tercer home anava amb ells l'Euríal, baró excel·lent. Era fill d'en Mecisteu, fill del rei Talau, però en Diomedes de veu forta els comandava tots ells (l'original fa: Οἳ δ’ Ἄργός τ’ εἶχον Τίρυνθά τε τειχιόεσσαν ǁ
Ἑρμιόνην Ἀσίνην τε, βαθὺν κατὰ κόλπον ἐχούσας, ǁ
Τροιζῆν’ Ἠιόνας τε καὶ
ἀμπελόεντ’ Ἐπίδαυρον, ǁ οἵ τ’ ἔχον Αἴγιναν Μάσητά τε κοῦροι Ἀχαιῶν, ǁ
τῶν αὖθ’ ἡγεμόνευε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης ǁ
καὶ Σθένελος, Καπανῆος ἀγακλειτοῦ φίλος υἱός ǁ
τοῖσι δ’ ἅμ’ Εὐρύαλος τρίτατος κίεν ἰσόθεος φὼς ǁ
Μηκιστέος υἱὸς Ταλαιονίδαο ἄνακτος· ǁ
συμπάντων δ’ ἡγεῖτο βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης)
-
vín·viður <m. -viðar, -viðir>:
-
1. cep m (planta Vitis vinifera)
-
◊ þá sagði yfirbyrlarinn Jósef draum sinn og mælti við hann: "Mér þótti í svefninum sem vínviður (ˈgɛφɛn ~ גֶּפֶן: ba-ħălōˈm-ī wə-hinˈnēh־ˈɣɛφɛn lə-φāˈnāi̯, בַּחֲלוֹמִי, וְהִנֵּה-גֶפֶן לְפָנָי) stæði fyrir framan mig: aleshores el cap dels copers va contar al Josep el seu somni dient-li: “He somniat que davant mi hi havia un cep”
-
◊ ég er hinn sanni vínviður (ἡ ἄμπελος -έλου: ἐγώ εἰμι ἡ ἄμπελος ἡ ἀληθινή), og faðir minn er vínyrkinn: jo sóc el cep veritable, i el meu Pare és el vinyater
-
2. (víngarður) vinya f (vinyet, vinyar, conjunt de ceps plantats o salvatges)
-
◊ hann eyddi vínvið (ˈgɛφɛn ~ גֶּפֶן: ʝahăˈrɔɣ ba-bbāˈrāδ gaφˈn-ām, יַהֲרֹג בַּבָּרָד גַּפְנָם) þeirra með haglhríð og mórberjatré þeirra með frosti: va destruir llur vinya amb la pedregada, llurs moreres amb la gelada
-
◊ Leifur lét í haf þegar hann var búinn. Leif velkti lengi úti og hitti hann á lönd þau er hann vissi áður öngva von í. Voru þar hveitiakrar sjálfsánir og vínviður vaxinn. Þar voru og þau tré er mösur hétu og höfðu þeir af öllu þessu nokkur merki, sum tré svo mikil að í hús voru lögð: en Leifur va salpar tan bon punt s'hagué aparellat. Va navegar molt de temps a mercè del vent i els corrents que l'empenyeren ça i lla i va acabar trobant les terres que no havia esperat gens ni mica de trobar. Hi havia camps de blat salvatges (lit.: sembrats per si mateixos) i un vinyar (o: una vinya) crescut. També hi havia els arbres que es diuen erables, i de totes aquestes coses se'n dugueren algunes mostres. Alguns arbres[, dels que se'n portaren com a mostra,] eren tan alts i grossos que foren emprats per a fer-ne edificacions
-
◊ sigldu þeir Karlsefni þá til áróssins og kölluðu í Hópi landið. Þar fundu þeir sjálfsána hveitiakra þar sem lægðir voru en vínviður allt þar sem holta kenndi. Hver lækur var þar fullur af fiskum. Þeir gerðu þar grafir sem landið mættist og flóðið gekk efst, og er út féll voru helgir fiskar í gröfunum. Þar var mikill fjöldi dýra á skógi með öllu móti. Þeir voru þar hálfan mánuð og skemmtu sér og urðu við ekki varir. Fé sitt höfðu þeir með sér: en Karlsefni i els seus homes varen navegar fins a la desembocadura del riu i anomenaren aquell lloc í Hópi, en el qual trobaren camps de blat salvatges als indrets més baixos (a les terres baixes) i vinyars pertot arreu on hi havia tossals. Tots els torrents d'allà eren plens de peixos. Allà on terra i mar s'encontren, hi cavaren forats. La marea va pujar i quan va tornar a baixar, hi havia halibuts dedins. Al bosc hi havia una gran quantitat d'animals de tota mena. En aquest indret hi passaren mig mes divertint-se (és a dir, recuperant-se) i, en tot aquest temps, no perceberen res [d'estrany]. Tenien el seu bestiar amb ells
-
◊ hann mælti þá á norrænu er stund leið: "Eg var genginn eigi miklu lengra en þið. Kann eg nokkur nýnæmi að segja. Eg fann vínvið og vínber."
"Mun það satt fóstri minn?" kvað Leifur.
"Að vísu er það satt," kvað hann, "því að eg var þar fæddur er hvorki skorti vínvið né vínber."
Nú sváfu þeir af þá nótt en um morguninn mælti Leifur við háseta sína: "Nú skal hafa tvennar sýslur fram og skal sinn dag hvort, lesa vínber eða höggva vínvið og fella mörkina svo að það verði farmur til skips míns."
Og þetta var ráðs tekið.
Svo er sagt að eftirbátur þeirra var fylltur af vínberjum: llavors, al cap d'una estona, els va parlar en norrè: “No he anat gaire més lluny que vosaltres dos. Porto algunes noves: he trobat una vinya i raïms”
“Que t'hem de creure, fóstrfaðir?”, li va dir en Leifur.
“I ben cert que és ver”, li va respondre en Tyrkir, “perquè allà on vaig néixer no hi mancaven ni les vinyes ni el raïm”.
Passaren la nit allà i l'endemà en Leifur va dir als seus mariners (als homes de la seva tripulació: “Hem d'enllestir dues tasques i cadascú de nosaltres un dia collirà raïm o tallarà fusta de vinya (?) i l'altre tallarà el bosc de manera que aquest serà el carregament del meu vaixell”. I així es decidir que es faria.
Es diu que varen omplir llur esquif (embarcació auxiliar) de raïm. Després tallaren el carregament del vaixell (perquè es pogués estibar bé)
-
◊ nú andaðist Þorvaldur en þeir gerðu allt eftir því sem hann hafði mælt og fóru síðan og hittu þar förunauta sína og sögðu hvorir öðrum slík tíðindi sem vissu og bjuggu þar þann vetur og fengu sér vínber og vínvið til skips síns: i llavors en Þorvaldur va morir i els seus homes varen fer el que els havia dit en tot i després se n'anaren a trobar-se amb llurs companys de viatge i els uns i els altres es contaren totes les notícies que sabien i passaren allà l'hivern i es procuraren raïm i vinya per a llur vaixell
-
◊ voru þeir Karlsefni þar þann vetur allan. En að vori þá lýsir Karlsefni að hann vill eigi þar vera lengur og vill fara til Grænlands. Nú búa þeir ferð sína og höfðu þaðan mörg gæði í vínviði og berjum og skinnavöru. Nú sigla þeir í haf og komu til Eiríksfjarðar skipi sínu heilu og voru þar um veturinn: en Karlsefni i els homes passaren allà tot aquell hivern. I a la primavera, en Karlsefni va anunciar que no volia romandre allà més temps i que volia partir cap a Grenlàndia. Aleshores varen preparar llur travessia i se'n portaren d'allà moltes de coses bones en fusta de vinya (?) i raïms (?) i pells. Es feren a la mar i arribaren al fiord d'Eiríksfjörður amb llur vaixell indemne i hi passaren l'hivern
-
vínyl <n. vínyls, no comptable>:
-
(plastefni & hljómplata úr vínyl) vinil m (substància i disc fet amb aquesta matèria)
-
vínyll <m. vínyls, no comptable>:
-
(plastefni & hljómplata úr vínyl) vinil m (substància i disc fet amb aquesta matèria)
-
vínyl·klóríð <n. -klóríðs, no comptable>:
-
clorur m de vinil, cloroetilè m
-
♦ → fjölvínylklóríð “clorur de polivinil, PVC”
-
♦ → pólývínylklóríð “clorur de polivinil, PVC”
-
vínyl·plata <f. -plötu, -plötur. Gen. pl.: -platna>:
-
disc m de vinil
-
vín·yrki <m. -yrkja, -yrkjar>:
-
vinyater m
-
◊ á settum tíma sendi hann þjón til vínyrkjanna (ὁ γεωργός -οῦ: καὶ καιρῷ ἀπέστειλεν πρὸς τοὺς γεωργοὺς δοῦλον), að þeir fengju honum hlut af ávexti víngarðsins, en vínyrkjarnir börðu hann og sendu burt tómhentan: aAl seu temps, va enviar als vinyaters un dels seus homes perquè li donessin la part corresponent dels fruits de la vinya; però els vinyaters el van apallissar i el van despatxar amb les mans buides
-
vín·yrkja <f. -yrkju, no comptable>:
-
viticultura f, conreu m de la vinya
-
vínyrkju·bóndi <m. -bónda, -bændur>:
-
1. (vínræktandi, vínræktarmaður) viticultor m, viticultora f (persona que es dedica al conreu de la vinya)
-
2. (vínframleiðandi) vinicultor m, vinicultora f (persona que es dedica a la producció de vi)
-
3. (vínræktandi & -framleiðandi) vitivinicultor m, vitivinicultora f (persona que es dedica al conreu de la vinya i a la producció de vi)
-
vínyrkju·maður <m. -manns, -menn>:
-
vinyater m, vinyatera f
-
◊ akurmennirnir eru sneyptir, vínyrkjumennirnir (kɔˈrēm ~ כֹּרֵם: hēi̯ˈlīlū kɔrəˈmīm, הֵילִילוּ כֹּרְמִים) kveina, vegna hveitisins og byggsins, því að útséð er um nokkra uppskeru af akrinum: els llauradors estan confosos, els vinyaters es planyen a causa del blat i de l'ordi, perquè ara està clar que s'ha perdut la collita (lit.: que no hi haurà collita) del camp!
-
vín·þjónn <m. -þjóns, -þjónar>:
-
(kjallaravörður) sommelier m & f
-
vín·þrúga <f. -þrúgu, -þrúgur. Gen. pl.: -þrúgna o: -þrúga>:
-
gra m de raïm, bagó m
-
vínþrúgur <f.pl -þrúgna (o: -þrúga)>: (vínberjaklasi) raïm m, reim m (Mall., Eiv.), rem m (Mall., Men.)
-
vínþrúgu·dreyri <m. -dreyra, no comptable>:
-
sang f de raïm
-
◊ frumþörf allra manna til viðurværis er vatn og eldur, járn og salt, hveitimjöl, mjólk og hunang, vínþrúgudreyri (τὸ αἷμα αἵματος σταφυλῆς: ἀρχὴ πάσης χρείας εἰς ζωὴν ἀνθρώπου <...> αἷμα σταφυλῆς καὶ ἔλαιον καὶ ἱμάτιον), ólífuolía og klæði: la primera necessitat de tots els homes quant a mitjans de subsistència són l'aigua i el foc, el ferro i la sal, la farina de blat, la llet i la mel, la sang del raïm (=el vi), l'oli d'oliva i la roba
-
vín·þró <f. -þróar (o: -þrór), , -þrór (o: -þrær; o: -þróar)>:
-
cup m
-
◊ kæmi maður að kornbing sem nema skyldi tuttugu efum, þá reyndust þær tíu. Kæmi maður að vínþró (ˈʝɛqɛβ, pūˈrāh ~ יֶקֶב ,פּוּרָה: pūˈrāh dāˈraχtī lə-βadˈd-ī, בָּא אֶל-הַיֶּקֶב, לַחְשֹׂף חֲמִשִּׁים פּוּרָה, וְהָיְתָה, עֶשְׂרִים) og hygðist ausa úr henni fimmtíu böt reyndust þau aðeins tuttugu: si un anava a un munt de gra que havia de fer vint efàs, només n'hi havia deu. Si un anava al cup creient que en poaria cinquanta bats, resultava que només n'hi havia vint
-
♦ troða vínþróna: trepitjar el cup
-
vín·þröng <f. -þröngar, no comptable>:
-
(þar sem vínber eru troðin svo að safinn næðist úr þeim) cup m
-
◊ þá kom engill Drottins og settist undir eikina í Ofra sem Jóas, niðji Abíesers, átti en Gídeon, sonur hans, var að þreskja hveiti í vínþröng (gaθ ~ גַּת: wə-ɣiδˈʕōn bəˈn-ō ħɔˈβētˁ ħitˁˈtˁīm ba-gˈgaθ, וְגִדְעוֹן בְּנוֹ, חֹבֵט חִטִּים בַּגַּת) til að fela það fyrir Midían: llavors hi va arribar l'àngel de Jahvè i es va asseure sota el roure de l'Efrà, que pertanyia al Joàs, descendent de l'Abièzer, però en Gedeó, el seu fill, estava batent blat dins el cup, per amagar-lo dels madianites
-
◊ enn sagði Jesús: „Heyrið aðra dæmisögu: Landeigandi nokkur plantaði víngarð. Hann hlóð garð um hann, gróf fyrir vínþröng (ὁ ληνός -οῦ: καὶ ὤρυξεν ἐν αὐτῷ ληνὸν) og reisti turn, seldi hann síðan vínyrkjum á leigu og fór úr landi: Jesús els digué de nou: “Escolteu una altra paràbola: Hi havia un propietari que va plantar una vinya; la va voltar d'una tanca, hi va fer un cup i hi va edificar una torre; després la va arrendar a uns vinyaters i se'n va anar del país”
-
♦ troða vínþröngina (o: vinþröng): trepitjar els cups (trepitjar el raïm al cup, piar els raïms al cup)
-
♦ troða ber í vínþröng: trepitjar el raïm al cup, piar els raïms al cup
-
víóla <f. víólu, víólur. Gen. pl.: víólna o: víóla>:
-
viola f (instrument musical)
-
Víóletta <f. Víólettu, pl. no hab.>:
-
Víóletta f, Violeta f (ginecònim)
-
víólu·leikari <m. -leikara, -leikarar>:
-
[intèrpret m & f de] viola m & f (músic que toca la viola)
-
vír <m. vírs, vírar>:
-
fil m (de metall)
-
víra·braut <f. -brautar, -brautir>:
-
telefèric m, funicular m (→ togbraut; → svifbraut)
-
víra·virki <n. -virkis, -virki. Gen. pl.: -virkja; dat.pl.: -virkjum>:
-
filigrana f (treball d'orfebreria)
-
vír·bursti <n. -bursta, -burstar>:
-
raspall metàl·lic, raspall m de metall (raspall amb les cerres de metall, esp. ferro o acer)
-
vír·klippur <f.pl -klippa (o: -klippna)>:
-
alicates f.pl de tall, tallafilferros m
-
vír·girðing <f. -girðingar, -girðingar>:
-
filat m, reixa f de tela metàl·lica o de filferro
-
vír·net <n. -nets, -net>:
-
tela metàl·lica
-
vírus <m. víruss, vírusar>:
-
<MED/BIOL & INFORM> virus m (→ veira)
-
vírus·sjúkdómur <m. -sjúkdóms, -sjúkdómar>:
-
malaltia vírica, <MED/BIOL & INFORM> virosi f
-
vírus·vörn <f. -varnar, -varnir>:
-
<INFORM> defensa f antivirus
-
vís, vís, víst <adj.>:
-
1. <GEN> cert -a, segur -a
-
♦ að vísu: [ben] certament
-
♦ það er að vísu satt: és del tot ver
-
♦ það er að vísu satt að <+ ind.>: és del tot ver que <+ ind.>
-
♦ eiga e-ð víst: poder comptar amb una cosa
-
♦ ganga að e-u vísu: #1. (á sama stað, á öruggum stað) saber [del cert] on es troba una cosa (de manera que no està perduda sinó en el mateix indret on és sempre); #2. (treysta má á e-ð, telja e-ð öruggt, tryggt) donar per suposada una cosa (donar per certa i segura una cosa, donar una cosa per descomptada)
-
♦ ég geng að því vísu að <+ subj.>: dono per suposat que <+ ind.>, dono per descomptat que <+ ind.>
-
♦ þið skuluð ganga að því sem vísu að <+ subj. ~ + ind.>: tingueu per cert que <+ ind.>, doneu per descomptat que <+ ind.>
-
♦ ég get það víst: ben cert que ho puc fer
-
♦ þú getur það ekki, víst get ég það (o: ég get það víst): tu no ho pots fer, però jo sí que puc
-
♦ svo mikið er víst að <+ ind.>: si una cosa hi ha segura és que <+ ind.>, sí que és segur que <+ ind.>
-
♦ talið er víst að <+ subj.>: és dóna per cert que <+ ind.>, es considera cosa segura que <+ ind.>
-
♦ vera vís til e-s: ésser capaç de fer una cosa
-
♦ vita e-ð fyrir víst: saber una cosa del cert, estar ben segur -a d'una cosa
-
♦ víst er um það: [ben] certament, de segur
-
♦ það er alveg víst: és absolutament segur
-
2. (vitur) savi sàvia (sapient) (cf. → fávís “ignorant”)
-
♦ verða e-s vís (o: vísari): assabentar-se d'una cosa, adquirir ple coneixement d'una cosa
-
vísa <f. vísu, vísur. Gen. pl.: vísna>:
-
1. (erindi) estrofa f (grup de versos que constitueixen una unitat mètrica)
-
2. (ferskeytla, ferskeytt vísa) quartet m, quarteta f (poema o estrofa de quatre versos)
-
♦ botna vísu: <METR> acabar una quarteta component la seva segona meitat (els dos darrers versos)
-
♦ hnoða (o: <† eða ritm.> knoða) saman vísu: <METR> embastar una quarteta, improvisar una quarteta
-
♦ hann/hún kunni sand af vísum: sabia un munt de cançons
-
3. <HIST METR> vísa f, estrofa de la mètrica escàldica medieval
-
♦ yrkja vísu [um e-ð ~ e-n]: compondre una vísa [sobre una cosa ~ algú]
-
◊ Um vörn hans orti Þorkell Elfaraskáld í vísu þessi: en Þorkell, l'escalda d'Elfarar (?), va compondre aquesta estrofa sobre la seva (= d'en Gunnar Hámundarson) defensa
-
♦ → lausavísa “estrofa solta (o: desparionada)”
-
4. (háttur, hátterni) manera f (faisó, guisa & mètode de preparar un plat)
-
♦ á sínu vísu: a la seva manera, al seu aire
-
♦ á franska ~ katalónska ~ valensíska ~ mæorkska vísu: <GEN & CULIN> a la mallorquina ~ valenciana ~ catalana ~ francesa
-
vísa <vísa ~ vísum | vísaði ~ vísuðum | vísað ║ e-m á e-ð>:
-
1. <GEN> indicar una cosa a algú
-
♦ vísa e-m inn: indicar a algú que passi o entri (a un lloc)
-
♦ vísa til e-s: <FIG> fer referència (o: referir-se) a...
-
2. (senda af stað) fer tornar enrere (no rebre, no permetre l'entrada, rebutjar)
-
♦ vísa e-m burt (o: í braut): despatxar algú (no rebre, engegar, no atendre)
-
♦ vísa e-m brott: expulsar algú
-
♦ vísa e-m til baka: no atendre algú (fer que se'n vagi sense rebre'l, fer tornar al seu seient o lloc en una cua etc.)
-
♦ vísa e-m til baka við landamærin: no permetre l'entrada d'algú al país, rebutjar algú a la frontera, no deixar passar algú la frontera
-
♦ vísa e-m af leikvelli: expulsar algú del partit
-
♦ vísa e-m úr landi: expulsar algú del país
-
♦ vísa e-m úr skóla: expulsar algú de l'escola
-
♦ láta ekki vísa sér á bug [af e-m]: no fer cas d'una negativa [per algú] (no deixar-se desanimar per la negativa a ésser rebut i insistir-hi)
-
3. (mál[sókn], kæra) desestimar una causa (demanda, acusació, recurs)
-
♦ vísa kæru frá ~á bug: desestimar una acusació
-
Nú mælti Þiðrekr konungr, er hann sér á tvær hendr sér: «Mikit ofrefli er hér saman komit í eina hǫll af þessum inum dýrum drengjum. Hvat manna mundi sá vera, er svá djarfr mundi vera, at hann mundi etja sínu kappi hér við. Ok hér sitja á einum palli þrettán menn, ok ef þeir koma í sín vápn ok á sína hesta, þá væntir mik, at ríða skulu þeir mega í friði um alla verǫld, svá at aldrigi munu fást jafningjar þeira ok aldrigi þeir, er hafa munu djarfleik til at vísa munu einum spjótsoddi móti þeim. Ok ef nǫkkurir væri þeir menn, er svá djarfir væri eða kappsamir ok óvitrir, at eigi kynni at hræðast várt it milda afl ok áræði ok vár in hvǫssu sverð ok ina hǫrðu hjálma ok ina stinnu skjǫldu ok þær sterku brynjur ok þá ina skjótu hesta, er jafnvel drepa menn sem it óarga dýr, þá mundu þeir dæma sik brátt til bana»
-
Sturla kvað Sunnlendinga ekki skyldu vísa sér sem hjörð í haga hverigri lausung sem þeir slá á sig (SS I, cap. 278, pàg. 399)
-
Svartur hét sá er fénu stýrði og sveinn lítill með honum. Þeir Hörður fóru til nautanna og ráku fyrir vestan Vatn. Svartur fór og með. Þeir fóru um Geldingadraga í Svínadal. Þar drápu þeir Svart. Síðan fóru þeir að sofa þar uppi í dalnum. Sveinninn vísaði aftur nautunum meðan þeir sváfu. Hörður vakti og sá undan skildi sínum
-
Og þegar er þeir voru frumvaxta fóru þeir úr landi að herja og öfluðu brátt bæði fjár og frægðar og stýrðu lengi miklum skipastóli, að því sem segir í sumum frásögnum og nokkuð vísar til á hinum efra hlut sögu Hróks hins svarta er þeir bræður voru kallaðir þar mestir hermenn af sækonungum í þann tíma (SS I, cap. 3, pàg. 3)
-
Grettir var jafnan með Birni og reyndu þeir margan frækleik, og vísar svo til í sögu Bjarnar að þeir kölluðust jafnir að íþróttum. En það er flestra manna ætlan að Grettir hafi sterkastur verið á landinu síðan þeir Ormur Stórólfsson og Þórálfur Skólmsson lögðu af aflraunir. Þeir Grettir og Björn lögðust í einu eftir allri Hítará ofan frá vatni og út til sjóvar. Þeir færðu stéttir þær í ána er aldrei síðan hefir úr rekið hvorki með vatnavöxtum né ísalögum eða jöklagangi. Sat Grettir í Fagraskógafjalli svo einn vetur að honum voru öngvar aðfarir gervar en þó misstu þá margir síns fyrir honum og fengu ekki að gert því að hann hafði gott vígi en átti jafnan vingott við þá sem næstir honum voru
-
Bóndi hafði þar mikinn hjarðhund. Hann vísaði hundinum í nautaflokkana og voru þar rekin mörg hundruð nauta. Hundurinn hljóp um alla nautaflokkana og rak brott jafnmörg naut sem bóndi sagði að hann ætti og voru þau öll á einn veg mörkuð. Þóttust þeir þá vita að hundurinn mundi rétt kennt hafa. Þeim þótti hundur sá furðu vitur
-
hann vitkaðist brátt ok sagði síðan, at honum hafði sýnzt aldraðr maðr, sá er vísaði at honum hundi svǫrtum ok mælti við hann: «Hví vildir þú flýja ór munklífi þessu?»
-
Hún segir að drottning hafði henni þangað vísað "og hún bað mig sín orð til bera að þér legðuð lækning til sem þér kynnuð og sagði hún mér að þú værir bestur læknir hér í staðinum"
-
"Hvar vísar þú mér til sess?" segir Hrappur
-
◊ Hákon konungur var svo mjög harmaður að bæði vinir og óvinir grétu dauða hans og kölluðu að eigi mundi jafngóður konungur koma síðan í Noreg. Vinir hans fluttu lík hans norður á Sæheim á Norður-Hörðaland og urpu þar haug mikinn og lögðu þar í konung með alvæpni sitt og hinn besta búnað sinn en ekki fé annað. Mæltu þeir svo fyrir grefti hans sem heiðinna manna siður var til, og vísuðu honum til Valhallar.
Eyvindur skáldaspillir orti kvæði eitt um fall Hákonar konungs og svo það hversu honum var fagnað. Það eru kölluð Hákonarmál og er þetta upphaf: el rei Hákon fou tan plangut que tant els seus amics com els seus enemics varen plorar la seva mort i deien que després d'ell no hi tornaria a haver un rei tan bo a Noruega. Els seus amics varen portar el seu cos al nord, a Sæheimur, en el Hörðaland septentrional, i allà li varen construir un gran túmul funerari i hi dipositaren dedins el rei amb tot el seu armament i els seus millors abillaments i ornaments, però amb cap altres béns. I parlaren allà, sobre la seva tomba, com era el costum dels pagans, mostrant-li el camí cap al Valhal·la. L'Eyvindr skáldaspillir va compondre un poema sobre la mort del rei Hákon i sobre com li donaven la benvinguda allà (al Valhal·la). Es diu Hákonarmál i aquest n'és el seu començament...
-
♦ vísa e-m að gera e-ð:
-
◊ ef maðr vísar ómaga sínum eptir eldi, þá skal sá ábyrgjast ǫll ómagaverk, er ómagann á. En ef fulltíða maðr vísar ómaga annars manns eptir eldi eða at gera þat, sem ǫðrum er mein at, þá skal sá bœta skaða þann, er ómaganum vísaði, en sá sé liðugr, er ómagann átti, ok svá ómaginn: si hom indica al seu ómagi (aquí sembla que vol dir: menor d'edat) que tingui esment o que s'encarregui del foc, serà responsable de tot el dany que causi l'ómagi que està sota la seva tutela, però si un home que sigui major d'edat encomana a un ómagi d'un altre home que tingui esment del foc o li mana que faci quelcom que causi dany a altri, que rescabali del dany causat el qui hagi manat fer [el foc] a l'ómagi però quedi exonerat de culpa el qui tingui l'ómagi sota la seva tutela, i també l'ómagi mateix (vocabulari: #1. ómagi: L'oposició que trobem entre ómagi i fulltíða maðr sembla indicar-nos que hem d'entendre aquí ómagi en el sentit de encara no emancipat de la tutela paterna, menor d'edat; #2. vísa e-m eftir eldi: En Fritzner 3 (1896²), pàg. 963a, interpreta aquest sintagma en el sentit de fer anar a cercar foc algú: ef maðr vísar ómaga sínum eptir eldi (ɔ: sender ham afsted for at hente Ild (Landsl. 7, 27⁹)
-
♦ vísa e-m til e-s:
-
◊ segir Þorgils þá mönnum sínum að hann ætlar að ríða í Reykjaholt og taka Egil höndum ef svo vildi verða en bannaði mönnum að bera vopn á hann. Þorsteinn Árnason hafði ráðist í Reykjaholt til ræðismanns um vorið og var Þorgilsi hann lítt þokkaður því að honum þótti sem hann hefði vísað til hans í Stafaholti þeim Hrafni og Sturlu (SS II, cap. 403, pàg. 621): llavors en Þorgils va dir als seus homes que tenia la intenció d'anar a Reykjaholt i capturar-hi l'Egill, si fos possible, però els va prohibir d'emprar llurs armes contra ell. En Þorsteinn Árnason per la primavera s'havia traslladat a Reykjaholt en qualitat de ræðismaður (administrador, ecònom, intendent) i era poc apreciat pel Þorgils ja que en Þorgils considerava que era ell qui li havia indicat al Hrafn i l'Sturla el seu parador a Stafaholt
-
♦ vísa e-u á leið:
-
♦ vísa e-m frá:
-
◊ Þorsteinn svarar: "Ekki fer eg í mannjöfnuð," segir hann, "en værir þú slíkur maður sem hann þá mundi þér ei frá vísað": en Þorsteinn li va respondre: “No em posaré pas a fer comparacions a veure quin home és millor”, li va dir, “però, si tu fossis un home tal com ell, no et rebutjarien pas (com a pretendent d'una noia)”
-
◊ Snorri svarar: "Eg gerist nú gamall maður og nenni eg nú ekki að halda seka menn ef mig rekur öngva nauðsyn til. Eða hvað bar nú til er öldungurinn vísaði þér nú frá sér?": l’Snorri li va respondre: “M'estic fent vell i no em ve gens de gust d'acollir bandejats si no m'hi obliga la necessitat. Però digues-me, què ha fet que el vell t'hagi apartat de si?”
-
◊ tók konungr þá tal við Ástríði ok sagði henni rœðu þeira Sigvalda. Tala þau lengi þetta mál tvau samt. Segir hon svá at hon vildi fyrir hvern mun eigi vera gipt Sigvalda. En fyrir nauðsynja sakir fǫður síns vill hon at honum sé eigi frá visat með þeim skildaga sem þau gera ráð um, heldr en þeir gefi upp borgina ok alla landvǫrn: el rei va parlar més tard amb l'Ástríðr i li va contar la conversa que havien mantingut en Sigvaldi. Ell i l'Ástríðr estigueren parlant molt de temps sobre aquest tema. Ella li va dir que no volia casar-se a qualsevol preu (fyrir hvern mun) amb en Sigvaldi, però que, per mor de son pare, abans que [en Sigvaldi i els seus home] abandonessin la ciutadella i tota la defensa del país, volia que no es rebutgés la seva (d'en Sigvaldi) petició, [però] amb la condició que ells (decidissin
-
♦ vísa e-m leið:
-
◊ Þorgils mælti: „Ekki hark skulum vér honum gera. En það skal kaup með oss, þú skalt fara hvergi nema þú viljir enda bera önga njósn fyrir oss öðrum mönnum.“
Eilífur kvað svo vera skyldu. Vísaði hann þeim leið.
Tók þá að kenna annars litar. Þoka var allmikil. Reið Bergur fyrir suður um mýrarnar fyrir ofan Munaðarnes. Og er þeir komu til Norðurár áðu þeir (SS II, cap. 403, pàg. 621): en Þorgils els va dir: “No el forçarem a res”, i, adreçant-se a l'Eilífur, li va dir: “Però farem aquest tracte entre tu i nosaltres: no aniràs enlloc, llevat que hi vulguis anar (és a dir, no aniràs forçat en lloc), i a canvi, no faràs arribar notícia a ningú de la nostra presència”.
L'Eilífur li va dir que s'hi avenia. Els va mostrar el camí.
Llavors va començar a fosquejar. Hi havia una gran boirada. En Bergur es va dirigir cap al sud passant per les mýrar (aiguamolls) part damunt Munaðarnes. Quan varen arribar al riu Norðurá, varen deixar descansar els cavalls
-
vísast <adv. en grau superlatiu, de → víst>:
-
molt versemblantment (o: probablement), de ben segur
-
♦ það er vísast: és molt probable, és el més probable
-
vís·bending <f. -bendingar, -bendingar>:
-
1. (merki) indici m (pista, senyal)
-
◊ öll þessi ár og enn engar vísbendingar og enginn grunaður: ttots aquests anys i encara cap pista, cap sospitós
-
♦ engar skýrar vísbendingar hafa fundist um e-ð: no s'han trobat indicis clars d'una cosa
-
♦ fornleifafræðingar hafa nú fundið vísbendingar um að hringleikahúsið í Róm <+ subj.>: els arquòlegs acaben de trobar indicis que el circ de Roma <+ ind.>
-
♦ gera e-m vísbendingu: fer una senya (o: un senyal) a algú
-
◊ og er þau heyrðu brakið mælti hún til Þorsteins: "Hér verður þú niður að fara hvað sem kostar. Ger mér vísbending ef þú kemst fram undan húsunum": i quan sentiren el xivarri (el soroll), l'Spes va dir al Þorsteinn: “Te n'has d'anar d'aquí dalt, costi el que costi. Fés-me una senya que t'has pogut escapar-te i allunyar-te de les cases”
-
♦ nafnlaus vísbending: un avís anònim
-
◊ mánuðir liðu og hvorki gekk né rak. Leitin að morðvopninu hafði engan árangur borið. Þá barst nafnlaus vísbending, þar sem Williams var sagt að leita að morðvopninu í Lake Isabella, stöðuvatni í grenndinni: els mesos varen passar i la cosa ni anava ni es movia. La recerca de l'arma del crim no havia tingut èxit. Aleshores va arribar un avís anònim en què es deia que en Williams estava cercant l'arma del crim al Lake Isabella, un llac en el veïnatge
-
♦ vísbendingarnar mæla á móti e-m sem geranda: els indicis no assenyalen algú com a autor
-
♦ þetta er vísbending um það að <+ subj.>: això és un senyal (o: indici) que <+ ind.>
-
2. (tilvísun) referència f (indicació)
-
♦ gefa e-m vísbendingu um e-ð: donar a algú una indicació sobre una cosa
-
3. (ábending) insinuació f (indicació indirecta)
-
vísdóms·andi <m. -anda, no comptable>:
-
esperit m de saviesa
-
vísdóms·fullur, -full, -fullt <adj.>:
-
savi -àvia, ple -ena de saviesa
-
vísdóms·lega <adv.>:
-
sàviament
-
vísdóms·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
savi -àvia
-
vísdóms·leitandi <m. -leitanda, -leitendur>:
-
cercador m de saviesa, cercadora f de saviesa
-
◊ niðjar Hagar, sem leituðu spekinnar á jörðu,
og kaupmenn frá Merran og Tema,
sagnaþulir og vísdómsleitendur (ὁ ἐκζητητὴς -οῦ τῆς συνέσεως ~ ἡ σύνεσις -έσεως: καὶ οἱ μυθολόγοι καὶ οἱ ἐκζητηταὶ τῆς συνέσεως, ὁδὸν τῆς σοφίας οὐκ ἔγνωσαν)
fundu ekki heldur veg spekinnar
og hirtu ekki um stigu hennar: els descendents de l'Agar, que cercaven la saviesa a la terra, i els mercaders de Merran i de Teman, els entesos en mites i els cercadors de la saviesa (del coneixement) no han trobat pas el camí de la saviesa i no s'han preocupat dels seus camins
-
vísdóms·orð <n. -orðs, -orð>:
-
paraula f de saviesa
-
vísdóms·tönn <f. -tannar, -tennur>:
-
queixal m del seny, queixal extremer (Bal.) (→ geirjaxl; → endajaxl)
-
vís·dómur <m. -dóms, no comptable>:
-
1. (viska) saviesa f (saber[s], sapiència)
-
2. (þekking) coneixement m (coneixença)
-
3. <†> (fjölkynngi) màgia f (coneixença de les arts màgiques)
-
<†>
vísi <m. vísa, vísar>:
-
variant de → vísir ‘cabdill, príncep’
-
◊ munu Rábítar ræsi ugga út í heimi, ok Afríkar; fǫr mun vísi víðlendr gera á et ýtra, gr, Ispáníam: els àrabs d'arreu el món i els africans temeran el cabdill; el terrible príncep d'amplis dominis farà un viatge fins a l'extrema (això és, situada en els confins) Espanya
-
-vísi <f. -vísi, no comptable>:
-
1. Sufixoide emprat en la formació de substantius que designen ciències i branques del saber
-
♦ → stjarnvísi “astronomia”
-
♦ → ættvísi “genealogia”
-
2. Sufixoide emprat en la formació de substantius abstractes deadjectivals
-
♦ → ratvísi “sentit de l'orientació”
-
♦ → stundvísi “puntualitat”
-
vísi·aðmíráll <m. -aðmíráls, -aðmírálar>:
-
vicealmirall m, vicealmirallessa f
-
vísi·drottning <f. -drottningar, -drottningar>:
-
virreina f
-
vísi·fingur <m. -fingurs, -fingur>:
-
[dit m] índex m
-
vísi·greifi <m. -greifa, -greifar>:
-
vescomte m
-
vísi·greifynja <f. -greifynju, -greifynjur>:
-
vescomtessa f
-
vísi·konungdæmi <n. -konungdæmis, -konungdæmi>:
-
virregnat m
-
vísi·konungur <m. -konungs, -konungar>:
-
virrei m
-
vísi·kóngur <m. -kóngs, -kóngar>:
-
virrei m
-
vísi·merking <f. -merkingar, -merkingar>:
-
<GRAM> significat connotatiu
-
vísi·mið <n. -miðs, -mið>:
-
referent m, objecte m de referència
-
vísinda·akademía <f. -akademíu, -akademíur. Gen. pl.: -akademía>:
-
acadèmia f de [les] ciències
-
♦ bandaríska vísindaakademían: l'Acadèmia de les Ciències nord-americana
-
vísinda·bók <f. -bókar, -bækur>:
-
llibre científic
-
vísinda·bylting <f. -byltingar, -byltingar>:
-
revolució científica
-
vísinda·félag <n. -félags, -félög>:
-
societat científica
-
vísinda·grein <f. -greinar, -greinar>:
-
branca f de la ciència
-
vísinda·heiti <n. -heitis, -heiti>:
-
terme científic
-
vísinda·hyggja <f. -hyggju, no comptable>:
-
cientisme m
-
vísinda·kenning <f. -kenningar, -kenningar>:
-
teoria científica
-
vísinda·kona <f. -konu, -konur. Gen. pl.: -kvenna>:
-
científica f, dona f de ciència
-
vísinda·lega <adv.>:
-
científicament
-
vísinda·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
científic -a
-
♦ vísindaleg rannsókn: la recerca científica
-
♦ vísindaleg skýring: una explicació científica
-
♦ vísindaleg þekking: el coneixement científic
-
♦ vísindalegt lögmál: llei científica
-
♦ vísindalegt viðfangsefni: l'activitat (o: l'ocupació) científica
-
♦ vísindalegur skilningur: la comprensió científica
-
vísinda·löghyggja <f. -löghyggju, no comptable>:
-
determinisme científic
-
vísinda·lögmál <n. -lögmáls, -lögmál>:
-
llei científica
-
vísinda·maður <m. -manns, -menn>:
-
científic m, científica f
-
vísinda·mynd <f. -myndar, -myndir>:
-
pel·lícula f de ciència-ficció
-
vísinda·nefnd <f. -nefndar, -nefndir>:
-
comissió científica
-
vísinda·rannsókn <f. -rannsóknar, -rannsóknir>:
-
recerca científica
-
vísinda·ráðstefna <f. -ráðstefnu, -ráðstefnur. Gen. pl.: -ráðstefna>:
-
congrés científic, convenció científica
-
vísinda·rit <n. -rits, -rit>:
-
publicació científica
-
vísinda·saga <f. -sögu, -sögur. Gen. pl.: -skáldsagna>:
-
història f de la ciència
-
vísinda·siðanefnd <f. -siðanefndar, -siðanefndir>:
-
comissió ètico-científica, comissió bioètica
-
♦ Vísindasiðanefnd (VSN): Vísindasiðanefnd f, organisme islandès equivalent de la Comissió d'Ètica per a la Ciència i la Tecnologia
-
vísinda·skáldsaga <f. -skáldsögu, -skáldsögur. Gen. pl.: -skáldsagna>:
-
novel·la f de ciència-ficció
-
vísindaskáldsagna·höfundur <m. -höfundar, -höfundar. Gen. pl.: -skáldsagna>:
-
autor m de novel·la (o: novel·les) de ciència-ficció, autora f de novel·la (o: novel·les) de ciència-ficció
-
vísindaskáldsagna·mynd <f. -myndar, -myndir. Gen. pl.: -skáldsagna>:
-
pel·lícula f de ciència-ficció
-
vísinda·skáldskapur <m. -skáldskapar, no comptable>:
-
ciència-ficció f
-
♦ kvikmynd vísindaskáldskapar: pel·lícula f de ciència-ficció
-
vísinda·skyn <n. -skyns, no comptable>:
-
Mot emprat en la locució:
-
♦ í vísindaskyni: amb fins científics, amb una finalitat científica
-
vísinda·starf <n. -starfs, -störf>:
-
treball científic
-
vísinda·stofnun <f. -stofnunar, -stofnanir>:
-
1. institució científica
-
2. institut científic
-
3. fundació científica
-
vísinda·tímarit <m. -tímarits, -tímarit>:
-
revista científica
-
vísindi <n.pl vísinda>:
-
ciència f
-
♦ hin hýru vísindi: <LITER> la gaia ciència
-
♦ venjubundin vísindi : la ciència tradicional ~ les ciències tradicionals
-
♦ → félagsvísindi “ciències socials”
-
♦ → gervivísindi “pseudociència”
-
♦ → heilbrigðisvísindi “ciències de la salut”
-
♦ → hugvísindi “lletres, humanitats”
-
♦ → náttúruvísindi “ciències naturals”
-
♦ → raunvísindi “ciències experimentals”
-
♦ → reynsluvísindi “ciències empíriques”
-
vísir¹ <m. vísis, vísar>:
-
1. <GEN> indicador m
-
♦ vísir að e-u: <LOC FIG> indici (o: principi; o: començament) m d'una cosa (primera fase, quelcom [de petit] que indica, assenyala o apunta cap al que allò serà o pot arribar a ésser)
-
♦ → hagvísir “indicador econòmic”
-
2. (vísitala) índex (fl./pl.: índexs) m (número o lletra que indica el grau d'una arrel)
-
♦ → rótarvísir “índex [d'arrel quadrada]”
-
3. (úrvísir) busca f (de rellotge)
-
♦ litli vísirinn: la busca petita
-
♦ stóri vísirinn: la busca grossa
-
♦ vísarnir standa á tólf: les busques estan a les dotze
-
<†>
vísir² <m. vísis, vísar>:
-
cabdill m, príncep m
-
◊ nú reið Gizurr burt oc þar til hann kom í her Húna. Hann reið eigi nær enn svá, at hann mátti tala við þá. Þá kallar hann hári rǫddo oc qvað:
◊ 27.
‘Felmtr er yðro fylki, ǀ feigr er yðvarr vísir, ǁ
gnæfar yðr gunnfani, ǀ gramr er yðr Óðinn.
◊ 28.
Býð ec yðr at Dilgio ǀ oc á Dúnheiði ǁ
orrosto, ǀ undir Iassarfiollom; ǁ
†hrósi yðr ǀ at hái hveriom†, ǁ
oc láti svá Óðinn flein fliúga, ǀ sem ec fyrir mæli!’: llavors en Gizurr va partir i va cavalcar fins a arribar a la host dels huns. No va anar més enllà de l'indret en què podia parlamentar amb ells. Llavors, va cridar, amb veu forta, i digué:
27. “L'espant ja corre per entre els vostres rengs, el vostre cabdill ja està marcat per la mort, el nostre gonfanó ja voleia sobre el vostre, Odin està aïrat contra vosaltres!”
[I afegí: ]
28. Us convoco a la batalla a Dylgja i a Dúnheiðr, al peu de les muntanyes de Jassar. †... ǀ ... † i que l'Odin faci volar la llança tal i com jo ho adjuro” (vocabulari: #1. gnæfa yðr: Literalment, el [nostre] gonfanó ja es dreça sobre vosaltres; #2. Dilgja: En Guðni Jónsson, a la seva edició de la Hlǫðskviða llegeix sempre Dylgja. El topònim no s'ha identificat amb èxit; #3. Dúnheiðr: Se sol identificar amb una contrada situada en el curs superior del Vístula, en territori actualment txec: Λοῦγοι Δοῦνοι ptolemaic; #4. Jassa[r]fjǫll: Se solen identificar amb l'Ἀσϰιϐούϱγιον ὄϱος ptolemaic. El mot estaria relacionat amb el txec jasan ‘freixe’. Aquestes muntanyes es localitzarien entre les actuals Txèquia i Polònia; #5. †...†: Passatge corrupte. En Guðni Jónsson, a la seva edició de la Hlǫðskviða llegeix: hræsi yðr ǀ at há hverju, que no sóc capaç d'entendre. En Bjarni Vilhjálmsson llegeix: hræ sé yðr (pronom personal ‘us’, per yður, pronom possessiu ‘els vostres’?) ǀ at hái hverjum ‘Que els vostres cadàvers siguin a (= cobreixin) cada tossal’)
-
◊ 26.
Sá var vísir ǀ frá Vǫlsungi, ǁ
oc Hiǫrdís ǀ frá Hrauðungi, ǁ
enn Eylimi ǀ frá Ǫðlingom; ǁ
alt er þat ætt þín, ǀ Óttarr heimsci: 26. Aquest príncep era [descendent] d'en Vǫlsungr, i la Hjǫrdís ho era d'en Hrauðungr, i l'Eylimi ho era dels Ǫðlingar. Vet aquí tot el teu llinatge, Óttarr el Pagerol
-
◊ 5.
‘Hverr hefir vísir ǀ vamms um leitað? ǁ
hví ero Borgnýiar ǀ bráðar sóttir?’: 5. “Quin príncep li ha causat (lit. li ha cercat) l'oprobi? com és que la Borgný està passant per uns sobtats (INESPERATS) dolors del part? (= com va passar que va quedar embarassada?)
-
vísir³ <m. vísis, vísar>:
-
1. (frjóangi, spíra) brot m, borró m (gemma)
-
♦ mjór er mikils vísir: <LOC FIG> petit és el brotet d'una gran planta, un brotet tendre i petit pot acabar essent un gran arbre, l'inici d'una gran cosa sovint pot ésser molt petit
-
♦ vísir að e-u: <LOC FIG> els primers inicis d'una cosa
-
2. <BOT> primordi m
-
♦ varanleiki vísis: <BOT> persistència f del primordi
-
vísir:
-
2ª pers. sg. pres. subj. de → vísa “indicar, assenyalar”
-
◊ 19.
Þá kømr fylkir ǀ fára nátta, ǁ
nema þú hánom vísir ǀ valstefno til ǁ
eða mey nemir ǀ frá mildingi": 19. El cabdill arribarà d'aquí a uns pocs dies, llevat que el reptis a entaular batalla o li prenguis la seva filla al rei
-
vísir, vísar, vís:
-
pl. de → vís, vís, víst “savi -àvia; segur -a, cert -a”
-
◊ 48.
Hvat er með ásom, hvat er með álfom?
gnýr allr iǫtunheimr, æsir ro á þingi;
stynia dvergar fyr steindurom,
veggbergs vísir - vitoð ér enn, eða hvat?: 48. Què passa a cals ansos? Què passa a cals albs? Tot jǫtunheimr brama! Els ansos deliberen a l'assemblea, els nans, els savis de la paret de roca, gemeguen davant les portes de pedra. Que en sabeu més o què?
-
Vísir·á <f. -ár, no comptable>:
-
Vèser (o: Wèser) m (riu d'Alemanya)
-
vísis·fall <n. -falls, -föll>:
-
<MAT> funció f exponencial (→ veldisvísisfall; → veldisfall)
-
vísis·vöxtur <m. -vaxtar, -vextir>:
-
<MAT> creixement m exponencial (→ veldisvísisvöxtur)
-
vísi·tala <f. -tölu, -tölur. Gen. pl.: -talna>:
-
<MAT & ECON/BORSA> índex m (fl./pl.: índexs)
-
◊ vísitalan var opnuð í 135,83 stigum og endaði í 137,28: el mercat financer va obrir amb un índex de 135,83 punts i va tancar amb un índex de 137,28 punts
-
♦ tengja e-ð með vísitölu: <ECON> indexar una cosa
-
♦ vísitala neysluverðs: <ECON> índex m de preus al consum
-
♦ lækka vísitöluna [neysluverðs]: abaixar l'índex [de preus al consum]
-
♦ vísitalan lækkar: l'índex [de preus al consum] s'abaixa
-
♦ → verðvísitala “índex de preus”
-
vísitölu·binda <-bind ~ -bindum | -batt ~ -bundum | -bundið ║ e-ð>:
-
<ECON/BORSA> indexar una cosa
-
vísitölu·binding <f. -bindingar, no comptable>:
-
<ECON> indexació f
-
vísitölu·bundinn, -bundin, -bundið <adj.>:
-
<ECON> indexat -ada
-
vísitölu·bætur <f.pl -bóta>:
-
reajustament m (o: revisió f) [de preu] a [l'augment de] l'índex del cost de la vida
-
vísitölu·gildi <n. -gildis, -gildi>:
-
nombre m índex
-
vísitölu·grunnur <m. -grunns, -grunnar>:
-
nombre m base
-
vísitölu·hækkun <f. -hækkunar, -hækkanir>:
-
<ECON> pujada f de l'índex
-
vísitölu·lækkun <f. -lækkunar, -lækkanir>:
-
<ECON> baixada f de l'índex
-
vísitölu·sjóður <m. -sjóðs, -sjóðir>:
-
<ECON> fons m índex (fl./pl.: fons índex), fons indexat
-
vísitölu·tengdur, -tengd, -tengt <adj.>:
-
<ECON> indexat -ada (→ vísitölubundinn)
-
vísitölu·tenging <f. -tengingar, no comptable>:
-
<ECON> indexació f (→ vísitölubinding)
-
vísitölu·tryggður, -tryggð, -tryggt <adj.>:
-
<BORSA> indexat -ada (fl./pl.: índexs) m (valor borsari)
-
vísla <f. víslu, víslur. Gen. pl.: víslna>:
-
mostela f, mostel m (Bal.) (mamífer Mustela nivalis) (→ snjómús; → snævísla)
-
víslu·háfur <m. -háfs, -háfar>:
-
tauró m mostela (qualsevol representant de la família dels hemigaleids)
-
vísna·bók <f. -bókar, -bækur>:
-
llibre m de versos (llibre de cançons, himnes religiosos, poemes, balades etc. Modernament sol designar un llibre de cançons infantils)
-
vísna·kver <n. -kvers, -kver>:
-
recull m de cançons i poemes
-
vísna·smiður <m. -smiðs, -smiðir>:
-
<LITER> vísnasmiður m, rimaire m & f, versificador m, versificadora f, l'equivalent islandès del nostre glosador
-
vísna·söngur <m. -söngs, -söngvar>:
-
<MúS> cant m de cançons [de cantautor o cançoner]
-
vísna·söngvari <m. -söngvara, -söngvarar>:
-
<LITER> cantautor m, cantautora f, cantant m & f
-
vísna·tónlist <f. -tónlistar, no comptable>:
-
<MÚS> música f de lieder
-
víst <adv.>:
-
1. (líklega) segurament, versemblantment (o: probablement), ben podria ésser (connotant probabilitat)
-
♦ hún er víst komin: [segurament] ja deu haver arribat
-
♦ það verður víst að vera svo: [segurament] deu ésser així
-
2. (vissulega) certament (de ben segur)
-
♦ ég get það víst: ben del cert que ho puc fer
-
♦ næsta víst: gairebé segurament
-
♦ vita e-ð fyrir víst: saber una cosa del cert
-
♦ víst er hún farin: ja se n'ha anat, sí que se n'ha anat
-
vísun <f. vísunar, vísanir>:
-
1. (tilvitnun) referència f
-
2. (ábending, það að gefa e-ð í skyn) al·lusió f
-
3. (tilvísun, ávísun) indicació m
-
◊ Oddr mælti: «Þá skulu þér, Guðmundr frændi», segir hann «fara til lands ok eptir vísan hans til haugsins í nótt með yðra skipara. En ek mun gæta skipa ok byrlans með mína menn»: l’Oddr va dir: “Guðmundr, germà”, va dir, “baixa aquesta nit a terra amb els homes de la teva tripulació, i, seguint les seves indicacions (del coper) aneu al túmul. Jo, emperò, vigilaré (guardaré) amb els meus homes els vaixells i el coper”
-
◊ en er þau kvámu af garðinum út á veginn, heilsaði Þorsteinn Ástríði blíðliga ok mælti síðan: „Eigi hefir ek fyrir grimmdar sakir eðr illvilja yðr svá skjótt ok harðliga kvatt brott af mínum garði, heldr fyrir því, at sendimenn Gunnhildar konungamóður eru komnir til Bjarnar eitrkveisu, þess eyrendis at taka son ykkarn Tryggva konungs ok fœra henni. En nú skulu þér fara eptir minni vísan fram á skóginn, þar til er vatn eitt verðr fyrir yðr. Í vatninu er einn hólmi reyri vaxinn. Þar má vel vaða út í hólmann, feli þér yðr þar í reyrinum ok bíðið svá þess, er ek kem til yðar. En ek verð nú fyrstr at snúa heim aptr, þvíat mik varir at sendimenn Gunnhildar komi hér skjótt at leita yðvar, ok ef ek fer í leitina með þeim, mun ek heldr veita tilsjá, at þér finnisk eigi“: però quan sortiren del mas al camí, en Þorsteinn va saludar l'Ástríðr amb afabilitat i tot seguit li digué. “No us he acomiadat del meu mas tan sobtadament i durament per crueltat o per malvolença, sinó perquè els emissaris de la Gunnhildr, mare de reis, han anat al mas d'en Bjǫrn eitrkveisa amb la missió d'agafar el vostre fill, de vós i el rei Tryggvi, i portar-l'hi. Ara, emperò, [i per això mateix,] hauríeu de fer-vos bosc endins, seguint les meves indicacions, fins que trobareu un llac. En el llac hi ha un illot cobert de canyes. Es pot passar bé a gual cap a aquest illot. Amagueu-vos-hi entre les canyes i espereu-vos-hi fins que em reuneixi amb vosaltres, [perquè] ara, i primer de tot, he de tornar al mas perquè sospito que els emissaris de la Gunnhildr arribaran aquí de seguida cercant-te i si els acompanyo en la cerca, ajudaré que no us trobin pas”
-
vísundar·horn <n. -horns, -horn>:
-
banya f de bisó
-
◊ tignarlegur er frumburður nautsins. Horn hans eru vísundarhorn (ˈqɛrɛn rəˈʔēm ~ קֶרֶן רְאֵם: wə-qarˈnēi̯ rəˈʔēm qarˈnā-u̯, וְקַרְנֵי רְאֵם קַרְנָיו), með þeim rekur hann þjóðir undir, hrekur þær allar til endimarka jarðar. Þetta eru tugþúsundir Efraíms, þúsundir Manasse: majestuós és el primogènit del brau. Les seves banyes són banyes de bisó amb les quals banyegarà (envestirà) els pobles i els acaçarà fins als confins de la terra. Aquestes [dues banyes] són [una] les miríades de l'Efraïm, [i l'altra,] els milers d'en Manassès
-
vísundur <m. vísundar (o: vísunds), vísundar>:
-
bisó m (mamífer Bison bonasus)
-
◊ “Grát eigi!” sagði hann, “þínir brœðr lifa þér til gamans, en þess (Sophus Bugge NSSI II,1865, pàg. 158 anota sobre aquesta forma pronominal: burde kanske stryges) til ungan son á ek, er kann eigi at varask fjándr sína. Ok illa hafa þeir fyrir sínum hlut sét. Ekki fá þeir sér líkara mág, at ríða í her með sér, né systurson, ef sjá næði at vaxa. Ok nú er þat fram komit, er fyrir lǫngu var spát, ok vér hǫfum dulizk við, en engi má við skǫpum vinna. En þessu veldr Brynhildr, er mér ann um hvern mann fram, ok þess má eg sverja, at Gunnari gerða ek aldri mein, ok þyrmða ek okkrum eiðum, ok eigi var ek ofmikill vinr hans konu. Ok ef ek hefða vitat þetta fyrir, ok stiga ek á mína fœtr með mín vápn, þá skyldu margir týna sínu lífi, áðr en ek fella, ok allir þeir brœðr drepnir, ok torveldra mundi þeim at drepa mik en inn mesta vísund eða villigǫlt”: “No ploris pas!”, li va dir, “els teus germans viuen, per a alegria teva, però tinc un fillet massa petit que encara no sap protegir-se dels seus enemics. [Els meus assassins, matant-me] han pensat malament en llur pròpia causa, car no tindran pas un cunyat més apropiat (Cf. Baetke 19874, pàg. 202: glíkr <...> 3. gut, günstig, aussichtsreich, geeignet, dienlich. Carl Christian Rafn FSN I,1829, pàg. 200 esmena la lliçó sér líkara del Codex regiux 1824 B 4º en ríkara. Sophus Bugge NSSI II,1865, pàg. 158 esmena en slíkan) que jo per cavalcar amb ells a l'exèrcit [cap a la batalla], ni tampoc un nebot [com el meu fill] [que altrament ho faria] si aquest atenyés l'edat adulta. Vet ací que ara s'ha complert el que s'havia predit fa molt de temps i que jo sempre m'havia negat a creure: però realment, no hi ha ningú que pugui eludir el seu destí. Tot això ho ha embastat la Brynhildr que m'estima més que a qualsevol altre home. Jo, però, puc jurar que no li he fet mai cap mal [ni tort] al Gunnarr, i que [sempre] he respectat els meus juraments i que mai no he estat massa bon amic de la seva dona. I si jo hagués sabut abans [que això havia de passar] i estigués dret amb les meves armes, més d'un hi perdria la vida abans de caure jo, i tots aquests germans moririen: els hauria estat molt més difícil matar-me que matar el bisó o el senglar més gros”
-
♦ evrópski vísundur: <BIOL> bisó europeu (mamífer Bison bonasus) (→ evrópuvísundur)
-
♦ [norður-]ameríski vísundur: <BIOL> bisó [nord-]americà (mamífer Bison bison) (→ ameríkuvísundur)
-
vísu·orð <n. -orðs, -orð>:
-
<LITER> vers m
-
vís·vitandi, -vitandi, -vitandi <adj.>:
-
intencional, deliberat -ada
-
♦ vísvitandi lygi: una mentida intencionada
-
vís·vitandi <adv.>:
-
deliberadament
-
♦ gera e-ð vísvitandi: fer una cosa a posta
-
♦ ljúga e-m vísvitandi: enganyar algú deliberadament
-
víta <víti ~ vítum | vítti ~ víttum | vítt ║ e-n [fyrir e-ð ~ vegna e-s]>:
-
1. (átelja) amonestar (o: reprovar; o: reprendre) algú [per una cosa] (blasmar)
-
◊ Jóhannes vítti (ἐλέγχειν ~ ἐλεγχόμενος -μένη -όμενον: ὁ δὲ Ἡρῴδης ὁ τετραάρχης, ἐλεγχόμενος ὑπ᾿ αὐτοῦ περὶ Ἡρῳδιάδος τῆς γυναικὸς τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ) Heródes fjórðungsstjóra vegna Heródíasar, konu bróður hans, og fyrir allt hið illa sem hann hafði gert: en Joan reprenia l'Herodes, el tetrarca, a causa de l'Herodies, la dona de son germà, i per tot el mal que ell havia fet
-
2. (hegna, refsa) castigar algú (imposar pena a, punir)
-
víta·hringur <m. -hrings, no comptable>:
-
<FIG> cercle viciós (o: infernal)
-
víta·kast <n. -kasts, -köst>:
-
(í handbolta) llançament m de set metres (sanció en el handbol)
-
víta·laus, -laus, -laust <adj.>:
-
impune, sense càstig
-
♦ vera vítalaus um e-ð: ésser innocent d'una cosa, no tenir culpa en una cosa
-
vítamín <n. vítamíns, vítamín>:
-
vitamina f (→ fjörefni)
-
vítamín·skortur <m. -skorts, no comptable>:
-
<MED> manca f (o: dèficit m; o: carència f) de vitamines, avitaminosi f
-
víta·punktur <m. -punkts, -punktar>:
-
<ESPORT> punt m de penalti
-
víta·skot <n. -skots, -skot>:
-
<ESPORT> tir (o: llançament) m lliure
-
víta·skytta <f. -skyttu, -skyttur. Gen. pl.: -skyttna o: -skytta>:
-
<ESPORT> jugador encarregat de xutar un penal, jugadora encarregada de xutar un penal
-
víta·spyrna <f. -spyrnu, -spyrnur. Gen. pl.: -spyrna>:
-
<ESPORT> [xut m de] penal m, [xut m de] penalti m
-
♦ skora úr vítaspyrnunni: marcar un gol de penalti
-
♦ verja vítaspyrnu: aturar un penalti
-
víta·teigur <m. -teigs, -teigar (o: -teigir) >:
-
<ESPORT> àrea f de penalti, àrea f de càstig
-
-
víta·verður, -verð, -vert <adj.>:
-
1. (ámælisverður, lastanlegur) reprensible (blasmable, recriminable, amonestable)
-
2. (refsiverður) punible (culpable, castigable)
-
♦ vítavert (o: stórfellt; o: stórkostlegt) gáleysi: <JUR> negligència f criminal (o: culpable)
-
víti <n. vítis, víti>:
-
1. (helvíti) infern m (indret de càtig en el més-enllà)
-
2. (refsing) càstig m (pena imposada)
-
♦ til þess eru vítin að varast þau: <LOC FIG> l'home llest és previngut
-
♦ það er víti til varnaðar: <LOC FIG> és un càstig per fer escarmentar
-
Ég mun varpa yfir þig saur
og svívirða þig
svo að þú verðir öðrum víti til varnaðar
-
3. <ESPORT> penal m, penalti m
-
♦ dæma víti: pitar penalti
-
◊ dómarinn dæmdi víti: l'àrbitre va pitar [un] penalti
-
♦ klikka vítinu gegn e-m: fallar el penalti contra X
-
♦ klúðra vítinu gegn e-m: fallar el penalti contra X
-
♦ ná að skora úr vítinu sínu: aconseguir transformar un penalti
-
♦ taka vítið gegn e-m: xutar el penalti contra X
-
Vei yður, fræðimenn og farísear, hræsnarar! Þér farið um láð og lög til að snúa einum til yðar trúar, og þegar það tekst, gjörið þér hann hálfu verra vítisbarn en þér sjálfir eruð
-
vítis·eldur <m. -elds, -eldar>:
-
foc m infernal (foc o incendi terrible & foc de l'infern)
-
♦ hinn eilífi vítiseldur, eilífi vítiseldurinn: <RELIG> el foc etern de l'infern
-
vítis·engill <m. -engils, -englar>:
-
àngel m de l'infern (designació islandesa dels motards Hell's Angels)
-
vítis·horn <n. -horns, -horn>:
-
<ETNO> vítishorn m, banya f de càstig, banya, especialment grossa, plena de cervesa o de med, que hom feia beure a algú com a càstig [jocós]
-
◊ "Það mun eigi satt," segir konungur, "og mun hann við taka ef eg færi honum," tekur síðan vítishornið og gengur að Halldóri: “No deu ésser ver, això”, va dir el rei, “estic segur que en Halldór l'acceptarà si sóc jo el qui l'hi porto”, i tot seguit va agafar la banya de càstig i es va dirigir allà on seia [enterra] en Halldór
-
◊ þá spyr Útgarða-Loki Þór hvað þeirra íþrótta mun vera er hann muni vilja birta fyrir þeim, svo miklar sögur sem menn hafa gjört um stórvirki hans. Þá mælti Þór að helst vill hann taka það til að þreyta drykkju við einhvern mann. Útgarða-Loki segir að það má vel vera og gengur inn í höllina og kallar skutilsvein sinn, biður að hann taki vítishorn það er hirðmenn eru vanir að drekka af. Því næst kemur fram skutilsveinn með horninu og fær Þór í hönd: llavors l'Útgarða-Loki va demanar al Tor quina seria l'habilitat de la qual faria demostració davant ells, tan i tan grans eren les històries que hom havia fetes sobre les seves proeses. En Tor li va respondre que la que s'estimava més era provar-se amb algú a veure qui bevia més. L'Útgarða-Loki li va dir que es podia fer sense cap problema i va entrar dins la hǫll i va cridar el seu coper i li va manar que portés el vítishorn, la banya de càstig, del qual els homes del seu seguici solien beure. Tot seguit, el coper va presentar-se amb la banya i la va donar al Tor
-
vítis·kvalir <f.pl -kvala>:
-
<FIG> tortura f infernal
-
vítis·norn <f. -nornar, -nornir>:
-
<MITOL> Fúries f.pl [infernals], islandització del llatí Furiae o Sorores Dirae i el grec Ἐϱινύες o Εὐμενίδες
-
◊ Þetta mælti hún og þaut (petiuit) ógnþrungin (horrenda) niður til jarðar (terras), kallar á meinvættina (luctificam) Allektó úr aðsetri vítisnorna (sororum dirarum) og heljarmyrkri (ab infernis tenebris); hörmungarstríð (tristia bella), fjandskapur (irae), svik (insidiae) og skaðræðisverk (crimina noxia) eru hjartans mál hennar. Sjálfur faðir Plútó hatar hana, systurnar í Tartarusi hata óvættina: svo mörg eru gervi (facies) hennar, svo grimmdarlegar (saeuae) ásyndirnar, svo svartar eru nöðrurnar (colubris) sem spretta upp úr höfðinu: això va dir, i es precipita per avall en la terra i crida el dèmon maligne de l'Al·lecto de la residència de les fúries infernals i de les tenebres infernals; les tristes guerres, l'enemistat, la traïció i les obres noïbles són els afers del seu cor. El mateix pare Plutó l'odia, les germanes tartàries odien el monstre. Són tantes les seves formes, tan cruels les seves aparences, tan negres són les colobres que surten (creixen) del seu cap! (l'original fa: haec ubi dicta dedit, terras horrenda petiuit. ǁ Luctificam Allecto dirarum ab sede sororum ǁ infernisque ciet tenebris; cui tristia bella, ǁ iraeque, insidiaeque, et crimina noxia cordi. ǁ Odit et ipse pater Pluton, odere sorores ǁ Tartareae monstrum; tot sese uertit in ora, ǁ tam saeuae facies, tot pullulat atra colubris!)
-
vítis·sódi <m. -sóda, no comptable>:
-
sosa càustica, hidròxid m de sodi (→ natríumhýdroxíð)
-
vítis·steinn <m. -steins, -steinar>:
-
pedra f infernal (nitrat d'argent emprat com a càustic) (→ silfurnítrat)
-
vítis·vél <f. -vélar, -vélar>:
-
màquina f infernal (arma terrible, esp. artefacte explosiu destinat a produir grans destroces)
-
<†>
vítka <vítka ~ vítkum | vítkaði ~ vítkuðum | vítkað ║ e-n e-s>:
-
dejectar (o: criticar; o: blasmar) algú per una cosa
-
◊ veit-a hinn, ǀ er vætki veit, ǁ margr verðr af aurom api; ǁ maðr er auðigr, ǀ annarr óauðigr, ǁ skyli-t þann vítka vár: qui no sap res, [tampoc] no sap que més d'un torna un cap de fava si heu riqueses. I un és ric i l'altre pobre[, i així són les coses] i no per això s'hauria de dejectar el qui és pobre pel seu defalt
-
vítt¹:
-
nom. & ac. nt. sg. de → viður, víð, vítt “ample -a”
-
vítt²:
-
nom. f. sg., & nom. & ac. nt. sg., & nom. & ac. nt. pl. de → víttur, vítt, vítt “amonestat -ada, blasmat -ada”
-
vítt³ <adv.>:
-
vastament, fins [ben] lluny (→ víða)
-
♦ vítt og breitt: <LOC FIG> fins ben lluny en totes direccions, en tota una hora a la rodona
-
vítt⁴:
-
supí de → víta “amonestar, reprendre”
-
víttur, vítt, vítt <adj.>:
-
amonestat -ada (reprès, blasmat)
-
Vítus <m. Vítusar, no comptable>:
-
Guïu (o: Vitus) m [de Lucània]
|
Escric Guïu per comptes del normatiu Guiu per evitar la pronunciació Gú-iu. |
|
|
|
|
-
vítusar·dans <m. -dans, no comptable>:
-
ball (o: mal) m de sant Vitus (o: Vito), corea f de Sydenham
-
víur <f.pl vía>:
-
<ZOOL> virons m.pl
-
víxil·afsögn <f. -sagnar, -sagnir>:
-
<ECON/COMERÇ> protest m
-
víxil·ábeking <f. -ábekingar, -ábekingar>:
-
<ECON/COMERÇ> endossament m
-
víxil·ábekingur <m. -ábekings, -ábekingar>:
-
variant de → víxilábeking ‘endossament’
-
víxil·eign <f. -eignar, -eignir>:
-
<ECON> pagaré m a cobrar, efecte[s] m.[pl] a cobrar
-
víxil·eyðublað <n. -eyðublaðs, -eyðublöð>:
-
<ECON/COMERÇ> model m oficial de lletra de canvi
-
víxil·fölsun <f. -fölsunar, -falsanir>:
-
<ECON/COMERÇ> falsificació f de lletra de canvi
-
víxill <m. víxils, víxlar>:
-
<ECON/COMERÇ> lletra f de canvi
-
♦ ábekja víxil: <DRET MERC> endossar una lletra de canvi
-
♦ afsegja víxil: <DRET MERC> protestar una lletra de canvi
-
♦ endurnýja víxil: <DRET MERC> renovar una lletra de canvi
-
♦ framlengja víxil: <DRET MERC> prorrogar una lletra de canvi
-
♦ framselja víxil: <DRET MERC> girar una lletra de canvi
-
♦ gefa út víxil: <DRET MERC> emetre (o: lliurar; o: estendre) una lletra de canvi
-
♦ kaupa víxil: <DRET MERC> honorar (o: pagar) una lletra de canvi
-
♦ samþykkja víxil: <DRET MERC> acceptar una lletra de canvi
-
♦ skrifa upp á víxil: <DRET MERC> signar (o: girar) una lletra de canvi
-
♦ skrifa ekki upp á þann víxil sem...: <LOC FIG> no prendre's la responsabilitat de...
-
♦ víxillinn fellur fyrsta júní: <DRET MERC> la lletra [de canvi] venç el primer de juny
-
víxil·lán <n. -láns, -lán>:
-
<DRET MERC> crèdit canviari
-
víxil·skuld <f. -skuldar, -skuldir. Empr. hab. en pl.>:
-
<ECON/COMERÇ> pagaré m [canviari], títol canviari
-
víxl <n. víxls, víxl>:
-
(skipti) alternança f
-
♦ á víxl: (til skiptis) per torns, alternant-se, alternativament, successivament
-
◊ hún hló og grét á víxl: adés reia, adès plorava
-
♦ aka vögnum á víxl: menar dos carros de manera que passin -en direccions oposades o no- un al costat de l'altre
-
◊ þá lögðu þeir fyrst til Lundúna og utan í Temps en Danir héldu borginni. Öðrum megin árinnar er mikið kauptún er heitir Súðvirki. Þar höfðu Danir mikinn umbúnað, grafið díki stór og settu fyrir innan vegg með viðum og grjóti og torfi og höfðu þar í lið mikið. Aðalráður konungur lét veita atsókn mikla en Danir vörðu og fékk Aðalráður konungur ekki að gert. Bryggjur voru þar yfir ána milli borgarinnar og Súðvirkis svo breiðar að aka mátti vögnum á víxl. Á bryggjunum voru vígi ger, bæði kastalar og borðþök forstreymis svo að tók upp fyrir miðjan mann. En undir bryggjunum voru stafir og stóðu þeir niður grunn í ánni: primer de tot es dirigiren, remuntant el Tàmesi, cap a Londres, però els danesos ocupaven aquesta vila. A l'altra riba del riu hi ha una gran vila de mercat que es diu Southwark. Els danesos hi tenien grans obres defensives: hi havien excavat grans fossats , darrere els quals (lit.: a l'interior dels quals) hi havien posat una gran murada feta de troncs i pedra i torba i dins aquest recinte hi tenien una nombrosa tropa. El rei Aðalráður va ordenar dur-hi a terme un gran atac però els danesos el varen repel·lir, de manera que el rei Aðalráður no va aconseguir res. Sobre el riu, unint Londres i Southwark, hi havia un pont que era tan ample que s'hi podien fer passar dos carros, anant un al costat de l'altre. En aquest pont s'hi havien fet fortificacions, tant castells com, mirant cap a la banda que donava riu avall, parapets o ampits que arribaven fins a mig home (fins a la cintura d'un home). I sota el pont hi havia estaques, clavades en el fons del riu
-
♦ leggja hendur á víxl á hné sér: posar-se les mans, creuant-les, sobre els genolls
-
◊ ríða þeir þá fram í Króksfjörð til Bæjar. Þar bjó sá maður er Steinn hét og var Arason. Ari hét son hans og var hann nær tvítugum manni. Þeir feðgar sátu í stofu og gekk Ari Steinsson út er hann heyrði gnýinn og talaði við Hall Jónsson. Þá hljóp að Þorvarður matkrákur og hjó á höndina og í sundur handlegginn uppi í aflvöðvanum. Ari gekk inn og ristu konur klæði af honum. Steinn faðir hans sat öðrum megin í bekk og hafði lagið hendur á víxl á kné sér. Þá kom Matkrákur í stofuna og hjó með sverði á báðar hendurnar og af aðra en önnur loddi við og varð aldrei nýt (SS II, cap. 331, pàg. 506): llavors la tropa va avançar fiord endins pel Króksfjörður fins a Bær. Aquí hi vivia un home que es deia Steinn i que era fill de l'Ari. Tenia un fill que nomia[, com el seu avi,] Ari i que tenia a prop de vint anys. Pare i fill seien a la stofa i l'Ari Steinsson va sortir a fora en sentir el brogit dels qui acabaven d'arribar i va parlar amb en Hallur Jónsson. Llavors en Þorvarður el Golafre va saltar cap a ell i li va descarregar un cop d'espasa al braç que l'hi va tallar a l'alçada del bíceps. L'Ari va entrar a dins i les dones li vares estripar la roba per despullar-lo. L'Steinn, son pare, seia a l'altre costat del banc i s'havia posat les mans, creuades, sobre els genolls. Llavors en Golafre va entrar dins l'stofa i li va assestar un cop d'espasa a les mans, de manera que n'hi va tallar una i l'altra li va quedar penjant i ja no li va tornar a ésser útil mai més
-
♦ leiða e-ð á víxl: menar dos animals de manera que passin -en direccions oposades- un al costat de l'altre
-
◊ það var um haustið einn hvern dag að Borg, að Skalla-Grímur lét reka heim yxn mjög marga, er hann ætlaði til höggs; hann lét leiða tvo yxn saman undir húsvegg og leiða á víxl; hann tók hellustein vel mikinn og skaut niður undir hálsana. Síðan gekk hann til með öxina konungsnaut og hjó yxnina báða senn, svo að höfuðið tók af hvorumtveggja, en öxin hljóp niður í steininn, svo að munnurinn brast úr allur og rifnaði upp í gegnum herðuna. Skalla-Grímur sá í eggina og ræddi ekki um; gekk síðan inn í eldahús og steig síðan á stokk upp og skaut öxinni upp á hurðása, lá hún þar um veturinn: un dia de tardor es va esdevenir a Borg que en Grímur el Calb va fer menar al mas un bon nombre de bous que havia destinat a escorxar. Va fer menar dos bous fins al peu mateix de la paret de la casa i col·locar-los-hi de tal manera, un davant l'altre però de manera que els colls es creuessin (quedessin un al costat de l'altre). Tot seguit va agafar una llosa de pedra molt grossa i la va posar sota els colls dels dos bous. Tot seguit s'hi va acostar amb la destral Konungsnautur i va descarregar un cop de destral sobre els dos bous alhora, de manera que els va tallar el cap a tots al mateix temps, i la destral va colpir la llosa de pedra de dessota amb tanta de força que tot el tall d'acer li va botir i la cabota es va cruiar. En Grímur el Calb va mirar el tall però no va fer cap comentari. Tot seguit va entrar dins la cuina-dormitori, va pujar a dalt d'un dels setstokkar i va llençar la destral a dalt de les jàsseres de la porta on va quedar tot l'hivern
-
♦ snara skjöldinn á víxl: girar en sec, d'una estrebada, l'escut en el qual hi ha una llança clavada perquè l'asta s'estelli o trenqui
-
◊ eptir þat mœtir hann hrausta riddara Ríker, ok leggr spjótinu í gegnum skjǫldinn, ok er hann finnr þat, snarar hann skjǫldinn á víxl með svá miklu afli, at spjót Uliens stǫkk sundr fyrir ofan falinn, en hǫggr sverðinu ofan í hjálminn, ok í því sem hann brestr, talar Ríker: „Vara þik, riddari!“. Fylgir síðan hǫggvinu svá drengiliga, at hann klýfr Ulien ofan í herðar, fellr hann þá til jarðar: després d'això, es va enfrontar amb el valent cavaller Ríker, i li va travessar l'escut amb la llança, i quan el cavaller Ríker se'n va adonar (ho va sentir, ho va veure), va girar l'escut amb una estrebada seca tan forta que l'asta de la llança de l'Ulien es va trencar per dessota de la dolla, alhora que li descarregava la l'espasa sobre l'elm, i mentre l'elm esclatava, en Ríker li va dir: “Para compte, cavaller!” I el cop que li va seguir fou tan fort (a la fenedura de l'elm li va seguir el cop tan baronívolament que) va fendre l'Ulien fins a les espatlles i va caure al punt a terra (vocabulari: #1. snara skjöldinn á víxl: Cf. en Baetke 19874, pàgs. 581 i 752, no dóna pas entrada a aquesta locució. Tanmateix es poden trobar almenys diversos passatges relativament paral·lels: A la : Història d'en Njáll el de la brenna, hi podem llegir, cap. 30: móti Gunnari gekk Vandill og hjó þegar til hans og kom í skjöldinn. Gunnar snaraði hart skjöldinn er sverðið festi í og brotnaði sverðið undir hjöltunum. Íd., cap. 45: Sigmundur brá sverðinu hinni hægri hendi og höggur til Skarphéðins og kom í skjöldinn og festi sverðið í skildinum. Skarphéðinn snaraði svo fast skjöldinn að Sigmundur lét laust sverðið; Íd., cap. 72: Þorgeir Otkelsson <...> hleypur að Gunnari af mikilli reiði og lagði spjóti í gegnum skjöldinn og svo í gegnum hönd Gunnari. Gunnar snaraði svo hart skjöldinn að spjótið brotnaði í falnum; Íd., cap. 150: Þeir stóðu nú upp allir og hljópu að þeim og varð skjótastur Móðólfur Ketilsson og lagði spjóti til Kára. Kári hafði skjöldinn fyrir sér og kom þar í lagið og festi í skildinum. Kári snaraði skjöldinn svo hart að spjótið brotnaði. Hann hafði brugðið sverðinu og hjó til Móðólfs. També a la Història dels habitants de la vall de Laxdalur, cap. 24: Ólafur gengur þá að durunum og leggur spjótinu til hans. Hrappur tekur höndum báðum um fal spjótsins og snarar af út svo að þegar brotnar skaftið. Tots aquests exemples ens palesen que ens trobem davant un tecnicisme bèl·lic amb el significat de: girar en sec, d'una estrebada, una llança, una espasa, perquè l'asta s'estelli, en el cas d'una llança, o, en el cas d'una espasa, obligar a amollar-la a qui la sosté)
-
♦ standa á víxl fótunum: estar-se dret -a creuant els peus
-
◊ Þórarinn son Saka-Steingríms hafði gengið úr flokki Kolbeins til búðar Jöklamanna og stóð við vegginn og talaði við annan mann og stóð á víxl fótunum. Þá gengu þeir þar að Jón prestur Markússon og Sveinn son hans og hjó Sveinn á báða fótleggi honum og af annan en skoraði þó mjög á annan. Síðan sneru þeir upp milli Austfirðingabúðar og Jöklamannabúðar og stefndu svo í flokkinn Snorra. Guðmundur Ásbjarnarson brá sverði og hljóp upp og spurði hver á manninum hafði unnið (SS I, cap. 250, pàg. 361): en Þórarinn, fill de l'Steingrímur Plets, havia marxat de la tropa d'en Kolbeinn cap a la barraca dels ‘glacerers’ (Jöklamenn), i s'estava dret devora la paret i parlava amb un altre i s'estava dret creuant els peus. Llavors se'ls hi acostaren el prevere Jón Markússon i el seu fill Sveinn i l'Sveinn li va assestar un cop [de destral] a les cames i n'hi va tallar una i li va fer un bon xap a l'altra. Tot seguit es retiraren per entre la barraca dels dels fiords de llevant i la dels ‘glacerers’ (Jöklamenn) i es dirigiren, així, cap a la tropa de l'Snorri. En Guðmundur Ásbjarnarson va desembeinar la seva espasa i es va posar dret d'un bot i va preguntar qui havia atacat l'home (vocabulari: #1. jöklamenn: En Baetke 19874, pàg. 315, no dóna pas entrada a aquest mot, que va designar un important llinatge islandès durant l'Edat Mitjana. En canvi, en Jón Jóhanneson, Magnús Finnbogason i Kristján Eldjárn Sturlunga Saga I (1946), pàg. 567, defineixen el mot així: ⁵ Jöklamenn: íbúar efsta hluta Borgarfjarðarsýslu, upp við jökla, þ.e. Eiríksjökul, Geitlandsjökul o.f., per tant, habitants de la part superior de la Borgarfjarðarsýsla, al peu de les glaceres, és a dir, de la glacera de l'Eiríkur o Eiríksjökul, de la glacera del mas Geitland o Geitlandsjökull, la glacera Þrístapajökull i d'altres)
-
♦ hafa víxl á hlutunum: mesclar les coses baratant-les, baratar les coses
-
♦ verða víxl á e-u: <LOC FIG> produir-se una confusió en una coses, intercanviar-se dues coses [provocant un error]
-
♦ → litningavíxl “entrecreuament, encreuament cromosòmic”
-
♦ → textavíxl “interpolació textual”
-
víxla <víxla ~ víxlum | víxlaði ~ víxluðum | víxlað>:
-
1. e-u: (skipta á) canviar una cosa (bescanviar, intercanviar, baratar una cosa per una d'igual o d'igual vàlua)
-
♦ víxla peningum: canviar diners
-
2. e-u: (rugla hlutunum saman) canviar l'ordre d'una cosa (provocant error o confusió)
-
♦ víxla tveimur stöfum: canviar l'ordre de dues lletres o de dos dígits
-
3. e-ð: (krossleggja) creuar una cosa (posar dues coses entravessant-se)
-
♦ víxla fæturnar: creuar les cames
-
víxlan·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
<ECON/COMERÇ> intercanviable
-
víxlari <m. víxlara, víxlarar>:
-
<HIST> canvista m & f
-
◊ þar sá hann í helgidóminum þá er seldu naut, sauði og dúfur og víxlarana (ὁ κεϱματιστής -οῦ: ϰαὶ τοὺς κεϱματιστὰς καϑημένους) sem sátu þar. Þá gerði hann sér svipu úr köðlum og rak alla út úr helgidóminum, líka sauðina og nautin. Hann steypti niður peningum víxlaranna (ὁ ϰολλυβιστής -οῦ: ϰαὶ τῶν ϰολλυβιστῶν ἐξέχεεν τὸ ϰέρμα ϰαὶ τὰς τραπέζας ἀνέτρεψεν) og hratt um borðum þeirra og við dúfnasalana sagði hann <...>: allà hi va veure, en el temple, els qui venien bous, ovelles i coloms i els canvistes, que seien allà. Aleshores es va fer un fuet de cordes i els va foragitar tots del temple, també les ovelles i els bous. Va tgirar enterra els diners dels canvistes i va trabucar llurs taules, i als venedors de coloms els va dir <...>
-
víxlast <víxlast ~ víxlumst | víxlaðist ~ víxluðumst | víxlast ║ e-u>:
-
(ruglast saman) canviar-se d'ordre (canviar-se dues coses entre si llur situació en un mot, una frase etc.)
-
víxl·áhrif <n.pl -áhrifa>:
-
interacció f
-
víxl·böð <n.pl -baða>:
-
(heit og köld böð til skiptis, fara til skiptis í heitt og kalt vatn) banys alterns
-
♦ fara í víxlböð: prendre banys alterns
-
víxl·fjaðraður, -fjöðruð, -fjaðrað <adj.>:
-
<BOT> alternipinnat -ada
-
víxl·frjóvgun <f. -frjóvgunar, no comptable>:
-
<BOT> fertilització (o: fecundació) creuada, xenogàmia (o: al·logàmia) f
-
♦ með víxlfrjóvgun: <BOT> al·lògam -a (o: xenògam -a), amb al·logàmia (o: xenogàmia)
-
víxl·frævun <f. -frævunar, no comptable>:
-
<BOT> pol·linització creuada
-
víxl·horn <n.pl -horna>:
-
<GEOM> angles alterns
-
♦ innri (o: innanvertð) víxlhorn: angles alterns interns
-
♦ ytri (o: utanvertð) víxlhorn: angles alterns externs
-
víxl·hæði <n. -hæðis, no comptable>:
-
interdependència f
-
víxlan·legur, -leg, -legt <adj.>:
-
<MAT> commutable
-
víxlinn, vílin, víxlið <adj.>:
-
<MAT> commutatiu -iva
-
♦ víxlið örvarit: <MAT> diagrama commutatiu
-
♦ víxlin [reikni]aðgerð: <MAT> operació commutativa
-
♦ víxlin grúpa: <MAT> grup commutatiu (o: abelià)
-
♦ víxlinn baugur: <MAT> anell commutatiu
-
víxl·mynd <f. -myndar, -myndir>:
-
doblet m, variant f
-
♦ víxlmynd við e-ðu: doblet de..., variant de...
-
víxl·nefur <m. -nefs, -nefir. Gen. pl.: -nefja; dat.pl.: -nefjum>:
-
trencapinyes alablanc (ocell Loxia leucoptera)
-
víxlni <f. vílni, no comptable>:
-
<MAT> commutativitat f
-
víxl·regla <f. -reglu, no comptable>:
-
<MAT> propietat commutativa, commutativitat f
-
víxl·spor <n. -spors, -spor>:
-
1. <EQUIT> pas m [en] fals (en el pas d'un cavall)
-
2. <FIG> passa f en fals, relliscada f
-
◊ þú teldir skref mín, gættir ekki að víxlsporum mínum (ħatˁtˁāˈʔāh ~ חַטָּאָה: lɔʔ־θiʃˈmōr ʕal־ħatˁtˁāʔˈθ-ī, לֹא-תִשְׁמֹר, עַל-חַטָּאתִי): has comptat les meves passes, no has tingut en compte les meves passes en fals (les meves relliscades, els meus errors)
-
♦ stíga (o: taka) víxlspor: fer una passa en fals, cometre un error
-
víxl·straumur <m. -straums, no comptable>:
-
variant antiquada de → riðstraumur “corrent altern”
-
víxl·söngur <m. -söngs, -söngvar>:
-
<MúS> cant altern, antífona f, psalmòdia (o: salmòdia) f responsorial
-
víxlun <f. víxlunar, víxlanir>:
-
confusió f (fet de prendre una cosa o una persona per una altra)
-
víxl·veira <f. -veiru, -veirur. Gen. pl.: veira>:
-
retrovirus m
-
víxl·verkandi, -verkandi, -verkandi <adj.>:
-
interactiu -iva
-
víxl·verkun <f. -verkunar, -verkanir>:
-
interacció f
-
♦ myndaður við víxlverkun frosts og þíðnunar: format per la interacció de gelada i desglaç

© 1998 Macià Riutort i Riutort
mrr@tinet.fut.es
Go to
Vincles cap a Islàndia
Last Update 25/08/98